Morgunblaðið - 26.11.1989, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 26.11.1989, Blaðsíða 30
m MðftGtMBMÐlÐ folk i FRETmmmNÚDmm NÓy/EM!BEft)1989 Vladimir Ashkenazy stjórnar hljómsveitinni í Moskvu á dögunum. KQHUR Fomsögur og kaffi Vinkona min norsk er skáld. Hún þykist ekki vera þaö, hún er skáld og það vita það allir. En vinkona min er ekki bara skáld, hún er líka margt annað. Hún er einstæð móðir. blaðamaður, nem- andi, rauðsokka (ef hægt er að kalla konur það í dag), matmanneskja mikil og síðast en ekki sist, hún hefur mikið álit á ís- landi . . . til forna. Það hlýtur nátt- eftir Steingrim úruiega að vera Ólafsson hverjum manni yljóst, að mér brá heilmikið þegar ég mætti þessum „íslandsvini" í fyrsta skipti. „Fögur er hlíðin, bleikir akrar og slegin tún , . .“ var óþægilegur máti til að heilsa mér með á mánu- dagsmorgni fystu vikuna í Noregi. Eini gallinn er blessaður framburður- inn. Að sjálfsögðu er ekki hægt að krefjast þess að hann sé fullkominn, en stundum á ég erfitt með að fylgjast með. „Fúkkör errr hleddin, bfíger akrrrr ok sliggn taun . . .“. Satt að segja var ég farinn að verða dálítið þreyttur á þessu, það er að segja að heyra tilvitnanirnar, ekki að vaska upp, þegar ég lenti í nokkuð harkalegri rimmu við vinkonu mina. Og ástæðan? Konur!!! Við erum ekki að tala um neinar venjulegar konur. neiónei. Við erum sko að tala um kvenskörunga land- náms- og sögualdar. Ég sit einn dag- inn alsaklaus i kaffiteríunni i skólan- um þegar (;g er sleginn þéttingsfast á öxlina. Kaffið sullast úr bollanum og yfir þéttskrifaðar arkir af minnis- punktum úr nýloknum fyrirlestri um siðfræði blaðamanna. Ég ætla að snúa mér við og setja upp vandlæting- arsvip til að láta vanþóknun mina í , ljós, þegar ég þeyri sagt hátt og snjallt. svo allir í kaffiteriunni líta upp: „Murder hett madddr." Ég stirðna upp, þvi vinkona min verður sár og svekkt þegar ég get ekki svarað strax með bókarnafni því sem tilvitnunin er tekin úr. ,;Murderhettmadddr“ hugsa ég og hnykla það eina sem ég get hnyklað. augabrýrnar. Skyndilega smellur það saman. „Mörðr hét maðr." Ég sný mér við og segi slgri hrósandi að þetta sé fyrsta setningin úr Njáls- sögu. Jú, þarna stendur vinkona mín og kinkar kolli. Hún brosir, en þetta er ekki gleðibros, heldur svona hæðnis- og viðurkenningarbros. Svona bros sem segir: „Vissi ég ekki!"!!“ Svo segir hún hærra en áður: „Auðvitað þekkir þú einu fornsöguna sem skrifuð var af karlmanni." Hún hnussaði þegar hún er búin að segja þetta, mér til mikillar skelfingar, því ég er alltaf < hálfhræddur við kvenhnuss. í hugan- um þýði ég setninguna yfir á íslensku. Ég skil setninguna upp á mina tíu fingur málfræðilega, en samhenginu næ ég ekki. Eftir nokkurn tíma kemst ég að þeirri niðurstöðu að vinkona mín standi fyrir framan mig (meðan rennur kaffið af glósunum niður á skóna mina) og haldi því blákalt fram að Njálssaga sé skrifuð af karimanni. Nei, að Njálssaga sé eina sagan sem hafi verið skrifuð af karlmanni. Ég óttast sannleikann. en spyr samt mjög varfærnislega: „Áttu þá við að þú haldir þvi fram að hinar sögurnar hafi allar verið skrifaðar af kven- mönnum?" Það er nú einmitt það sem hún á við. Það væru sko konurnar sem skrifuðu fornsögurnar meðan kallarnir sváfu úr sér þynnkuna eftir síðasta skyr- og bjórfylieri. Eins og sönnum íslendingi sæmir krefst ég þess að hún færi sönnur á mál sitt, eliegar viðurkenni rétt karl- mannsins i þessu máli. Aftur fæ ég hæðnisglottið. „Með einni undantekn- ingu eru allir kvenmenn í Njálssögu helv . . . aumingjar. Ég er viss um að Hallgerður langbrók er hugarverk kvenmanns, en afgangurinn karl- manns," segir hún áköf. Mér líður eins og í stærðfræðitíma, ég skil ekki neitt. „Sjáðu bara Bergþóru." segir hún. „Ung var hún gefin Njáli en samt skreið hún undir feld og lét brenna sig inni með honum, þegar hún fékk tilboð um að síeppa út," segir vinkona mín, og ég sver að ég finn brunalykt. Svona telur hún upp dæmin og ég held að hún ætli aldrei að hætta. Ég ' er orðlaus, máttvana, magnvana. ÖIl vopn eru slegin úr höndum mínum. Eins og sönnum karlmanni sæmir reyni ég að snúa vörn í sókn með því að snúa út úr. Það tókst ekki. í miðri kaffiteríunni verð ég að játa mig sigr- aðan. Norsk vinkona mín, skáldlð, hefur snúið íslendinginn úr hálsliðn- um og ég orðið landi mínu og þjóð til skammar. Konur. Mér verður hugsað til frægs bandarisks málsháttar: „If you can't beat them, join them.“ Hvað ætli svona aðgerð kosti? HÚ S AGERÐARLIST Islenskur arkitekt heiðraður í Svíþjóð Hér má sjá heiðurspening- sem Hjörleifur hlaut í tilefni verð- launanna. úthlutað er úr sjóðnum, svo og aðr- ir sem láta sig byggingarlist varða. Þó er hugmyndin sú, „að verðlaun- in hafni einkum í löndum þar sem byggingarlist á undir högg að sækja, hvort heldur er vegna ver- aldiegrar fátæktar viðkomandi þjóða, eða fyrir sakir andlegrar og listrænnar örbirgðar skipulagsyfir- valda“, eins og Ralph Erskine orð- aði það í ræðu sem hann flutti við verðlaunaafhendinguna. Ekki var Hjörleifur einn um að hljóta verðlaunin, því portúgalski arkitektinn José Fotjaz sem starfar í Mósambík, hiaut 60.000 sænskar krónur. Píanósnillingurinn og hljómsveitar- stjórinn Vladimir Ashkenazy var afar bitur og reiður ungur maður er hann hvarf frá heimalandi sínu Sov- étríkjunum fyrir 26 árum, mannrétt- indi var fyrirbæri sem stöku maður þekkti af afspurn, lífskjör voru afleit og ófrelsi nokkuð almennt á flestumn sviðum.. Nú er hins vegar öldin önnur og fyrir skömmu snéri tónlistarmaður- inn kunni aftur heim og hélt þar tvenna tónleika í boði Menningarsjóðs Sov- étríkjanna, en verndari hans er Raisa Gorbachev, eiginkona Sovétleiðtogans sem hefur verið maðurinn á bak við gífurlegar umbætur í Sovétríkjunum síðustu misserin. Conservatory-tón- leikahöllin í Moskvu var troðfull er Ashkenazy hélt þar tónleika sina, og færri komust að en vildu. Hundruð manna biðu úti á götu í von um að sleppa inn áður en yfir lyki. „Mér leið mjög undarlega er ég kom heim til Sovétríkjanna á ný. Lands- stjórnin var ámælisverð er ég fór það- an á sínum tíma og þótt betur megi ef duga skal, þá er ástandið óþekkjan- legt nú miðað við þá. Það ber að fagna því-og mér líst vel á þróunina. Þegar mér var boðið að koma fannst mér að með því að þekkjast boðið legði ég lítið lóð á vogarskálina í þá veru að lýsa ánægju með framfarirnar,“ sagði Ash- kenazy fréttamönnum við komuna til Moskvu. Sá Ashkenazy sem hrökklaðist frá Sovétríkjunum á sínum tíma var einn fremsti píanósnillingur síns tíma, en sá Ashkenazy sem nú hefur snúið aft- ur er öðru fremur virtur hljómsveitar- stjóri. Fréttamenn spurðu hann hvort að það yki ekki á skrýtnu tilfinninguna við heimkonuna og hann svaraði: „Eg hreinlega veit það ekki, bara svei mér veit það ekki. Ég átti margt ógert í píanóleik er ég sneri mér að hljómsveit- arstjórn og ég á enn meira ógert á mínu nýja sviði. Ég veit ekki enn á hvaða sviði kröftum mínum er best varið.“ A Iálitsgerð sjóðsstjórnar segir að Hjörleifur hljóti verðlaunin „fyrir bækur um gamla byggingarlist á Islandi". Þar er átt við bækurnar „Akureyri, ijaran og innbærinn" og „Kvosin, byggingarsaga miðbæjar Reykjavíkur", sem báðar ko.mu út fyrr á þessum áratug. Einnig segir þar að hann hafi með alúð og þraut- seigju vakið áhuga fólks á sérstöðu íslenskrar byggingarlistar, sem háð hafi verið harðri veðráttu og skorti á byggingarefni. Eigi að síður hafi þessi byggingarlist getið af sér fagrar og haganlega gerðar bygg- ingar sem arkitektar geti dregið lærdóm af. Ruth og Ralph Erskine-sjóðurinn var stofnaður árið 1986 af þeim hjónum sem hann er kenndur við og er þetta í fyrsta skipti sem út- hlutað er úr honum. Ralph Erskine er breskur arkitekt sem áratugum saman hefur starfað í Svíþjóð og þykir fremstur í sinni röð þar um slóðir. Til glöggvunar þeim lesendum sem dvalið hafa í Stokkhólmi, má geta þess að hann teiknaði m.a Allhuset við háskólann þar í borg. Upphaflega var ætlunin að út- hlutun úr Erskin-sjóðnum færi fram þriðja hvert ár, én nú hefur hann aukist svo að vöxtum, að framvegis verður úthlutað úr honum annað hvert ár. Arkitektar alls staðar að úr heiminum koma til álita þegar UÓSMYNDUN TONLIST Ashkenazy í Moskvu í fyrsta sinn í 26 ár Stokkhólmi. Frá Pjetri Hafsteini Lárussyni, fréttaritara Morgunblaösins HJÖRLEIFUR STEFÁNSSON arkitekt hlaut nýlega heiðurs- verðlaun frá Ruth og Ralph Ersk- ine-sjóðnum í Stokkhólmi. Verð- launin nema 4.000 sænskum krónum, eða u.þ.b. 400.000 islenskum krónum. MAGNÚS HJÖRLEIFSSON Ijósmyndari datt heldur betur í lukkupottinn fyrir skömmu, er mynd sem hann smellti af Mazda-bilireið i grenjandi slagveðri á Reykja- nesi var valin ein af fímmtán verðlaunamyndum til almanaksgerðar hjá hinum japönsku framleiðendum Mazda. Þetta var mikið afrek hjá Magnúsi, því valið var úr 7-8.000 myndum Ijósmyndara frá rúmlega 60 þjóðlöndum þar sem bifreiðir af þessari tegund eru seldar. Þetta er í annað skiptið sem Magnús sendir mynd til samkeppninnar, sfðast 1984, og I bæði skipt- in hafa myndir lians unnið til verðlauna af þessu tagi. Magnús Iljörleifsson. Hjörleifur Stefánsson arkitekt

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.