Morgunblaðið - 15.07.1989, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1989
15
£~~~> SX...S, S/y fa-'/T, /'/'■
/r/,./&*/-?■ ■/ ■/£.
Á> - . , ' . /~„ . / *> //.£ Ý ©L,
__S'/L /~ Sw-~s
//;/ ///-r/'y /*•&£-*■-/ ■
íZ/.V./Snfs v/--1
4*- - -*

^.n-/ l»i %s~ ///m
sz.—VS/-

(oT+
// /5„y- ■ /•/'--

Bréf Thorvaldsens til Rentukammersins.
Þessi mynd sýnir tvær hliðar fontsins. í blóma-
kransinum er keramikskálin gamla.
frásögn Erlings Sveinbjörnssonar
mun sr. Jóhann hafa fundið á
kirkjuloftinu hina fornu skírnarskál
Dómkirkjunnar og komið með hana.
Að lokinni skírn Svövu gaf hann
foreldrum hennar skálina. Erling
áleit, að skál þessi hefði verið not-
uð, áður en skírnarfontur Thor-
valdsens kom. Það fær ekki stað-
ist, því í skrá um eignir Dómkirkj-
unnar 1837 greinir frá aldagömlu
skírnarfati úr messing, sem frá
1825 hefur staðið á málaðri trésúlu
og fylgdi því tinkanna fyrir skírnar-
vatn. Þeir hlutir eru nú týndir. En
skálin, sem Jörgen Strand gaf, er
hins vegar eins og hún hafi verið
gerð til þess að nota í fonti Thor-
valdsens, því hún fellur nákvæm-
lega inn í blómakransinn. Glerung-
ur hefur kvarnast neðan af börmum
hennar, e.t.v. af árekstrum við
marmarann. Erfitt hefur verið að
hreinsa vatn úr blómakransinum,
og því er ekki ósennilegt, að þessi
skál hafi fljótlega verið útveguð og
þá e.t.v. valin af Thorvaldsen sjálf-
um. En, er hún tók að láta á sjá,
hafi silfurskálin verið gerð.
Miklibær eða Dómkirkjan
Nokkuð hefur verið um það rætt,
að skírnarfonturinn hafi upphaflega
átt að fara til Miklabæjarkirkju í
Blönduhiíð í Skagafirði. Föðurafi
Thorvaldsens, sr. Þorvaldur Gott-
skálksson, var prestur þar. Ekki er
ólíklegt, að slíkt hafi borið á góma,
þegar listamaðurinn ákvað að gefa
ættlandi sínu gjöf og hann Skag-
firðingur. Fljótlega hefur þó verið
frá því horfið. Til þess benda áður
nefnd orð Kristíönu Jóhönnu Briem,
en ekki síður bréf Thorvaldsens
sjálfs, sem til er hér á Þjóðskjala-
safni. (íslenska stjórnardeildin X.
2). Bréfið er á dönsku, stílað til
Rentukammersins og er þannig í
lauslegri þýðingu:
„Svo sem Hinu konunglega
rentukammeri er án efa kunnugt,
þá lauk ég fyrir nokkrum árum við
skírnarfont úr marmara. Hann er
gjöf til Dómkirkjunnar í landi feðra
minna, íslandi. Umræddur skírnar-
fontur er í vinnustofu minni á Charl-
ottenborg, og bið_ ég um, að hann
verði sendur til íslands, þegar er
ferðir hefjast þangað næsta vor.
Þar sem íjármál nefndrar kirkju
heyra undir hið virðulega Rentu-
kammer, þá vona ég það taki að
sér að sjá um, að þessu listaverki,
sem ég geri mér vonir um, að verði
kirkjunni til prýði, verði komið fyr-
ir á þann hátt, sem ákveðið hefur
verið.
Kaupmannahöfn,
28. desember 1838.
Með virðingu.
Thorvaldsen.
Lokaorð
Skírnarfonturinn komst nú á
réttan stað. Honum var komið fyrir
í gömlu Dómkirkjunni, sem reist
var eftir teikningum A. Kirkerups
og vígð 1796. Hún var svo stækkuð
og vígð í núverandi mynd 1848.
Arkitekt hennar var L.A. Winstrup.
Báðar teljast kirkjurnar til hins
nýklassíska stíls, einkum þó núver-
andi kirkja. Fonturinn er einnig
þeirrar gerðar og hæfir húsinu því
einkar vel. Hann er sterkasta tákn
hennar og hefur verið tekinn upp
sem merki hennar bæði á bréfsefn-
um og í embættisstimpli prestanna.
Hann mun enn um aldir verða það
sem hrífur augað sterkast í hinum
aldna þjóðarhelgidómi okkar íslend-
inga.
Heimildir:
Matthías Þórðarson: Grein í Lesbók
Morgunblaðsins 1939. Helgi Thordersen:
Ræða við vígslu skírnarfontsins, Rvík
1876. Erling Sveinbjörnsson: Bréf með
gjafabréfi Jörgen B. Strand, Khöfn 1979.
Þjóðskjalasafn íslands, ísl. stjórnardeild-
in X. 2. Björn Th. Bjömsson: Munnleg
heimild. Sr. Helgi Konráðsson: Bertel
Thorvaldsen, Rvík 1944. Sjá einnig grein
eftir Þ.St. í Mbl. 1/12 ’79.
stæðu og illa stæðu fyrirtækjanna
og sá munur sem kemur fram í
mismunandi álagi á kjörvexti í Ián-
um til fyrirtækja er aðeins brota-
brot þegar fjármagnskostnaðurinn
í heild er skoðaður.
Handafl á vexti í því skyni að
koma skuldurum vel hefur því þver-
öfug áhrif miðað við það sem ráða-
menn ætlast til. Afleiðingin af slíku
er lækkun á fjármagnskostnaði
þeirra sem standa vel en hækkun
hjá þeim sem skulda mikið og eru
í vanskilum.
Handafl hækkar rekstrar-
kostnað banka
Hér er ekki vonsku bankastjóra
um að kenna því þeir verða sam-
kvæmt lögum að reka bankana með
hagnaði og halda lágmarks eigin-
fjárhlutfalli. Ef þeir standa sig ekki
geta þeir átt á hættu ákúrur frá
bankaeftirliti Seðlabankans og jafn-
vel ákæi-ur frá saksóknara sbr. fyrr-
um bankastjóra Utvegsbankans.
Kringumstæðurnar eru einfald-
lega þær að bankastjórarnir þurfa
bæði að lána út takmarkað fé og
eins að láta bankana bera sig. Hins
vegar liggur það í hlutarins eðli að
krunk í vextina og aukin
skammtímafyrirgreiðsla með til-
heyrandi vanskilum leiðir til enn
aukins mannahalds og kostnaðar
við rekstur bankanna. Þótti þó
ýmsum nóg um í þeim efnum.
Góð afkoma atvinnu-
lífsins eina lausnin
Raunveruleg og almenn lækkun
fjármagnskostnaðar hjá íslenskum
atvinnurekstri verður ekki nema
aðstæður á fjármagnsmarkaðnum
leyfí slíkt. Þess vegna má segja að
fjármagnsmarkaðurinn sé og verði
frjáls.
En hvaða aðstæður eru þetta?
Það sem skiptir fyrst og fremst
máli er að eftirspurn eftir lánsfé
minnki og sparnaður aukist. Stærsti
þátturinn í þessum efnum er af-
koma atvinnulífsins. Taprekstur
fyrirtækja kallar á gífurlega láns-
fjárþörf. Við höfum t.d. séð hvernig
taprekstur í útflutningsgreinum
hefur leitt til mikillar eftirspurnar
eftir lánsfé.
Áhrifaríkasta Ieiðin nú til þess
að lækka fjármagnskostnaðinn er
að laga rekstrarstöðu útflutnings-
fyrirtækjanna þannig að þau fari
að greiða niður skuldir í stað þess
að halda áfram að safna þeim. Þá
verða bankastjórarnir ekki lengur
í skömmtunarhlutverki heldur þurfa
þeir að hugsa um að koma pening-
unum út. Þá verður auðveldara fyr-
ir skuldug fyrirtæki að semja.
Eins á ríkið hér hlut að máli.
Hallarekstur ríkissjóðs hefur í för
með sér lánsfjárþörf sem þarf að
fullnægja. Með því að lækka út-
göld ríkisins verður eftirspurn
ríkisins eftir lánsfé minni.
Handafl á vexti getur aldrei skil-
að tilætluðum árangri. Það kemur
þeim fyrst og fremst í koll sem
skulda mikið og þurfa að fá skil-
yrði til að hagnast og greiða niður
lánin.
Handafl á vexti getur heldur
aldrei komið í staðinn fyrir að gefa
vel reknum fyrirtækjum tækifæri
til þess að hagnast og standa á eig-
in fótum.
Höfundur er fraiukvæmdastjóri
Verslunarráðs íslands.
Hluthafafundur
í Verslunarbanka íslands M.
verður haldinn í Súlnasai Hótel Sögu
þriðjudaginn 25. júlí 1989 og hefst kl. 17:00.
Dagskrá:
Tillaga bankaráðs um staðfestingu
hluthafafúndar á samningi formanns
bankaráðs við viðskiptaráðherra um
kaup bankans á 1/3 hluta hlutabréfa
ríkissjóðs í Útvegsbanka íslands M.
og að rekstur Verslunarbanka,
Iðnaðarbanka og Alþýðubanka verði
sameinaður í einn banka ásamt
Útvegsbankanum fyrir 1. júlí 1990.
2Tillaga bankaráðs um viðbótarákvæði
til bráðabirgða við samþykktir bank-
ans þar sem bankaráði er veitt heim-
ild til að efna samninginn m.a. með
þeim hætti að taka þátt í hlutafjár-
aukningu Útvegsbanka íslands hf.
sem heimilt verði að greiða af eign-
um og rekstri bankans.
Önnur mál löglega fram borin.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar til
fúndarins verða afhentir hluthöfum eða
umboðsmönnum þeirra í
Verslunarbankanum, Bankastræti 5,
fimmtudaginn 20. júlí, föstudaginn 21. júlí
og mánudaginn 24. júlí 1989 kl. 9:15-16:00
alla dagana.
Samningurinn og tillögur munu liggja
frammi hluthöfum til sýnis á sama stað
viku fýrir fundinn.
Bankaráð Verslunarbanka íslands hf.
<
|
uí
<
Q
O
>-
VKRSlUNRRBflNKINN
-vútHUt (Hed þén f
p [flfr
co co in co Metsölublaó á hverjum degi!
ösazíslA