Morgunblaðið - 01.09.1989, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1989
25
Aðalfundur Sambands sveitar-
félaga í Austurlandskjördæmi;
Samgöngur í
brennidepli
Þingmenn kjördæmisins gagnrýndir
Seyðisfirði.
MÖRG mál voru á dagskrá aðal-
fundar' sambands sveitarfélaga í
Austurlandskjördæmi, sem var
haldinn á Vopnafirði í lok síðustu
viku. Yfirskrift fundarins var
„Austurland árið 2000“. í fram-
söguerindum um það málefni var
mest fjallað um samgöngur og
þátt þeirra í byggðaþróuninni.
Hrafiikell A. Jónsson Eskifirði iét
af formannsembætti, en ný stjórn
kaus Einar Má Sigurðarson frá
Neskaupstað formann í hans stað.
í lok fiindarins voru samþykktar
margar ályktanir efltir mislangar
umræður.
Samstarf við þing-
menn kjördæmisins
í setningarræðu formannsins
Hranfkels A. Jónssonar kom fram
mikil gagnrýni á þingmenn kjördæm-
isins. Hann sagði að þeim gleymdist
það nema rétt fyrir alþingiskosningar
að í röðum sveitarstjórnarmanna
væru þeir bakhjarlar sem ætlast
væri tii að ynnu sleitulaust að endur-
kjöri þingmanna. Þessum sömu sveit-
arstjómarmönnum væri síðan boðið
upp á að reka tóma bæjar- og sveitar-
sjóði með tilheyrandi brigðum á öll-
um þeim góðu áformum sem lagt var
upp með í kosningum. Svo þyrftu
þessir sömu sveitarstjórnarmenn í æ
ríkara mæli að standa í biðröðum til
að ná tali af einhveiju kerfisdóti í
Reykjavík, sem ræður því hvort und-
irstöðufyrirtæki byggðarlaganna lifa
eða deyja. Hvort byggðin fær sex
mánaða frest, eða hvort hún af ein-
hveijum embættismanni syðra er
dæmd til dauða. „Ágætu þingmenn-
sem hér eru staddir, látið ykkur ekki
bregða þótt einhveijir félagar ykkar
sem tekið hafa að sér sveitarstjórnar-
málin fyrir flokkinn sinn, verði seinir
framúr næst þegar kallað er í bátana
til að róa á hin pólitísku mið í kjör-
dæminu," sagði hann. Á aðalfundi
SSA í fyrra á Neskaupsstað kom
einnig fram gagnrýni á störf þing-
manna kjördæmisins. Þáverandi
stjórn SSÁ hafði fyrir þann fund
sent þeim opið bréf í dagblöðunum.
Austurland árið 2000
Guðmundur Mamlquist forstjóri
Byggðastofnunar, Hallgrímur Guð-
mundsson bæjarstjóri Höfn, Arn-
björg Sveinsdóttir formaður bæjar-
ráðs Seyðisfjarðar, Sigurborg Kr.
Hannesdóttir hótelstjóri Valaskjálf á
Egilstöðum, Ágústa Þörkelsdóttir
húsfreyja Refstað í Vopnafirði og
Sigríður Bragadóttir húsfreyja
Síreksstöðum í Vopnafirði, fluttu
framsöguerindi um Austurland árið
2000. Þau voru öll bjartsýn á framtíð
Austurlands og Austfirðinga. Þau
lögðu mikla áherslu á bættar sam-
göng-ur í fjórðungnutn á næsta ára-
tug. Það væri megin forsenda fyrir
eðlilegri uppbyggingu atvinnulífsins
og byggðaþróuninni almennt á lands-
byggðinni.
Guðmundur Malmquist sagði að
íbúar Mið-Austurlands yrðu að sam-
einast um að efla þjónustukjarna á
Héraði. Samgöngur við firðina og
þeirra á milli skiptu þar miklu máli,
þær yrðu að vera greiðar og góðar.
Þar gæti komið til greina að nota
fé Byggðastofnunar til að flýta fyrir
gerð jarðgangna.
Hallgrímur Guðmundsson sagði
að næsti áratugur yrði að vera ára-
tugur samgöngubóta. Bættar sam-
göngur flýttu fyrir viðhorfsbreyting-
um og kæmu í veg fyrir þrönga hrep-
papólitík í stofnanauppbyggingu
þjónustusvæða, það stuðlaði að ein-
faldari og hagkvæmari grunnfjár-
festingu. Til þessa hefði þröngsýn
hreppapólitík gert of mikið tilkall í
sameiginlegan sjóð og því ættu sam-
göngubætur að vera forgangsatriði.
„Við verðum að koma úr felum og
taka á ýmsum feimnismálum, hags-
munapoti byggðarlaga hvert gegn
öðru með eigingjörnu og þröngsýnu
tilkalli í sameiginlegan sjóð. Við bú-
um hins vegar við þá stjórnhætti að
á þessum málum er ekki tekið og
raunhæfar langtímaáætlanir um
Hrafnkell A. Jónsson fráfarandi formaður SSA flytur erindi á fundinum. M,,rffunblaðlð/Garðar Runar Sigurgeirsson
þjónustuuppbyggingu og byggðaþró-
un héraða eru illa séðar, enda draga
þær úr fyrirgreiðsluhlutverki þing-
rnanna".
Arnbjörg Sveinsdóttir sagði að það
kæmi fram í skýrslu sem Byggða-
stofnun hefði unnið að Austfirðing-
um mundi einungis íjölga um 1,7%
fram til ársins 2000, ef tillit væri
tekið til búferlaflutninga. Austfirð-
ingum mundi því fækka hlutfallslega
miðað við aðra landsmenn. Hún sagði
að til þess að snúa þessari þróun við
yrði að gera sérstakt átak í sam-
göngumálum. Nýjar áherslur yrðu
að koma til í atvinnumálum, auk
aðgerða í húsnæðismálum.
„Nútímaþjóðfélag gerir miklar
kröfur til samgangna. Þess vegna
hljótum við Austfirðingar að gera
kröfu um stórfelldar vegabætur á
næstu árum, til að tengja saman
byggðakjarnana. Efla atvinnuleg og
félagsleg tengsl og þjónustu hvers
byggðarlags".
Sigurborg Kr. Hannesdóttir ræddi
um framtíðarmöguleika í þjónustu
við ferðamenn og hvernig væri hægt
að ná fram aukningu í þeirri grein.
Það kom fram hjá henni að á síðasta
ári hefðu um 7% allra útlendinga sem
komið hefðu til landsins komið með
Norrönu í gegnum Seyðisfjörð.
Sigríður Bragadóttir sagði að sam-
göngur væru sér ofarlega í huga
þegar rætt væri um framtíð Austur-
lands. Hún sagðist vera alveg stein-
hissa á að menn létu sér detta í hug
að ætla að gera heilsársveg frá
Vopnafirði til Héraðs yfir Hellisheiði
öðruvísi en með jarðgöngum, þótt
einhver tími væri þar til það væri
mögulegt. Hún sagði að alvarlegasta
vandamál landsbyggðarinnar væri
þessi sífelldi fólksflótti frá henni.
„Þess vegna verður að standa vörð
um þá atvinnu sem er til staðarV
Ágústa Þorkelsdóttir sagði að auð-
lindin lægi í fólkinu sjálfu. Það þyrfti
að bæta aðstöðuna og auka tiltrúna
á búsetumöguleikunum.
Ný stjórn kjörin
Aðalfundi SSA lauk með kjöri
nýrrar stjómar og kosningu í nefnd-
ir og ráð á vegum sambandsins. Kjör-
nefnd lagði fram tillögur sínar þar
að lútandi, og voru þær samþykktar,
með lófataki.
Sjö nýir menn komu inn í stjórn-
ina, Björn Ólafsson Borgarhafnar-
heppi, Lárus Sigurðsson Breiðdals-
hreppi, Hilmar Siguijónsson.Reyðar-
firði, Ólafur Ármannsson Vopnafirði,
Arnbjörg Sveinsdóttir Seyðisfirði,
Sigurður Ananíasson, Egilstöðum og
Magnús Þorsteinsson Borgarfirði.
Fyrir í stjórninni voru þeir Einar Már '
Sigurðarson, Neskaupstað og Guð-
mundur Þorsteinsson, Fáskrúðsfirði.
Stjórnin 'kaus síðan á sínum fyrsta
fundi Einar Má Sigurðarson form-
ann, Guðmund Þorsteinsson vara-
formann og auk þeirra í framkvæmd-
aráð Sigurð Ananíasson.
- Garðar Rúnar
íslensk náttúruöfl
eftir Sigurð H.
Þorsteinsson
THE CONTROL OF NATURE
eftir John McPhee. Farrar Straus
Giroux, New York 1989. Teikn-
ingar Guðjóns Ólafssonar frá
Vestmannaeyjagosi. 272 bls.
USD. 17,95.
Höfundur bókar þessarar, John
McPhee, sem býr í Princeton í New
Jersey, hefir áður skrifað alla þá
þætti er í henni birtast í tímaritið
The New Yorker. Vöktu þeir verð-
skuldaða athygli á sínum tíma.
Þetta er tuttugasta bók hans á rúm-
lega tuttugu árum.
Þegar bókin kom út í júlí, vakti
hún strax verðskuldaða athygli og
umsögn um hana birtist á forsíðu
The New York Times, Book Review,
undir fyrisögninni „Stríð við nátt-
úruöflin“.
Bókin skiptist í þijá kafla, þar
sem maðurinn hefir sagt náttúruöfl-
unum stríð á hendur. Fyrsti kaflinn,
sem heitir Atchafalaya, fjallar um
hvernig barist var við að halda
Missisippi-fljótinu í gamla farvegin-
um sínum, þegar það ætlaði að
bijóta sér nýja leið til sjavar um
Atchafalaya. Annar kaflinn íjallar
um hugmyndir Þorbjöms Sigur-
geirssonar prófessors um vatnskæl-
ingu hrauns í Vestmannaeyjum og
hvernig þar tókst til. Þriðji kaflinn
fjallar svo um Los Angeles. Húsin
þar hanga í fjallslíðunum og það
kostar borgaryfirvöld stórfé að
koma í veg fyrir að þau skríði niður
með berg- og jarðvegshlaupum.
Allir kaflar bókarinnar eru ein-
staklega skemmtilegir og .vel skrif-
aðir. Miðhluti bókarinnar, sem er
tæpar 10 siður, er þó sá sem fang-
ar huga íslenskra lesenda. Þarna
segir höfundur af mikilli nákvæmni
og á skemmtilegan hátt frá or-
ustunni sem háð var við hraun-
rennslið í Vestmannaeyjum. Hann
hefur gefið sér góðan tíma til að
ræða við fólk og kynnast bakgrunni
mála. Að vísu verður honum tíðrætt
um Þorbjörn Sigurgeisson heitinn,
prófessor og hugkvæmni hans. En
aðrir sem hlut áttu að málum eru
einig nefndir og þáttur þeirra í að-
gerðunum. Svo aðeins nokkrir séu
nefndir: Magnús Magnússon, Sig-
urður Jónsson, Valdimar Jónsson,
Þorbjörn Sigurgeirsson
Þorleifur Einarsson, Guðmundur
Karlsson, Bjarni Sighvatsson, Sig-
urður Þórarinsson að Sveini Eiríks-
syni ógleymdum, sjálfum „General
Patton". Margir fleiri eru nefndir í
bókinni og hlutverk þeirra skýrð.
Það sem fyrst og fremst einkenn-
ir þennan kafla um ísland, er að-4
hann er svo skemmtilega skrifaður
að jafnvel við sem heima búum
getum haft sanna ánægju af lestri
hans. Þá kennir hann okkur þarfa
lexíu. Hvernig kemur hið islenska
útlendingum fyrir sjónir? Hvað þyk-
ir honum merkast í íslensku hátt-
erni og viðbrögðum? Hann leitar
samstæðna hjá rómveijum og á
Hawai, harðfræðilegra og sagn-
fræðilegra. Þá rekur hann sögu
Pliniskra gosa, frá Krakatá, 1883,
allar götur til St. Helena 1980.
Sögu Vestmannaeyja rekur hann
einnig og afkoma einstakra fjöl-
skyldna er honum heldur ekki óvið-
komandi. Er þessi þáttur allur ein-
staklega vei unninn. Sagan af sundi -
Guðlaugs fær einnig að fljóta með.
Sama er að segja um þátt varnaliðs-
ins í hjálparstarfinu.
Hárnákvæm frásögn af baráttu
mannsins við máttarvöldin er sú
einkunn er gefa má bók þessari.
Skemmtilega skrifuð og því sér-
staklega góð aflestrar.
Sá þáttur að þessi bók mun harla
víða auka hróður Islands og þeirrar
þjóðar er landið byggir, er þá ekki
síðri. Hinn hægláti Þorbjörn Sigur-
geirsson fær þarna auk heldur enn
eina viðurkenninguna á alþjóða
mælikvarða, sem og allir þeir sem
hlut áttu að máli.
Höfiwdur er skólastjóri á Klúku í
Bjarnarfírði.
_ \ S^*
yyx
MArtline
AIIKUG4RDI
GEFUR
LÍNUNNI
LIT