Morgunblaðið - 02.02.1991, Blaðsíða 40

Jt 'Ufi i»■> -j i ■ 1 fl-iv :i; j
40 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1991
Minning:
Kristmundur Þor-
steinsson, Klafastöðum
Fæddur 18. júní 1911
Dáinn 27. janúar 1991
Undir lok nítjándu aldar fluttu
hjónin Þjóðbjörg Þórðardóttir og
Narfi Þorsteinsson frá Stíflisdal í
Þingvallasveit og stofnuðu til bú-
skapar að Klafastöðum í Skila-
mannahreppi á Hvalfjarðarströnd.
Sonur þeirra, Þorsteinn Narfason,
tók við búi skömmu fyrir aldamót.
Hann kvæntist Ragnheiði Þorkels-
dóttur, sem einnig var ættuð úr
Þingvallasveit. Ragnheiður og Þor-
steinn eignuðust ellefu böni. Fjögur
dóu á bamsaldri en þrjú létust langt
um aldur fram. Kristmundur Þor-
steinsson fæddist 18. júní 1911.
Hann lést nær áttræður að aldri
þann 27. janúar 1991. Saga íjöl-
skyldunnar á Klafastöðum nær yfir
100 ár og þijá ættliði. Sú saga er
nú öll, því Kristmundur var einn
orðinn eftir af systkinahópnum og
ekkert barna þeirra Ragnheiðar og
Þorsteins átti afkomendur. Klafa-
staðir eru góð bújörð. Þar er
víðáttumikið graslendi og góð skil-
yrði til túnræktar. Bærinn stendur
hátt og þaðan er víðsýnt um fjörð
og fjöll. Gjöfult og fagurt land set-
ur mark sitt á þá sem þar búa og
þegar við bætist rík ábyrgðartilfinn-
ing og sterk fjölskyldubönd verður
það skiljanlegra en ella að böm
Ragnheiðar og Þorsteins gerðu
Klafastaði að heimili sínu á fullorð-
insámm. Systkinin voru fulltíða
fólk löngu áður en íslenskt þjóðfélag
breyttist til þess horfs, sem nú blas-
ir við augum. Tæknibylting í land-
búnaði fór samt ekki framhjá Klafa-
staðabúi og starfsorka langrar ævi
var til þess nýtt að bæta landið og
gera það gjöfulla og byggilegra.
011 áttu systkinin jafnan hlut að
því starfi, en lengst naut búið
starfskrafta Ástu, Þórðar, Guð-
mundar og Kristmundar. Krist-
mundur var jafnan í forsvari fyrir
heimilinu. Hann var þeim kostum
gæddur að draga jafnan fram þær
hliðar hvers máls, sem bjartari voru
og þó einkum ef eitthvað mátti
fínna spaugilegt í orði og athöfn.
Glaðværð og smitandi hlátur var
jafnan skammt undan í félagi við
Kristmund. Þessar lyndiseinkunnir
að viðbættum góðvilja og greiðvikni
öfluðu honum margra vina, sem
nutu gjafmildi hans og verkkunn-
áttu. En glaðværð og bjartsýni er
oft sem gisin hula yfír þeim harmi,
sem áföll og ástvinamissir valda.
Systkinin á Klafastöðum urðu að
þola marga raun vegna langvinnra
sjúkdóma og sviplegra slysa.
Allt frá því ég fyrst mán eftir
mér voru Klafastaðir og frændfólk
mitt þar ímynd íslenskrar sveitar
og sveitamenningar í huga mínum.
Þar blandaðist hið forna og hið
nýja með þeim hætti að hið forna
var undirstaða og kjölfesta. Landið
og sagan mótuðu fólkið en lífskjör-
in knúðu til formfestu og stöðug-
leika í háttum. Slík eylönd gerast
nú æ færri í straumþungum breyt-
ingaflaumi nútímans.
Þau voru þijú eftir systkinin og
komin á efri ár þegar nútíminn
barði harkalega að dyrum á Klafa-
stöðum. Menn fyrir sunnan höfðu
komist að þeirri niðurstöðu að í fjör-
unni við túnfótinn á Klafastöðum,
þar sem heitir Grundartangi, væri
ákjósanleg aðstaða til hafnargerðar
og byggingar mikillar verksmiðju.
Enda þótt systkinin flíkuðu ekki
tilfínningum sínum þurfti ekki
mikla glöggskyggni til að skynja
að þessi áform voru þeim ekki að
skapi. Það var til marks um æðru-
leysi þeirra og raunsæi að þegar
þeim var ljóst að ekki yrði undan
vikist snerist áhugi þeirra allur að
því að bæta landi og lífí það sem
glatast kynni vegna umsvifa stóriðj-
unnar. Jafnframt því að íslenska
járnblendifélagið fékk land fyrir
verksmiðju og höfn var félaginu
gert að rækta skóg í fallegustu
ásunum í Klafastaðalandi, þar sem
brekkan rís til Akrafjalls. Enn eru
þær lágvaxnar hríslurnar og næð-
ingssamir vindarnir á berangri. En
þar mun koma að skógurinn vaxi
og hemji veðrin til yndisauka fyrir
þá sem á eftir koma. Sá minnis-
varði er bestur.
Hafi þeim systkinum þótt miður
að verksmiðjan reis í túnfætinum
þá fengust þær sárabætur að henni
fylgdi fólk, sem skildi og mat til-
fínningar þeirra og gerði sér far
um að auðvelda þeim þungbæra
elli með hlýju viðmóti og marg-
víslegri hjálpsemi. Fyrir það á Is-
lenska járnblendifélagið og fram-
kvæmdastjóri þess, Jón Sigurðsson,
þakkir skildar.
í dag verður Kristmundur Þor-
steinsson borinn til grafar í kirkju-
garðinum að Innra Hólmi. Megi
hann hvíla í friði.
Guðmundur E. Sigvaldason
Um héraðsbrest ei getur,
þótt hrökkvi sprek í tvennt
orti skáldið forðum og víst er það
ekki annálsvert þótt gamall maður,
mæddur af langvinnum sjúkdómi,
fái hvfld frá píslum sínum. Engu
að síður eru þetta talsverð kafla-
skil í lífí okkar, sem kveðjum þenn-
an gamla mann og lifum og störfum
á þeim slóðum, þar sem hann fædd-
ist, ólst upp og vann allt sitt ævi-
starf.
Kristmundur Þorsteinsson var
einn ellefu barna Þorsteins Narfa-
sonar og Ragnheiðar Þorkelsdóttur,
sem bjuggu allan sinn búskap að
Klafastöðum í Skilmannahreppi. Af
börnunum komust sjö upp, en eru
nú öll látin og öll barnlaus.
Þegar járnblendiverksmiðjunni
var valinn staður, var hann í landi
Klafastaða. Ríkið keypti þá hluta
jarðarinnar, en systkinin, sem eftir
lifðu, bjuggu á henni að öðru leyti.
Þegar sá, sem þetta skrifar, kom
að byggingu verksmiðjunnar voru
þijú þeirra eftir, Ásta, Guðmundur
og Kristmundur. Þórður bróðir
þeirra hafði þá fáeinum árum fyrr
farist sviplega við bústörf þar heima
við.
Ýmislegt varð til erindis til að
hitta þau systkinin fyrstu árin og
tóku þau þessum stóra og hávaða-
sama nágranna einkar vel. Kynnin
við þau systkinin voru afar fróðleg,
því að þau voru öll greind og minn-
ug og gátu frá mörgu sagt um
mannlíf á þessum slóðum af langri
ævi og raunar enn lengra fram.
Lífsviðhorf þeirra kom skýrt í
ljós, þegar eftir því var leitað, að
jámblendifélagið fengi að reisa hús
fyrir framkvæmdastjóra þess í landi
þeirra í ásunum fyrir ofan verk-
smiðjuna. Það var auðsótt. Þegar
lóðin skyldi hins vegar afmörkuð
og samið um leigugreiðslu eða
kaupverð, fór í verra, þar eð þau
vildu enga peninga heyra nefnda
eða sjá. Hins vegar hafði þau alla
tíð dreymt um að sjá land þar um
slóðir klætt tijágróðri. Byggingar-
heimildin fékkst því með því skil-
yrði einu, að þarna skyldu girtir af
og friðaðir um 25 ha lands, sem
járnblendifélagið skyldi síðan full-
planta á 10 árum.
Allt fór þetta eftir. Ásta og Guð-
mundur lifðu það ekki að sjá telj-
andi árangur þessa starfs, en Krist-
mundur sá hins vegar fyrstu merki
þess, að ttjágróður nái að breyta
þessum snauðu og þrautbitnu ásum
í skjólsælt skóglendi. Þeir, sem eft-
irleiðis eiga erindi um veginn að
Grundartanga og kunna að meta
viðleitni til landbóta með tijárækt,
eiga þessa spildu systkinunum á
Klafastöðum að þakka.
Tengsl okkar járnblendifélags-
manna við Kristmund urðu allmikil
og við lærðum að meta þennan
góða dreng, sem um áratugi hafði
helgað jörðinni, sveitinni og ná-
grönnunum krafta sína á svo marg-
an veg. Hann sat lengi í hrepps-
nefnd og persónulega leysti hann
hvers manns vanda sem best hann
gat. Þyrfti að fella hest, hlúa að
sjúkum skepnum eða leita til
granna í heyleysi, áttu menn erindi
við Kristmund. I viðkynningu var
hann ljúfur maður, afar viðkvæmur
í lund, en spaugsamur og glettinn.
Og nú er hann allur eftir löng
ár mikilla þrauta í skiptum við erfíð-
an sjúkdóm. Við Grundartanga-
menn þökkum að leiðarlokum kynn-
in við hann og þau systkinin öll.
Jón Sigurðsson,
Grundartanga.
Kristmundur var fæddur á Klafa-
stöðum í Skilmannahreppi og ól þar
allan sinn aldur, að undanskildum
síðustu æviárunum sem hann var
dvalargestur á Höfða, frá 1. ágúst
1986, til lokadags.
Foreldrar hans voru búandi
sæmdarhjón á Klafastöðum um
langt árabil, þau Þorsteinn Narfa-
son og Ragnheiður Þorkelsdóttir.
Eins og ég gat um í minningar-
grein um Guðmund frá Klafastöð-
um voru þau Jón systkinabörn að
skyldleika. Þorsteinn var sonur
Narfa Einarssonar bónda í Stíflisdal
í Þingvallasveit og konu hans Þjóð-
bjargar Þórðardóttur. Systir Þor-
steins var hin kunna sæmdarkona
Sigríður Narfadóttir kona Vigfúsar
Péturssonar frá Grund í Skorradal,
þau bjuggu rausnarbúi á Gullbera-
stöðum í Lundarreykjadal. Svo sem
lesa má um í Sögu Borgarfjarðar
eftir Kristleif fræðimann á Stóra-
kroppi gerðu þau heiðurshjón garð
sinn frægan. Sigríður var lærður
kennari og ljósmóðir, hann getur
þessarar gáfukonu af hlýhug og
hennar happaverka. Maður hennar
hafði á sér orð fyrir góða mann-
kosti og þá börn þeirra fyrír glæsi-
leik og gáfur. Þorsteinn flytur að
Klafastðum árið 1879, með föður
sínum og fjölskyldu, hann tekur við
búi af föður sínum látnum og býr
góðu búi alla tíð. Kona hans Ragn-
heiður var dóttir Þorkels Kristjáns-
sonar hreppstjóra á Kárastöðum í
Þingvallasveit, kona Þorkels, móðir
Ragnheiðar, var Birgrét Einarsdótt-
ir systir Narfa föður Þorsteins. Áls-
nesfólkið og fleira þekkt gáfu- og
myndarfólk er næsta skyldfólk
Ragnheiðar. Systurdóttir hennar er
Birgitta Guðmundsdóttir, móðir
Guðmundar Sigvaldasonar jarð-
efnafræðings, þau mæðgin stóðu
Kristmundi næst og litu vel til með
honum alla tíð þegar veikindin heij-
uðu á og eru hans nánustu. Þau
Þorsteinn og Ragnheiður Klafa-
staðahjón áttu 11 börn, sem öll lét-
ust ógift og barnlaus og hvíla í
Innra-Hólmskirkjugarði. Klafa-
staðafólkið voru mikið góðir grann-
ar, sem iengi verður munað. Eðlis-
gott mannkosta gáfufólk, sem alltaf
Maðurinn.minn, + JÖRGEN F. HANSEN
verslunarmaður,
andaðist 31. janúar. Helga E. Hansen og börn.
Eiginmaður minn, + STEFÁN ÞORVALDSSON
framreiðslumaður,
er látinn. --
Guðrún S. Jónsdóttir.
t
Eiginmaður minn,
JÓHANN LÍNDAL GÍSLASON
skipasmíðameistari,
Strandgötu 83,
Hafnarfirði,
lést á Sankti Jósefsspítala 31. janúar.
Fjóla Símonardóttir.
t
Eiginkona mín , móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
MARÍA GYÐA HJÁLMTÝSDÓTTIR HEIÐDAL,
andaðist á heimili sínu föstudaginn 1. febrúar.
Vilhjálmur S. Heiðdal.
Jóhanna Heiðdal,
María Heiðdal, Þór Magnússon,
Hilmar Heiðdal, Hrefna Smith,
Anna Heiðdal, Þorsteinn Björnsson,
Hjálmtýr Heiðdal, Anna K. Kristjánsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
GÍSLI GUÐLAUGSSON,
Steinstúni, Árneshreppi,
verður jarðsettur í Árnesi í dag, laugardaginn 2. febrúar, kl. 14.00.
Fjölskylda hins látna.
var boðið og búið að gera öðrum
greiða, það átti líknarhug og lagnar
hendur til góðra verka. Heimilið var
snyrtilegt og fallegt utandyra sem
innan, mikil gestrisni og góðvild í
hvers manns garð, reyndar bar þar
margan að garði og þaðan fóru all-
ir ánægðir og glaðir í geði vegna
þess góða viðmóts sem þar ríkti.
Þau Klafastaðahjón voru gæðafólk
svo börnin áttu ekki langt að sækja
sína ljúfu mannkosti. Gamall mað-
ur, sem verið hafði á Klafastöðum,
sagði við mig að hann hefði aldrei
verið með skemmtilegri manni en
Þorsteini á Klafastöðum og heimilið
svo aðlaðandi, fallegt og hreint.
Þorsteinn var hafsjór af fróðleik
sagði manna best frá og minnið var
frábært. Klafastaðafólk var víðlesið
og bjó yfir miklum fróðleik sem það
varðveitti og miðlaði öðrum af, við-
ræðugott og skemmtilegt. Krist-
mundur sem hér er minnst minnti
mig alltaf á föður sinn. Hann var
glaðvær maður að eðlisfari, við-
mótshlýr, fróður og skemmtilegur.
Mikill greiðamaður, gestrisinn og
félagslyndur. Hann var kosinn til
ýmsra félagsstarfa fyrir sveit sína.
Hann var hreppsnefndarmaður í
stjórn Búnaðarfélags sveitarinnar,
stofnandi Skógræktarfélags sveit-
arinnar og heiðurfélagi þess. Hann
gaf land í Klafastaðaásum, eða þau
systkin, undir skógrækt, og bar það
á góma hjá okkur fyrir stuttu hve
fallegur runni væri að myndast
þama. Var það honum gleðiefni hve
vel væri þar að verki staðið og von-
aðist til að þessi runni mætti minna
á þann hug sem þau Klafastaða-
systkini höfðu til fóstuijarðarinnar,
en þau Klafastaðasystkini voru
miklir náttúruunnendur og sannir
ættjarðarvinir. Þau voru heilluð af
þeirri fegurð sem svo víða blasir
við í íslensku jarðríki. Það er fallegt
vorið á Klafastöðum þegar fjörður-
inn er spegilsléttur og hinn fagri
fjallahringur baðaður sól og geisl-
andi ljóma, loftið ómar af fugla-
söng, gróður jarðar blómstrar á ný
eftir vetrardvalann undir hinni hvítu
vetrarkápu og næðingi. Klafastaða-
systur ræktuðu mikið af fallegum
blómum og prýddu heimili sitt,
óvíða sáust jafnmörg og falleg
stofublóm sem þar og skrúðgarð
ræktuðu þær við húsið, allt veitti
þetta yndisauka, ánægju og gleði.
Hvergi er gleðin einlægari og sann-
ari en í hinni sálrænu unun sem
maður teigar af í hinni íslensku
náttúru í sveitum þessa fagra lands.
Kristmundur var þeirrar gerðar
maður, að hann vildi ekkert hól né
orðaskrúð um sig né sína. En hann
var barn náttúrunnar, var unnandi
sveitalífsins. Þau Klafastaðasystk-
ini voru dáð af ættarsetri sínu
Klafastöðum, og það sagði Krist-
mundur mér undir það síðasta að
það hefði ekki verið tilfinningalaust
að láta land undir Grundartanga-
verksmiðjuna. En þau voru það vit-
ur, að vilja ekki hleypa þessu máli
í eijur, og hann vildi einnig geta
þess að ráðamenn þarna, Jón Sig-
urðsson, Guðlaugur Hjörleifsson og
fleiri, hefðu alltaf sýnt sér dreng-
skap og vinarhug, sem hann kunni
vel að meta. Einnig bar hann mik-
inn vinarhug til síns næsta granna,
Brands í Katanesi, sem alltaf reynd-
ist hjálplegur. Við Kristmundur er-
um búnir að þekkjast síðan vorið
1921, oft haft nána samvinnu og
alltaf farið vel á með okkur. Fyrir
það þakka ég nú af heilum hug við
leiðarlok. Ólafur bróðir var tryggur
vinur Kristmundar til lokadags,
hringdi næstum daglega til hans,
þegar hann vissi hann veikan og
heimsótti hann oft. Eftir að Krist-
mundur kom hér að Höfða ræddum
við oft saman og sýndi hann mér
mikinn vinarhug, sem og öðrum er
mundu eftir honum í hans erfiðu
veikindum. Hann var tryggur vin-
ur. Ég tel mig þekkja þennan heið-
ursmann það vel, að ég veit að nú
við leiðarlok mundi honum vera
þakklætið efst í huga til allra á
Höfða, sem veittu honum ómetan-
lega hjálp og vinarhug, sömuleiðis
starfsfólk Sjúkrahúss Akraness. Ég
leyfí mér fyrir hans hönd að flytja
þessu fólki öllu þakkir hans og vin-
arkveðju. Hafi hann kæra þökk
fyrir allt. Verði hann friði Guðs
falinn um eilífð.
Valgarður L. Jónsson