Morgunblaðið - 26.04.1989, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 1989
Barnasjúkraþjálfun
- hvað er nú það?
eftir Unni
Guttormsdóttur
Á tímum þorskastríðs hins
fyrsta
Einu sinni í fyrndinni, um það leyti
er þorskastríðið hið fyrsta var háð
hér norður í ballarhafi, eignuðust
hjón nokkur bam. Það er að sönnu
ekki saga til næsta bæjar þó hjón
eignist afkvæmi — náttúran er alltaf
söm við sig. En barnið var fremur
slappt eftir fæðinguna og lint við
bijóstið — saug illa. Þó klappað
væri vingjarnlega á axlir foreldr-
anna, og sagt „þetta lagast", þá tók
bamið ekki mark á því og hélt áfram
að nærast illa. Og ekki nóg með
það. Barnið var óvært, hrein dag og
nótt og nótt og dag, og það gekk
illa að hugga það.
Foreldrarnir gengu á milli ýmissa
fræðinga, og oftar en ekki fengu þau
„þetta eldist af honum“. Vikur og
mánuðir liðu. Bamið dafnaði illa, það
bar sig ekki eftir gullum eins og
önnur böm, slefaði mikið, það var
erfitt að klæða það í og úr, að ekki
sé rætt um hvað erfitt var að koma
á það bleyju vegna þess hve fæturn-
ir leituðu ævinlega í kross. „Sjáum
hvað setur,“ sögðu þeir sem leitað
var til. En ekki settist bamið upp,
varla að það héldi höfði, og ekki
velti það sér eða skreið.
Foreldramir voru farnir að halda
að eitthvað væri meira en lítið að
þeim sjálfum, úttauguð og skjálfandi
horfðu þau á augasteininn sinn, og
vissu ekki sitt ijúkandi ráð. Bamið
horfði á þau stórum augum, og
brosti. Það létti aðeins á sálartetrinu
þegar barnið brosti. En skelfing voru
þau ein. Komust varla út úr húsi,
því enginn" fékkst til. að h'ta eftir
baminu. Þó var nóg um ráðleggingar
varðandi uppeldið, ekki vantaði það.
„Bíðum ögn lengur, þetta á eftir að
jafna sig.“ Það var eins og barninu
væri skítsama um hvað allir sögðu,
það jafnaði sig bara ekki neitt, að
verða tveggja vetra og ekki farið að
bera fyrir sig fætuma, hvað þá það
héldi skikkanlega höfði.
„Heyr á endemi! Er barnið ekki
farið að ganga? Að verða tveggja
„Nú haldið þið auðvitað
að þetta sé ævintýri eða
hugarburður. Svo er þó
ekki. Þessi saga er al-
veg dagsönn. Olyginn
sagði mér, og það ekki
ólygnari manneskja en
móðir barnsins. Hún er
ekki sú eina. Þessa
sömu sögu kunna fjöl-
margir foreldrar
líkamlega og/eða and-
lega vanheilla barna.“
ára! Þetta verður að athuga nánar!
Hvernig stendur á því að þið hafið
ekki komið með það fyrr?!“ Þetta
sögðu fræðingarnir og var mikið niðri
fyrir. Foreldrarnir stundu.
Nú var allt heilbrigðiskerfið eins
og það lagði sig sett í gang, rann-
sókn á rannsókn ofan án þess að það
kæmi eiginlega nokkur haldbær
skýring á því af hveiju barnið væri
eins og það var. Það var bara svona
og ekki meira með það. Loksins var
farið að hlusta á blessaða foreldrana
— eða var það? Nú fannst þeim að
þyrfti að gera eitthvað. Bara eitt-
hvað. Var til dæmis hægt að laga
þetta með skurðaðgerð ... eða lyfj-
um ... eða grasaseyði ... eða gat
hönd að handan gert eitthvað ...
eða var einhver hinum megin við
hafið serri ...? Þannig hrönnuðust
spurningarnar upp, án þess að nein
veruleg lausn fengist á málinu. Eig-
inlega voru foreldrarnir engu nær,
og alveg jafn ein með barnið sitt.
'En hvað með þjálfun? „Þjálfun? Það
þýðir ekki að senda svona ung börn
í þjálfun. Þau hafa ekki gagn af
henni fyrr en þau eru farin að sýna
meiri skilning." Það var nú það.
Nú haldið þið auðvitað að þetta
sé ævintýri eða hugarburður. Svo er
þó ekki. Þessi saga er alveg dag-
sönn. Ólyginn sagði mér, og það
ekki ólygnari manneskja en móðir
bamsins. Hún er ekki sú eina. Þessa
sömu sögu kunna íjölmargir foreldr-
Laugavegi71 II. hæð Slmi 10770
ar líkamlega og/eða andlega van-
heilla^barna.
Á tímum hvalastríðs
hins mikla
Síðan eru liðin mörg ár, og heil-
mikið vatn runnið til sjávar enda
stríðum við ekki lengur um þorskinn,
heldur miklu æðri skepnur, sem sé
hvali í hafinu, og ekki við nein fyrr-
verandi heimsveldi. Nei, onei. Síðan
hefur heilbrigðiskerfinu fleygt fram,
og þeir sem ljá börnum eins og því
sem að ofan greinir og foreldrum
þeirra lið hafa margfaldast að um-
máli og flatarmáli. Og þykir sumum
nóg um. Sprenglært fólk hefur snúið
til átthaganna eftir margra ára
sérnám erlendis og fjölmargir hafa
hlotið menntun sína hér heima líka.
Ymsum deildum og stofnunum
hefur verið komið á kreik. Þó undrun
sæti að engin eiginleg sérhönnuð
bamadeild við sjúkrahús á öllu
landinu hafi litið dagsins ljós, hefur
heill barnaspítali verið stofnaður og
fyrir 13 árum opnuð við hann Vöku-
deild með afburða færu starfsfólki,
sem tekur á móti sjúkum, nýfæddum
börnum. Greiningar- og ráðgjafar-
stöð ríkisins var, eins og svo margar
stöðvar er leiðbeina börnum og for-
eldrum þeirra, stofnuð af elju og
dugnaði foreldranna ásamt öðru
góðu fólki, og verða nú ekki fleiri
stofnanir tíundaðar hér.
Saga gjörgæsludeildar nýbura hér
á landi er ekki löng, en eftir tilkomu
hennar, ásamt góðu mæðraeftirliti,
fór dánartíðni nýbura stórum lækk-
andi, og er nú svo komið að alþjóðleg-
ar heilbrigðisskýrslur sýna að hún
er með þeim allra lægstu í heiminum.
Þessa er alloft minnst á hátíðis- og
tyllidögum af stjómendum þessa
lands.
Mannréttindastríðið
Nú á tímum brambolts og breyt-
inga finnst víst flestum það sjálfsögð
mannréttindi að blessuð börnin,
framtíð Islands, njóti virðingar og
fái þá bestu umönnun sem völ er á
hveiju sinni. Það verða líka að telj-
ast sjálfsögð mannréttindi að foreldr-
ar þroskaskertra barna fái þann
stuðning sem þeim ber á erfiðum
tímuin.
Nu em þeir tímar fyrir bí 'sem
lýst var í upphafi þessa greinarkorns
Greinarhöfúndur að störfum.
— að mestu. Með tilkomu Vökudeild-
ar Barnaspítala Hringsins hefur ald-
ur þeirra barna, sem nú er vísað til
sjúkraþjálfa og annarra sérfaghópa
greinilega farið lækkandi. Mikið er
í húfi að þau börn sem grunuð em
um sköddun á heila og/eða þroska-
skerðingu, greinist sem fyrst svo
unnt sé að grípa í taumana með við-
eigandi meðferð á meðan miðtauga-
kerfi þeirra er enn í hvað örastri
mótun. Unnið er að því með þjálfun
og ýmiss konar örvun að börn með
skertan þroska nái fullri færni á við
jafnaldra sína eða nýti til fulls þá
möguleika sem þau búa yfir. Mikils
er um vert að góð samvinna og gagn-
kvæm traust skapist í því starfi milli
foreldra og barnaþjálfara, og slíkt
traust vinnst ekki í einni hendingu.
Það verða að teljast skýlaus mann-
réttindi að fólk sem eytt hefur
ómældum tíma í að sérmennta sig
fái að starfa á því sviði og fái greidd
laun í samræmi við menntun og
ábyrgð í starfi. Það er mikil ábyrgð
að vinna með fólk, og til þess þarf
góða menntun og starfsreynslu. Svo
er það líka „þjóðhagslega óhag-
kvæmt“ að mennta fólk á einu sviði
en missa það út í annað.
Uppvakning pápískra tíma
Nú eru „atvinnugóðmennin" í
verkfalli. Forsætisráðherrann er lost-
inn minnisleysi og finnst kröfur
BHMR—manna vitfirringslegar.
Á hugbúnaðaröld, þegar kropið er
fyrir hugbúnaðarkunnáttu, hug-
búnaðarferli, hugbúnaðarútflutningi
og hugbúnaðarguðmávitahvað, fer
manngildið fyrir lítið. En hvaða hug-
búnaður er flóknari en mannsheilinn?
Svari því hver sem vill. Vinnan við
þann hugbúnað er lítils metin. Það
er greinilega ekki sama hver hug-
búnaðurinn er. Eru það ósanngjarnar
kröfur okkar BHMR-manna sem
vinnum við hugbúnað mannsheilans
að krefjast sömu launa og þeir sem
fást við takkastýrðan hugbúnað á
fijálsum vinnumarkaði?
Ef þeir kumpánar, Steingrímur,
Ólafur Ragnar og Indriði, vilja forn-
eskjuleg vinnubrögð og stefna að
uppvakningu pápískra tírna, þykir
þeim eflaust mikill fengur í Kross-
bæninni. Bæninni sem engill guðs
kom með af himnum og færði þeim
heilaga páfa í Róm sem var bróðir
Karlamagriúsar keisara og skrifaði
fyrir nefndan páfa og færði þá bæn
keisaranum. Um hana segir svo:
„Kraftur bænarinnar er svo mikill
að hvor sem hana á sér ber hann
skal aldrei í sjó eða vktni drukkna,
ei heldur brenna, ekki heldur galdur
granda, ekki uppvakningar eða
draugar og enginn vondra manna
ásetningur. Og sú dándiskvinna
sem bæn þessa á sér ber mun aldr-
ei sitt fóstur með miklum harmak-
vælum fæða, ei heldur dautt bera,
heldur skal móðirin líf og heil-
brigði hafa, en barnið skirn og
sköpun rétta.“
Hér liggur greinilega lausn allra
verðandi foreldra. Og er ekki hér líka
komin lausn á efnahagsvanda heil-
brigðisþjónustunnar á silfurfati?
Höfundur er yfírsjúki-aþjálfari á
Barnaspítala Hringsins.
Frönsk kvikmyndavika:
FRÖNSK EÐALFYNDNI
KVIKMYIMPIR
Arnaldur Indriðason
Allt í steik („Bonjour l’ang-
isse“). Leikstjóri og höfúndur:
Pierre Tchernia. Aðalhlutverk:
Michel Serrault.
Allt í steik er tvímælalaust
fyndnasta franska gamanmyndin
sem hingað hefur komið síðan
Þrír menn og ein karfa var sýnd,
einnig á franskri kvikmyndaviku
í Regnboganum.
Hún segir frá hinum einstak-
lega óframfæma og sífellt
áhyggjufulla Michaud, starfs-
manni í öryggisbúnaðarfyrirtæki
sem eftir 37 ár hefur ekki getað
unnið sig upp að ráði vegna
ólæknandi dáðleysis en tekur að
lokum á sig rögg og verður sú
hetja sem hann þráir að vera.
Það er ekki veikan blett að
finna í þessari ánægjulegu og
bráðfyndnu gamanmynd og
íðilsnjöllu karakterstúdíu Pierre
Tchemia um undirgefna undir-
manninn sem berst gegn tak-
mörkunum sínum og sigrar.
Grínleikarinn Michaul Serrault er
jafn dásamlega lítilmótlegur í
byijun og hann er reffilegur í lok-
in þegar hann hefur frelsast und-
an oki hugleysisins. Myndin gerist
að mestu innan fyrirtækisins en
Tchemia gefur frábærlega lág-
stemmda, hæðnislega lýsingu á
hraða fyrirtækjalífsins og for-
stjórastressi með einföldum brell-
um eins og Tati-legum gler-
hurðabröndurum.
Míðaldabrokk
Hugrekki („Sans peur et sans
reproche"). Leikstjóri: Térard
Jugnot.
Sögutími hugrekkis er lok
fimmtándu aldar og sögusviðið er
herferðir Frakka inn og út úr ít-
alíu. Hér er þó alls ekki um sögu-
lega stórmynd að ræða, miklu
frekar spaugilega ómynd sem á
miðaldahúmor Monty Pythons
mikið að þakka.
Hin yfirgengilega og oft stjóm-
lausa gamansemi þessa riddara-
farsa hittir stundum í mark en
fyrr en varir verður maður leiður
á hinu sífellda brokki á milli sömu
kastalanna þar sem sömu aðals-
mönnunum er hent út um glugga
og sömu aðalsfrúnum er nauðgað
og sömu haysarnir rúlla um gólf.
Vísanir í poppmenningu nútímans
tilheyra; mátturinn er með honum,
segir hinn einhenti kapteinn
Bellabre um ofurriddarann Terra-
il, ungar sveitastúlkur grátbiðja
riddarann um eiginhandaráritanir.
Það er gaman að alvöruleysinu
en mitt í því öllu leitast leikstjór-
inn Gjerard Jugnot við að kvik-
mynda „alvöru" ástarsögu sem
verður aldrei annað en meinlegt
stílbrot innan um broslegt mið-
aldabrokkið.
Leikararnir eru sérstaklega vel
stilltir inn á gamansemina og
margar persónurnar eins og Karl
III Frakkakóngur eru frábærar
grínútgáfur. En myndin sjálf er í
besta falli góður brandari; kjána-
leg en fjörug endaleysa.