Morgunblaðið - 03.02.1991, Side 4

4 FRÉTTIR/YFIRUT
teei HAUfltm .s HuoAauMnug (tiaAjaMuoao
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 1991
ERLENT
INNLENT
Milljarður
fyrir skreið
Seðlabanki íslands telur, að sögn
Steingríms Hermannssonar for-
sætisráðherra, að opinber aðstoð
við skreiðarframleiðendur vegna
vanefnda í viðskiptum við Nígeríu
aftur til 1984 nemi einum milljarði
króna að núvirði. Seðlabankinn
hefur samþykkt að taka ríkis-
skuldabréf frá Nígeríu upp í skreið-
arskuldir Nígeríumanna og kveðst
forsætisráðherra vonast til að
Landsbankinn geri slíkt hið sama
en ríkissjóður mun taka á sig 180
milljónir króna hlut Útvegsbanka
íslands.
0,5-1,5% vaxtahækkun
Vextir óverðtryggðra inn- og
útlána hjá bönkum og sparisjóðum
hækkuðu um 0,5-1,5% um mánaða-
mót. Vextir verðtryggðra útlána
lækkuðu um 0,15-0,25% hjá öðrum
en Búnaðarbanka. Meirihluti
bankaráðs Landsbanka ákvað að
hækka óverðtryggða útlánsvexti
um 1,5% en bankaráðsmennimir
Kristinn Finnbogason og Luðvík
Jósepsson töldu 1% hækkun hæfí-
lega og greiddu atkvæði gegn
ákvörðun meirihlutans.
Seinkar Persaflóðastríð
álveri?
Jóhannes Nordal, stjórnar-
formaður Landsvirkjunar og
formaður álviðræðunefndar,
segir að að framkvæmdum við ál-
ver á Keilisnesi geti seinkað um
hálft ár vegna óvissu á fjármagns-
mörkuðum vegna Persaflóastríðs-
ins. Hann segir viðræður um fjár-
mögnun álversins nú í biðstöðu.
íslandsgata í Vilnius?
íslensk þingmannanefnd, skipuð
Eyjólfi Konráð Jónssyni, _ Jó-
hanni Einvarðssyni og Arna
ERLEIMT
Irakar ráð-
ast inn í
Saudi-Arabíu
íraskir hermenn réðust inn í
landamærabæinn Khafji í Saudi-
Arabíu aðfaranótt miðvikudags
og höfðu hann á valdi sínu í rúm-
ar 30 klukkustundir. Síðdegis á
fimmtudag lýsti herstjóm banda-
manna yfír því að íröksu hersveit-
imar hefðu verið yfírbugaðar en
á föstudag hermdu fréttir að
leyniskyttur væm enn á ferli í
bænum. Fréttir af mannfalli voru
óljósar. Sagt var að írakar hefðu
misst rúmlega 300 menn og allt
að 500 hefðu verið teknir til
fanga. Saudi-Arabar kváðust hafa
orðið fyrir litlu manntjóni og sagt
var að 11 bandarískir landgöngu-
liðar hefðu fallið í bardögum vest-
ur af Khafji.
Mikill viðbúnaður við
Iandamærin
írakar hófu mikla liðsflutninga
að landamærum Saudi-Arabíu og
Kúveit á fímmtudag og var það
hald manna að þeir hygðust á ný
gera árásir á stöðvar banda-
manna. Flugmenn kváðust hafa
séð allt að 1.000 bryndreka og
liðsflutningavagna á leið til
vígstöðvanna í suðri. Bandamenn
hófu stórfelldar loftárásir á liðs-
afla þennan á fimmtudagskvöld
m.a. með B-52 sprengjuþotum.
Sögðu talsmenn herstjómarinnar
að írakar hefðu orðið fyrir miklu
tjóni og að loftvamir hefðu verið
litlar sem engar. Flest þótti benda
til þess að Saddam Hussein ír-
aksforseti hygðist freista þess að
hleypa af stað blóðugum landor-
ustum með því að blása til stór-
sóknar inn ' Saudi-Arabíu. Banda-
menn lögðu hins vegar áherslu á
að þetta myndi í engu breyta
áætlunum þeirra um frelsun Kú-
veit en þeir hafa boðað að innrás
Gunnarssyni er í opinberri heim-
sókn hjá litháíska þjóðþinginu í
Vilnius. Jón Baldvin Hannibals-
son utanríkisráðherra, segir að
frekari vinna af hálfu Litháa þurfí
að koma til áður en hægt verði að
koma á stjórnmálasambandi milli
þjóðanna; um það hafi orðið sam-
komulag á fundum sínum ytra með
þariendum stjómvöldum í janúar-
mánuði. Fréttir hafa borist af því
að borgarstjómin í Vilnius þyggist
kenna götu í borginni við ísland.
Byggingarsjóð vantar
milljarð
Stjóm Húsnæðisstofnunar ríkis-
ins hefur ritað Jóhönnu Sigurðar-
dóttur félagsmálaráðherra og
ríkisstjóminni allri bréf þar sem
farið er fram á úrlaust á fjárhags-
vanda Byggingarsjóðs ríkisins með
lántökum eða ríkisábyrgð þar sem
stefni í greiðsluþrot innan skamms
en í næstu viku á sjóðurinn að
greiða ut um 1 milljarð króna til
um 800 lántakenda. Félagsmála-
ráðherra segir ríkisstjómina hafa
til skoðunar hvort og með hvaða
hætti ríkissjóður komi til aðstoðar
Byggingarsjóði en jafnframt sé
unnið væri að lausn á þessum
vanda stofnunarinnar, sem sé
lausafjárvandi, í samráði við lífeyr-
issjóðina. Ráðherra segir að þeir
sem hafa lánsloforð þurfti ekki að
óttast að fá lán sín ekití greidd út.
95 oktana blýlaust bensín
fáanlegt
Sala á 95 oktana blýlausu
bensíni er hafínn á flestum bensín-
stöðvum á höfuðborgarsvæðinu og
í fyrsta skipti er bensínverð mis-
munandi frá einu olíufélagi til ann-
ars.
verði ekki gerð fyrr en tekist hafí
að draga verulega úr slagkrafti
íraska landhersins.
Rússar mótmæla tilskipun
Sovétstjórnarinnar
Ríkisstjóm Sovétlýðveldisins
Rússlands fordæmdi á þriðjudag
tilskipun ráðamanna í Sovétríkj-
unum þess efnis að hermönnum
skuli falið að halda uppi löggæslu
í stærstu borgum Sovétríkjanna
um helgar og þegar vænta má
fjölmennra mótmæla. Tilskipun
þessi sem birt var í nafn þeirra
Borís Púgo innanríkisráðherra
Sovétríkjanna og Dmítrís Jazovs
vamarmálaráðherra hefur vakið
mjög sterk viðbrögð meðal sové-
skra lýðræðissinna sem segja að
með þessu sé verið að auka enn
frekar völd Sovétstjómarinnar og
Rauða hersins. Sama dag sam-
þykkti þing lýðveldisins Georgíu
að setja á stofn eigin her sem
ætlað er að taka við hlutverki
Sovéthersins í landinu.
Sívaxandi spenna i
Júgóslavíu
Fulltrúar Króata gengu á fímmtu-
dag af fundi leiðtoga lýðvelda
Júgóslavíu, sem boðað hafði verið
til í Belgrad. Sagði forseti Króatíu
fundinn hafa verið tilgangslausan
með öllu. Króatar og Slóvenar
hafa boðað að þeir muni segja sig
úr júgóslavneska ríkjasamband-
inu verði ekki gengið að kröfum
þeirra um að Júgóslavía verði
laustengt bandalag fullvalda
ríkja. Serbar og ráðamenn innan
hersins hafa hins vegar lýst sig
andvíga sjálfstæðiskröfum lýð-
veldanna. Árangurslaus fundur
leiðtoga lýðveldanna um framtíð
ríkjasambandsins þykir til marks
um að spenna fari ört vaxandi i
Júgóslavíu.
Liðsmaður úr sérsveitum sovéska innanríkisráðuneytisins ver inn-
ganginn að lögregluskólanum í Vilnius. Byggingin var hertekin 12.
janúar síðastliðinn.
Sovétríkin:
Hermenn
halda uppi
eftirliti
á götunum
Moskvu. Reuter.
HERMENN hófu eftirlit á götum
Moskvu og fleiri borga Sovétríkj-
anna á föstudagskvöld sam-
kvæmt tilskipun sem MíkhaO
Gorbatsjov forseti gaf út fyrir
viku.
„Herinn er ekki að fremja valda-
rán, þið megið treysta því,“ sagði
Edúard Kolotsjov hershöfðingi í
innanríkisráðuneyti Sovétríkjanna
eftir að hafa upplýst hermennina í
Moskvu til hvers væri ætlast af
þeim. „Engar vélbyssur, engin stór-
skotaliðstæki, engir skriðdrekar,"
sagði hann.
Samkvæmt tilskipun Gorbatsjovs
eiga hermenn að vera lögreglu til
fulltingis á götum stærstu borga
landsins til að stemma stigu við
glæpum. Nokkrir Moskvubúar
fögnuðu hermönnunum en tor-
tryggni umbótasinna í garð þeirra
lejmdi sér ekki enda óttast þeir að
hemum verði beitt til að halda al-
menningi í skefjum.
Yfírvöld í Armeníu, Moldovu og_
Georgíu hafa lýst tilskipun Gorb-
atsjovs ómerka.
Evrópskir þingmenn funda um Persaflóastyrjöldina:
Vopnasala til Iraks
harðlega gagnrýnd
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Reuter
Sovésk þota af gerðinni MiG 29. Sovétmenn hafa selt írökum
slíkar þotur og þykja þær sambærilegar við fullkomnustu orustu-
þotur bandamanna. Meginuppistaðan í vígvél Saddams Husseins
er fengin frá Sovétríkjunum en fleiri ríki hafa selt honum háþró-
uð drápstól.
VOPNASALA ríkja heims og
þá sérstaklega Evrópuríkja til
Iraks var harðlega gagnrýnd á
aukafundi Evrópuþingsins, sem
boðað var til í Brussel fyrr í
vikunni. Þingmenn lögðu
áherslu á nauðsyn þess að Evr-
ópubandalagið gæti í fram-
tíðinni fylgst með og takmark-
að vopnasölu aðildarríkjanna
tl að koma í veg fyrir stórfellda
vígvæðingu ríkja á borð við
írak.
Einna lengst gekk ítalski þing-
maðurinn Marco Panella í gagn-
rýni sinni. Hann sagði að draga
ætti vopnasalana fyrir dóm á
sama hátt og Saddam Hussein
íraksforseta og fylgismenn hans
fyrir aðild að stríðsglæpum. Full-
trúar þingflokkanna lögðu áherslu
á að ekki hefði verið reynt til
þrautar að koma í veg fyrir styij-
öld við Persaflóa en úr því sem
komið væri bæri að nýta hvert
tækifæri sem gæfíst til að semja
um vopnahlé að uppfylltum skil-
yrðum Sameinuðu þjóðanna.
Lýðræðisríkin og glæpir
Saddams
Franski þingmaðurinn Francis
Wurtz vék að afstöðu lýðræð-
isríkjanna til Saddams Hussein
og sagði það vissulega miður að
ekki hefði verið ljóst fyrr að þar
færi miskunnarlaus einræðis-
herra. Ljóst væri að það hefði
ekki verið talið Saddam til vansa
að hafa framið fjöldamorð á
pólitískum andstæðingum sínum,
beitt efnavopnum gegn varnar-
lausum Kúrdum í norðurhluta
landsins og hafíð blóðuga og til-
gangslausa styrjöld við Iran.
Talsmaður sósíalista, Þjóðverj-
inn Jannis Sakellariou, fór hörð-
um orðum um framgöngu Evrópu-
bandalagsins í Persaflóadeilunni.
Hann kvað bandalagið hafa
brugðist bæði seint og illa við til
að koma í veg fyrir styijöld og
tryggja frið. Bandalagið hefði
þvert á móti gerst sporgöngumað-
ur Bandaríkjanna.
Þingmenn véku að því í ræðum
sínum að tryggja bæri með friðar-
samningum öryggi og jafnvægi
við Persaflóa. I þessu viðfangi
væri mikilvægt að tryggja öryggi
ísraels á sama hátt og tryggður
yrði réttur Palestínumanna til að
búa í eigin ríki. Talsmenn miðju
og vinstri flokkanna vöruðu við
vaxandi þjóðrembu og ofsóknum
gegn innflytjendum frá Arabaríkj-
unum sem þeir sökuðu hægri
flokka í Evrópu um að kynda
undir.
Hlutverk Sameinuðu
þjóðanna
Nokkrir þingmenn gerðu hlut-
verk Sameinuðu þjóðanna að
umtalsefni. Fulltrúi græningja,
Adele Aglietta, sagði að Evrópu-
bandalaginu bæri að tryggja að
Sameinuðu þjóðirnar gætu á ný
gegnt því hlutverki að vera friðar-
samtök eins og stefnt hefði verið
að með stofnun þeirra. Aðrir töldu
vangaveltur í þessa veru í raun
ótímabærar. Þótt vissulega væri
ástæða til að huga að raunhæfum
aðgerðum eftir að styijöldinni lyki
væri brýnasta verkefnið það að
kanna leiðir til að koma á vopna-
hléi.
Aukafundurinn, sem haldinn
var í Brussel, þótti um margt
dæmigerður fyrir þann meting og
þá flokkadrætti sem einkenna
þykja á stundum störf Evrópu-
þingsins. Til fundarins mættu 150
þingmenn af 518 sem er síst verri
mæting en á hefðbundnum þing-
fundum í Strasborg. Þingmenn
hörmuðu í upphafi fjarveru full-
trúa stjómvalda í Lúxemborg en
þau fara með forsæti í ráðherrar-
áði EB um þessar mundir. Flestir
frönsku þingmannanna hundsuðu
hins vegar fundinn á þeim for-
sendum að hanm ógnaði stöðu
Strasborgar sem fundarstaðar
Evrópuþingsins.