Morgunblaðið - 04.02.1990, Síða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1990
H 23(^

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Arvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Gleðitíðindi frá
Suður-Afríku
Gleðitíðindi hafa borizt frá
Suður-Afríku. Forseti
landsins hefur lýst því yfir, að
Nelson Mandela verði sleppt
úr fangelsi innan tíðar, að
afríska þjóðarráðið verði viður-
kennt svo og önnur samtök
blökkumanna, ritskoðun af-
numin og að tími ofbeldis sé
að baki.
Ástandið í Suður-Afríku hef-
ur lengi hvílt þungt á fólki víða
um heim. Sambúð fólks af mis-
munandi litarhætti hefur lengi
verið erfíð og mun verða það
um ókomna framtíð. Hins veg-
ar hafa hvítir menn hvergi
gengið lengra á síðari hluta
þessarar aldar í því að kúga
blökkumenn en í Suður-Afríku.
Jafnframt er ljóst, að sam-
skipti kynþátta þar, hvort sem
um er að ræða hvíta menn og
svarta eða fólk, sem á rætur
að rekja til Asíulanda, hafa
verið með svo sérstökum hætti,
að þeir sem, utan við standa
BANDARÍSK-
• ir og brasil-
ískir vísindamenn
fylgjast nú betur með
regnskógabeltinu þar
syðra en áður og jafn-
vel skilst mér verið sé
að hefjast handa um að hreinsa til
þama í skóginum áður en stórslys
hlýzt af spjöllum og eyðingu. Kol-
tvísýringurinn af brenndum skóg-
arflæmum þyrlast útí gufuhvolfið
og nú er talið að þúsundir tonna
af þessu efni hverfi til himins og
auki á gróðurhúsaáhrif svonefnd
sem gætu hitað upp jörðina að því
marki á nokkrum áratugum að
loftslag gjörbreyttist víða - og þá
ekki sízt hér á norðurslóðum - með
margvíslegum afleiðingum sem
gætu orðið okkur dýrkeyptar. Mér
skilst tíundi hlutinn af þeim koltví-
sýringi sem hverfur til himins
myndjst við bruna í regnskógabelt-
inu. Á Amason-svæðinu voru 120
þúsund fermílur brenndar 1987, eða
sjö sinnum stærra svæði en allt
Sviss. Vísindamenn þykjast hafa
komizt að þeirri niðurstöðu að þessi
bruni hafi þyrlað tveimur milljörð-
um torina af koltvísýringi útí gufu-
hvoifið, auk sex milljóna tonna af
ryki, sóti og reyk. Þetta er einsog
mengun frá miklu eldgosi. Eyðing
skóganna þar syðra er nú tvöfalt
meirien 1984. Og vísindamenn full-
yrða að reykur og sót nái fjögur
þúsund metra hæð á Amason-
svæðinu. Samt hefur ekki verið
sannað að þessi bruni lífrænna efna
hafí haft áhrif á ósonlagið sem er
í miklu meiri hæð. En vitað er þessi
úrgangur safnast saman yfir Suð-
urskautinu og stormar geta þyrlað
honum í meiri hæðir. Og enn þykir
víst þetta magn nægi til að breyta
jafnvægi í gufuhvolfínu og hafa
hafa tæpast haft forsendur til
að skilja hvað um var að tefla.
Nú hefur leiðtogi hvítra
manna lýst því yfir, að þessi
tími sé að baki og að nú hefjist
skeið enduruppbyggingar og
sátta. Þeirri yfírlýsingu verður
fagnað um allan heim. Hún er
aðeins upphafið að langri veg-
ferð. Mikil átök eiga eftir að
verða í landinu áður en sam-
komulag hefur tekizt á milli
hvítra og svartra um stjórn-
skipan þess í framtíðinni. Áðal-
atriðið er hins vegar, að hvíti
minnihlutinn hefur lýst yfír
vilja sínum til þess að hætta
að stjórna með ofbeldi og leita
fremur samninga og sátta við
svarta.
Blaðamaður í Höfðaborg,
sem Morgunblaðið talaði við,
líkti yfirlýsingu De Klerks, for-
seta landsins, við umbótastefnu
Gorbatsjovs. Þótt ólíku sé sam-
an að jafna er þó í báðum tilvik-
um um að ræða að létta þungu
þannig áhrif á veður-
far og loftslag á jörðu
niðri. En Alþjóða-
bankinn hefur unnið
að því að Brasilíu-
menn fái 200 milljóna
dollara lán til að hefta
og koma í veg fyrir umhverfís-
mengun á þessu svæði og hljótum
við að vona að vel takist til.
ÞETTA ER ENGINN
• gleðiboðskapur, ekkert
fagnaðarerindi úr Walden-skógi,
enda hefði Thoreau ekki komið það
á óvart eins raunsær og hann var
á hugsunarlausa umgengni manns-
ins við umhverfi sitt og næsta ná-
grenni.
En þetta er sú veröld sem við
blasir. Undan því verður ekki vikizt.
Allra sízt með því að setja upp sak-
leysissvip og umbreytast í strút.
VIÐ ÞURFUM AÐ HLÚ
• að jörðinni; láta hana njóta
sáðmannsins sem býr í hvers manns
bijósti; verma hana sólmjúkum lóf-
um sem eru af sama efni og hún
sjálf.
ÞAÐ VAKTI ATHYGLI
•mína þegar Hume minnir
okkur á að vínviður hafí verið flutt-
ur til Frakklands fyrir tæpum tvö
þúsund árum þótt hvergi í heimin-
um sé loftslag honum hagstæðara.
Og Lúkúllus varð fyrstur manna til
að flytja kirsibeijatré frá Asíu til
Evrópu þóað þetta tré eigi svo vel
við evrópskt loftslag að það vex þar
villt í skógunum. Með þessu hugar-
fari eigum við að rækta jörðina í
stað þess að eyða henni og spilla.
Heiðmörk er hugarfar sáðmannsins
í verki.
Við þurfum nú sem aldrei fyrr
fargi kúgunar og ofbeldis af
fólki. Stundum hefur virzt, sem
málstaður lýðræðis og frelsis
eigi ótrúlega erfítt uppdráttar
í okkar veröld. Skyndilega hef-
ur birt til og það þjóðskipulag,
sem Vesturlandabúar hafa
byggt upp og mótað er hvar-
vetna í sókn.
Þjóðir víða um heim hafa
beitt Suður-Afríku efnahags-
legum þvingunum til þess að
knýja á um stjórnarfarslegar
umbætur í landinu. Þær að-
gerðir hafa alla tíð einkennzt
af tvískinnungi. Hvers vegna
að beita Suður-Afríku efna-
hagslegum þvingunum en nota
ekki sömu aðferðir við Sov-
étríkin? Ástæðan- var auðvitað
sú, að Sovétríkin voru svo
öflug, að aðrar þjóðir treystu
sér ekki til slíkra aðgerða gegn
þeim. Það er lítil reisn yfír slíkri
afstöðu.
Nú er þetta tímabil vonandi
að baki. Á sama tíma og þjóðir
Austur-Evrópu eru að losna
undan kúgun og ofbeldi komm-
únismans er von til þess, að
svartir menn í Suður-Afríku
losni undan kúgun og ofbeldi
hvítra manna. Þessa stundina
a.m.k. er því fullt tilefni til að
horfa með bjartsýni fram til
nýrrar aldar.
Suður-Afríka er ríkt. land,
eitt af ríkustu löndum heims.
Þar eru því allar forsendur fyr-
ir hendi til þess að byggja upp
nýtt þjóðfélag, þar sem velmeg-
un ríkir meðal allra þegnanna.
Eðlileg samskipti milli Suður-
Afríku og annarra ríkja heims
eiga„gftir að leiða til mikillar
efnahagslegrar uppsveiflu í
landinu, sem auðveldar þá erf-
iðu aðlögun að breyttum að-
stæðum, sem framundan er.
En jafnframt getur ríkidæmi
Suður-Afríku, sé því beitt á
jákvæðan hátt, átt mikinn þátt
í framförum, umbótum og
breytingum um alla Afríku, þar
sem fátækt er gífurleg og
þekkingarleysi ógnvekjandi.
að horfast með móður Jörð í augu
við fleiri vandamál en kjarnorku-
plágu og nýja hryllilega drepsótt
sem gæti orðið mannkyninu dýr-
keyptari en nokkur sjúkdómur ann-
ar sem við höfum haft spurnir af.
Við hljótum að spyija. Án spum-
inga engin svör. Án þekkingar, án
miskunnarlauss raunsæis, án þess
bijóta vandamálin til mergjar, án
þess skoða þann heim sem mikil-
vægastur er, eigin hugarheim, og
án þess víkjast undan grimmilegri
sjálfskönnun mun sú harmageddon
óhjákvæmilega blasa við sem við
ætlum okkur að sneiða hjá á þess-
ari löngu leið inní þann grasgarð
sem öllum ævintýrum er eftirsókn-
arverðari.
Það væru erkibýsn einsog komizt
er að orði í prestssögu Guðmundar
góða, ef illa tækist til.
Á SJÖUNDA ÁRATUGN-
• um kom ég í hús bandaríska
skáldsins Emersons í Nýja-Eng-
landi og hafði þá einnig verið í
Walden, þar sem Thoreau dvaldist
og skrifaði sín sígildu verk, þessi
mesti náttúrudýrkandi banda-
rískrar sögu.
Það var ógleymanlegt að vitja
þessara tveggja höfuðsnillinga á
heimavígstöðvum þeirra þarna í
nágrenni við Longfellow sem mest
og bezt kynnti íslenzka bókmenn-
ingu og andlega arfleifð víkinga
einsog tíundað er í Ferðarispum.
Þessi kynni voru mér ungum
ógleymanleg reynsla. Vinnuher-
bergi skáldanna mettuð þessu
þunga andrúmi sem fylgir gömlum
skógi og gulum blöðum.
M.
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
STUNDUM HEFUR VERIÐ
að því vikið hér í Reykjavík-
urbréfí, að neikvætt og
jafnvel eitrað andrúm hafí
einkennt stjómmálabarátt-
una frá hausti 1988, þegar
stjómarskipti urðu. Hefur
jafnvel verið gengið svo langt að fullyrða,
að það neikvæða viðhorf, sem ríkt hefur
á vettvangi stjómmálanna væri verra en
það hefur verið frá því á tímabili hat-
rammra pólitískra átaka milli 1930 og
1940.
Þess vegna er það sérstakt fagnaðar-
efni, hvað jákvætt og uppbyggilegt við-
horf hefur einkennt samskipti aðila vinnu-
markaðarins undanfama mánuði. Augljóst
er, að betra samstarf hefur tekizt milli
forystumanna verkalýðshreyfíngar og
vihnuveitenda að undanfömu, en hér hefur
þekkzt um mjög langt árabil, ef nokkm
sinni iyrr. Á milli þessara manna hefur
skapazt traust, sem hefur gert þeim kleift
að ná þeim árangri, sem nú liggur fyrir.
Þetta breytta og jákvæða andrúm í sam-
skiptum verkalýðs og vinnuveitenda er
fyrst og fremst verk þriggja manna, þeirra
Einars Odds Kristjánssonar, formanns
Vinnuveitendasambands íslands, Guð-
mundar J. Guðmundssonar, formanns
Dagsbrúnar og Verkamannasambands ís-
lands, og Ásmundar Stefánssonar, forseta
Alþýðusambands íslands. Að baki þeim
lqarasamningum, sem nú hafa verið gerð-
ir, liggja margra mánaða persónuleg sam-
töl á milli þessara þremenninga, sem hafa
talað saman, kynnzt lífsviðhorfum og sjón-
armiðum hver annars, myndað trúnaðar-
samband sín í milli og unnið í einlægni
að því að bijóta nýjar brautir í samskiptum
verkalýðshreyfíngar og vinnuveitenda.
Þeim hefur tekizt það, sem flestir hafa
verið vantrúaðir á að væri hægt, að gera
kjarasamninga á mjög lágum nótum, sem
opna þjóðinni leið til betri Iífskjara, þegar
frá líður, þótt í þeim felist ákveðnar fómir
í upphafi. Einar Oddur Kristjánsson hefur
boðað ákaflega einfalda hagfræðikenn-
ingu, frá því að hann hóf afskipti af efna-
hags- og atvinnumálum utan Flateyrar við
Önundarfjörð: „Við verðum að stöðva
eyðsluna," segir þessi útgerðarmaður og
fískverkandi frá Flateyri. Það segir tölu-
verða sögu um þau tengsl, sem þama
hafa skapazt, að formaður Vinnuveitenda-
sambands íslands kom í fyrsta skipti á
fund í framkvæmdastjóm Verkamanna-
sambands íslands í desembermánuði sl.
Líklega hefur trúnaður af því tagi, sem
nú ríkir milli forystumanna vinnuveitenda
og verkalýðssamtaka ekki þekkzt hér frá
því á Viðreisnarárunum en þá vora tengsl-
in raunar á milli forystumanna Alþýðusam-
bands íslands á þeim tíma og Viðreisnar-
stjómarinnar. Það gagnkvæma traust, sem
þá ríkti á milli verkalýðsforingja og for-
ystumanna í ríkisstjóm var ein af helztu
forsendum þess, að svo skjótt tókst að
komast upp úr öldudal mikilla efnahags-
áfalla á áranum 1967-1969. Nú era þau
samskipti, sem hér era gerð að umtalsefni
grandvöllur að alvarlegustu tilraun, sem
gerð hefur verið í 20 ár til þess að ná
tökum á verðbólgunni og koma henni nið-
ur á svipað stig og í nágrannalöndunum.
Verðbólga -
kjaraskerð-
ing - lág-
launafólk
ÖLLUMERUÓST,
að kjaraskerðingin
er orðin mjög mikil
á u.þ.b. 18 mánuð-
um eða frá sumar-
byijun 1988, þegar
fyrstu merki sam-
dráttar fóra að
sjást. Þess vegna er ekki óeðlilegt, að
fyrsta spumingin í huga margra nú sé sú,
hvort hlutur láglaunafólks sé nægilega vel
tryggður með nýju kjarasamningunum.
Það hefur oft reynzt erfítt að skilgreina
hugtakið láglaunafólk. Hveijir era í þeim
hópi? Sennilega era það margir ellilífeyris-
þegar og örorkulífeyrisþegar, einstæðar
mæður og bammargar fjölskyldur, sem
fyrst og fremst fylla þann hóp.
I kjarasamningunum nú era gerðar
ákveðnar ráðstafanir til þess að tryggja
þessu fólki nokkru betri hlut en öðrum.
Aðalatriðið er þó, að öll rök hniga að því,
að lítil verðbólga sé líklegust til þess að
tryggja hag láglaunafólks. Reynslan sýnir
hins vegar, að á miklum verðbólgutímum
verður gífurleg tilfærsla á eignum í þjóð-
félaginu. Á tímum Viðreisnarstjómarinnar
ríkti líklega mesti jöfnuður í lífskjöram,
sem þekkzt hefur á íslandi á þessari öld.
Þá var efnamunur ekki meiri en svo, að
fólk gat vel sætt sig við hann. Á síðustu
tveimur áratugum óðaverðbólgu hafa hinir
ríku orðið ríkari og hinir fátæku fátæk-
ari. Það er kannski kaldhæðni örlaganna,
að efnamunurinn hefur orðið sífellt meiri
á því tímabili, sem vinstri flokkamir hafa
haft mest áhrif í íslenzkum stjórnmálum
eða frá 1971, en jöfnuðurinn var mestur,
þegar Sjálfstæðisflokkurinn hafði ótvíræða
forystu á hendi, þ.e. á Viðreisnaráranum.
I marga áratugi hafa menn haft á orði
í kjarasamningum að bæta kjör láglauna-
fólks umfram aðra. Það hefur sjaldan
tekizt að nokkra ráði. Þess vegna er full
ástæða til að láta á það reyna, hvort þess-
ir þjóðfélagshópar búi við bættan hag,
þegar verðbólga stórminnkar.
Þá má ekki gleyma því, að nafnvaxta-
lækkun og stórminnkandi verðbólga kemur
láglaunafólki til góða, ekki síður en öðram.
Til allrar hamingju hafa þeir, sem litlar
tekjur hafa, átt þess kost að eignast eigið
húsnæði. Þetta fólk hefur fengið hagstæð
lán til kaupa á íbúðum en þessi lán era
verðtryggð eins og önnur lán. Minnkandi
verðbólga þýðir lægri verðbótagreiðslur
af lánum, sem þýðir auknar ráðstöfunar-
tekjur fýrir þetta fólk, sem aðra sem
skulda.
Það er augljós hætta orðin á því, að
það fólk, sem má sín lítils, gleymist í þjóð-
félagsumræðum hér. Á undanfömum mán-
uðum hefur ríkt hér mesta atvinnuleysi
frá árinu 1969. Atvinnuleysi er nú umtals-
vert. Hafa menn veitt því athygli, að það
er nánast ekkert fjallað um þetta atvinnu-
leysi í fjölmiðlum? Það vekur enga sér-
staka eftirtekt. Það veldur ekki umræðum
og stórpólitískum átökum á Alþingi. Það
er eins og menn telji sjálfsagt, að hluti
þjóðarinnar sé atvinnulaus. Hver vill vera
í þeim hópi?
Hitt er svo annað mál, að þessir kjara-
samningar eiga að stuðla að atvinnuöryggi
og þar með minnkandi atvinnuleysi og er
vonandi að svo verði i raun.
Pólitísk
samstaða
ÞAÐ ER ALGENG-
ara en hitt, að
stjórnarandstöðu-
flokkar reyni að
notfæra sér erfiða
stöðu í kjarasamningum til þess að koma
höggi á ríkisstjóm. Það hefur raunar ver-
ið rauður þráður í öllu stjómmálastarfi
Alþýðubandalagsins og forvera þess, Sós-
íalistaflokksins, að nota verkalýðshreyf-
inguna í pólitískri baráttu þessara aðila.
Fyrst nú á síðustu áram hefur þetta reynzt
Alþýðubandalaginu erfítt eða eftir að for-
ystumenn þess misstu tökin á verkalýðs-
hreyfíngunni.
Gleggsta dæmi um þetta er sú aðför,
sem gerð var að ríkisstjóm Geirs Hall-
grímssonar veturinn og vorið 1978. Þá var
Alþýðusamband íslands í forystu fyrir
þeim aðgerðum en Alþýðubandalag og
Alþýðuflokkur notfærðu sér það óspart. I
kjölfar þeirra aðgerða missti Sjálfstæðis-
flokkurinn meirihluta sinn í borgarstjórn
Reykjavíkur þá um vorið og beið mikinn
ósigur í þingkosningum þá um sumarið.
Þeim ósigri fylgdu meiriháttar pólitísk
átök innan Sjálfstæðisflokksins, sem stóðu
á fímmta ár.
Þetta er riljað upp hér vegna þess, að
það er sérstök ástæða til að vekja athygli
á því, að Sjálfstæðisflokkurinn, sem nú er
í stjómarandstöðu, hefur ekki notfært sér
þá stöðu, sem verið hefur í kjaramálum
til þess að koma höggi á núverandi ríkis-
stjóm, þótt hin pólitíska barátta hafí verið
mjög óvægin. Kjaraskerðingin í tíð núver-
andi ríkisstjómar hefur verið gífurleg. Ef
Sjálfstæðisflokkurinn hefði hagað sér með
sama hætti og Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag gerðu veturinn og vorið 1978
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 3. febrúar
Morgunblaðið/RAX
hefði Sjálfstæðisflokkurinn gert allt, sem
í hans valdi stóð til þess að kynda undir
óánægju launþega vegna kjaraskerðingar-
innar.
Þetta hefur Sjálfstæðisflokkurinn ekki
gert. Þvert á móti lýsti Þorsteinn Pálsson,
formaður flokksins, fyrir nokkrum vikum
stuðningi sínum við þau markmið, sem að
var stefnt í kjarasamningunum, sem þá
vora á viðkvæmum punkti. I gær, föstu-
dag, lýsti Þorsteinn Pálsson á Alþingi
stuðningi við þá samninga, sem gerðir
höfðu verið um nóttina og þann stuðning
ítrekaði hann í grein í Morgunblaðinu í
dag, laugardag. Með þessari afstöðu hefur
Sjálfstæðisflokkurinn sýnt, að hann er
samkvæmur sjálfum sér. Flokkurinn sýnir
ábyrgð í stjórnarandstöðu ekki síður en í
ríkisstjóm. Þessi afstaða Sjálfstæðis-
flokksins hefur haft lykilþýðingu í þeim
kjarasamningum, sem nú hafa verið gerð-
ir. Það er afar ólíklegt, að forystumenn
verkalýðsfélaganna hefðu treyst sér til að
skrifa undir samninga af þessu tagi, ef
þeir hefðu getað búizt við því, að Sjálfstæð-
isflokkurinn beitti áhrifum sínum til þess
að vinna gegn samningunum innan félaga
þeirra, sem flokkurinn hefði auðveldlega
haft bolmagn til að gera.
Sú pólitíska samstaða, sem þannig er
orðin um þessa kjarasamninga fyrir til-
verknað Sjálfstæðisflokksins og sérstakan
atbeina Þorsteins Pálssonar hefur mikla
þýðingu. Hún skapar frið um þessa samn-
inga og gefur ríkisstjórn og Alþingi tæki-
færi til að vinna skipulega að því að koma
þeim í framkvæmd með raunsæjum hætti.
En jafnframt vekur þessi afstaða Sjálf-
stæðisflokksins vonir um, að senn linni
þeim hatrömmu og eitraðu pólitísku átök-
um, sem um of hafa einkennt stjórn-
málabaráttuna undanfarin misseri. En það
verður vissulega eftir því tekið, hvernig
ríkisstjómin bregst við þessari framréttu
hendi sjálfstæðismanna.
Það sem á
eftir kemur
irleikurinn, sem
skiptir máli. í
fyrsta lagi þarf að
tryggja, að þau
launþegafélög, sem ekki hafa gengið frá
sínum samningum, geri það á sömu nótum
og ASI og BSRB hafa gert. Það er alveg
sama, hvort um er að ræða flugmenn eða
lækna, rútubílstjóra eða aðra, allir þessir
hópar verða að gera sér ljóst, að þeim
verður ekki liðið að bijótast út úr þeirri
víðtæku samstöðu, sem orðin er um þessa
samninga. Allar tilraunir til slíks munu
kalla á mikla andúð almennings.
I annan stað hvílir sú skylda á Alþingi
og ríkisstjórn að skera niður útgjöld til
þess að mæta þeim útgjaldaauka, sem
ríkissjóður hefur af þessum kjarasamning-
um. Ólafur Ragnar Grímsson hefur lýst
því yfir, að hann muni gera tillögur um
niðurskurð, sem nemi um eða yfír einum
milljarði króna. Sérstök ástæða er til að
fagna þessari yfirlýsingu fjármálaráð-
heraa, ekki sízt í ljósi þess, að fyrstu við-
brögð ríkisstjómarinnar vora þau að leita
eftir láni hjá lífeyrissjóðum til þess að
standa undir þessum auknu útgjöldum.
Síðan verða forystumenn í atvinnulífí
og ríkisstjórnin að gera sér grein fyrir
því, að nú gefst tækifæri, sem verður að
grípa til þess að endurskipuleggja atvinnu-
lífíð. Nú fá atvinnuvegimir vinnufrið og
ríkisstjómin fær vinnufrið. Nú verða menn
að snúa sér að því að leysa þá skipulags-
kreppu í atvinnulífinu, sem er undirrót
þeirrar lífskjaraskerðingar, sem við höfum
orðið að sæta undanfarin misseri. Þessi
skipulagskreppa er í sjávarútvegi, þar sem
of mörg skip eru að veiða of lítið magn
af þorski. Hún er í fískvinnslunni, þar sem
of mörg fískverkunarhús era að vinna of
lítið magn af físki. Hún er í landbúnaði,
þar sem enn er framleitt of mikið af kjöti.
Hún er í ríkiskerfinu sjálfu, sem hefur
ekki kunnað að sníða sér stakk eftir vexti.
Þetta era þau verkefni, sem vinna verð-
ur að fram á haustið 1991. Þá verður að
sýna launþegum fram á það með rökum,
að þeir hafí haft erindi sem erfíði. Þá skipt-
ir máli, að þeir sjái, að lífskjör þeirra hafi
batnað vegna samninganna, sem gerðir
vora núna í vikunni. Sá lífskjarabati verð-
ur ekki að veruleika, nema menn taki nú
þegar til höndum í atvinnulífinu. Þar þýð-
ir ekkert að bíða eftir því, að ríkisstjóm
vísi veginn. Hún á ekki að gera það. At-
vinnurekendur eiga að gera það sjálfir.
Þeir hafa þekkingu til þess og þeir hafa
bolmagn til þess. Þjóðin gerir kröfur til
þeirra, sem þeir verða að standa undir.
„Þetta breytta og
jákvæða andrúm í
samskiptum
verkalýðs og
vinnuveitenda er
fyrst og fremst
verk þriggja
manna, þeirra
Einars Odds
Krisljánssonar,
formanns Vinnu-
veitendasam-
bands íslands,
Guðmundar J.
Guðmundssonar,
formanns Dags-
brúnar og Verka-
mannasambands
Islands, og Ás-
mundar Stefáns-
sonar, forseta Al-
þýðusambands ís-
iands. Að baki
þeim kjarasamn-
ingum, sem nú
hafa verið gerðir,
liggja margra
mánaða persónu-
leg samtöl á milli
þessara þremenn-
inga, sem hafa tal-
að saman, kynnzt
lífsviðhorfum og
sjónarmiðum
hver annars,
myndað trúnaðar-
samband sín í
milli og unnið í
einlægni að því að
bijóta nýjar
brautir í sam-
skiptum verka-
lýðshreyfingar og
vinnuveitenda.“