Morgunblaðið - 07.01.1990, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1990
2 FRÉTTIR/INNLENT
Vinnuhópur gegn sifjaspellum:
Fjöldi tilkynninga
um ofbeldi fiillorð-
inna gegn börnum
ÁRLEGA berst opinberum aðilum hér á landi fjöldi tilkynninga
um ofbeldi fullorðinna á börnum, en vitað er um fleiri tilvik, sem
ekki eru kærð til réttra aðila. Lögum samkvæmt ber öllum þeim,
sem verða vitni að sliku athæfi gegn börnum og ungmennum,
skylda til að tilkynna það barnavemdarnefnd.
Morgunblaðið/Amór Ragnarsson
Ofbeldi á bömum má skipta í
líkamlegt og andlegt ofbeldi,
kynferðislegt ofbeldi og van-
rækslu. Samkvæmt könnunum,
sem gerðar hafa verið á Norður-
löndunum, verður tíunda hvert
bam þar fyrir kynferðislegu áreiti
fullorðinna í æsku. Ætla má að
það hlutfall sé síst minna hérle'nd-
is, að sögn Söm Karlsdóttur,
starfsmanns vinnuhóps gegn sifja-
spellum.
Finna má ýmislegt sameiginlegt
með þeim, sem misþyrma börnum
andlega og líkamlega, að sögn
Huldu Guðmundsdóttur, félags-
ráðgjafa.
„Þetta fólk er að öllu jöfnu und-
ir miklu andlegu álagi og oft kem-
ur í ljós að það hefur sjálft átt
erfiða daga í bernsku. Oft skortir
mjög á þekkingu þess og skilning
á þörfum barna á mismunandi
þroskastigum. Því hættir til að
gera mjög óraunhæfar kröfur til
bama og þegar þau síðan valda
vonbrigðum geta viðbrögðin orðið
mjög harkaleg.
Þar sem ofbeldi gegn bömum á
sér stað, má einnig reikna með
að fleiri á heimilinu séu beittir
valdi. Oft em þessu heimili illa
stödd félagslega og fjárhagslega,
en svo er þó alls ekki alltaf og
raunar sýna erlendar kannanir að
Kviknaði í
út frá arni
ELDUR kom upp við arin í
einbýlishúsi í Garðabæ laust
eftir klukkan sex í gær-
morgun. Heimilisfólk vakn-
aði og gerði slökkviliði við-
vart.
Slökkvistarf gekk vel og að
sögn lögreglu í Hafnar-
firði urðu ekki mjög miklar
skemmdir á húsinu.
Sambandið:
Stjórn-
arfimdi
framhald-
íð í dag
Stjórnarfundi í Sambandi
íslenzkra samvinnufélaga, sem
frestað var á fóstudaginn, verð-
ur fram haldið í dag.
Fundurinn fjallar um það hvort
taka eigi tilboði Landsbankans
í hlut SÍS í Samvinnubankanum.
Tvísýnt var um úrslit málsins og
var fundi þá frestað til sunnudags.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær, _er talið að helstu
lánadrottnar SÍS erlendis muni
gjaldfella skuldir fyrirtækisins
hafni stjómin tilboði Landsbank-
ans.
bamamisþyrmingar finnast með
öllum stéttum. Það sem hins vegar
er að gerast um þessar mundir er
að hið dulda ofbeldi í fjölskyldum
er að koma upp á yfirborðið og
vonandi verður það- til að draga
úr þessu athæfi,“ segir Hulda.
Sjá grein, „Börn í klóm full-
orðinna“, á bls. 10.
Komdu þér upp úr hjólförunum
Vegagerðin hefur sett upp skilti á Reykjanesbraut með áletruninni „Komdu þér upp úr hjólförunum“ til að
vara ökumenn á leið milli höfuðborgarsvæðisins og Suðumesja við ástandi þjóðvegarins. A Reykjanesbraut-
inni hafa myndast djúp hjólför á báðum akreinum sem eru talin vera miklar slysagildrur, einkum í bleytu og
hálku. Fé mun ekki hafa verið veitt ti! viðgerða á brautinni en að sögn Óla H. Þórðarsonar hjá Umferðarráði
hafa vegagerðar- og löggæslumenn átt fundi með Umferðarráði um leiðir til að vekja athygli vegfarenda á
hættunni og hvetja þá til að haga akstri sínum í samræmi við það. Úr varð setja upp skiltið en einnig hefur
tekist samstarf milli lögreglumanna í Hafnarfirði og á Suðurnesjum um aukið eftirlit og hraðamælingar.
Mokveiði af feitri loðnu
norð-austur af landinu
Bjami Sæmundsson á leið í loðnumælingar
BJARNI Sæmundsson, skip Hafrannsóknastofhunar er nú á leið í
loðnumælingar á miðunum norð-austur af Langanesi. 38 islensk
skip eru nú þar að veiðum, einnig nokkur norsk. Varðskip er einn-
ig á svæðinu. 14 skip tilkynntu um afla til loðnunefndar frá fóstu-
dagskvöldi til hádegis í gær, með samtals 12.550 tonn.
Eftirfarandi skip tilkynntu um
afla til loðnunefndar frá
föstudagskvöldi til hádegis í gær:
Helga II RE 1.000 tonn, Albert
GK 700 tonn,. Sjávarborg GK 800
tonn, Hilmir SU 1.200 tonn, Svan-
ur RE 700 tonn, Súlan IA 770
tonn, Guðmundur Ólafur ÓF 660
tonn, Harpa RE 610 tonn, Höfr-
ungur AK 890 tonn, Grindvíkingur
GK 1.000 tonn, Júpiter RE 1.150
tonn, Sunnuberg GK 600 tonn,
Sigurður RE 1.280 tonn og Kap
II VE 700 tonn.
Bjarni Sæmundsson Iagði af
stað á föstudag í loðnumælingar
á miðunum norð-austur af Langa-
nesi, en brottför hafði nokkuð
seinkað vegna bilunar. Að sögn
leiðangursstjórans, Sveins Svein-
björnssonar fiskifræðings er áætl-
að að ljúka leiðangrinum 24. jan-
úar næstkomandi.
Sveinn sagðist fastlega reikna
með því að loðnan sem fundist
hefði fyrir austan væri 3-4 ára,
en ekki væri unnt að staðfesta það
fyrr en sýni hefðu verið tekin. Um
stærð þessarar göngu væri ekkert
hægt að segja fýrr en að loknum
mælingunum.
Ekki vildi Sveinn tjá sig um það
hvort hér væri á ferðinni loðnan
sem veiðst hefði í litlum mæli í
desember eða viðbót við hana; það
yrði að koma í ljós.
Að sögn Jakobs Jakobssonar,
forstjóra Hafrannsóknastofnunar
hafa ekki borist nein sýni enn af
loðnunni fyrir austan. Taldi Jakob
sennilegt að um væri að ræða
blandaða árganga og líklega þá
loðnu sem verið var að veiða í
tunglskininu fyrir norðan í desem-
ber. Að loknum leiðangri Bjarna
Sæmundssonar mun stofnstærð
liggja fyrir og verður hámarksafli
þá endurmetinn.
í samtali við Morgunblaðið
sagði Eggert Þorfinnsson á Hilmi
SU, sem í gær var á leið til Siglu-
fjarðar með 1.250 tonn að frekar
lítil köst hefðu fengist aðfaranótt
laugardags, enda bjart tunglskin
og loðnan djúpt niðri. Sagði Eg-
gert vera á ferðinni 3-4 ára, feita
og fallega loðnu.
Halldór innheimtir gjaldið
fyrir hvalveiðisamkomulagið
ÍSLENSKT fiskvinnsluskip við strendur Alaska, Andri BA 190,
fær ekki að taka við fiski til vinnslu, eins og eigendur þess
höfðu talið að um væri samið. Bandaríska viðskiptaráðuneytið
segir einfaldlega nei, án frekari skýringa. Eigendur Andra telja
það brot á milliríkjasamningi íslands og Bandaríkjanna, verði
leyfið ekki veitt. Ef marka má bréf Halldórs Ásgrímssonar sjáv-
arútvegsráðherra til bandaríska viðskiptaráðherrans, er um-
ræddur samningur ekki aðeins um fiskveiðiheimildir, heldur
lykillinn að afstöðu íslendinga í hvalveiðimálum undanfarin ár.
egar Bandaríkjamenn sóttu
það af hvað mestu kappi að
bannað yrði að veiða hvali, lofuðu
þeir íslendingum aðgangi að
fiskimiðum innan __ landhelgi
sinnar, gegn því að ísiendingar
mótmæltu ekki
ákvörðun Al-
þjóða hvalveiði-
ráðsins um bann
Við hvalveiðum.
Um þetta var
samið og sam-
komulagið skjalfest árið 1983.
Samkomulagið gilti fram að
miðju síðasta ári, var þá end-
urnýjað og gildir fram að miðju
ári 1991.
Reyndar segir í samkomulag-
inu, að íslendingum sé ekki ein-
ungis heimill aðgangur að banda-
rísku fiskimiðunum, heldur skuli
þeir hvattir til að nýta sér heim-
ildina. Þetta var hugsað til að
bæta íslendingum upp þann
tekjumissi, sem yrði af stöðvun
hvalveiða.
. Tæpum sex
árum eftir að
fyrrnefnt sam-
komulag var
gert, tóku ís-
lendingar síðan
við sér þegar íslenska úthafsút-
gerðarfélagið hf., ÍSÚF, var
stofnað annan jóladag 1988. Að
ári liðnu og einum degi betur,
kemur skip félagsins, Andri, á
miðin við Alaska. Eigendur
standa í þeirri trú að samningur-
inn gildi, en eftir tilraunavinnslu
á smáslatta er þeim bannað að
halda áfram og það bann stendur
enn.
Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra sendi Robert A.
Mosbacher Sr. viðskiptaráðherra
bréf þann 4. janúar síðastliðinn
þar sem hann minnir á samkomu-
lagið fyrrnefnda, í tilefni af neit-
uninni um vinnsluleyfi Andra.
Ragnar S. Halldórsson fram-
kvæmdastjóri ÍSÚF segir félagið
ekki hafa óskað eftir þessum af-
skiptum sjávarútvegsráðher-
rans., En hvers vegna ætti
íslenski sjávarútvegsráðherrann
að hafa afskipti af þessu máli?
Svarið við þeirri spurningu
liggur í eðli samkomulagsins á
milli íslenskra og bandarískra
stjómvalda um aðgang að fiski-
miðum Bandarikjanna, auk þess
sem miklir hagsmunir íslensks
fyrirtækis eru í húfi. Þetta sam-
komulag var tilboð Bandaríkja-
manna til íslendinga,_ sett fram
í þeim tilgangi að íslendingar
tækju ákveðna stefnu í hvalveiði-
málum, mótmæltu ekki hvalveiði-
banninu og sættu sig þar með
við það.
Samkomulagið var því ekki
aðeins um viðskipti einhverra
einkafyrirtækja á íslandi og í
Bandaríkjunum og heimildir til
þeirra um ákveðið athafnafrelsi,
heldur var beinlínis um að ræða
samkomulag um stjómarstefnu
íslands. í reynd buðu Bandaríkja-
menn aðgang að fiskimiðum
þeirra fyrir hvalveiðistefnu ís-
lendinga.
íslendingar hafa staðið við
sinn hluta samkomulagsins, þótt
með umdeildum hætti hafi verið,
en svo virðist sem Bandaríkja-
menn ætli nú ekki að virða það.
Þeir hafa neitað fyrsta íslenska
skipinu, sem ætlað er að nýta
samninginn, um leyfi til vinnslu.
í ljósi þessa er skiljanlegt að
sjávarútvegsráðherra bregði hart
við og segi í bréfi sínu til Mosbac-
hers, að hann hafi af því þungar
áhyggjur að Bandaríkjastjórn
ætli ekki að standa við samkomu-
lagið. Halldór er að innheimta
gjaldið fyrir hvalveiðisamkomu-
lagið við bandarísk stjórnvöld.
BAKSVIÐ
efltr ÞórhallJósepsson