Morgunblaðið - 16.02.1990, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1990
JWnrgmti-MsiMí
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir'Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Borgarstjóri
gagnrýnir fjárlögin
Munurinn á fjármálastjórn
Reykjavíkurborgar ann-
ars vegar og ríkisins hins veg-
ar verður sífellt gleggri. Davíð
Oddsson borgarstjóri vakti
máls á einum þætti þess máls
í ræðu sinni í borgarstjórn í
gær, þegar síðari umræða um
fjárhagsáætlun borgarinnar
fór fram. Þar kom fram, að.
nýgerðir kjarasamningar hafa
breytt launa- og verðlags-
forsendum frumvarpsins að
fjárhagsáætluninni á milli
umræðna um það á þann veg,
að heildarútgjöld verða 431
milljón krónu lægri í ár en
upphaflega var ráðgert.
I tilefni af þessu sagði
Davíð Oddsson það íhugunar-
efni, hvers vegna fullyrt væri
að kjarasamningarnir hefðu í
för með sér meiri útgjöld hjá
ríkissjóði en gert var ráð fyfir
í fjárlögum og þess vegna
þyrfti að afla ríkinu aukinna
tekna að því marki, sem ekki
væri hægt að spara upp í
kostnaðinn. Og borgarstjóri
sagði einnig: „Ekki verður
betur séð en forsendur fjár-
laga standist hvað varðar
áætlaðar almennar verðbreyt-
ingar og áætlaður launakostn-
aður ríkisins ætti að lækka
um nálega 1,5 milljarð miðað
við forsendur fjárlaganna, ef
þar væri allt sem sýnist.“
Borgarstjóri minnti rétti-
lega á, að ríkisstjórnin gengi
hart fram í tekjuöflun með
því að hækka skatta og hvers
kyns þjónustu- og leyfisgjöld
og sagði síðan: „Af þessu
verður ekki dregin önnur
ályktun en sú, að Alþingi hafi
verið blekkt til þess að af-
greiða fjárlög með meiri halla
en alþingismenn fengu að vita
um, — og það á sama tíma
og formaður fjárveitinga-
nefndar Alþingis boðar aukið
aðhald í ríkisfjármálum og
leggur áherslu á, að stemma
verði stigu við útgjöldum, sem
stofnað er til í heimildarleysi.“
Síðar í ræðu sinni sagði borg-
arstjóri: „Ég vil leyfa mér að
fullyrða, að sá niðurskurður
framkvæmda, sem menn eru
að boða þessa dagana bæði í
alvöru og þykjustu, er óþarfur
ef fjárlögin voru í upphafi
rétt saman sett, og reyndar
væri hægt að lækka þau veru-
lega til viðbótar ef tekið er
mið af þeirri reynslu, sem við
höfum fengið í gerð ijár-
hagsáætlunar borgarinnar.“
Fjármálaráðherra og ríkis-
stjórn geta ekki skotið sér
undan að svara þessari mark-
vissu og málefnalegu gagn-
rýni Davíðs Oddssonar borg-
arstjóra. Fjármálastjórn
Reykjavíkur hefur tekist með
miklum ágætum undanfarin
ár og hefur ekki þurft að
draga í efa forsendur fyrir
ákvörðunum við undirbúning
fjárhagsáætlana borgarinnar.
Oðru máli gegnir um fjármál
ríkisins, þar hefur allt farið
úr skorðum og engar spár
staðist.
Skattar og
bílahlunn-
indi
Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra hefur
látið stór orð falla í tilefni af
þeim upplýsingum, sem ríkis-
skattstjóri lét fjölmiðlum í té,
þegar hann túlkaði reglur um
bifreiðahlunnindi ráðherra,
sem ríkisstjórnin sjálf setti. Á
að skilja stóryrði ráðherrans
á þann veg, að ríkisskattstjóri
hafi ekki átt að svara fyrir-
spurn um þetta mál? Við þann
skilning er ekki unnt að una
en hann fellur svo sem vel að
þeim sjónarmiðum að pukrast
eigi með fríðindi æðstu
manna.
Hitt er skiljanlegt að ráð-
herrum sárni, ef þeir eru opin-
berlega sakaðir um að hafa
brotið gegn skattalögum, án
þess að þeim hafi fyrst hverj-
um og einum verið á það bent
í hverju brot þeirra sé fólgið
og þeir fengið tækifæri til að
gæta réttar síns eða greiða
áfallna skuld. I þessu tilviki
eins og öðrum á að gefa
mönnum kost á áð halda uppi
andmælum, ef þeim þykir til
þess ástæða.
Umræðunum um skatta
ráðherra og bifreiðahlunnindi
verður að ljúka: á mannsæm-
andi hátt og með lausn er
samræmist því meginsjónar-
miði, að allir séu jafnir fyrir
skattalögunum.
Dumitru Mazilu í samtali við Morgunblaðið í Búkarest;
Áttaði mig á því 1983 að
Ceausescu væri bijálaður
Sat í fangelsi vegna baráttu sinnar fyrir mannréttindum og hefur nú sagt skilið við Þjóðarráðið
Morgunblaðið/Anna Bjarnadóttir
Dumitru Mazilu á heimili sínu í Búkarest með handritið að stefnu-
skrá rúmensku byltingarstjórnarinnar.
DYRASTAFIR á inngöngudyrum
íbúðarinnar hjá Dumitru Mazilu í
Búkarest eru brotnir. Þeir hafa
verið það síðan 20 manna öryggis-
sveit Ceausescus réðst inn á heim-
ilið aðfaranótt 22. desember
síðastliðinn og handtók Dumitru,
konu hans og 16 ára son. Ekið var
með þau á náttfótunum í glugga-
lausum fangabíl í rúmar sex
klukkustundir og síðan voru þau
sett í fangelsi í bænum Alexandria
um 100 kílómetra frá Búkarest.
Þau voru sannfærð um að þau
yrðu líflátin. En tæpum átta
klukkustundum seinna var þeim
sleppt og ekið aftur til höfuð-
borgarinnar. „Það var auðséð að
eitthvað hafði gerst,“ sagði Maz-
ilu, þegar ég heimsótti hann í
byrjun febrúar.„Fó!k gaf sigur-
merkið og við óttuðumst ekki
lengur um líf okkar.“
Mazilu sagði að öryggissveitirnar
hefðu handtekið fjölskylduna af því
að þær héldu að hann stæði á bak
við uppreisnina gegn Ceausescu.
„Sonur minn hafði nokkrum sinnum
gengið yfir á hallartorgið til að fylgj-
ast með því sem þar var að gerast
þegar mannfjöldinn safnaðist saman
hinn 21 desember. Það var nóg til
þess að við vorum handtekin." Ná-
grannarnir föðmuðu þau innilega
þegar þau komu heim. „Þeir óttuð-
ust að við hefðum verið tekin af lífi.“
Undir ströngu eftirliti
Mazilu hafði verið undir ströngu
eftirliti í fjögur ár og stofufangejsi
í tvö þegar byltingin var gerð. „Ég
sat hér einn og hitti enga nema konu
mína og son. Ég stundaði ritstörf
og skrifaði bókina „Martröð“, sem
mér er sagt að sé komin út í Banda-
ríkjunum, og endurskoðaði mann-
réttindaskýrsluna til Sameinuðu
þjóðanna um ástandið í Rúmeníu.
Það er of snemmt að segja hvernig
ég kom henni úr landi.“
Skýrslan vakti athygli þegar hún
kom út á síðasta ári. Mazilu líkti lífi
þjóðarinnar við hreinustu martröð
og sagði einræðisherrann drottna
með lénsskipulagi þar sem þjónar
hans byggju við allsnægtir en mill-
jónir manna lifðu við sult og seyru
og í stöðugum ótta. Hann lagði
skýrsluna fyrst fram í Búkarest 1986
eftir að honum hafði verið falið að
gefa Mannréttindastofnun Samein-
uðu þjóðanna skýrslu um „ungmenni
og mannréttindi í Rúmeníu".
Hann hafði þá starfað fyrir ríkið
í tæpan aldarfjórðung. Hann er lög-
fræðingur að mennt og kenndi í
stjórnmála-akademíunni í byijun sjö-
unda áratugarins. Skóli öryggissveit-
anna féll undir sama ráðuneyti og
akademían og hann stjórnaði skólan-
um í tæpt ár, 1964-1965. Hann sagði
að ástandið í landinu hefði verið
gott á þessum árum og andstaða
Ceausescus gegn innrás Sovétríkj-
anna í Tékkóslóvakíu 1968 væri
dæmi um það. En hlutirnir fóru
síversnandi eftir að leiðtoginn heim-
sótti Kóreu og Kína í upphafi átt-
unda áratugarins. Mazilu leist illa á
þróunina og sóttist eftir embætti í
sambandi við Hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna. Hann varð sér-
fræðingur í málefnum hennar og
fékk að vinna sín störf í friði.
„Það rann endanlega upp fyrir
mér veturinn 1983 að einræðisherra
landsins væri bijálaður. Það voru
engin ritföng fyrir son minn í skólan-
um og húsin voru óupphituð. Við
kappklæddum okkur áður en við
lögðumst til svefns og ég horfði upp
á móður mína þjást af hungri og
kulda,“ sagði Mazilu. „Ég ákvað að
beijast opinberlega gegn þessu þótt
það myndi kosta mig lífið. Ég lauk
við mannréttindaskýrsluna í maí
1986. Ráðuneytið neitaði auðvitað
að samþykkja hana og ný skýrsla
var skrifuð þar sem Rúmenar voru
sagðir bæði glaðir og hamingjusam-
ir.“ Það var stöðugt fylgst með ferð-
um Mazilus eftir þetta. Hann fékk
ekki að fara úr landi og kona hans
missti vinnuna í bókasafni listasafns-
ins. Honum var sagt upp störfum
1988 og hann var settur í stofufang-
elsi.
Samdi stefnuskrána
Móðir hans og bróðir létust bæði
skyndilega 1987. Hann var minntur
á andlát þeirra í hótunarbréfi sem
„synir byltingarinnar" skrifuðu und-
ir. „Þú ert næstur," stóð í því. Hann
fékk þrisvar hjartaáfall sama ár.
Hann var þá 53 ára og hafði verið
við góða heilsu. „Það er ekkert að
þér,“ hvíslaði sjúkrahúslæknir að
honum. „Taktu ekki við neinu frá
^críia/vc j"a_ c'V .,
txtzjua e-z‘T£r-e/vz*>e-HA-TfG*iAUL c,.,
' ' w/ • V
>//<? crW /-«u* >'/cftccct . . •... • y v ’■■•
//■' , ‘ 'ÍJ / ... r . •• . '
/>' • , / .. 6 ( / ■'x/v/ “
•J ■ y ' . / /J
I,- ... 'Lo,.,, 4. ,,/y; ...
• p ZJ'L ✓/* /C j.tflrV/.
' ýí/'xr.w/Ví V-r. ) <, v
þo/S6//j
Ít/ .. /,'A ... ., ,
V-«./ /CU-rít 1/^V)5 þo//6/Sj '
5. -ýW, /
-r /.c/vcv. ✓/ /tcrí.ccrfL t.o> . j
6-/c^ / r.a. , ',-.■/*■
•é. /I: c - -
j&xct//■ // Cj/s tí/
<,vt /-'V- = T,
• 7~^U. Cjtajy' ,,
.......

/íc/'-; . ///■ ', ■/yú'

y . .
x J r-vv7’ , • - Þ
/ ’ /’. -.X . 6 y/...rtf-s/ zJ /6 kt;-.-.
, i ' r - ' /rírt/• r/í /í /• /c. .
“ " U .-.Þ
A/v'
-
* /ot^v/'t cco
Æ*Sa./c ^*K^**_ *+.. • /
/fító/W4 /' **'-*'>*■
'&vocclXz Q_t/-tx-ay d* c3^-’
* c«-*e o_t<_
- --X. O O ; cLaa>/oo,-
/,1-0.0 -
o~J-*.'/áLroAo/or' vaJór*' <±jc ••■ />*'<> '„,
”P//P»-W//• />*./,-. ■
/c^wOÚ'/a oLd a.e.t/v/teutc .. /ý f/ ^/U./t/, t/c //I "t-. - •
PrA.'/is, r+JJou/.J V/‘t->.»v/*a5aii* jj-k j,
■J->'.±J J-*.)«/fu , /S\ £> /6o r </JU/ .
r, j/ (fihcr-bSti/or .
ríííK'
Cc*-J > <Uc - >-X />. «a_o_(U t
j/>jL ->r- ~/1 /~ ? • • •- /-9 >•/ '
I..i yó/'.x d-Z >- v
6 1 '/jt-r'.c rw/n cj ZotoJt
\ ' f'J V/ >’C /*_ A' =»
. j íi Lrv •l'-'v-/ >m/ £./-<■/) c j'o. t'/~U, r'\s é(?s-'t -a
■/ ** i ://j.
y T / v'/ *■ -' -

'vl^, -
Handritið að stefhuyfirlýsingunni sem Mazilu las af svölum forsetahallarinnar í Búkarest 22. desember
og hlaut samþykki Þjóðarráðsins. Á handritinu sést, hvaða breytingar sem Silviu Brucan gerði á tillög-
um Mazilus, og mesta áherslu lagði hann á að strika út lokaorðin: „Með Guðs hjálp!“
ókunnugum. Taktu aðeins lyf sem
kona þín eða ættingjar gefa þér.“
Mazilu fylgdist með heimsvið-
burðunum á stuttbylgjutæki í stof-
unni heima hjá sér. Hann sagðist
hafa verið viss um að rúmenska bylt-
ingin myndi takast þegar átökin áttu
sér stað í Timisoara 17. desember.
„Ég skrifaði stefnuskrá byltingarinn-
ar í tíu atriðum og sýndi konu minni
og syni. Ég óttaðist um skrána þeg-
ar við vorum handtekin 21. en það
kom í ljós að konan mín hafði falið
hana á bak við ísskápinn þegar ör-
yggissveitin réðst inn á okkur.“
Hann flýtti sér í höfuðstöðvar
miðstjórnar kommúnistaflokksins
þegar fjölskyldan var látin laus og
las stefnuskrána af svölum bygging-
arinnar 22. desember við mikinn
fögnuð mannfjöldans. Hann boðaði
meðal annars fjölflokkakerfi í lýð-
ræðislegu þjóðfélagi, fijálsar kosn-
ingar og aðskilnað löggjafar-, fram-
kvæmda- og dómsvalds. Hann varð
sjálfkrafa einn af leiðtogum bylting-
arstjórnarinnar ásamt Ion Iliescu,
Petre Roman og Silviu Brucan. Þjóð-
arráðið gerði stefnuskrá hans að
sinni með nokkrum breytingum.
Brucan fór yfir atriðin og ákvað til
dæmis að leiðtogar byltingarinnar
ættu frekar að fara með völd fram
að kosningum en ráð allra andstöðu-
hópa eins og í Tékkóslóvakíu en
Mazilu lagði það til. Brucan krotaði
einnig margoft og frekjulega yfir
orðin „með Guðs hjálp“, sem Mazilu
hafði síðast í stefnuyfirlýsingu sinni.
Gamli kommúnistinn taldi sig ekki
þurfa á Guði að halda þá frekar en
fyrri daginn.
Úr Þjóðarráðinu
Mazilu sagði sig úr Þjóðarráðinu
hinn 25. janúar. „Eg hafði orðið var
við að sumir í ráðinu voru hlynntir
stalínskum aðferðum," sagði hinn
fíngerði, öri maður. „Mér ofbauð
þegar ég heyrði að mótaðgerðir gegn
fyrirhuguðum mótmælum stjórnar-
andstöðunnar 28. janúar voru í
bígerð og ég sagði af mér í mótmæla-
skyni.“
Hann hafði þá orðið fyrir aðkasti
í blöðum. Vinsældir hans höfðu kom-
ið skýrt fram hinn 12. janúar þegar
stór mótmælafundur var haldinn fyr-
ir utan skrifstofur Þjóðarráðsins.
Mannfjöldinn baulaði á Iliescu, for-
seta ráðsins, en fagnaði Mazilu, vara-
forseta, „Ma-zi-lu, Ma-zi-lu!“ Hann
fylltist eldmóði og hrópaði: „Niður
með kommúnismann!" og „Dauði
fyrir dauða!“ í kór með múgnum.
Hann gaf þá skýringu á framkomu
sinni seinna að hann hefði haldið að
hann gæti róað mannfjöldann með
því að sýna að leiðtogar landsins
væru sammála honum. Arásir á hann
hófust í blöðum eftir þetta. Víðlesn-
asta dagblaðið Romania Libera
spurði á forsíðu „Hver eruð þér
Mazilu?“ og svaraði með að benda á
að hann hefði verið skólastjóri örygg-
issveitaskólans. Blaðið tók ekki fram
hvenær og hversu lengi það var.
Stjarna Mazilus hrapaðijafn hratt
og hún steig. Hann sættir sig vel við
að vera laus úr stjórn landsins og
kærir sig ekki um samneyti við menn
sem beita aðferðum sem hafa tíðkast
ílandinu íyfir 40 ár. Hann vili koma
á heiðarlegu lýðræði í Rúmeníu og
bindur vonir við Þjóðareiningarráðið
sem á að taka þátt í stjórn landsins
fram að kosningum 20. maí.
Það eru enn verðir við hliðið að
heimili hans og gestir þurfa að sýna
skiiríki þegar þeir heimsækja hann.
„Þeir segjast vera þarna til að vernda
mig. Ég veit ekki fyrir hverju," sagði
Mazilu. „Ég vona bara að þeir gegni
öðru hlutverki en þeir sem fylgdust
með mér og stóðu um mig vörð áður
en byltingin var gerð. “
***:*:: líA JÍUíM'l .51 SUOAdUTgOM CÍÍGAIHHUÖHGV
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 16. FEBRUAR 1990
21
Könnunin staðfestir nið-
urstöður borgaryfírvalda
-segir Davíð Oddsson borgarstjóri
DAVÍÐ Oddsson borgarstjóri segir að skýrsla sérfræðingahóps á vegum
Háskólans um skipulag Fossvogsdals staðfesti þá niðurstöður borgar-
yfirvalda að umferðartenging syðst í borginni sé nauðsynleg. Skýrslan
er byggð á athugunum sérfræðingahóps frá þremur rannsóknarstofum
Háskólans; verkfræðistofimn, raunvísindastofnun og líffræðistofnun.
Höfuðefni skýrslunnar er rann-
sókn á núverandi og fyrirhugaðri
landnotkun í Fossvogsdal, einkum
og sér í lagi þeim forsendum er lúta
að áformum um lagningu stofn-
brautar eftir dalnum. Meðal niður-
staðna skýrslunnar má nefna að
verði lögð braut um Fossvogsdal
verði stofnbrautarkerfi höfuðborgar-
svæðisins rökréttara og heilsteyptara
Skýrslan er ekki
merkilegt plagg
- segir Valþór Hlöðversson
Valþór Hlöðversson, fulltrúi í bæjarsljórn Kópavogs og formaður
umhverfisráðs bæjarins, sagði að bæjarstjórn Kópavogs fyndist þessi
skýrsla ekki vera merkilegt plagg. „Okkur llnnst skýrslan vera lítið
grunduð, þar sem gera þarf frekari rannsóknir á því, scm hún Ijallar
um,“ sagði Valþór. Hann sagði að mikið væri um fullyrðingar í skýrsl-
unni, sem ígrunda þyrfti betur, en meginandinn í henni virtist vera sá
að Fossvogsbraut væri af hinu góða.
„Við vildum fá meiri umfjöllun um
umhverfísleg áhrif hugsanlegar
Fossvogsbrautar en aðalgallinn við
skýrsluna er sá að hún er ekkert
innlegg í þá umræðu, sem nú á sér
stað um brautina. Hún er einfaldlega
of seint fram komin, þar sem fram
hefur komið ný hugmynd um að leysa
þessa deilu, það er að segja að grafa
göng undir Digranesháls."
Valþór sagði að göngin myndu
leysa umferðarvandamál Reyk-
víkinga án þess að spilla Fossvogs-
dal sem útivistarsvæði. „Við höfum
lýst okkur reiðubúna til að fara þessa
leið og viljum að hún verði skoðuð
til hlítar en fyrstu athuganir benda
til að göngin séu vænlegur kostur.
Við ítrekuðum á fundi Skipulags-
stjórnar ríkisins, síðastliðinn mið-
vikudag, þá afstöðu Kópavogsbúa
að hvað sem líður öllum athugunum
og skýrslum um Fossvogsdal verður
aldrei lögð akbraut um dalinn en um
90% af honum eru í landi Kópa-
vogs,“ sagði Valþór.
en ella og umferðin milli austur- og
vestursvæðanna greiðari. Hávaði af
umferð um Fossvogsbraut mundi
verða fyrst og fremst til óþæginda
fyrir þá sem stunda útivist í dalnum,
en verði ekki teljandi í íbúðabyggð-
inni í kring. Ennfremur kemur fram
í skýrslunni að verði braut lögð eftir
dalnum þurfi að byggja yfir hana,
að minnsta kosti að hluta.
Varðandi mengun vegna Foss-
vogsbrautar segir í skýrslunni að við
þær veðuraðstæður að ef mengun
nær að safnast saman í heilan dag
í kyrru veðri, gæti mengun af völdum
niturdíoxíðs náð mengunarmörkum
í Fossvogsdal og víða á höfuðborgar-
svæðinu án þess að lögð yrði stofn-
braut í dalnum. Verði lögð braut
eftir dalnum verði mengun af út-
blæstri bifreiða eitthvað hærri í Fos-
vogsdal en almennt á höfuðborgar-
svæðinu miðað við þessi veðurskil-
yrði. Þessar aðstæður séu algengar
í borgum erlendis en óalgengar hér
vegna þess hve vindasamt sé á
landinu. í stöðugum vindi sem er
eitt vindstig eða meir næði mengað
loft ekki að safnast saman í dalnum.
Davíð Oddsson borgarstjóri segist
telja að könnun sérfræðingahópsins
sé bæði skynsamleg og vel gerð. Hún
staðfesti niðurstöður borgaryfirvalda
í Reykjavík um að umferðartenging
syðst í borginni sé nauðsynleg. Borg-
arstjóri segir að þrír möguleikar séu
fyrir hendi um þessa umferðarteng-
ingu. Einn möguleiki hafi töluvert
verið rannsakaður en hinir ekki og
í ljósi þessarar skýrslu sé skynsam-
legt að Vegagerðin kanni nú þessa
kosti, einkum göng, sem lægju undir
Kópavog.
Talsverð von-
brigði með
skýrsluna
- sagði Margrét
Þorvaldsdóttir for-
maður samtakanna
Lífí Fossvogsdal
„ÉG VARÐ fyrir talsverðum von-
brigðum með skýrsluna. Hún get-
ur varla talist hlutlaus úttekt,“
sagði Margrét Þorvaldsdóttir,
formaður samtakanna Líf í Foss-
vogsdal. Hafa samtökin ákveðiö
að halda opinn firnd í safiiaðar-
heimili Bústaðakirkju, þriðjudag-
inn 27. febrúar, þar sem skýrslan
verður tekin til umræðu. Munu
höfundar hennar kynna eftii henn-
ar og svara fyrirspurnum.
„Stór hluti skýrslunnar fer í að
réttlæta þær hugmyndir, sem fram
hafa komið um lagningu hraðbraut-
ar um Fossvogsdal. Bíllinn er þai
settur framar en velferð hinna 11
þúsund íbúa sem byggja dalinn
Hvað verkfræðiþáttinn snertir þá ei
lítið sem ekkert minnst á þann skaðs
sem hugsanlega yrði á byggingurr
í dalnum vegna röskunar grunnvatns
ef hraðbrautin yrði lögð. í skýrsl-
unni er lítið gert úr mengun af bíla
umferð um dalinn, þó er gert rá<
fyrir að þar fari um 35 þúsund bíU
á sólarhring."
Sagði Margrét, að fram kæmi,
að mengun frá bílaumferð til við-
bótar við bakgrunnsmengun en það
er mengun frá Bústaðavegi og Ný-
býlavegi, geti orðið við efstu leyfileg
mörk mengunarvarnarreglugerðar.
Reyndar komi hvergi fram hvað
mengunin gæti orðið við fjögurra til
fimm daga uppsöfnun á kyrrum
dögum eins og verið hefur að und-
anförnu. „í skýrslunni er því haldið
fram að hávaðamengun yrði lítil
vegna þess að byggði sé nægilega
langt frá stofnbraut, en það dreg
ég stórlega í efa að geti verið rétt,“
sagði Margrét. „Skýrsluhöfundar
gefa sér ýmsar forsendur eins og
þær að íbúar á jaðarsvæðunum njóti
ekki útsýnis yfir dalinn vegna lim-
gerðis, en þeir sem búa á þessum
svæðum vita betur. Einnig er ljóst
að óvissu þættir skýrslunar eru
margir, þar eru mörg „ef“ og ljóst
að skortur er á frekari rannsóknum
á flestum þáttum, sem snerta líf
fólksins í Fossvogsdal."
Tillaga um niðurskurð hjá Norðurlandaráði:
Forsvarsmenn norrænna stofiiana
efast um samþykkt tillögimnar
TILLAGA þess efiiis að leggja niður fjórar stofnanir á vegum Norður-
landaráðs og skera niður framlög til annarra menningarstofiianna um
10% var nýlega kynnt hér á landi. Tillagan kemur frá neftid embættis-
manna sem hefur haft til umfjöllunar og kynnt sér norrænar stofnan-
ir og norrænar nefndir sem starfa á sviði menningarmála. Morgun-
blaðið leitaði eftir áliti nokkurra forsvarsmanna norrænna stofiianna
og fulltrúa Islands í menningarmálanefhd Norðurlandaráðs á þessari
tillögu.
Lars Ake Engblom forstöðumaður
Norræna hússins sagðist eiga mjög
erfitt með að trúa að þessi tillaga
verði samþykkt hjá Norðurlandar-
áði. Hann sagði að Norræna húsið
hefði sent frá sér harðorð mótmæli
vegna hennar m.a. vegna þess að
fyrir liggur loforð um aukna fjái’veit-
ingu til hússins. Var fallist á að
veita því hálfa milljón danskra króna
á ári fyrir 1989, 1990 og 1991 í
þeim tilgangi að dreifa upplýsingum
um íslenska menningu til hinna
Norðurlandanna. Fjárveiting til
hússins hefði verið mjög knöpp að
hans mati, en niðurskurðurinn þýddi
að Norræna húsið yrði af 500.000
dönskum krónum.
Lars Ake Engblom sagði það
.óeðlilegt að skera fjárveitingu niður
um 10% til allra stofnannanna án
tillits til starfsemi þeirra og hvernig
þær eru reknar. Norræn samvinna
yrði sífellt mikilvægari, ekki síst
þegar litið væri til þeirra atburða
sem átt hafa sér stað síðasta hálfa
árið. Einnig bæri að taka tillit til
þess að árlega koma 100.000 manns
í heimsókn í Norræna húsið og
gegndi það stóru hlutverki á ýmsum
sviðum. Hann sagði að Norræna
húsið í Reykjavík væri einmitt dæmi
um norræna stofnun sem vel hefði
heppnast.
Guðmundur Sigvaldason for-
stöðumaður Norrænu eldfjallastöðv-
arinnar sagði að þessi tillaga væri
ekkert nema umræðan ennþá. Hann
sagðist eiga von á að hún yrði rædd
á þingi Norðurlandaráðs í mars, en
skiptar skoðanir væru á því hvemig
málið yrði afgreitt og flestir á því
að lítið verði af niðurskurði. Þó
væri erfitt að segja nokkuð til um
það á þessu stigi. j
Davíð Erlingsson á sæti í stjórn
Norrænu þjóðfræðistofnunarinnar
en samkvæmt tillögunni á að leggja
hana niður. Ekki taldi Davíð að
nefndin hefði valið þessar stofnanir
vegna þess að þær væm sérstaklega
verðar niðurskurðarins. Hún hefði
alls ekki gert grein fyrir hvers vegna
þær urðu fyrir valinu fremur en
aðrar.
Hann sagðist vera vongóður um
að tillagan verði ekki samþykkt.
Nauðsynlegt væri þó að ræða hana
vegna þess að hún væri tilraun til
allsheijar stefnubreytingar í menn-
ingarmálefnum Norðurlandaráðs.
Sú breyting væri fólgin í því að sam-
eiginleg menningarmál Norðurlanda
skuli ekki hafa neinar fastar stofn-
anir heldur nota alla fjárveitingu í
tímabundin verkefni og átök í menrí?
ingarlegum efnum. Ef engin ákvörð-
un verði tekin um tillöguna felist í
því eins konar heimild til embættis-
manna að þeir fari að framkvæma
þessa stefnu í smáu þótt hún hafi
ekki verið samþykkt af ráðhermn-
um.
„Þjóðfræðistofnunin er ómælan-
lega gagnleg þótt við íslendingar
höfum ekki það gagn af henni sem
skyldi vegna þess hve stofnanir okk-
ar era litlar. Þetta er næst elsta
stofnun Norðurlandaráðs og ef það
kastar henni út er óhjákvæmilegt
að búa til annan gmndvöll undir
hana. Það væri verst fyrir okkur
íslendinga,“ sagði Davíð.
Jón Kristjánsson alþingismaður
er fulltrúi íslands í menningarmála-
nefnd Norðurlandaráðs. Hann sagði
að þessar tillögur nefndarinnar
hefðu verið ræddar innan íslensku
sendinefndarinnar og hún væri ekki
á móti því að sýna aðhald.
„Persónulega vil ég að sparnaður-
inn verði notaður til aðkallandi verk-
efna í menningarmálum þannig að
peningamir haldist inni í menningar-
málasamstarfinu," sagði hann. „Eigi
að síður hef ég sett spumingarmerki
við þær stofnanir sem lagt er til að
lagðar verði niður. Menn virðast
vera áhyggjufullir og fjölmargir hafa
komið til mín og fært rök fyrir því
að íslendingar hafi haft mikið gagn
af starfsemi þeirra. Ég hlýt að taka
mið af því í mínum málflutningi í
nefndinni og legg til að þetta verði
skoðað vandlega. Minni þjóðimar
hafajafnvel haft meira gagn af þess-
um stofnunum en þær stærri.
Svona flatur niðurskurður ber
keim af því að menn skoðá ekki
hvert einstakt dæmi.“