Morgunblaðið - 17.08.1991, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 1991
Rosa ’Prairie
Blóm vikunnar
Umsjón: Ágústa Björnsdóttir
217. þáttur
í Garðyrkjuritinu 1990 birtist
greinin „Útirósir" eftir Jóhann
Pálsson garðyrkjustjóra
Reykjavíkurborgar. Greininni
fylgir tvískiptur listi með u.þ.b.
100 nöfnum á margvíslegustu
rósayrkjum sem vænleg gætu
verið til ræktunar hér á landi.
Oskaði greinarhöfundur eftir upp-
lýsingum frá lesendum sem kynnu
að hafa einhveija reynslu í ræktun
þessara rósa.
Sem ég renndi augum yfír list-
ana rann upp fyrir mér hversu
mjög ég er illa að mér í rósa-
rækt, — þó sá ég þama nafn á
rós sem ég vildi gjarnan segja
ofurlítið frá, því að Rosa ’Prairie
Dawn‘ er á 22. ári í garðinum hjá
mér og allan þann tíma hefur
farið vel á með okkur. Á hveiju
sumri hefur hún glatt mig með
kynstrunum öllum af blómum sem
nú orðið má telja í hundruðum.
Svo vill til að í minnisbók hef
ég skrifað að ’Prairie Dawn' sé
frá Kristni Guðsteinssyni, — til
hans sótti ég hana 20. maí 1970
og gróðursetti samdægurs. Krist-
inn hefur sagt mér að rósin sé
kanadísk, hún var markaðssett í
tilraunastöð Nordens í Manitoba
árið 1959. Þær plöntur sem á
boðstólum voru hjá Kristni hafði
hann hinsvegar flutt inn frá Hol-
landi, þær voru taldar vera blend-
ingar af þyrnirós (Rosa pimpinel-
lifolia/spinosissima) og flokkaðar
með þeim án þess getið væri um
hvaða aðrar rósategundir hefðu
komið þar við sögu. I söluskrá var
henni svo lýst að hún væri upp-
rétt, um það bil 3 fet á hæð (ca.
1 metri), 2-3 tommur í þvermál,
fagurbleik á lit, laus við bláleitan
blæ og talsvert fyllt. Þessar upp-
lýsingar eru þær einustu sem mér
hefur tekist að verða mér úti um
um þessa ágætu rós og geta þær
staðist nema hvað hæðina snertir.
Upplýsingar um hana í garðyrkju-
bókum virðast ekki liggja á lausu.
Fyrstu árin í minni eigu var ’Pra-
irie Dawn' á slæmum stað ofar-
lega í beði sem norðannæðingur
lék um, enda dróst blómgun oft
langt fram á haust, þó hennar
eðlilegi blómgunartími sé jafnan
í ágúst. Þrátt fyrir það dafnaði
hún furðu vel og blómgunin jókst
ár frá ári.
í sumar voru fýrstu rósirnar
að springa út 10. júlí. Smám sam-
an þrengdi svo að henni að ráðist
var í að flytja hana á rýmri stað
og þar sem hún líka gat notið
skjóls af tijágróðri. Flutningurinn
tókst vel og henni hyglað með
safnhaugamold, vel veðruðum
búfjáráburði og ríkulegri vökvun
með kullausu vatni. Við þetta tók
hún mikinn vaxtarkipp og er nú
orðin nokkuð á þriðja metra
(sennil. 2,20-2,30 m) á hæð og
umfangið mikið eftir því. Það er
með ólíkindum hve ört hún hefur
vaxið síðustu 3 árin og bætt við
sig fjölmörgum nýjum stönglum,
sem sumir hveijir eru ali sverir
og hafa náð allt að tveggja metra
hæð á tiltölulega skömmum tíma.
Þeir eru ljósbrúnir á lit, ívíð rauð-
Dawn‘
leitir og alþaktir þyrnum og hafa
í hlýindunum í sumar borið mynd-
arlega blómskúfa alveg upp í topp.
Og með allan þennan nývöxt ætti
henni að vera borgið næstu árin.
Ekki hefur enn tekist að fjölga
henni með græðlingum jafnvel
þótt grænfíngrað garðyrkjufólk
hafi reynt. En í fyrrasumar varð
ég þess vör að hún hafði sent frá
sér rótarskot og annað á þessu
sumri og þar sem rósin er á eigin
rót tel ég mig geta átt von á Ij'ölg-
un á næsta vori og er það sannar-
lega tilhlökkunarefni.
Því miður hefur mér ekki enn
tekist að fá góðar myndir af henni
— það verður að segjast eins og
er, hún myndast ekki vel.
Rosa ’Prairie Dawn‘ hefur verið
fáanleg í garðyrkjustöðvum und-
anfarin ár og vonandi eiga marg-
ir eftir að gleðjast við ræktun
þessarar frábæru rósar sem með
nafni sínu og lit leiðir hugann að
undrafegurð aftureldingarinnar —
og gæti jafnt átt við vestan hafs
sem austan.
’Prairie Dawn' á Hlíðar-
vegi 23, Kópavogi. Mynd-
ina tók ljósmyndari
Morgunblaðsins í ágúst
1990.
NQATÚN
Stórkostleg
verðlækkun á
lambakjöti
Kr. kg. Venjulegt
verð
Lambalæri...........499 IJ&Í
Lambahryggur........499 §9ð
Lambaframp. sagaður.. 369
Lambasaltkjöt.....399 53o
Lambalifur........299 ^2^
Hangilæri m/beini. .699
Lambaskrokkar lh - 349 kr.
NÝTT KORTA TÍMABIL
NÓATÚN17 ROFABÆ39 HAMRABORG, KÓP
® 17261 ® 671200 ®43888
LAUGAVEG1116 ÞVERHOLTI 6, MOS FURUGRUND 3, KÓP.
® 23456 @666656 © 42062
Eistneskur hagfræðingur í heimsókn:
Getið verið stoltir af stuðn-
ingi við Eystrasaltsþjóðirnar
HANS Jurman heitir ungur Eistlendingur sem gerði stuttan stans í
Reykjavík fyrir skömmu. Hann féllst á að segja blaðamanni örlítið
frá sjálfum sér, tilgangi íslandsdvalar og ástandinu í heimalandi sínu.
„Tilgangur ferðar minnar til ís-
lands er þrenns konar. í fyrsta lagi
ætla ég fýrir hönd Knattspyrnu-
sambands Eistlands að reyna að
koma á samskiptum milli Eistlend-
inga og íslendinga, bæði milli
landsliðanna og félagsliða. Ég hef
í þeim tilgangi talað við Eggert
Magnússon, formann Knattspyrnu-
sambands Islands, og á eftir að
tala við forystumenn félagsliða eins
og t.d. Vals og KR. Von mín er sú
að við getum boðið íslenskum knatt-
spyrnumönnum að koma til Eist-
Iands og leika knattspyrnu við okk-
ur þar, hugsanlega á næsta ári.
Vegna gjaldeyrisskorts getum við
ekki komið til íslands nema íslend-
ingar standi undir ferðakostnaði.
í öðru lagi ætlaði ég að reyna
að kynnast forsvarsmönnum við-
skipta- og hagfræðideildar Háskóla
íslands og grennslast fyrir um
skipulag kennslu og uppbyggingu
deildarinnar en ég er hagfræðingur
að mennt með hagfræði skógræktar
og skógarhöggs sem sérgrein og
ég starfa við Hagfræðistofnun
eistnesku vísindaakademíunnar.
Mér hefur því miður lítið orðið
ágengt í þessu máli vegna sumar-
leyfa háskólastarfsmanna.
I þriðja lagi er ég hér til að skrá-
•setja frásagnir Eistleridingsins Eð-
valds Hinrikssonar. I fyrstu hafði
ég í hyggju að gera sjónvarpsþátt
um Eðvald en hann færðist undan
því svo væntanlega verða viðtöl við
hann birt í dagblaði eða tímariti í
Eistlandi. Ég hitti son hans, Atla,
í Moskvu fyrir tveimur árum. Þá
gerði ég mér grein fyrir hve merki-
legt líf Eðvalds hefur verið og bréfa-
skipti komust á á milli okkar. Eð-
vald var markmaður eistneska
landsliðsins í knattspyrnu fyrir
seinni heimsstyijöld og lögreglu-
maður meðan á hernámi Þjóðveija
stóð. Hann var sakaður um að hafa
átt samvinnu við hernámsliðið og
flýði land árið 1944. Enn þann dag
í dag fær Eðvald ekki að fara til
Sovétríkjanna — hann er það sem
kailast „persona non grata“.
Þegar Jurman var spurður um
ástandið í Eistlandi tók hann strax
fram að hann tilheyrði engri stjórn-
málahreyfingu og að hans mati
væri ástandið eins stöðugt og það
getur verið miðað við aðstæður.
„Framhaldið veltur á ríkisstjórnum
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna.
Við lýstum yfir sjálfstæði en við
getum ekki haft áhrif á hvenær eða
hvernig sovéski herinn fer frá Eist-
landi. Astandið er betra í Eistlandi
en í Litháen vegna þess að Eistlend-
ingar völdu að fara hægar í sakirn-
ar. Mér fínnst Litháar þó hafa
meira hugrekki og þeir geta verið
stoltari en við. Núverandi millibils-
ástand getur ekki varað endalaust
en gæti þó hæglega staðið til loka
ársins 1994 vegna herflutninga
Sovétmanna frá Þýskalandi.
Stjórnmálalegt og efnahagslegt
sjálfstæði eru ekki sami hluturinn.
Jafnvel þótt sovéskt herlið verði í
Eistlandi þá getum við samt þróað
efnahag okkar. Aðalatriðið er að
fá vestræn fyrirtæki til að fjárfesta
í Eistlandi. Það þarf að koma á
samkeppni, hún er ekki fyrir hendi
eins og er því hver verksmiðja hef-
ur einkaleyfí á því sem hún fram-
leiðir. Vinnuafl er ódýrara í Eist-
Hans Jurman Morgunblaðið/Bjami
landi en á Vesturlöndum og ef vest-
rænir aðilar myndu fjárfesta í Eist-
landi, setja á stofn verksmiðjur og
greiða hluta launa í gjaldeyri þá
þætti verkafólki eftirsóknarvert að
vinna fyrir þá. Nokkur vestræn fyr-
irtæki eru þegar farin að fjárfesta
í Eistlandi en sú þróun gengur mjög
hægt. Ef til vill er stjórnmála-
ástandinu um að kenna. Enginn
veit hvernig staðan verður á morg-
un.
Sovétstjórnin reynir að telja okk-
ur trú um að Eistlendingar geti
ekki án sovéska sambandslýðveldis-
ins verið en eftir að hafa dvalið á
íslandi er ég sannfærður um að það
er rangt.
Að lokum vil ég taka fram að
íslendingar mega vera stoltir af
þingmönnum sínum og ríkisstjóm
vegna þess stuðnings sem þjóðum
Eystrasaltsríkjanna hefur verið
veittur í sjálfstæðisbaráttu þeirra.“