Morgunblaðið - 04.02.1990, Side 37

37
dó við fæðingu. Óskírður tvíburi
Lilju, f. 1923, stúlka dó við fæð-
ingu. Jón, f. 1927, dó úr tæringu
eða berklum tæplega 2 ára.
Ásamt því að vera með búskap
var Sigurður við kennslustörf næstu
áratugi. Hann var kennari á ísafirði
til ársins 1916, síðan kenndi hann
í Óslandshlíð, í Skagafirði, 1916-
1919, í Hólahreppi í Skagafirði,
1935-1937, á Hesteyri við ísafjarð-
ardjúp, 1937-1939, á Heydalsá í
Strandasýslu, 1939—1944, og
síðast á Skagaströnd, 1944-1953.
Allan þennan tíma sem Sigurður
var fjarverandi kom það í hlut Guð-
rúnar, konu hans, að stjórna búinu.
Fórst henni það einkar vel úr hendi,
auk þess sem hún naut dyggrar
aðstoðar bama þeirra er þau fóru
að stálpast. Sigurður var ötull við
framkvæmdir þar heima, hann
byggði við bæinn og útihúsin og
braut landið til ræktunar. Allt tók
stakkaskiptum á Sleitu-Bjarnar-
stöðum sem sannarlega varð stór-
býli í höndum þeirra hjóna. Börnin
voru samhent og héldu uppbygging-
unni áfram að fordæmi Sigurðar
föður síns, þau settust að á Sleitu-
Bjarnarstöðum og vísir að þéttbýlis-
kjama tók að myndast. Bærinn
brann árið 1941 og var þá byggt
nýtt og stórt íbúðarhús á Sleitu-
Bjamarstöðum. Árið 1948 virkjaði
Sigurður íjallslækinn og lagði raf-
magn til húsa þar á staðnum. Var
þetta nokkm áður en rafmagn varð
almennt þar í sveitinni og er ekki
að efa hve mikið framtak það hefur
verið á þeim tíma. Þegar rafljósin
kviknuðu í fýrsta sinn var eftir-
væntingin og gleðin mikil, að von-
um og gerði fólkið sér dagamun
af því tilefni.
Sigurður var alla tíð virtur og
vel metinn maður, hann hafði skör-
uglega framkomu, var traustur og
háttvís í alla staði og menntaður
vel. Þótti hann snemma vel til for-
ustu fallinn og gegndi hann því
mörgum trúnaðar- og ábyrgðar-
störfum um ævina. Má þar nefna,
að hann var hreppsnefndarmaður
1924-1930, hann var hreppstjóri í
Hólahreppi 1928-1976, eða í nær
hálfa öld. Hann vildi hætta er hann
var níræður en sýslumaður bað
hann að gegna starfinu áfram því
ekki væri öðrum betur treystandi
til þess. Hann var formaður Búnað-
arfélags Óslandshlíðar og endur-
skoðandi Kaupfélags A-Skagfirð-
inga til langs tíma. Þá var hann
umboðsmaður Olíufélags Esso á
Sleitu-Bjarnarstöðum og hafði þar
verslun á olíuvörum í mörg ár.
Sigurður Þorvaldsson var viður-
kenndur hygginda- og gáfumaður.
Hann lét fyrirhyggju ráða við fram-
kvæmdir, hann hafði sterkan vilja
til. þeirra starfa sem hann hafði
kosið sér snemma á lífsleiðinni.
Hann var málafýlgjumaður og með
eindæmum rökfastur og fylginn
sér. Með skírskotun til skynsam-
legra raka og alls réttlætis vann
hann tillögum sínum fylgi á mál-
þingum, síðan lét hann sannfæring-
arkraft raddar sinnar fullkomna
verkið, hún sem ávallt hljómaði svo
hátt og skýrt. Persóna hans var
einlæg og aðlaðandi, hreinlyndi
hans og glaðværð var viðbrugðið.
Hann gat sannarlega verið kátur
og hispurslaus, hann sá broslegar
hliðar á mörgu sem átti leið hjá í
daglegu amstri. í mesta sakleysi
og góðlátlegri gamansemi stríddi
hann nágrönnum sínum og bestu
vinum er hann gerði holdafar þeirra
að umræðuefni. Mér er það einnig
afar minnisstætt þegar hann settist
eitt sinn í farþegasæti vinnuvélar á
bænum, þar sem tveir litlir afa-
drengir höfðu áður setið, og spurði
svo: „Hvar ætlið þið að sitja, dreng-
ir mínir?“, vitandi það um önnur
sæti var ekki að ræða og við þyrft-
um að ganga það sem eftir var leið-
arinnar. Hann var góðhjartaður og
kærleiksríkur heimilisfaðir sem
kenndi börnunum sínum sanna
málrækt og góða siði. Hann var
mjög gestrisinn og góður heim að
sækja. Gestrisni varð og aðall heim-
ilisins á Sleitu-Bjarnarstöðum og
gjarnan voru gestir leystir burt frá
þeim Sigurði og Guðrúnu með ein-
hvern nestisbita í farangri sínum.
Hann var trúr guði og þakklátur
honum fyrir að hafa leiðbeint sér í
lífinu og gefið sér hæfileika til að
MORGUNBLAÐIÐ MIIMIMINGAR SUNNUDAGUR
njóta dásemdar þess og krafta til
að afkasta svo miklu. Það þakklæti
kom ekki síst fram í ræktarsemi
hans við landið og náttúru þess.
Ræktarsemin var honum reyndar í
blóð borin. Rætur hans stóðu djúpt
í íslenskum jarðvegi og hjarta hans
sló í takt við náttúruna á allan
hátt. Hann naut þess að sjá gróður-
inn lifna á vorin, hann stundaði
tijárækt af einlægni og alúð, um
það ber skógræktin á Sleitu-Bjarn-
arstöðum fagurt vitni og hann sá
til þess að smáfuglarnir fengju
brauðmolana sína á hörðum vetrar-
degi. Hann hafði vissulega mikinn
áhuga á skógræktinni þar sem hann
dvaldi öllum stundum hin síðari ár
við að rækta og búa plöntur sínar
sem best fyrir hina brigðulu veðr-
áttu. Ég sótti hann eitt sinn heim
er hann var fluttur á Sjúkrahúsið
á Sauðárkróki. Hann var glaður að
sjá mig og við ræddum saman. Ég
fór að segja honum að ég væri að
vinna í skógræktinni en að þeim
orðum töluðum fannst mér að ég
hefði betur sleppt því að minnast á
skógræktina því það var engu líkara
að gamli maðurinn væri hrærður.
Ég hafði snert þann streng sem
viðkvæmastur var. Mér skildist það
að hann var dapur yfir því að geta
ekki dvalið, þessi síðustu ár, á þeim
stað sem honum hvað kærastur
hefði verið. Þannig geymdi hann
skógræktina í hjarta sínu uns yfir
lauk.
Sigurður var fjölfróður og víðles-
inn maður. Hann hafði sérstakan
áhuga á móðurmálinu og íslenskum
fræðum og hafði sífellt á vörum sér
það sem betur mátti fara í hinu
daglega tali. Ég minnist þess sem
lítill drengur, búandi í næsta húsi
við Sigurð, afa minn, er ég hljóp
svo oft í heimsókn til hans til að
hlusta á sögur og heyra hann fara
með kvæði. Hann talaði í gátum
og flutti rímur og kvæði úr fornsög-
unum svo lítill drengur heillaðist
af. Það var ekki óalgengt að heyra
hann fara með kvæði úr Hávamál-
um Eddukvæða eða kafla úr Kon-
ungs-Skuggsjá. Hann var botnlaus
fróðleiksbrunnur. Ég man að ég
velti því stundum fyrir mér, hvort
það væn eitthvað sem hann ekki
kynni. Ég dáðist hreinlega að þess-
um einstaka manni. Hann talaði
tungumál annarra þjóða, í því sam-
bandi má nefna þýsku, ensku,
dönsku, auk hinna Norðurlanda-
málanna sem hann talaði svo vel
sem útlærður væri á því sviði. Þá
var hann ágætur söngmaður og
hafði unun af sálmasöng. Hann
söng sálma allt fram á síðustu ár.
Einnig virtist hann bera gott skyn-
bragð á tónlist og einkum klassíska
tónlist.
Sigurður var fyrst of fremst efn-
is- og einstaklingshyggjumaður.
Hann hafði ákveðnar og sjálfstæðar
skoðanir og rökstuddi þær stað-
fastlega. Á fyrstu árum þessarar
aldar voru pólitískar skoðanir Sig-
urðar, ef til vill, ekki svo vel af-
markaðar enda flokkadrættir nokk-
uð óljósir. Hann aðhylltist þó skoð-
anir dr. Valtýs Guðmundssonar að
einhveiju leyti og studdi einnig
Framsóknarflokkinn fyrst eftir
stofnun hans, árið 1916. Sú afstaða
hans stríddi þó gegn betri vitund
og eðlislægari lífsviðhorfum, hann
varð sjálfum sér samkvæmur og
studdi íhaldsflokkinn, sem var
stofnaður árið 1924 og Sjálfstæðis-
flokkinn allt frá stofnun hans, árið
1929. Þeir vildu fá hann í framboð,
flokksbræður hans, en hann færðist
jafnan undan slíkri áskorun.
Sigurður var ákaflega vandur að
virðingu sinni og vildi hvergi láta
blett vansæmdar eða óhróðurs falla
á sig né fjölskyldu sína. Hann átti
sína andstæðinga, einkum á sviði
stjómmála, en undir niðri voru þeir
þó allir vinir. Hann var stoltur og
lífsglaður maður, einna stoltastur
var hann með eigin lífsþrótt og
líkamshreysti eins og best kemur
fram í vísunni sem hann sneri upp
á sjálfan sig og hafði svo oft yfir
hin síðari ár,
Sigurður er beinn og brattur,
bognað hetjan ekki getur,
hann er orðinn ístrufattur,
enginn honum stendur betur.
Annars var það alveg með ólík-
indum hve heilsuhraustur Sigurður
var, alla tíð. Hann gekk óstuddur
og teinréttur 102 ára en fékkst þá
til að ganga við staf vegna þss að
hann kenndi sér meins í mjöðm.
Þegar hann var á 93. aldursári fékk
hann jarðvegsbakteríu í sár á fingri
með þeirri afleiðingu að hann var
fluttur á sjúkrahús með blóðeitrun.
Þar var hann settur á öfluga lyfja-
meðferðs svo að hann mætti lækn-
ast af veikindunum. En lyfin verk-
uðu einnig á hugann svo að minnið
þvarr. Eftir heimkomuna af sjúkra-
húsinu kenndi hann þess vel hvern-
ig komið var fyrir sér og þótti það
dapurt hlutskipti. Hann lýsti
ástandi sínu á eftirfarandi hátt:
„Þegar ég vakna á morgnana veit
ég eigi svo gjörla hvort ég er lífs
eða liðinn. Þá sprett ég á fætur og
klæði mig og geri æfingar. Við það
er eins og blóðrásin örvist, heila-
frumurnar fái næringu og sjálfs-
meðvitundin ásamt minninu biýst
fram á ný.“ Það má annars gera
ráð fyrir því að ein ástæðan fyrir
langlífi Sigurðar hafi verið sú mikla
hreyfing sem hann hafði vegna
starfs síns. Þá ferðaðist hann fót-
gangandi á milli sýslna, hann var
kvikur í hreyfingum og léttur í
spori. Dr. Haraldur Bessason, há-
skólarektor á Akureyri, þá búsettur
á æskuheimili sínu, Kýrholti í
Viðvíkursveit, minntist þess að það
hefði verið eftirtektarvert að sjá
Sigurð koma gangandi með pokann
sinn, frá kennslustörfum á vorin.
Hann undraðist hve þróttmikill
hann virtist vera og hve hratt hann
bar yfir grundir og mela. Hins veg-
ar má, ef til vill, leiða að því líkur
að heimþráin hafi togað fastar í
hann síðustu metrana áður en
Sleitu-Bjarnarstaðir komu í sjónmál
og ekki er að efa að það hefur ver-
ið mikil eftirvænting að hitta fjöl-
skylduna aftur, eftir svo langa fjar-
veru. Þá kom hann jafnan við í
Kýrholti, þáði veitingar og sagði
fréttir en sérstakir kærleikar voru
með fjölskyldum þessara heimila
og skyldleikar nokkrir.
Sigurður var vafalítið einn af
merkari mönnum sinnar samtíðar.
Hann var eins og traustur steinn í
undirstöðunni sem samfélagið
byggir á, hann naut virðingar og
hylli samferðarfólks, það gerði orð
hans að sínu leiðarljósi. Haft var
eftir séra Jóni Brandssyni, prófasti
á Kollafjarðarnesi, sem var glögg-
skyggn og vel metinn maður, að
hann hefði ekki þekkt jafningja
Sigurðar Þorvaldssonar við
kennslu, hann kenndi ekki aðeins
börnunum, sagði hann, heldur okk-
ur öllum sem með honum voru.
Þetta var góður vitnisburður.
Sigurður var fremur hávaxinn
maður, fríður yfirlitum og hafði
svip bjartan og hreinan. Hann var
grannur á hold og ætíð kvikur á
fæti. Hann var stoltur af ættemi
sínu og uppmna og benti gjarnan
á nef sér til að minna okkur, afkom-
endur sína, á hinn borgfirska upp-
mna. „Þetta er Mýramanna nef,“
sagði hann.
Hann dó sæll og ánægður, sadd-
ur lífdaga og fullur þakklætis fyrir
allt. Hann hafði einskis að iðrast,
hann sá ekki eftir nokkrum hlut.
nema ef vera skyldi nokkmm fá-
gætum bókum sem hann hafði átt
en missti í húsbmnanum árið 1941.
Ég trúi því að andi hans sé enn
á meðal vor og vísi okkur veginn
til velfarnaðar, ég trúi því að andi
hans lifi, líkt og ljósið á náttborðinu
hans sem lifði jafnt að nóttu sem
degi. Þannig vakti hann yfír rafljós-
unum, ávallt reiðubúinn til að færa
í lag ef þau slokknuðu. Ég vil að
lokum þakka afa mínum fyrir sam-
fylgdina og þær samvemstundir
okkar í skógræktinni sem reyndar
vom alltof fáar. Ég hefði óskað
þess að við, afkomendur hans, gæt-
um sameinað krafta okkar í þágu
skógræktar á íslandi, á því tileink-
aða ári 1990. Þannig sé minning
hans best heiðruð. Guð blessi hann
um eilífð alla.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír,
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Hávamál)
Reynir Þ. Jónsson
4, FEBRÚAR 1990
Jóhanna Jóhannes-
dóttir — Minning
Fædd 4'. september 1911
Dáin 5. janúar 1990
Mig langar að minnast með
nokkmm orðum kærrar vinkonu
minnar, Jóhönnu Jóhannesdóttur,
sem lést 5. janúar 1990. Ég minn-
ist þess er ég hitti hana í fyrsta
sinn fyrir um 48 ámm. Ég kom
með móður minni á Freyjugötuna,
en þar var heimili hennar og manns
hennar, Guðjóns Guðmundssonar,
en hann var móðurbróðir minn. Hún
stóð þar í tröppunum og tók á
móti okkur, mágkonu sinni sem hún
hafði ekki séð áður, enda áttum við
heima úti á landi þá, og mér 10
ára telpukrakkanum og áttu þessi
kynni eftir að þróast í ævilanga
vináttu. Mér er enn í minni hvað
hún Jóhanna var fín, þar sem hún
stóð í tröppunum og tók á móti
okkur.
Það var alltaf gaman að hitta
hana og ræða við hana um landsins
gagn og nauðsynjar og hún gat
verið létt og kát, en ákveðin og
fylgin sér, ef með þurfti. Hún vissi
af reynslu áranna, að ekkert kemur
upp í hendur manns baráttulaust.
Gaui og Jóhanna voru alveg sér-
stök í mínum huga og svo drengirn-
ir þeirra, Guðmundur Jóhannes og
Jón Ingi, og hvað þeir voru alltaf
fínir, enda mamma þeirra mikil
hagleikskona og kom það sér vel,
er hún missti mann sinn aðeins 45
ára. Hún lét þó ekki deigan síga,
tók að sér sauma fyrir fólk með
ýmissi annarri vinnu og kom
drengjunum sínum til manns.
Árin liðu og Jón Ingi kvæntist
og stofnaði sitt eigið heimili með
konu sinni, Maríu Jensen. Þau eiga
tvo syni, Guðjón, sem var auga-
stéinn ömmu sinnar og vinur. Er
hann nú búinn að stofna heimili í
Sandgerði með stúlkunni sinni og
má segja, að hann leiti uppruna
síns, en afi hans Guðjón og Björg
móðir mín voru frá Sjávargötu í
Garði. Björgvin er yngri sonur Jóns
Inga og Maríu, aðeins 10 ára, er
hann sér á bak ömmu sinni.
Jóhanna og Guðmundur sonur
hennar héldu heimili saman þar til
hún lést. Jóhanna var sérlega greið-
vikin kona og boðin'ög búin að rétta
hjálparhönd, ef til hennar var leit-
að. Vil ég hér þakka henni góðvild
hennar og hjálpsemi við heimili for-
eldra minna, þá er móðir mín lá
banaleguna og eftir að hún lést
1957. Vinátta hennar og móður
minnar var mikil og naut ég og fjöl-
skylda mín hennar í ríkum mæli. I
hugum barnanna minna og okkar
hjóna hefur Jóhanna alltaf verið
kær vinkona og vil ég þakka henni
hér hjálpsemi og góðvild í okkar
garð.
Hún var jarðsett þann 17. janúar
1990, 78 ára að aldri. Ég votta
frændum mínum, tengdadóttur,
sonarsonum og eftirlifandi bræðr-
um innilega samúð.
M.Þ.J.
+
Kær faðir minn, afi og langafi okkar,
GESTUR BJÖRNSSON,
Krókatúni 11,
Akranesi,
verður jarðsunginn frá Akraneskirkju mánudaginn 5. janúar kl. 11.00.
Gunnhildur Gestsdóttir,
Páll Björnsson,
Gunnhildur Arndís Pálsdóttir,
Inga Jóna Pálsdóttir,
María Rán Pálsdóttir,
Sólrún Edda Pálsdóttir.
Móðir okkar,
GUÐRÚN STEFÁNSDÓTTIR,
áður búsett á Eskifirði
til heimilis á Miðvangi 41, Hafnarfirði,
verður jarðsungin þriðjudaginn 6. febrúar kl. 15.00frá Hafnarfjarð-
arkirkju.
Fyrir hönd barna, tengdabarna, barnabarna og bamabarnabarna.
Erla Eyjólfsdóttir,
Stefanía Eyjólfsdóttir,
Andrés Eyjólfsson.
+
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för föður okkar, tengdaföður og afa,
MAGNÚSAR PÁLSSONAR,
Drekavogi 6.
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks deildar 1 -A ó Landakots-
spítala.
Helgi Þór Magnússon, Kristín Guðmundsdóttir,
Elfn Magnúsdóttir, Sigurður Ingimarsson,
Þuríður Magnúsdóttir
og barnabörn.