Morgunblaðið - 02.02.1991, Blaðsíða 31

3l> .

Frumvarp til stjórnskipunarlaga:
Alþingi starfi heilt og
óskipt í einni málstofu
diktsson vitnar til orða Jóns Sig-
urðssonar í Nýjum félagsritum um
að „mjög fáir mundu vera með
tvískiptu þingi ef þeir ættu kost
að halda því heiiu og óskiptu afar-
kostalaust“. Ræðumaður vonaði
að tilvitnanir sínar sýndu að ekki
væri verið að láta fyrir róða skipu-
lag löggjafarstarfa sem íslenskar
hefði 1931 og 1974. Ræðumaður
benti þó á að umboð þingmanna
væri þó ekki fullkomlega tryggt-
ef þess væri ekki gætt að stofna
til kosninga áður en umboð þing-
manna rynni út, þ.e.a.s'. fjórum
árum eftir síðustu koshingar. Ólaf-
ur minni áheyrendur á að um þetta
atriði hefðu orðið nokkrar þrætur
Ólafur G. Einarsson
þjóðfrelsishetjur á ofanverðri 19.
öld hefðu barist fyrir.
Framsögumaður rakti í nokkru
máli hvernig hlutverk og vægi
sameinaðs Alþingis hefði aukist í
áranna rás og síðustu kaflaskilin
hefðu verið er ný þingskaparlög
voru sett árið 1985.
Ölafur G. Einarsson rakti einnig
nokkuð röksemdir með þeim breyt-
ingum sem gerðar eru tillögur um,
m.a. nefndarstörf verði skilvirkari
og meðferð mála í þinginu vand-
aðri. Deildarskiptingin hafi oft leitt
til þess að ríkisstjórnir sem notið
hafi stuðnings meirihluta þing-
manna hafi átt erfitt með að koma
málum sínum í gegnum þingið
vegna þess að þær hafi ekki haft
tilskilinn meirihluta í báðum deild-
um. Það gæti ekki talist lýðræðis-
legt t.d. að 11 þingmenn af 63,
þ.e.a.s. meirihluti í efri deild, gæti
fellt mál.
Framsögumaður vildi ekki gefa
mikið fyrir þau rök að núverandi
skipan tryggði betri umfjöllun um
löggjöf sem þyrfti að fara í gegnum
tvær þingdeildir. Dæmi væru til
um að málum væri hraðað mjög í
gegnum fyrri deild og treyst á að
sú síðari gerði bragarbætur, en
síðari deildin afgreiddi málið at-
hugunarlítið í þeirri trú að fyrri
deildin hefði farið vandlega í sau-
mana á máíinu.
Ólafur vék aðeins að því að í
nefndinni sem samið hefði frum-
varpið hefðu reynst ákaflega skipt-
ar skoðanir um heimildir til útgáfu
bráðabirgðalaga. Niðurstaðan
hefði orðið að gera nokkrar breyt-
ingar en hinn formlegi réttur væri
ekki þrengdur. Staðfestingarfrum-
varp bráðabirgðaiaga skal lagt
fram á fyrsta fundi þingsins eftir
útgáfu laganna og falla úr gildi
hafi afgreiðslu þeirra ekki verið
lokið innan mánaðar.
Það kom m.a. fram í ræðu Ólafs
að hann teldi ^ það mikilsverða
breytingu að þingmenn héldu um-
boði sínu til kjördags og stórdeilum
um þingrof forðað eins og gerst
á þinginu fyrr í þessari viku. Hann
hvatti til þess að nefnd sú sem
fengi málið til umfjöllunar athug-
aði hvort ekki væri hægt að ná
samkomulagi um eitthvert það
orðalag serii gæti sett undir þennan
„leka“.
Framsögumaður kom víðar við
i sinni ræðu, gerði m.a. grein fyrir
drögum að þingsköpum, sem hlytu
að fylgja í kjölfar þeirra breytinga
sem hann mælti fyrir. Að endingu
lagði hann til að frumvarpinu yrði
vísað til 2. umræðu og allsheijar-
nefndar.
Gamli sáttmáli
Frumvarpið fékk góðar undir-
tektir flestra þingmanna. Guðrún
Helgadóttir forseti sameinaðs
þings þakkaði þingflokksformönn-
um fyrir einstaklega gott og mark-
visst starf og bað þingmenn að
forða því að þetta mæta mál dag-
aði uppi. Steingrímur Hermanns-
son fagnaði frumvarpinu og flestar
tillögur voru honum skapfelldar,
t.d. fagnaði hann því að bráða-
birgðalög yrðu strax lögð fram en
taldi að einn einn mánuður til að
afgreiða málið gæti e.t.v. reynst í
knappara lagi. Málmfríður Sig-
urðardóttir lýsti stuðningi við
frumvarþið en dró ekki dul á að
hún hefði viljað sjá ákvæði um
útgáfu bráðabirgðalaga þrengri
eða felld niður. Málfríður greindi
frá því að persónulega hefði hún
haft efasemöir um að Alþingi væri
ein málstofa en hún beygði sig
fyrir rökum annarra nefndar-
manna. Jón Kristjánsson (F-Al)
taldi flest í frumvarpinu vera til
stórra bóta og fagnaði því tæki-
færi að fjalla nánar um þetta mál
í allsherjarnefnd neðri deildar þar
sem hann er formaður. Stefán
Valgeirsson (SFJ-Ne) vildi að
fleiru væri breytt í stjómar-
skránni, umboðsmaður Alþingis
hefði bent á að mannréttinda-
ákvæðin væru ófullkomin. — En
þótt skrefin væru smá væm þau
í rétta átt. Ólafur Þ. Þórðarson
(F-Vf) gerði nokkrar athugasemd-
Frumvarp um félags-
þjónustu sveitarfélaga
Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra hefur lagt fram áður
boðað frumvarp um félagsþjónustu sveitarfélaga. Nokkur ágreining- v
ur hefur verið miili hennar og Svavars Gestssonar um dagvist barna.
I frumvarpinu segir að markmið
félagsþjónustu á vegum sveitarfé-
laga sé að tryggja fjárhagslegt og
félagslegt öryggi og stuðla að vel-
ferð íbúa á grundvelli samhjálpar.
í lögunum er fjallað um þjónustu
og aðstoð í tengslum við marga
málaflokka s.s. félagslega ráðgjöf,
heimaþjónustu, þjónustu við aldr-
aða, dagvist barna o.fl.
í greinargerð með frumvarpinu
segir m.a. að gert sé ráð fyrir því
að félagsþjónusta sveitarfélaga
heyri undir félagsmálaráðuneyti.
Lagt er til að nýir málaflokkar
færist til þess ráðuneytis ýmist að
hluta eða öllu leyti. „Fyrst og fremst
er um að ræða barnaverndarmál
sem alfarið flytjast frá mennta-
málaráðuneyti til félagsmálaráðu-
neytis. Þá er gert ráð fyrir að ný
viðfangsefni félagsmálaráðuneytis
verði dagvistarmál, málefni aldr-
aðra, málefni áfengissjúkra og
vímugjafavarnir án þess þó að þess-
ir málaflokkar færist í heild sinni
til félagsmálaráðuneytis."
Það kemur fram í greinargerð-
inni að nefndin sem hefði samið
frumvarpsdrögin hefði lagt til að
dagvistarmál færðust alfarið frá
menntamálaráðuneyti til félags-
málaráðuneytis. Hins vegar hefði
komið fram veruleg andstaða gegn ^
þeirri tilhögun frá menntamála-
ráðuneyti og Fóstrufélagi íslands á
grundvelli þess að ekki mætti ijúfa
samfellt uppeldisstarf leikskóla og
grunnskóla. Til að koma til móts
við þessi sjónarmið er fallist á að
fagleg umsjón með uppeldisstarfi
dagvista heyri undir menntamála-
ráðuneyti.
Morgunblaðið/Sverrir
ir. Framkvæmdavaldið hefði þann
vonda sið að þrengja að valdi Al-
þingis og ætla því ekki tíma né rúm
til að afgreiða mál svo vel væri.
Formenn þingflokkanna og forset-
ar Alþingis hefðu studd fram-
kvæmdavaldið í þessu. Hann taldi
sérskipaðar „súpersveitir“ þingsins
ekki best til þess fallnar til að
bæta hér úr. Hann benti á að í
stjórnarskrárnefnd sætu ágætis-
menn sem hann bæri traust til.
Stjórnarskrárbreytingar yrði að
áfgreiða heilstætt, þetta frumvarp
væri yfirklór. Hann gerði einnig
að umtalsefni að Noregskonunungi
hefði verið framselt vald í hveijum
ijórðungi 1262-64. Þessu valdi
hefði enn ekki verið skilað til fjórð-
unganna. Friðjón Þórðarson (S-
VI) var sammála fyrra ræðumanni
um að einkennilega væri að þessu
máli staðið. Hann var þó sammála
flestum breytingum sem lagðar
væru til, nefndin hefði valið það
sem lítill ágreiningur væri um,
„létta leiðin ljúfa“. Ingi Björn
Albertsson (S-Vl) hafði efasemdir
um frumvarpið, og að til bóta
væri að þingið starfaði í eínni
deild. Hann taldi hætt við að mál-
frelsi þingmanna í einni deild yrði
skert. Matthías Bjarnason (S-Vf)
greindi frá því að enn væru marg-
ar hugmyndir um stjórnarskrár-
breytingar ekki fullmótaðar t.d.
um stöðu sveitarfélaga, og mann- ,>
réttindakaflinn væri ekki fullmót-
aður. Matthías varaði einnig við
að skerða málfrelsi þingmanna um
of við endurskoðun þingskapa en
það mætti þrengja möguleika á
málþófi þótt „sjálfsagt væri að
taka snarpar og góðar snerrur“.
En ekki of langar. Hann taldi til
bóta að Alþingi starfaði í einni
deild. Af því leiddi m.a. að þörfin
á nýju þinghúsi yrði ekki eins brýn.
Matthías sagði nauðsynlegt að
þetta frumvarp færi greiða lgið
gegnum þingið.
Ölafur G. Einarsson (S-Rn)
þakkaði þingmönnum málefnalega
umfjöllun og ábendingar þótt hann
teldi ræðu Olafs Þ. Þórðarsonar í
strákslegra lagi. Hann ítrekaði að
nefndin hefði aðeins gert tillögur
um það sem ætla mætti að sam-
staða gæti tekist um og tók undir
að þótt skrefin væru ekki löng, þá
ætti að taka þau, þegar þau væru
í rétta átt.
Atkvæðagreiðslu var frestað.
-#
STJÓRNARSKRÁ
DOMS- OG KIRKJUMALARAÐONEYTIÐ
REYKJAVÍK 1989
BREYTINGAR á sljórnarskrá
lýðveldisins íslands voru til 1.
umræðu í neðri deild Alþingis í
gær. Ólafur G. Einarsson (S-Rn)
hafði framsögu fyrir frumvarpi
til stjórnskipunarlaga. Frum-
varpið varðar þau ákvæði
stjórnarskrárinnar sem lúta að
Alþingi og starfsháttum þess.
Ein helsta breytingin er að AI-
þingi skuli framvegis starfa í
einni málstofu. Ekki er neinn
pólitískur flokkadráttur í af-
stöðu til frumvarpsins. Formenn
allra þingflokka stóðu að samn-
ingu frumvarpsins.
Ólafur G. Einarsson hafði
framsögu fyrir frumvarpinu sem
hann sagði samið að beiðni og
frumkvæði forseta Alþingis. For-
menn þingflokka .hefðu myndað
nefnd til að semja tillögur um
breytingar á þeim atriðum sem
ætla mætti að viðtæk samstaða
og samkomulag gæti tekist um.
Meginbreytingar í frumvarpinu
eru fjórar: 1. Deildarskipting Al-
þingis verði afnumin. 2. Samkomu-
degi Alþingis verði breytt þannig
að reglulegt Alþingi komi saman
1. október ár hvert. 3. Samkomu-
degi Alþingis verði breytt og er
gert ráð fyrir að þingið starfí allt
árið. Jafnframt er reynt aað
tryggja að landið verði aldrei þing-
mannslaust með því að þingmenn
haldi ævinlega umboði sínu til kjör-
dags. 3. Nokkrum atriðum er varða
fresti á meðferð bráðabirgðalaga
á Alþingi og í tengslum við þin-
grof er breytt. Auk þessa eru lagð-
ar til nokkrar minni háttar breyt-
ingar t.a.m. að embættismenn
þurfi ekki leyfi stjórnarinnar til að
þiggja kosningu Alþingis.
Úrelt deildarskipting
Framsögumaður sagði deilda-
skiptingu Alþingis vera meir en
aldagamla, hefði verið komið á til
að tryggja pólitíska stöðu danskra
yfirvalda á Alþingi. Ólafur hafnaði
því áliti sem samflokksmaður hans
og fyrrverandi forseti sameinaðs
Alþingis, Þorvaldur Garðar Krist-
jánsson, setti fram í nýlegri blaða-
grein. En þar væri því haldið fram
að deildarskipting Alþingis ætti sér
rætur í óskum Islendinga og hafi
komist á í óþökk danskra yfirvalda.
Ólafur vísaði til nokkurra heim-
ilda, sérstaklega skrifa dr. Bjarna
Benediktssonar, um deildir Alþing-
is. Danska stjómin hefði árið 1867
flutt frumvarp til stjórnskipunar-
laga sem vissulega hefði gert ráð
fyrir óskiptu þingi en sett þar
ýmis óaðgengileg skilyrði. íslend-
ingar hefðu fallist á deildarskipt-
ingu Alþingis til að komast undan
þvílíkum ákvæðum. Bjarni Bene-
Stuttar
þingfréttir:
Lesefni barna?
i utandagskrárumræðum um
stríðið í Persaflóa sem fóru fram
slðastliðinn mánudag gagnrýndi
Guðrún Helgadóttir (Ab-Rv)
harðlega fréttaflutning fjölmiðla
af ófriðnum. Heimurinn væri að
ganga af göflunum. Styijöld væri
ekki spennandi „bófahasar“. Þing-
maðurinn sagði m.a. frá því að
sumir jafnaldrar hennar hefðu
mátt sjá á bak feðrum sínum á
stríðsárunum. Reynsla bernskuár-
anna hefði gert sig að friðarsinna.
En það kom einnig fram í ræðu
Guðrúnar að hún lærði að lesa með
því að bijótast í gegnum styijaldar-
fregnir Morgunblaðsins af síðari
heimsstyijöldinni.