Morgunblaðið - 23.04.1989, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 23.04.1989, Blaðsíða 5
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. APRIL 1989 Morgunblaðið/Þorkell kynslóð: Valdataka nasista í Þýska- landi, Spánarstríðið, aðdragandi heimsstyijaldarinnar síðari og svo gangur hennar. Þetta er það í heimsviðburðunum sem mér fannst hafa dýpst áhrif og síðan kynni af þeim umræðum sem fram fóru á þessum tímum um atburðarásina í heimsmálum. Eg fylgdist snemma af miklum áhuga með því og man til dæmis vel eftir þeim erindum sem séra Sigurður Einarsson var þá að flytja í útvarpið. Sömuleiðis man ég eftir skrifum manns, sem vann við Morgunblaðið á þeim árum og fjallaði þar mikið um heimsmál, Péturs Ólafssonar. Að vísu sá ég ekki Morgunblaðið úti í sveit, en Isafold og Vörð fengum við alltaf að Lambavatni og þar fylgdist ég með þvi sem Pétur hafði til mál- anna að leggja, sem var mjög grein- argott og fræðandi. Af þróuninni innanlands hefur kreppan líklega haft mest áhrif þótt hún hafi komið allt öðruvísi við okkur sveitafólkið en kaup- staðabúana. En af afspurn þekkti maður auðvitað afleiðingar hennar og ég fylgdist vel með þeim miklu átökum sem voru á vinnumarkaði á þessum árum. Reyndar tók ég sjálfur svolítið þátt í þeim á mennta- skólaárunum í Eyjafirði, til dæmis 1942 þegar mikil átök voru með tilheyrandi vinnustöðvunum og kjarakröfum. Við námsmenn unn- um flestir sumarvinnu, einkum í síld og síldarverksmiðjum, og ég var þá í síldarverksmiðjunni á Dag- verðareyri. Við sem þar unnum úr hópi námsmanna beittum okkur fyrir því að starfsmannahópurinn tók þátt í eins konar skæruhernaði sumarið 1942. Þar munum við hafa verið fremstir í flokki ég og Bárður Daníelsson, verkfræðingur og arki- tekt, og höfðum um aðgerðir sam- ráð við Steingrím Aðalsteinsson sem þá var fyrir Verkamannafélagi Akureyrar." Álján ár í blaðamennsku „Að loknu stúdentsprófi innritað- ist ég í læknadeild Háskólans, en það nám varð heldur endasleppt. Ég var orðinn fjölskyldumaður og þurfti að sjá henni farborða. Sam- hliða náminu fór ég að skrifa er- lendar fréttir fyrir Þjóðviljann og smám Saman þokaði vinnan náminu algjörlega til hliðar,“ segir Magnús 'Torfi þegar við riljum upp þau at- vik er lágu til þess að hann lagði fyrir sig blaðamennsku sem ungur maður, en fljótlega eftir að hann hóf störf á Þjóðviljanum fóru skrif hans um erlend málefni að vekja athygli. Bæði var að hann þótti sýna góða þekkingu á viðfangsefni sínu auk þess sem hann tók á mál- um með nýstárlegum hætti í formi fréttaskýringa. „í erlendu fréttunum treysti mað- ur einkum og sér í lagi á þá ágætu stofnun BBC, sem var og er alveg ómetanleg heimild, bæði traust og greinargóð. Ég fór snemma að skrifa yfirlitspistla í Þjóðviljann, þar sem ég reyndi að skýra baksvið fréttanna og samhengi þeirra ræki- legar en unnt er í daglegum frétt- um. Þórarinn Þórarinsson skrifaði þá einnig fréttaskýringar í Tímann, en þó með nokkuð öðrum hætti. Hann fjallaði meira um persónur og atburðina út frá einstökum áhrifamönnum, en ég reyndi að fara frekar í hið pólitíska samhengi og efnahagslegt baksvið atburð- anna. Á þessu sviði hafði ég töluvert góða undirstöðuþekkingu af dálítið sérkennilegum ástæðum. Sveinn Magnússon, afi minn, sem lengi bjó á Lambavatni og enn var á lífi þeg- ar ég var að alast upp, hafði safnað blöðum frá því á öldinni sem leið og af því naut ég góðs. Hann var fæddur 1848 og eins og margir fróðleiksfúsir menn á þeim árum átti hann ekki mjög mikinn aðgang að prentuðu máli og gat helst aldr- ei fleygt neinu prentuðu blaði. Úti í skemmu á Lambavatni voru blöð frá því fyrir aldamót, blöð eins og ísafold, Fjallkonan og Lögrétta svo eitthvað sé nefnt, og ég var einatt að grúska í þessum blaðastöflum og lesa löngu liðnar heimsfréttir. Ég hef alitaf haft frekar traust minni og þetta festist æði vel í mér og varð undirstaðan að þekkingu minni á framvindu heimsviðburða á síðari hluta síðustu aldar og fram eftir þessari. Ég þekkti því þetta tímabil nokkuð rækilega, megin- drættina í þeim atburðum sem mesta athygli vöktu á íslandi á þessu timaskeiði.. Þegar ég var að alast upp og orðinn blaðalesandi þá skrifaði Vilhjálmur Þ. Gíslason erlend yfirlit að staðáldri í blað Þorsteins föður síns, Lögréttu, sem var mjög vel gert og ég las af at- hygli. Þetta hefur sjálfsagt mótað mig að einhveiju lejrti og haft ein- hver áhrif á það hvernig ég sjálfur tók á þessum málum síðar meir. Þessi 18 ár á Þjóðviljanum voru að mörgu leyti skemmtileg og við- burðarík. Ég var lengst af í erlend- um fréttum, svo var ég um tíma fréttastjóri og síðar ritstjóri, einn af þremur, ásamt Magnúsi Kjart- anssyni og Sigurði Guðmundssyni. En þarna komu svo upp, rétt einu sinni þegar átti að endurskipuleggja blaðið og bæta rekstur þess, átök um mannaráðningar. Ég taldi að blaðstjórn ætti fyrst og fremst að ráða ritstjóra og síðan ættu þeir að hafa fijálsar hendur til að velja þá sem þeir teldu hæfasta af fáan- Iegum mönnum til starfa. En það voru ekki allir blaðstjórnarmenn á þessu og vildu að blaðstjórn, sem í þessu tilfelli var í raun og veru flokksstjórn, gæti sett inn á blaðið þá menn sem henni sýndist, hvort sem ritstjórar teldu þá velkomna eða ekki. Þetta varð til þess að ég sagði þarna upp störfum og hætti.“ Listunnandinn og fræðimaðurinn Magnús Torfi er kvæntur Hin- riku Kristjánsdóttur frá Ósi í Steingrímsfirði og eiga þau þijú uppkomin börn. Barnabörnin eru orðin fjögur og hið fimmta í vænd- um. Aðspurður segir hann að ekk- ert sérstakt verkefni liggi nú fyrir hjá sér annað en aukinn tími til að sinna þeim svo og ýmsum öðrum hugðarefnum. „Ég ólst upp við töluverðan bóka- kost, og lestur snjalls texta hefur ætíð verið uppáhalds dægrastytting mín. Á yngri árum sátu fagurbók- menntir, einkum ljóð, á þeim tungu- málum sem ég hef á valdi mínu, í fyrirrúmi. Á síðari árum sæki ég lesefni í auknum mæli aftur í aldir og hef leitast við að fylgjast með því helsta sem um er að vera í nor- rænum fræðum.“ Af öðrum hugðarefnum kveðst Magnús Torfi ungur hafa kynnst djasstónlist og haldið ástfóstri við hana síðan. Jafnframt hafi hann leitast við að afla sér viðhlítandi yfirsýnar yfir sígilda tónlist og málaralist: „Á öllum þessum sviðum er enn ýmisiegt ókannað, sem ég tel eiga erindi við mig, og nú gefst líka aukið tóm til að endurnýja gömul kynni við verk sem eru svo auðug að til þeirra verður því meira sótt sem þeirra er oftar notið.“ Krafa um uppstokkun Við víkjum talinu aftur að stjórn- málavafstrinu og hann segist ekki hafa verið mjög virkur í flokkspóli- tísku starfi fyrr en eftir að hann hætti störfum sem ritstjóri Þjóðvilj- ans: „Síðustu árin sem ritstjóri sat ég nokkur flokksþing Sósialistaflokks- ins, en varð í rauninni ekki virkur í flokksstarfi fyrr en nokkru eftir að ég hætti á Þjóðviljanum og var tekinn við erlendu bókadeildinni í bókabúð Máls og menningar. Þá var ég kominn í miðstjórn flokks- ins, en í þeim átökum sem þá urðu, og voru undanfari að því að Al-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.