Morgunblaðið - 03.02.1991, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 1991
1—i-----------------------------------------•--------T-r-n—I > i'l' V; 'i—;—.; >. • ■, i.. r, , ■ . i —
FYRIR BQTNI
PERSAFLOA
írak:
Flugmenn meðhöndlaðir
sem stríðsglæpamenn?
New York. The Daily Telegraph.
ÍRAKAR gáfu á föstudag í skyn að þeir myndu meðhöndla flugmenn
úr fjölþjóðahcrliðinu, sem fallið hafa í þeirra hendur, sem stríðsglæpa-
menn en ekki sem stríðsfanga. Bandarískir embættismenn brugðust
harkalega við fréttinni og minntu Iraka enn á ákvæði Genfar-sáttmál-
ans um meðferð stríðsfanga.
í útsendingu útvarps í Bagdad,
sem er málpípa Saddams Husseins
íraksforseta undir ströngu eftirliti,
sagði að flugáhafnir bandamanna
væru sekar um gera sprengjuárásir
á íbúðarhverfi af ásettu ráði, og að
hafa drepið fjölda kvenna, barna og
gamalmenna. „Framkoma þessara
flugmanna er ekki í samræmi við
siðareglur í hernaði,“ sagði í útvarp-
inu. „Þeir hegða sér eins og óbreytt-
ir glæpamenn sem maður sér í
bandarískum og evrópskum kvik-
myndum. Þess vegna ætti að fara
með þá í samræmi við það. Með öðr-
um orðum, það ætti að fara með þá
eins og morðingja varnarlausna
kvenna, bama og gamalmenna en
ekki eins og hermenn sem eiga í
stríði við aðra hermenn," var bætt
við.
Þótt talsmenn bandamanna segi
að reynt sé af fremsta megni að hlífa
óbreyttum borgurum, þá hafa yfir-
völd í írak sagt að meira en 400
óbreyttir borgarar hafi látist og 600
særst fyrstu fjóra daga stríðsins.
„Glæpi bandarískra, breskra, ítalskra
og franskra flugmanna ætti að líta
á sem stríðsglæpi sem ganga þvert
á allar reglur undirstöðuatriði stríðs,
sérstaklega lög og samþykktir varð-
andi vemdun óbreyttra borgara á
stríðstímum," sagði í útvarjúnu.
Bandaríkjamenn vöruðu Iraka enn
á ný við því að þeir yrðu látnir svara
til saka fyrir að bijóta gegn Genfar-
sáttmálanum um meðferð
stríðsfanga.
Reuter
Khafji endurheimtur
Hermaður frá Saudi-Arabíu veifar fána lands síns í Khafji eftir að
bandamenn náðu bænum á sitt vald.
Reuter
Iraskir stríðsfangar i höndum bandamanna
Bandarískir sjóliðar um borð í freigátunni Curts gæta 20 íraskra stríðsfanga. írakarnir voru teknir til
fanga eftir að freigátan sökkti skipi þeirra sem var við tundurduflalagnir í norðurhluta Persaflóa.
Rúmlega 700 tilraiinir til
að brjóta viðskiptabannið
New York. The Daily Telegraph.
MEIRA en 700 tilraunir til að bijóta viðskiptabann Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) á Irak hafa verið uppgötvaðar, þ.á. m. 200 tilraunir síðan
stríðið braust út. Embættismenn í bandarísku leyniþjónustunni og heim-
ildarmenn hjá SÞ, sem gáfu þessar upplýsingar á föstudag, gáfu í
skyn að á bak við sumar þessara tilrauna hefðu staðið aðilar eða fyrir-
tæki í löndum sem sent hafa hergögn og/eða -menn til liðs við fjölþjóða-
her bandamanna.
Smyglhringjunum, sem sent hafa
vörur til íraks í lofti eða landleiðina
gegnum Jórdaníu, Tyrkland eða íran,
hefur að sögn heimildarmanna einnig
tekist að smygla hergögnum framhjá
viðskiptabannin*. „Við eigum enn
langt í land með að tryggja árangur
viðskiptabannsins," sagði bandaríski
fulltrúadeildarþingmaðurinn Doug
Bereuter, sem sæti á í leyniþjónustu-
nefnd fulltrúadeildarinnar. „Mér
virðist augljóst, samkvæmt þeim
upplýsingum sem mér hafa borist,
að fyrirtæki hafa brotið viðskipta-
bannið á mikilvægum sviðum,“ sagði
Bereuter. Hann sagði nægar sannan-
ir fyrir því að matvörur, sem fram-
leiddar hefðu verið eftir að viðskipta-
bannið tók gildi, biðu dreifmgar í
vöruhúsum í írak.
Ríkisstjóm Bandaríkjanna hefur
sagt að vegna viðskiptabannsins hafi
dregið úr innflutningi til íraks um
90% og útflutningi um 97%, en olía
er aðalútflutningsvaran. Öll bein
fjármagnsviðskipti_ við íraka hafa
verið stöðvuð en írakar em sagðir
hafa þróað ýmsar leiðir til að geta
borgað með gjaldeyri fyrir nauð-
synjavörur. „Það er reynt að gera
meira en bijóta viðskiptabannið,"
sagði Dennis Shimoski, talsmaður
bandarískra tollyfirvalda. „Við höf-
um staðið fólk að því að reyna að
hagnast á því að senda hergögn til
íraks.“ Hann sagði að tollgæslan
hefði nú um 40 mál til rannsóknar
til tengdust írak. Rannsókn um
helmings þeirra var þegar hafin fyr-
ir innrásina í Kúveit, 2. ágúst á
síðasta ári.
Efnavopnaárás Iraka gæti
sett bandamenn í vanda
Belgísk stjórnvöld í vanda:
Skæruliðinn kom
tvívegis til landsins
Brussel. Reuter.
UPPNÁM vegna heimsóknar palestínska skæruliðans Walids Khaleds
til Belgíu, aðeins nokkrum klukkustundum áður en stríðið við Persa-
flóa braust út, jókst á föstudag þegar dagblað nokkurt skýrði frá því
að hann hefði ekki verið einu sinni í landinu heldur tvisvar.
ans af heimsókn skæmliðans, var
felld á belgíska þinginu á fimmtu-
dag. Málið hefur engu að síður vald-
ið ríkisstjórninni miklum álitshnekki
og hafa tveir aðstoðarmanna Eysk-
ens og háttsettur stjórnarerindreki
sagt af sér vegna þess.
Utanríkisráðherrann, Mark Eysk-
ens, slapp með skrekkinn þegar van-
trauststillaga, sem borin var upp
vegna ásakana um afskipti ráðherr-
Lundúnum. The Daily Telegraph.
BRESK og bandarísk stjómvöld hafa miklar áhyggjur af því að
Saddam Hussein íraksforseti beiti efnavopnum í striðinu fyrir botni
Persaflóa. Þau íhuga nú vandlega hvernig fjölþjóðaherinn geti
brugðist við slíkum árásum og Ijóst er að þær myndu setja banda-
menn í mikinn siðferðilegan vanda.
Lítið er vitað hvaða efnavopnum
Saddam hefur yfír að ráða. Þó er
ljóst að hann beitti einkum sinneps-
gasi og taugasi gegn írönum í
Persaflóastríðinu 1980-88 og gegn
Kúrdum í norðurhluta íraks.
Taugagasið var notað í gasklefum
í tortímingarbúðum nasista í síðari
heimsstyijöldinni og ræðst á mið-
taugakerfið. Það er banvænt ef
fólk hefur ekki gasgrímur.
Ennfremur er óljóst hvemig ír-
akar geta dreift þessum efnum.
Ekki er vitað hvort írakar geti fyllt
hleðslur Scud- og Frog-eldflauga
sinna með efnavopnum. Iraski flug-
herinn gæti beitt efnavopnum. Hins
vegar leikur vafí á að íraskar her-
þotur geti gert árásir þótt hugsan-
legt sé að Saddam hafi látið felá
flugvélar til að gera efnavopnaár-
ásir þegar „landorrustan mikla"
hefst. Ljóst er að stórskotaliðssveit-
ir íraka geta beitt efnavopnum og
talið er að þeir hafí miklar birgðir
af slíkum hleðslum. Svo virðist sem
Saddam bindi vonir við að geta
beitt efnavopnum í landhemaði og
valdið miklu mannfalli hjá banda-
mönnum.
Takist honum þetta setur hann
bandamenn í mikinn vanda. írakar
undirrituðu árið 1931 Genfarsamn-
inginn frá 1925 um bann við notk-
un efnavopna. Þeir settu þann fyr-
irvara að samningurinn gilti ekki
í stríði við ríki sem ekki hafa undir-
ritað samninginn eða ef óvinaher-
inn gerðist brotlegur við hann.
Bandaríkjamenn og Bretar, sem
hafa einnig undirritað samninginn,
settu svipaða fyrirvara, þannig að
þeir geta beitt efnavopnum ef Irak-
ar bijóta hann.
Takist írökum að valda miklu
mannfalli í fjölþjóðahernum má
búast við að almenningur, einkum
í Bandaríkjunum, krefjist þess að
árásirnar á íraka verði hertar til
muna. Það kann einnig að reynast
nauðsynlegt til að tryggja banda-
mönnum sigur í stríðinu. Spurning-
in er hvernig bandamenn geta
brugðist við. Saddam Hussein tók
mikla áhættu er hann ákvað að
beijast gegn ríkjum, sem hafa yfir
kjarnorkuvopnum að ráða. Hins
vegar er talið ólíklegt að fjölþjóða-
herinn geri kjarnorkuárás, þótt
bresk og bandarísk stjómvöld úti-
loki það ekki. Bandamenn gætu
einnig hafíð árásir á íbúðahverfi,
líkt og gert var í heimsstyijöldinni
síðari, í því skyni að draga úr bar-
áttuhug íraka. Almenningur á
Vesturlöndum er nú andvígur árás-
um á óbreytta borgara eins og
notkun kjarnorkuvopna. Því er ólík-
legt að slíkum aðferðum verði beitt.
Einnig kemur til greina að herða
árásirnar á efnahagslega mikilvæg
mannvirki í írak. Vandinn er hins
vegar sá að flugvélar fjölþjóðahers-
ins hafa þegar ráðist á mikilvæg-
ustu mannvirkin og erfitt kann að
verða að fínna fleiri skotmörk af
þessum toga.
Bandaríkjamenn hafa ekki enn
eytt efnavopnum sínum og hafa
aldrei neitað því að þeir hafi sent
slík vopn til Persaflóa. Líklegt er
að þeim verði beitt til að svara
efnavopnaárásum íraka og gætu
afleiðingamar orðið hörmulegar.
Dagblaðið De Morgen hafði á
föstudag eftir stjórnarerindrekum
að Khaled hefði fengið vegabréfsá-
ritun og verið í heimsókn í Brussel
í viku í apríl á síðasta ári. Að sögn
blaðsins átti heimsóknin sér stað
meðan viðræður Stóðu yfir um lausn
belgískrar fjölskyldu, sem hryðju-
verkasamtök Khaleds höfðu haft í
haldi frá árinu 1987. í síðasta mán-
uði hnepptu belgísk yfírvöld pal-
estínskan skæruliða í fangelsi, sama
dag 'og fjölskyldan var látin laus.
Eyskens og ríkisstjórnin neita að
hafa gert samning við skæruliðana.
Utanríkisráðuneytið vísaði frétt
blaðsins á bug en öll dagblöð eru
sammála um að ýmsum spurningum
sé enn ósvarað og að trúverðugleiki
utanríkisráðuneytisins hafí verið
skertur. „Allt er glatað ... jafnvel
heiður," sagði dagblaðið Derniere
Heure. „Aðeins í Belgíu gæti jafn
háttsettur stjórnmálamaður sloppið
við skömm mistaka sinna.“ Dagblað-
ið La Libre Beigique skrifaði: „Nú
hefur varanlegum efasemdum verið
komið af stað og héðan í frá mun
ekkert geta endurvakið trúnaðar-
traustið.“