Morgunblaðið - 07.01.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1990
UFTRUR
ber. Hann hafði alltaf staðið utan
innsta valdahringsins þegar hann
var kosinn í stjórnmálaráðið í nóv-
emberbyrjun og var því tiltölulega
lítt þekktur. Honecker hélt honum
alltaf niðri og nú er það talið styrk-
ur hans.
Hann er af verkamönnum kom-
inn eins og flestir aðrir óbreyttir
flokksmenn, sem komust til áhrifa
í Austur-Þýzkalandi á fyrstu árum
„alþýðulýðveldisins“, þegar menn
af „borgaralegum" uppruna voru
litnir hornauga. Hann er fæddur
1928 og tók doktorspróf í hagfræði
að loknu námi í vélaverkfræði og
eins árs innrætingar-námskeiði í
Komsomol-skólanum í Moskvu.
Val Modrows í embætti forsætis-
ráðherra kom ekki á óvart. Einn
örfárra manna í flokkskerfinu hafði
hann hundsað réttlínustefnu Hon-
eckers frá því perestroika Gorb-
atsjovs kom til sögunnar og hann
hefur verið kallaður „Gorbatsjov
Austur-Þjóðveija“.
Talsverðar vonir hafa verið
bundnar við Modrow, en ekki er
víst að hann standi undir þeim,
enda er kerfið honum andstætt.
Sennilega gerir hann sér grein fyr-
ir því að hann getur ekki bæði þókn-
ast samstarfsmönnum' sínum og
þjóðinni. Flestir vilja gefa honum
færi á að sýna hverju hann geti
fengið áorkað og líklega vill hann
stuðla að auknu lýðræði.
Óþekkti formaðurinn
Gregor Gysi, hinn nýi leiðtogi
austur-þýzka kommúnistaflokks-
ins, hefur ekki orðið sjálfkrafa
valdamesti maður landsins eins og
fyrirrennarar hans. Hann hafði ekki
skipt sér af stjómmálum þegar
hann tók við starfinu af Egon Krenz
og stundað lögfræðistörf. Hann
hafði ekki hugmynd um hvaða hlut-
verk honum var ætlað fyrr en viku
áður en hann var valinn formaður
flokksins, en um leið var titillinn
aðalritari lagður niður.
Gysi er 41 árs, maður yfirlætis-
laus, mælskur og gæddur kímni-
gáfu. Hann ekur um á Lödu, þótt
hann hafi rétt á Volvo og einkabíl-
stjóra, og er alger andstæða Hon-
eckers og Ulbrichts. Þó er hann
sannfærður kommúnisti, hefur haft
Marx og Lenín að leiðarstjörnum
frá barnsaldri og verið félagi í
flokknum síðan 1967.
Faðir hans, Klaus Gysi, er 77 ára
fv. menningarmálaráðherra og út-
gefandi, sem barðist í frönsku and-
spyrnuhreyfingunni í stríðinu.
Hann
telur sig ekki gyðing, þótt föður-
amma hans og móðurafi væru gyð-
ingar, kveðst einnig hafa rússneskt
blóð í æðum og segir að nafnið
Gysi sé þýzkt-svissneskt.
Gysi hefur viðurkennt að aðal-
kostur hans hafi verið talinn sá að
„ég var ekki tengdur valdaforyst-
unni og stóð langt frá henni“.
Ákveðið verður á flokksþingi í vor
hvort hann heldur formannsstöð-
unni. Búizt er við að fijálsar kosn-
ingar fari fram 6. maí og Gysi vill
engu spá um úrslitin, en kunnugir
segja að kommúnistar geti talizt
heppnir, ef þeir fái 15-20% at-
kvæða.
Gysi hefur beðið um aðstoð
Bandaríkjamanna til að koma í veg
fyrir að Vestur-Þjóðveijar „gleypi“
Austur-Þýzkaland. „Ég hef aldrei
komið til Bandaríkjanna, en ég tel
að það land eigi ekki að hlaupa frá
skyldum sínum í Evrópu," sagði
hann í viðtali. „Ég er eindregið á
móti öllu tali um sameiningu Þýzka-
lands, styð þróun, sem mun áreiðan-
lega leiða til sameiningar Evrópu
með tímanum, en er algerlega mót-
fallinn sérstakri þýzkri lausn áður
en slíkri þróun til evrópskrar sam-
einingar lýkur.“
PÓLLAND
Kaþólski blaðamaðurinn
I Póllandi er kommúnistinn Woj-
ciech Jaruzelski hershöfðingi enn
orð fyrir að vera laginn samninga-
maður og var ritstjóri óháðs ka-
þólsks mánaðarrits, Wiez (Hlekkur-
inn).
Hann er fæddur 1927 og bróðir
hans beið bana í fangabúðum naz-
ista. Hann tók próf í lögfræði, starf-
aði sem blaðamaður og ^ar fulltrúi
stjórnarandstöðunnar á þingi. Kom-
ið var í veg fyrir að hann reyndi
að ná endurkjöri, þegar hann hafði
rannsakað fjöldamorð lögreglu á
verkamönnum í Gdansk 1970.
forseti, en kaþólskur lögfræðingur
og blaðamaður, Tadeusz Mazowi-
ecki, varð forsætisráðherra í ágúst.
Þar með var kommúnistastjórn í
fyrsta skipti komið frá völdum með
friðsamlegum hætti. Kommúnistar
ráða enn skrifstofubákninu og
halda yfirráðum sínum yfir hernum
og lögreglunni, en þeir eru í minni-
hluta í nýju stjóminni. Hún er und-
ir forystu óháðu verkalýðshreyfing-
arinnar Samstöðu og leiðtogi henn-
ar, Lech Walesa, ræður mestu að
tjaldabaki.
Mazowiecki var einn fyrsti
menntamaðurinn, sem studdi Sam-
stöðu, þegar hreyfingunni var kom-
ið á fót 1980, og er höfundur bókar
um skoðanaskipti milli kaþólskra
manna og marxista. Hann hefur
Hann varð einn fremsti mennta-
maður kaþólskra á árunum 1970-
1980.
Mazowiecki kynntist Walesa í
ágúst 1980 á fyrstu dögum upp-
reisnarinnar í Gdansk. Ásamt
Bronislaw Geremek myndaði
hann bandalag menntamanna og
verkamanna í skipasmíðastöðvum.
Geremek og Mazowíecki urðu síðan
ráðunautar Walesa og það leiddi til
þess að hann sat í fangabúðum í
eitt ár.
Árið 1988 miðlaði Mazowiecki
málum í vinnudeilum og í fyrra tók
hann þátt í svokölluðum „hring-
borðsviðræðum", sem leiddu til þess
að Samstaða var lögleidd. Hann gaf
ekki kost á sér í þingkosningunum
í júní, en Jozef Glemp kardináli
mun hafa lagt mikla áherzlu á að
hann yrði forsætisráðherra. „Ég er
forlagatrúar," sagði hann í haust,
„og held að forlögin séu okkur hlið-
holl.“
/
BÓLGARÍA
Eftirmaður Zhivkovs
í Búlgaríu tók Petar T. Mlad-
enov við af Todor I. Zhivkov sem
leiðtogi búlgarska kommúnista-
flokksins 10. nóvember. Hann boð-
aði strax að dagar harðlínustefnu
og rétttrúnaðar væru liðnir, en
mætti nokkurri tortryggni. Þó hefur
hann sýnt töluverðan sveigjanleika
og kosningar munu fara fram eftir
nokkra mánuði.
Mladenov er fæddur 22. ágúst
1936 í þorpinu Toshevtsi við Dóná.
Faðir hans hafði starfað fyrir f lokk-
inn og Mladenov yngri tók þátt í
starfi æskulýðssamtaka kommún-
ista frá 13 ára aldri. Hann er heilsu-
tæpur og neyddist-til að fara til
Bandaríkjanna í hjartaaðgerð fyrir
nokkrum árum.
Valdataka Mladenovs kom ekki
síður á óvart en fall Zhivkovs. Því
hafði jafnvel verið fleygt að hann
yrði sviptur embætti. Hann hafði
bakað sér óvild harðlínumanna með
því að efna til alþjóðlegrar ráð-
stefnu um umhverfismál, sem and-
ófsmenn notuðu til að efna til fyrstu
mótmælaaðgerða í áratugi.
Tortryggnin í garð Mladenovs
stafaði einkum af því að hann hafði
verið utanríkisráðherra Zhivkovs í
18 ár. „Hann er reiðubúinn að fall-
ast á önnur sjónarmið,“ sagði búlg-
arskur blaðamaður hins vegar og
reyndist sannspár, þótt enn eigi
eftir að koma í ljós hve langt hann
muni ganga í breytingum á hag-
og stjórnkerfinu. Sömu sögu er að
segja um hina nýju valdhafana í
Austur-Evrópu og ekki er víst að
þeir verði allir lengi við völd. Annað
óvissutímabil er framundan.
HÉtEODUMIÐAf
1990
REYKJAVÍK:
Aðalumboð Suðurgötu 10, s, 23130.
Verslunin Grettisgötu 26, s. 13665.
Sjóbúðin Grandagarði 7, s. 16814.
Happahúsið, Kringlunni, s. 689780.
Bensínsala Hreyfils, Fellsmúla 24, s. 685632,
Bókabúðin Hugborg, Grímsbœ, s, 686145.
Bókabúð Jónasar Eggertssonar, Hraunbœ 102, s, 83355,
Verslunin Straumnes, Vesturbergi 76, s, 72800.
HAFNARFJÖRÐUR:
Bókab. Olivers Steins, Vilborg Siguijónsdóttir, s. 50045,
GARÐABÆR:
Bókab. Gríma, Garðatorgi 3, s. 656020.
VÍFILSSTAÐIR:
SÍBS-deildin,s. 602800.
KÓPAVOGUR:
Borgarbúðin, Hófgerði 30, s. 42630.
Vídeómarkaðurinn, Hamraborg 20A s. 46777.
Sparisjóður Kópavogs, Engihjalla 8, s. 44155.
MOSFELLSBÆR:
SÍBS-deildin, Reykjalundi, s. 666200.
Dregið 12. janúar • Óbreytt miðaverð kr. 400,-
Verlu með þarsem þú hefur mesta möguleika.