Morgunblaðið - 30.03.1990, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1990
33
Minning:
Sigurður Haralz
Fæddur 13. apríl 1901
Dáinn 18. mars 1990
Frá bernskuárum mínum á ég
margar bjartar og góðar minningar
og margra ágætra manna hlýt ég
ávallt að minnast með þakklæti. A
heimili móður minnar eins og ann-
ars staðar var það siður að fagna
vel góðum gestum. Sigurði Haralz
kynntist ég fyrir 40 árum en þá
bjuggu foreldrar mínir á Laugar-
nesvegi og var hann að heimsækja
leigjanda í húsinu, en spurðist fyrir
um leigjandann hjá mömmu en
hann var ekki heima. Bauð hún
Sigurði til stofu og bar fram kaffi.
Minnist ég enn gáfulegra augna
hans hvassra og rannsakandi. Það
var ekki ástæðulaust að gleðjast
yfír þessum gesti fyrirmannlegum
og glaðlegum, skemmtilegur, ásjá-
legur og viðmótsþýður. Síðan hafa
kynni okkar Sigurðar haldist þó svo
að hin síðari ár hafi ég ekki getað
rækt kunningsskapinn við Sigurð
eins og ég hefði óskað vegna mikill-
ar vanheilsu foreldra minna sem
ég er að reyna að annast á heimili
þeirra. Mig hefir brostið þrótt til
þess að vinna margt það er ég hef
þráð að vinna, og til að taka þátt
í mörgu. Sigurður Haralz var lengi
sjómaður, einn af sjóhetjunum, at-
vinna sjómannsins heldur hinu
íslenska þjóðfélagi uppi fjárhags-
lega. Sjómennirnir heyja fyrir okkur
þrautseigja baráttu, hætta lífi sínu.
Afrekum íslenskra sjómanna fyrr
og síðar megum við aldrei gleyma.
Sigurður Haralz kunni vel að beita
penna og sendi frá sér bókina
„Hvert er ferðinni heitið?“ 1959.
Ber bókin vott um vandaða hugsun
og orðfæri sem maður gleymir ekki
aftur, skarpa dómgi-eind, óvenju-
lega mannþekking. Framburður
hans í daglegu tali var hinn kröftug-
asti. Sigurður stakk ekki skoðunum
sínum undir stól. Það var arðsamt
og uppbyggilegt að njóta fræðslu
hans, vakti mann til alvarlegrar
umhugsunar.
Góður Guð lýsi Sigurði Haralz á
framtíðarvegi á Paradísarsviðinu.
Helgi Vigfusson
Sötraðu hægt höfga dropa
gættu svefns fyrir sumbli
voru þau varnarorð sem Siggi
sendi syni mínum og nafna hans á
skírnardaginn. í æsku hafði ég lítil
kynni af Sigga. Hann var alltaf
langt í burtu á siglingu og heyrðist
ekki neitt frá honum mánuðum
saman.
Seinna las ég „Lassaróna" og
„Emigranta“ og komst þá að því
hvar hann hafði verið á þessum
árum. Það fyrsta sem ég man eftir
var er Siggi kom upp að Sveinsstöð-
um, sumarbústað okkar við Elliða-
vatn, og fór með mig út á bát.
Hann vildi sýna mér hvernig dug-
miklir sjómenn róa og auðvitað
braut hann aðra árina. Þetta var
tilviljun, hann tók heldur of mikið
á og árinni kennir illur ræðari. Ég
held líka að allt líf Sigga hafi verið
nokkuð tilviljanakennt. Hann var í
' i | >" 4
sveit hjá frændum sínum á unga
aldri, sat yfir ám á Valshamri og
var um tíma í Hjörsey. Hann hafði
fljótt gaman af kvæðum og var
fljótur að muna þau. Þau kepptust
hann og mamma og hann vann,
hafði lært 50 kvæði þegar hún
kunni aðeins 49!
Hann var fljótt hrifinn af fom-
bókmenntum okkar og má ég segja
að hann hafi kunnað Sturlungu og
íslendingasögumar næstum utan-
bókar. Þá kunni hann morð af
vísum, bæði innlendum og útlend-
um, dáði Fröding mikið.
Hann sigldi um öll heimsins höf
í tuttugu ár, kynntist þar mörgu,
ekki sízt hjá þeim sem minnst mega
sín.
Aldrei sóttist hann eftir auði en
þekking og lífsreynsla sátu í fyrir-
rúmi. Þegar ég nú kveð þennan
frænda minn, vil ég þakka margar
fróðleiks- og gleðistundir.
Sveinn K. Sveinsson
Guðrún Jónasdóttir
frá Litla-Dal - Minning
Fædd 22. nóvember 1893
Dáin 23. mars 1990
í dag er til moldar borin Guðrún
Jónasdóttir frá Litla-Dal. Hún fædd-
ist að Ásum, Svínavatnshreppi,
Austur-Húnavatnssýslu. Guðrún var
dóttir hjónanna Elínar Ólafsdóttur
frá Guðrúnarstöðum í Vatnsdal og
Jónasar B. Bjarnasonar frá Þór-
ormstungu í sömu sveit. Á þeim
árum lá ekki jarðnæði á lausu í
Vatnsdal þar sem foreldrar Guðrún-
ar hefðu helst viljað búa svo að þau
fluttu austur í Svínavatnshrepp vo-
rið 1893. Þá um veturinn, þann 22.
nóvember, fæddist þeim hjónum
dóttirin Guðrún sem kvödd er í dag.
Eins og sjá má er vegferð litlu
stúlkunnar orðin löng, en lífshlaup
hennar var einnig giftusamlegt. Þó
bar töluverðan skugga á þau árin
sem Guðrún var um þrítugt og fram
eftir fertugsaldri. Hún átti við
heilsuleysi að stríða og þurfti að
dvelja á sjúkrahúsi árum saman.
Æskuár Guðrúnar munu hafa verið
góð enda var fjölskyldan samhent.
Móðir Guðrúnar var góður fulltrúi
húsmæðra í sveitum landsins á
fyrstu áratugum aldarinnar. Jónas
faðir hennar var greindur maður og
félagslyndur. Hafði hann aflað sér
meiri menntunar en almennt gerðist
um bændasyni þeirra tíma. Stundaði
hann nám í Flensborg í Hafnarfirði.
Árið 1906 flutti fjölskyldan að Litla-
Dal í Svínavatnshrepp og var löngum
kennd við þann bæ.
Systkini Guðrúnar voru Bjarni,
fæddur 1891, lengi kennari, bóndi
og ættfræðingur í Blöndudalshólum
í Austur-Húnavatnssýslu, kvæntur
Önnu Sigurjónsdóttur; Ólafur bóndi
í Litla-Dal, fæddur 21. desember
árið 1892, dáinn 1936, kvæntur
Hallfríði Björnsdóttur frá Bessastöð-
um í Miðfirði. Þriðja í systkinaröð-
inni var Guðrún, þá Sigurbjörg, fædd
6. ágúst 1895. Hún var lengst af
heima í Litla-Dal eða þangað til
Ólafur bróðir hennar dó, en eftir það
réðst hún sem ráðskona að Stóru-
Giljá í Þingi. Nú dvelst hún á Héraðs-
hælinu á Blönduósi. Yngst af systk-
inunum varÁsta, fædd 10. júlí 1904.
Guðrún gekk í Kvennaskólann á
Blönduósi um tvítugsaldur og eftir
það fékkst hún nokkuð við barna-
kennslu, en lengst af var aðalatvinna
hennar saumaskapur. Árið 1941
flyst Guðrún til Reykjavíkur. Er hún
þá komin til sæmilegrar heilsu. Þar
búa þær Ásta systir hennar saman
í næstum 50 árum. í fyrstu búa þær
í leiguíbúðum en árið 1953 ráðast
þær í að kaupa íbúð, fyrst í Þver-
holti 18 en síðan á Grettisgötu 55.
Árin þeirra systra í Reykjavík
hafa verið góð. Heimili sitt ráku þær
af rausn og myndarskap. Voru þær
mjög félagslyndar og höfðu þær
gaman af að umgangast fólk. Guð-
rún var mjög söngvin, hafði góða
söngrödd og spilaði á orgel og kenndi
nokkuð að spila á það hljóðfæri. Hún
fylgdist vel með þjóðmálum og hafði
ákveðnar skoðanir. Börn eignaðist
Guðrún ekki en bræðrabörnum
sínum reyndist hún frábærlega vel
og börnum þeirra var hún sem besta
amma.
Að síðustu get ég þess að Guðrún
var heittrúuð og veit ég að hún á
góða heimvon. Að lokum vil ég
þakka þessari frænku minni alla þá
vináttu og tryggð sem hún hefur
auðsýnt mér og fjölskyldu minni í
gegnum árin sem við höfum átt sam-
an.
Elín Ólafsdóttir
Þóra Carlsdóttir frá
StöðvarGrði - Minning
Fædd 20. júní 1898
Dáin 24. mars 1990
I dag verður til moldar borin
amma mín, Þóra Carlsdóttir. Hún
var fædd og uppalin á Stöðvar-
firði. Foreldrar hennar voru Carl
Jósep Guðmundsson, kaupmaður á
Stöðvarfirði og Petra Jónsdóttir,
ljósmóðir. Börn þeirra urðu 10 og
komust 6 þeirra til fullorðinsára.
Þau voru: Ánna, Andrés, Stefanía,
Stefán, Níels og Þóra, einnig 2
fósturdætur Valgerður Lillendal
og Guðrún Valdimarsdóttir, er nú
aðeins Guðrún á lífi.
Þóra ólst upp á annasömu og
margmennu heimili, þar sem
stunduð var verslun, útgerð og
búskapur. Foreldrar hennar voru
samhent um að hjálpa þeim sem
hjálpar þurftu við í veikindum eða
af öðrum ástæðum og var heimili
þeirra rómað fyrir gestrisni og
greiðasemi.
Amma missti foreldra sína ung,
faðir hennar dó af slysförum árið
1923 og móður sína missti hún
árið 1929.
Þóra giftist Gunnari Emilssyni,
rennismið, 12. febrúar 1926.
Gunnar afi var fæddur 1. ágúst
1901 að Kvíabekk Ólafsfirði.
Amma og afí hófu búskap sinn á
Stöðvarfirði. Þau eignuðust tvær
dætur, Ernu og Jane Petru. Ema .
giftist Ólafi Þorvaldssyni og eiga
þau 3 börn, Þorvald, Karl Emil og
Gunnþóru. Jane Petra giftist Jóni
Þorvaldssyni og eiga þau 5 börn,
Gunnar Þór, Theodór Guðjón, Guð-
björgu Irmy, Örn Stefán og Rúnar
Má.
Á Stöðarfirði bjuggu þau í 5 ár,
síðan 1 ár á Fáskrúðsfirði, en fluttu
svo suður til Keflavíkur árið 1932.
Þau byggðu sér hús á Suðurgötu
41 og síðan á Tjarnargötu 28.
Gunnar afi vann lengst í Drátt-
arbraut Keflavíkur sem rennismið-
ur. Hann lést 29. júní 1977. Hafði
hann átt við vanheilsu að stríða í
nokkur ár.
Amma var mikil húsmóðir. Hún
stundaði nám í Kvennaskólanum í
Reykjavík á sínum yngri árum og
hafði hún yndi af matreiðslu og
hannyrðum. Stundaði hún hann-
yrðir eins lengi og sjónin leyfði og
liggja eftir hana margar fallegar
myndir.
Amma bar alla tíð ómælda um-
hyggju fyrir fjölskyldu sinni. Þegar
við barnabörnin komum til sögunn-
ar varð hún okkur sönn amma, sem
alltaf var gott að leita til. Kenndi
hún okkur öllum að lesa og var
það skylda að mæta í lestrartíma
hjá henni. Fyrir góða ástundun
fengum við að launum eitthvað
góðgæti úr eldhúsinu. Henni
fannst nauðsynlegt að við kynnum
að lesa áður en skólaganga okkar
hófst og alvara lífsins tók við.
Á uppvaxtarárum okkar bjuggu
amnia og afi á Tjarnargötu 28 og
var stutt fyrir okkur barnabörnin
að heimasækja þau, bæði ein og
eins í hópi kunningja, allir fengu
sömu góðu umhyggjuna, hlýju og
huggun, ef með þurfti. Makar okk-
ar og barnabarnabömin 16 áttu
hug hennar allan. Hún fylgdist vel
með öllum og ef einhver úr fjöl-
skyldunni var erlendis þá var hún
alltaf ánægðust að vita af okkur
komnum heim aftur heilu og
höldnu.
Fljótlega eftir lát afa flutti
amma til foreldar minna Ernu og
Ólafs í Smáratúni 8 og naut hún
þar góðrar umönnunar þeirra þau
ár sem hún átti ólifuð, en hún lést
eftir stutta legu í Sjúkrahúsi
Keflavíkur.
Ég hef nú með nokkrum orðum
minnist lífshlaups ömmu okkar,
Þóru Carlsdóttur, ekki verður því
gert skil svo vel sé í þessari grein,
svo margt hefur á daga hennar
drifið þau 92 ár sem hún lifði.
Sú ást og umhyggja sem hún
sýndi okkur fjölskyldu sinni lifir í
hjörtum okkar um ókomna tíð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem)
Þorvaldur Ólafsson
fyrir
steinsteypu.
Y«3R«F08AR
* .8ÉV> ú-
FaíÍ^N' meöfærilegir
viöhaldslitlir.
tyriiiiggiandi.
Þ.Þ0RGRÍMSS0N&C0
Ármúla 29, Reykjavík, sími 38640