Morgunblaðið - 02.02.1991, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 02.02.1991, Blaðsíða 27
26 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1991 Athugasemd Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúarritstjóra Fréttastjórar Árvakur, Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið. Frjáls verðlagning á benzíni í fréttatíma Stöðvar 2 í fyrrakvöld var viðtal við Þorstein Má Baldvinsson, framkvæmdastjóra Samherja hf. á Akureyri, og Þorstein Vilhelmsson, skipstjóra á Akureyrinni, um niður- stöður könnunar á því, hvort um yfirvigt væri að ræða hjá frystitogurum fyrirtækisins. í viðtali þessu sagði Þorsteinn Már m.a.: „Skýringin er sú, að það kom þarna stór grein í Morgun- blaðinu sem ég segi, að sé skrifuð af Agnesi Bragadóttur og Gróu á Leiti saman... En þar var jafnframt fullyrt, að sölusam- tökin, þau stæðu ekki að þessu og það væru þá sem sagt fyrst og fremst sölutogarar, sem stæðu utan sölusamtaka og þess væru jafnvel dæmi, að frystitogari hefði farið frá sölusamtökum til að geta stundað þetta svindl.“ Mikil tímamót urðu í starfi olíufélaganna þriggja í gærmorgun, þegar sala hófst á 95 oktana benzíni og félög- in höfðu frjálsar hendur um verðlagningu. Verður að líta svo á, að með þessu hafi verulegt skref verið stigið til þess að taka upp fullt og ótakmarkað frelsi í viðskipt- um með olíu og benzín, ekki síður en áðrar vörur. Hin nýja skipan leiddi strax í gærmorgun til verð- samkeppni á milli olíufélag- anna, neytendum til hags- bóta. Þótt tvö félaganna, Skeljungur og OLÍS, telji sig hafa farið af stað með lægsta verð er Ijóst, að hið þriðja, Olíufélagið hf., lækkaði verð sitt töluvert skömmu eftir opnun benzínstöðvanna til þess að ná lægsta verði. Slík samkeppni á milli olíufélaga hefur lengi tíðkazt t.d. í Evr- ópu en hefur verið óþekkt hér í a.m.k. fjóra áratugi, þar til nú. Viðskiptahættir með benz- ín og olíur hafa verið úreltir áratugum saman. Innflutn- ingur á þessum vörum hefur verið bundinn á klafa sovézkra viðskipta án þess, að ástæða hafi verið til. Þótt einhver rök kunni að hafa verið fyrir þessum viðskipta- háttum í upphafi hafa. þau ekki átt við í a.m.k. tvo ára- tugi. Hins vegar hafa hvorki viðskiptaráðuneytið né ýmis hagsmunasamtök í sjávarút- vegi mátt heyra á það minnzt, að breytingar yrðu gerðar á þessum viðskiptum og olíufélögin sjálf hafa verið furðulega treg til þess að taka upp harða baráttu fyrir fijálsum viðskiptum á þessu sviði. En nú er þessi gamaldags viðskiptamáti að brotna nið- ur og á fyrsta degi fijálsra viðskipta með eina tegund af benzíni kynnast neytendur því, hvaða þýðingu frjáls verðlagning á benzíni hefur fyrir þá. En hvaða rök eru fyrir því, að frjáls verðlagn- ing skuli einungis vera á 95 oktana benzíni en ekki 92 oktana eða 98 oktana?! Auð- vitað eru engin. skynsamleg rök fyrir þessu. Auðvitað á þegar í stað að gefa alla verðlagningu á benzíni og olíum frjálsa og sömuleiðis á að gefa allan innflutning á þessum vörutegundum frjálsan. Tregðulögmálið á þessu sviði viðskiptalífsins hefur 'verið ótrúlega lífseigt og jafnvel eftir að öll hugsanleg rök fyrir hinu gamla fyrir- komulagi eru horfin gengur ótrúlega hægt að taka upp nýja starfshætti. Olíuverðið skiptir ekki bara máli fyrir bíleigendur. Það skiptir höf- uðmáli fyrir útgerðina og þar með þjóðarbúið. Þess vegna á þegar í stað að afnema allar hömlur á þessum við- skiptum, gefa verðlagningu frjálsa og láta á það reyna, hvort olíufélögin, sem fyrir eru eða hugsanlega nýir aðil- ar, sem vilja láta til sín taka, geta lækkað verð á olíu til fískiskipa m.a. og þar með átt þátt í því að tryggja betri afkomu útgerðarinnar og þar með þjóðarinnar. Reynsla okkar íslendinga er sú, að í hvert skipti, sem við höfum aukið frelsi í verzl- un og viðskiptum hefur það orðið þjóðinni til hagsbóta. Sjónarmið úrtölumanna hafa ekki átt við rök að styðjast. Um miðjan desember var í fyrsta skipti veitt heimild til þess, að íslendingar fjárfesti í verðbréfum erlendis. Þegar þessi möguleiki var ræddur fyrir nokkrum misserum töldu margir hættu á fjár- flótta úr landinu, ef slíkt yrði leyft. Nokkurra vikna reynsla sýnir hins vegar, að landsmenn fara mjög varlega í erlendar fjárfestingar og ekki hefur verið um nokkurn fjárflótta að ræða úr landi. Með tilvísun til þessarar reynslu um langt árabil er full ástæða til að hvetja stjórnvöld mjög eindregið til að stíga skrefið til fulls og afnema öll höft og takmark- anir á innflutningi á olíum og benzíni, láta ekki duga að gefa einungis verð á 95 oktana benzíni frjálst heldur á öllu benzíni og allri olíu. Það verður þjóðinni allri til hagsbóta. Þorsteinn Vilhelmsson, skip- stjóri, var spurður, hvort upplýs- ingar um þetta efni í Morgun- blaðinu væru komnar frá Sölu- miðstöð hraðfrystihúsanna og hann svaraði: „Það kom fram í Morgunblaðinu, eða ég gat ekki lesið annað út úr þessu í sam- bandi við þessa yfirvigt, að þaðan væri þetta komið ...“ Af þessu tilefni vill Morgun: blaðið taka fram eftirfarandi: í grein Agnesar Bragadóttur, sem er tilefni ofangreindra ummæla, sagði m.a.: „Ýmsir velta því fyr- ir sér, hver sé ástæða þess, að meirihluti frystitogara standi fyrir utan sölusamtökin og skýr- ingin, sem gefin er, er ekki fög- ur. Því er haldið fram, eins og áður hefur komið fram hér í Morgunblaðinu, að frystitogar- arnir fái yfirvigt úti - sem sölu- samtökin geti ekki keppt við hér - slík svik séu ekki möguleg. 10% yfírvigt sé nánast regla og þannig eigi sér stað stórkostlegt kvótasvindl. Þetta staðfesta út- gerðarmenn og fískverkendur í samtölum við Morgunblaðið, en vilja ekki tjá sig um málið. Segja aðeins, að hér sé um „geysilega viðkvæmt mál að ræða“. Raunar munu nýjar reglur um vigtun, sem tóku gildi um ára- mótin eiga að setja undir þennan leka, en staðhæft er, að þetta hafí hingað til vegið þungt í ákvörðun manna að standa utan við sölusamtök." í grein Agnesar Bragadóttur var hvergi fullyrt, að frystitogar- ar hefðu farið frá’sölusamtökum af framangreindum ástæðum. Sú ásökun Þorsteins Más á sér því enga stoð í veruleikanum og Gróa á Leiti er því annars staðar á ferð en á ritstjórnarskrifstofum Morgunblaðsins. Það kom heldur ekki fram í grein Agnesar Bragadóttur, að upplýsingar um þetta efni væru komnar frá starfsmönnum Sölu- miðstöðvar hraðfrystihúsanna og getur Þorsteinn Vilhelmsson því ekki byggt getgátur sínar um það á greininni. Rétt er að geta þess, að grein blaðamanns- ins var skrifuð í framhaldi af fréttum Morgunblaðsins um úr- sögn frystihúsa í Vestmannaeyj- um úr SH en forráðamenn SH héldu uppi harðri gagnrýni á blaðið vegna þeirra frétta. í grein blaðamanns Morgun- blaðsins var sagt frá þeim hug- leiðingum, sem verið hafa meðal íjölmargra aðila í sjávarútvegi um yfírvigt en engar fullyrðingar um það settar fram. Raunar var þessi umfjöllun svo almenns eðl- is, eins og sjá má af ofan- greindri tilvitnun, að engin ástæða er til þess, að eitt útgerð- arfyrirtæki taki þessar athuga- semdir til sín og raunar óskiljan- legt að forráðamenn Samheija hf. skuli hafa gert það. Verndun fískistofnanna skipt- ir sköpum fyrir íslenzku þjóðina. Þess vegna verður ekki hjá því komizt að fjalla opinberlega um ýmsa þætti varðandi fiskveiðar, jafnvel þótt viðkvæmir séu. End- urteknar umræður innan sjávar- útvegsins um hugsanlega yfir- vigt hjá frystitogurum gáfu fullt tilefni til þess, að um málið væri fjallað. Niðurstaða, könnunar vegna Samheija hf. er hins veg- ar fagnaðarefni og hefur vænt- anlega átt sinn þátt í að hreinsa andrúmsloftið. En á kvótakerfinu eru marg- víslegir misbrestir og það hefur ekki sízt alið á tortryggni ýmiss konar, enda meingallað kerfi, ranglátt og siðlaust, eins og oft hefur verið sýnt fram á hér í blaðinu og annars staðar. Það hefur ekki leyst vandamáj við fiskveiðistjómun nema að litlu leyti, heldur aukið vandann á ýmsan hátt og átt þátt í miklum trúnaðarbresti, sem grefur um sig og skapar illindi, þar sem við þurfum helzt á friði að halda. Ritstj. íslenskun enskunnar — enskun íslenskunnar eftir Halldór Ármann Sigurðsson Þegar þetta er skrifað er liðin rúm vika síðan báðar íslensku sjón- varpsstöðvarnar hófu óþýddar út- sendingar á ensku. Það var hrapal- legt glappaskot. Það er auðvitað ekki nýtt að enska glymji í eyrum landsmanna. Sennilega er þó ekki ákaflega mik- il ástæða til að óttast þennan glymj- anda í þeirri mynd sem við þekkjum hann: Engilsaxnesk dægurlög og engilsaxneskar kvikmyndir með fslenskum neðanmyndartexta í sjónvarpi og bíóhúsum — af hvor- ugu stafar íslenskri tungu nein veruleg ógn. A.m.k. ekki augljós- lega og alveg í bráð. Því miður á allt annað við um fréttasendingar SKY og CNN um íslensku sjón- varpsstöðvamar. Þær geta beinlínis orðið stórháskalegar. Ég held að það sé gríðarlega mikilvægt að við reynum að gera okkur grein fyrir því hvers vegna svo mikill eðlismun- ur er á þessum sendingum og þeim engilsaxneska glymjanda sem við höfum átt að venjast hingað til. En málið er flókið og snertir ekki að- eins íslenska tungu heldur mörg önnur mikilsverð atriði, einkum fijálsa fjölmiðlun og frelsi einstakl- inganna til að velja. Auk þess flæk- ir það málið að hér á Iandi hefur um langan aldur verið barist hat- rammlega gegn erlendum máláhrif- um sem eru þó nánast brosleg í samanburði við gervihnattaógnina sem nú steðjar að tungunni. Það er óskemmtilegt að þurfa að viður- kenna það en sú harðvítuga hreint- ungustefna sem hér hefur verið haldið að fólki veldur því að menn ugga nú ekki að sér. Það hefur svo oft verið hrópað úlfur, úlfur! Ráðherrann og frelsið Eftir að stöð 2 hóf útsendingar sínar á fréttum CNN brá Svavar Gestsson menntamálaráðherra skjótt við og rýmkaði reglur um þýðingar á erlendu sjónvarpsefni þannig að þessar útsendingar og sambærilegar útsendingar Ríkisút- varpsins bijóta nú ekki augljóslega í bága við þær. Þessi viðbrögð ráð- herrans hafa sætt gagnrýni, að nokkru leyti með réttu. En reyndar er bersýnilegt að ekki varð hjá því komist að rýmka þýðingarreglurn- ar. Spumingin var hvernig og hve- nær en ekki hvort. Gervihnattasjónvarp tíðkast hér nú þegar í nokkrum mæli. Mönnum er sem betur fer frjálst að kaupa sér móttökudisk fyrir slíkt sjónvarp og það er deginum ljósara að ekki verður til lengdar staðið gegn dreif- ingu óþýdds erlends sjónvarpsefnis um kapalkerfi. Bann við slíkri starf- semi samræmist ekki viðteknum hugmyndum íslendinga um fijálsa fjölmiðlun og einstaklingsfrelsi og er óframkvæmanlegt nema með lögregluaðgerðum sem fráleitt er að þjóðin geti fellt sig við. Aðalatriðið í þessu máli er sem sagt ekki hvort óþýddu erlendu sjónvarpsefni er dreift hérlendis — gegn því er hvorki mögulegt né réttlætanlegt að standa. Það skiptir hins vegar höfuðmáli hvernig slíku efni er dreift og hver gerir það. Ég skal nú reyna að skýra hvernig þessu víkur við. Kjarni málsins í Morgunblaðinu þann 25. janúar sl. var einkar fróðleg grein eftir Helga Bjarnason, „Sjónvarpshol- skefla úr háloftunum". Þar var m.a. haft eftir Markúsi Erni Ant- onssyni útvarpsstjóra að hann teldi að það væri ekki hlutverk íslensku sjónvarpsstöðvanna að annast dreifingu á sendingum erlendra gervihnattastöðva heldur væri það hlutverk kapalkerfa eða annarra samtaka fólks í einstökum hverfum eða bæjarfélögum. Þetta er kjarni málsins (og mætti ég bæta því við innan sviga að óskandi væri að út- varpsstjóri breytti sem fyrst í sam- ræmi við sannfæringu sína). í ann- arri ágætri grein í Morgunblaðinu, 24. janúar, orðaði Kristján Árnason svipaða hugsun svo að það væri grundvallarmunur á fréttasending- um SKY og CNN um dreifikerfi íslensku sjónvarpsstöðvanna og „framtaki einstaklinga til að bera sig eftir því sem hrýtur af borðum erlendrar menningar ...“ Það er engu líkara en mönnum gleymist að Ríkisútvarpið og Stöð 2 eru íslenskar menningarstofnanir og hafa því ákveðnum skyldum að MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1991 27 Morgunblaðið/Þorkell Læknar fjölmenntu á fund í Domus Medica í gærkvöldi, þar sem nýgerður kjarasamningur Læknafélags Islands og Læknafélags Reykjavíkur við rikissjóð, Reykjavikurborg og Landakotsspitala var kynntur. Atkvæði umlæknasamn- inginn talin í þreimu lagi ATKVÆÐI um kjarasamning, sem Læknafélag Islands og Læknafélag Reykjavíkur gerðu á miðvikudag við ríkissjóð, Reykjavíkurborg og Landakotsspítala, fyrir hönd lausráðinna sjúkrahúslækna, verða talin í þrennu lagi. Atkvæði um samniuginn verða greidd á fundum, sem haldn- ir verða á miðvikudagsmorgun á hverjum vinnustað fyrir sig og eiga allir fundirnir að hefjast klukkan 8. Atkvæðagreiðslan getur verið leyni- leg ef þess er óskað. Þetta kom fram á fjölmennum fundi í Domus Medica í gærkvöldi, þar sem samningurinn var kynntur. Gildistími kjarasamningsins er 1. janúar til 31. ágúst 1991 og launa- hækkanir eru samkvæmt svokölluð- um þjóðarsáttarsamningum en önnur helstu atriði samningsins eru þessi: Hafi læknir ekki fengið samfellda hvíld í að minnsta kosti 8 klukku- stundir vegna yfirvinnu, eða hvers konar útkalla,- ber honum 8 klukku- stunda hvíld frá því að útkalli lýkur þar til hann mætir til reglubundinnar vinnu á ný, án skerðingar á nokkrum þeim reglubundnu launum, sem hann hefði fengið greidd. Hafi læknir unnið 16 klukkustund- ir á einum sólarhring, að meðtöldum matar- og kaffíhléum, ber honum minnst 8 klukkustunda samfelld hvíld án skerðingar á þeim reglu- bundnu launum, sem hann hefði fengið greidd. Fáist ekki tilskilin hvíld greiðist yfirvinnukaup, auk hinna reglubundnu launa, þ.e. dag- vinnu, vaktaálags og yfírvinnu, sem hann hefði fengið greidd. Hér er átt við lækni, sem ekki er á staðarvakt eða bundinni vakt. Samkvæmt bókunum með samn- ingnum er lækni ekki skylt að vinna fleiri en 90 yfírvinnustundir á mán- uði, enda semji hann um það við ráðningu. Samningsaðilar beina því til stjórna sjúkrahúsa að þær feli yfirlæknum, ásamt formönnum læknaráða, að endurskoða vinnufyr- irkomulag aðstoðarlækna með það að markmiði að vaktir þeirra séu hvorki óhóflega langar, né tíðar. Jafnframt skal kannað hvort unnt sé að fækka vöktum aðstoðarlækna með því að sameina vaktir eða taka upp gæsluvaktir í stað bundinna vakta. Niðurstöðum skal skilað til stjórna sjúkrahúsanna fyrir 15. mars nk. Framkvæmdastjórar sjúkrahú- sanna skulu hafa samráð við formenn læknaráða og forstöðumenn deilda um breytingar á vinnufyrirkomulagi aðstoðarlækna og skal við það miðað að þær komi til framkvæmda 1. apríl 1991. Nefnd, sem skipuð verður þremur fulltrúum tilnefndum af samninga- nefndum læknafélaganna og þremur fulltrúum tilnefndum af samninga- nefndum ríkisins og Reykjavíkur- borgar skal ákveða flokkun og greiðslur vakta með tilliti til mismun- andi álags. Niðurstöður skulu liggja fyrir eigi síðar en 30. apríl 1991 og taka til vinnu, sem unnin er frá og með 1. þess mánaðar. Almenn ákvæði samninga starfsmanna ríkis- ins um lágmarkshvíld skulu gilda frá 1. apríl 1991. Þau skulu þó ekki hafa áhrif á greiðslur fyrir staðar- eða bundnar vaktir. Þá eru aðilar sammála um að skipa nefnd til að ræða stöðu þeirra sjúkra- hússlækna, sem starfa eingöngu á sjúkrahúsum, og skal nefndin skila áliti fyrir 1. ágúst nk. gegna við íslenska menningu og það örfáa fólk í heiminum sem skilur og talar íslensku. Auk þess er það auðvitað aldeilis ótrúlegt metnaðar- leysi að sjónvarpa í stórum stíl efni sem stöðvamar hafa sjálfar alls engin áhrif á eða umráð yfir. En það sem þó skiptir mestu máli í þessu sambandi er að báðar stöðv- arnar ná nú til langflestra lands- manna, eru óaðskiljanlegur hluti af íslenskum veruleika og reyndar einn allra áhrifamesti og mikilvægasti þáttur hans. Með því að sjónvarpa alls óþýddu efni á ensku eru þær að umbreyta þessum íslenska vem- leika, gera engilsaxneskan veru- leika íslenskan í hugum lands- manna. Það er fyrst og fremst þessi samsömun sem er háskaleg. Með henni er verið að íslenska enskuna, fá henni sérstakan rétt í íslensku málsamfélagi, eins og Kristján Árnason benti réttilega á í áður- nefndri grein sinni. Hættan er sú að enskun íslenskunnar verði næsta skref. Það er einmitt samsömun af þessu tagi sem átt hefur sér stað á meðal þeirra þjóða sem glatað hafa tungu sinni að einhverju eða umtalsverðu leyti. Reynslan sýnir að náin tengsl lítilla málsamfélaga við önnur öflugri þurfa ekki að koma að sök jafnvel þótt þau standi um aldir. Það er fyrst þegar er- lendri tungu er fenginn einhver réttur í málsamfélaginu sjálfu að móðurtungunni er veruleg hætta búin: Menn verða annars flokks borgarar í eigin landi nema þeir tali og skilji hið erlenda mál og við- búið að það öðlist æ meiri rétt á æ fleiri sviðum þjóðlífsins. Þegar svo er komið er stutt í að móðurtungan dragi dám af þeirri erlendu, verði smám saman einhvers konar hrafl, glati virðingu og hverfi loks. í gróf- um dráttum var það þessi þróun sem átti sér stað á t.d. írlandi, Halldór Ármann Sigurðsson Skotlandi og Orkneyjum, að um- talsverðu leyti í Fríslandi og Noregi og að nokkru leyti hér á landi en var stöðvuð og snúið við bæði hér og í Noregi á síðustu öld. Nóg eru dæmin. Þyki mönnum sjálfsagt að enska hafi sérstakan rétt í fjölmiðlum má spyija hvort ekki sé einboðið að hún öðlist líka aukinn rétt í fjarskiptum og samgöngum hér innanlands, verslun og viðskiptum, opinberri stjórnsýslu, skólum landsins o.s.frv., o.s.frv. Eflaust má leiða að því sterk rök að þetta væri ákaf- lega arðbært á þessum síðustu og mestu arðsemistímum. Það þarf ekki nema meðalskussa til að sjá að það hefur bæði kostnað og ýmis- legt óhagræði í för með sér að vera að burðast með eigið tungumál á öllum sviðum mannlífsins. Hér er sem sagt um annað og meira að ræða en það hvort menn beri sér í munn eitt og eitt tökuorð eða verði á stöku bögumæli. Þegar menn deila á slíkt er spjótunum beint að ákveðnum íslenskum mál- sniðum. Nú er hins vegar ekki um ólík íslensk málsnið að tefla heldur ólík mál, íslensku eða ensku. Hvað á að gera? I fyrsta lagi á að leyfa dreifingu á óþýddu erlendu sjónvarpsefni um lokuð kapalkerfí. Fólk verður þá að bera sig eftir slíku efni sjálft og borga fyrir aðgang að því. Þeir sem reka kapalkerfí verði látnir greiða leyfísgjald sem renni óskipt til íslenskrar sjónvarpsdagskrárgerð- ar. Og sú dagskrárgerð á að vera sem fjölbreyttust en ekki einskorð- uð við efni sem aðeins höfðar til lítillar menningarelítu. Það er lítið gagn í íslensku sjónvarpsefni ef það er svo leiðinlegt að allur almenning- ur kýs frekar að horfa á kapalsjón- varp sem hann skilur ekki. íslensku sjónvarpsstöðvarnar virðast ekki þekkja sinn vitjun- artíma. í stað þess að dreifa óþýddu erlendu sjónvarpsefni eiga þær að etja kappi við þá sem slíku efni dreifa. Það verður því að leggja blátt bann við því að íslenskar sjón- varpsstöðvar sendi út slíkt efni nema í fullkomnum undantekning- „Aðalatriðið í þessu máli er sem sagt ekki hvortéþýddu erlendu sjónvarpsefni er dreift hérlendis — gegn því er hvorki mögulegt né réttlætanlegt að standa. Það skiptir hins vegar höfuðmáli hvern- ig slíku efni er dreift og hver gerir það.“ 1,2 milljarðar í barnabætur í febrúar: Bilun 1 umslagavél tefur útborgun bóta BARNABÆTUR og barnabótaauki áttu samkvæmt lögum að koma til útborgunar í síðasta lagi í gær, 1. febrúar. Aðeins hluti af bótun- um barst bótaþegum með pósti á réttum tíma vegna bilunar í um- slagsvél. Gert er ráð fyrir að það sem ekki komst í póst í tæka tíð verði borið út á mánudag. Alls verða greiddir út tæpir 1,2 miHjarð- ar kr. í barnabætur og barnabótaauka um þessi mánaðarmót. Það er fyrirtækið Umslag hf. sem hefur séð um að koma tékkunum í umslög en pökkunarvél fyrirtækis- ins bilaði á mesta annatíma. Alls voru tékkarnir um 60 þúsund sem póstleggja átti 31. janúar en aðeins hluti þeirra komst til viðtakenda á réttum tíma. Sigurður Þorkelsson hjá Ríkisfé- hirði sagði að ekki væri hægt að sjá fyrir slík óhöpp. „Á sama tíma er verið að pakka inn yfír 20 þús- und launaseðlum frá hinu opinbera og einnig er fyrirtækið með þjón- ustu við ýmsa aðra aðila. Það virð- ast allir þurfa að senda út skömmu fyrir mánaðarmót," sagði Sigurður. í reglugerð um útborgun barna- bóta og barnabótaauka segir að þessar bætur skuli borgaðar út eigi síðar en 1. febrúar, 1. maí, 1. ágúst og 1. nóvember. Ljóst er að greiðsl- urnar berast bótaþegum ekki 1. febrúar og lög kveða á um. Búið var að skrifa tékkana í byijun þess- arar viku og átti aðeins eftir að setja þá í umslag. Þá mátti póst- leggja 31. janúar. Sigurður sagði að reynslan nú sýndi að rýmri tíma þyrfti til að setja tékkana í umslög því alltaf mætti gera ráð fyrir óhöppum. „Það er alltof mikill kostnaður samfara því að liggja með svona pakkningarvélar sjálfir þannig að við værum engum háðir. Það var mat manna að þessi tími myndi nægja. Það verður leitast við að fínna lausn á þessu máli svo þetta komi ekki fyrir aftur,“ sagði Sigurð- ur. Borgardómur Reykjavíkur: Granda bætt tjón úr Nígeríuviðskiptum Krafist um 12 milljóna bóta - 5,2 millj- ónir dæmdar og hluta kröfu hafnað BORGARDÓMUR Reykjavíkur hefur gert íslensku umboðssöl- unni hf og Sameinuðum fram- leiðendum að greiða Granda hf rúmlega 5,2 milljónir króna auk artilvikum og þá aðeins örskamma stund í senn. Yfirvöld verða að gera sér grein fyrir því að Stöð 2 er íslensk sjón- varpsstöð og gera kröfu til hennar í samræmi yið það en láta hana jafnframt njóta þess. íslenskri tungu stafar ekki ógn af öðrum tungumálum en ensku. Sjálfsagt er að reisa skorður við ensku síbyljunni í íslensku sjón- varpsstöðvunum með einhveiju móti, t.d. þannig að stöðvunum sé skylt að talsetja a.m.k. helming engilsaxnesks efnis en fijálst að setja einungis neðanmyndarteksta við allt annað erlent efni. Sjálfstæði — til hvers? Um þessar mundir verður mönn- um tíðrætt um samskipti Islendinga við aðrar Evrópuþjóðir og framtíð íslensks sjálfstæðis og fullveldis. í þessum umræðum vill stundum gleymast að sjálfstæðið er haria lítils virði ef þjóðin notar það gegn sjálfri sér og menningu sinni. Hvaða gagn hafa t.d. Irakar af því að vera „sjálfstæð þjóð“? Við Islendingar erum sem óðast að eyðileggja heil- brigðisþjónustuna og skólakerfið í landinu, látum sjálft Þjóðminja- safnið grottna niður, sjáum sóma okkar í að hafa Þjóðarbókhlöðuna hálfkaraða og ónýtta áratugum saman og drögum stórkostlega úr litlum fjárframlögum til rannsókna. Allt þetta er í okkar eigin valdi, aðrir skipta sér ekki af því. Og það er okkur líka í sjálfsvald sett að taka upp ensku í stað íslensku á þeim sviðum þjóðlífsins sem okkur þykir best henta, t.d. í sjónvarpi. En ef við ætlum að nota sjáfstæðið á þennan hátt er ekki alveg aug- ljóst að í því sé ákaflega mikill akkur. Höfundur er dósent. við Háskóla íslands og forstöðumaður M&lvísindastofnunar Háskólans. vaxta frá 1986, vegna skreiðar- viðskipta. Grandi höfðaði málið og krafðist greiðslu á rúmlega 12 milljónum króna sem verið hefði umsamið andvirði um 5100 pakka af hertum þorskhausum, sem Grandi framleiddi og flutti til Nígeríu fyrir milligöngu ísl. umboðssölunnar og Sameinaðra framleiðenda, og um 1500 pakka af skreið, sem sömu fyrirtæki höfðu um svipað leyti milli- göngu um sölu á til Nígeríu fyr- ir Granda. Granda voru aðeins dæmdar bætur vegna þorskhau- sanna en um 7 milljóna kröfu vegna skreiðarinnar, sem var hluti af farmi skipsins Horsham og mikil málaferli spruttu af í Nígeríu, var hafnað af borgar- dómi. Sannað þótti að Grandi hf hefði í júní 1986 fengið þær upplýsingar hjá starfsmanni Isl. umboðssölunn- ar að svissneskur banki hefði veitt óafturkallanlega ábyrgð til trygg- ingar greiðslu hausanna innan 120 daga frá brottför skipsins. Síðar í. sama mánuði, áður en flutninga- skipið lét úr höfn, hafi komið í ljós að ábyrgð og kaupandi hafí brugð- ist en dómurinn taldi sannað að Granda hefði aldrei verið tilkynnt um það og gefinn kostur á að end- urskoða viskiptin. Fullyrðing Granda um að loforð um samskonar tryggingar greiðslu hefði einnig legið til grundvallar sölu skreiðarfarmsins, sem fór með Horsham í ágúst 1986, þótti ekki sönnuð. I dóminum segir einnig um viðskiptin með skreiðarfarminn að Granda hljóti á þessum tíma að hafa verið kunnugt um mikið óvissuástand í Nígeríu. í ljósi þess hafí ekki verið rétt að treysta því ið tryggingar væru fyrir hendi. Vegna ástandsins og birgðasöfn- inar hér á landi hafi ekki verið óeðlilegt að skreiðarframleiðendur freistuðu þess að losa sig við skreið til Nígeríu þótt greiðsla fyrir hana væri óviss. Steingrímur Gautur Kristjáns- son borgardómari kvað upp dóm- inn.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.