Morgunblaðið - 30.08.1991, Blaðsíða 10

Uieei 'i'RúoÁ oí: jiiir)AauT8ö,'í (Ikiajhmíkihom
—..................- MORGUNBLAÐIÐ FOSTUÐAGUR 30. AGUST 1991
Myndverk í Perlimni
Myndlist
Bragi Asgeirsson
Það hefur víst farið framhjá
fáum að Perlan í Öskjuhlíð hefur
opnað dyr sínar því að slíkt er
aðstreymi fólks.
Listrýnirinn skrapp þangað á
laugardaginn, kunni mjög vel við
sig, og einkum þótti honum mikið
til koma, að sjá borgina sína þann-
ig frá allt öðru sjónarhomi en
áður.
En eitt kom honum þó spanskt
fyrir sjónir og það eru steinhell-
urnar á jarðhæð, en þær minna á
slíkar að Kjarvalsstöðum, sem
enginn, sem ég veit af, kann vel
við, vegna hins hráa andrúmslofts
sem þær framkalla. Auk þess má
ekkert á þær falla án þess að á
þeim sjái og ljótar slettur festist
í þær. Er líkast sem að fá gang-
stétt beint í æð inn í hús!
En ég var ekki kominn til að
dæma húsið, sem ég kann vel við
og tel mikið borgarskart, heldur
að líta á sumarsýninguna í svo-
nefndum Vetrargarði hússins.
Það er ekki aðeins vel til fallið
að hafa myndverk innan húss,
heldur hrein nauðsyn, því að án
þeirra væri aðkoman mun hrárri
og áhrifaminni. í slíkum húsum
þarf myndlistin að vinna með rým-
inu og hér eru möguleikarnir
margir.
Það eru þau Ingunn Benedikts-
dóttir, glerlistamaður, Ása Ólafs-
dóttir, vefari, myndverkasmiðirnir
Hulda Hákon og Sigurður Örlygs-
son, málarinn Jón Oskar og graf-
íklistakonan Ragnheiður Jóns-
dóttir, sem hafa valist til að sýna
verk sín á þessari fyrstu sýningu.
Á heildina litið hefur vel tekist
um val mynda og það má vera
Ijóst, að þær þurfa helst að vera
í stærra laginu í hlutfalli við rým-
ið, sem gefur um leið myndlistar-
mönnum tækifæri til að spreyta
sig á umhverfinu og sjá myndir
sínar í nýju ljósi.
Ekki er til neitt sýningarrými
í höfuðborginni með viðlíka loft-
hæð, og því hlýtur það að vera
hvetjum listamanni lærdómur að
sjá myndir sýnar frá þessu nýja
sjónarhomi.
Yfirleitt falla myndverkin vel
að rýminu, og þá. einkum hið
ábúðarmikla verk Sigurðar Ör-
lygssonar sem er allt í senn mál-
verk, lágmynd og rýmisverk.
Kannski öðru fremur rýmisverk
og umhverfismótun (environ-
ments). Sigurður hefur að vísu
gert-mun kröftugari verk, sem
hefði verið gaman aðsjá á þessum
stað og kánnski hefði verið eðii-
legast að hann hefði verið einn
um hituna að þéssu sinni.
Voldugt rýmið gefur áður
óþekkt tækifæri fyrir einkasýn-
ingar á myndverkum í yfirstærð-
um og vafalítið einnig hvað mjúk-
an hrynjandi snertir.
Hinar þijár stóru teikningar
Ragnheiðar Jónsdóttur, eru með
því hrifmesta, sem sést hefur frá
henni lengi og hér kemur vel fram
tilfinning hennar fyrir mjúkum
áhrifamiklum leik blæbrigða á
myndfleti.
Málverk Jóns Óskars, er óvenj-
ulegt frá hans hálfu hvað form
snertir, en hinsvegar notst hann
við þá vaxáferð, sem er einkenn-
andi fyrir vinnubrögð hans. Mynd
hans er óhlutlæg og byggist í
aðalatriðum á hrynjandi dökkra
forma á ljósum fleti og nýtur sín
vel. Glermyndir Ingunnar Bene-
diktsdóttur taka sig ágætlega út,
þær eru form- og- litfagrar og
skreytigildi þeirra mikið. Hulda
Hákon heldur áfram að dýpka
hinn frumstæða myndheim, sem
hún hefur lengi haldið sig við og
sérkenni hennar koma vel fram í
þessum verkum. Rúðustrikin á
veggnum fara dálítið undarlega í
verkin og raska áhrifum að
nokkru, einkum úr fjarlægð. Hin-
ir ágætu vefir Ásu Ólafsdóttur
njóta sín einna síst á veggjunum
vegna þess að þær þurfa meiri
innileika og afmarkaðra rými, en
hins vegar streymir frá þeim jarð-
rænn hlýleiki.
Dregið saman í hnotskurn þá
hefur valið tekist vel svo sem fýrr
segir og verður spennandi að sjá
framhaldið. Væri æskilegt að hver
sýning fengi sem rúmastan tíma
og ekki minna en þijá mánuði og
væru stokkaðar upp á ýmsan hátt
til að kanna möguleika rýmisins.
Þar sem þetta var mín fyrsta
heimsókn á staðinn skoðaði ég
bygginguna að utan sem innan
og umhverfi hennar. Tók sérstak-
lega eftir höggmynd ameríku-
mannsins Roberts Dell fyrir utan,
og brá mér þá nokkuð, því mér
þótti hún einhvern veginn svo
umkomulaus á staðnum. Ég hafði
nefnilega heimsótt Dell á vinnu-
stofu hans hér, er hann var að
Ijúka vð hana fyrir tveim árum
eða svo, og hann kynnti fyrir mér
nýja og merkilega tækni við að
saga niður málma. Sýndi hvernig
hún vann með vatn og hvemig
orkan kveikti á ljósi. Þótti .mér
eitthvað ekki eins og það átti að
vera og vonandi verður það lag-
fært, en þetta þarf ég-að athuga
betur,-því að hér er mikið I 'húfi.
Ég -var svo heppinn að verða
vitni að brúðkaupsveizlu í Vetrar-
garðinum, er ég var á heimleið
og lífgaði það mjög upp á járð-
hæðina að sjá iðandi ekartbúið
fólkið. Hitti góðkunningja minn,
sem ég hef ekki séð langalengi,
fyrrverandi húsvörð við MHI, sem
hafði orðið fyrir því óláni að missa
heyrn á fullorðinsaldri. Bauð ég
honum uppá kaffi og meðlæti,
þótt slíkur lúxus væri ekki á dag-
skrá hjá mér.
Kannski skerpir hið fagra út-
sýni sjónina, og þótt það komi
hvorki húsinu né listaverkunum
þar við, þá þykir mér miður þegar
hún gerist svo ljónfrá að við ligg-
ur að maður sjái í botn á kaffiboll-
anum.
Orð ta landsbyggðarklerks
Þar sem Sverrir Haraldsson
sóknarprestur í Borgarfirði eystra,
hefur fundið hjá sér hvöt til að
gera athugasemdir við pistil minn
„Hvað ertu líf nema litur“ sem
birtist í blaðinu 31. júlí, vil ég taka
fram eftirfarandi.
Það var fyrir réttu ári, að mig
langaði til að sækja heim æsku-
slóðir Kjarvals í Borgarfirði eystra,
og var ástæðan sú, að mér hafði
orðið illa á í messunni við skrif
um sumarsýningu á verkum hans
á Kjarvalsstöðum.
Við sem skrifum um listir erum
mannlegir og slíkt hendir og nú
vildi ég bera saman myndir lista-
mannsins við landslag heimahag-
anna.
Ég fékk heimild frá blaðinu til
að fljúga austur, en gat svo ekki
nýtt mér hana vegna tveggja sýn-
inga sem ég var að undirbúa og
raunar margs annars.
En er ég kom að utan í lok júní
og frétti af umræddri sýningu á
Kjarvalsmyndun frá æskuslóðum
hans, stefndi ég að því að halda
þangað eins fljótt og auðið væri.
Tilgangurinn var sem sagt að
bera saman myndirnar og hafa
gagn af því, en ekki endilega að
skrifa sérstaklega um sýninguna.
Einneigin var ég þegar búinn að
fjalla um öll helstu myndverkin á
sýningunni og sum oftar en einu
sinni.
Ég notaði þannig nákvæmlega
ársgamla heimild til að fljúga aust-
ur og skrifaði um sitthvað, sem
fyrir augu bar á leiðinni, og það
var margt eing og grein mín gaf
til kynna.
Dvaldi ég hjá bróður mínum í
Neskaupstað, er ok -mér svo til
Borgaríjarðar, er útlit var fyrir
sæmilegt skyggni.
Við vorum í ýmsu grúski varð-
andi Austfírði og fortíðina, og svo
einn daginn köm hann með fyretu
útgáfu af Ljóðmælum Kristjáns
Jónssonar Fjallaskálds í útgáfu
JÓns Ólafssonar frá 1872.
Hann var mjög stoltur af því
að eiga þessa fyrstu útgáfu, sem
“ 1 ...
Lífið. | I’ú kœlir heila hjartana glóð
[EpUr hdr. írt ÓL ÓU/u. á EaplhálL) og beiptar slökkur bái, þú þaggar niður áatar-óö
Hvaó ertu, lif, nema lUur, og- ekkert þekkir táL
Ijósglampar ótal, er dauða-sæ lygnum á leiptra Þú lmknar hjartana avöðuaár
og svæflr auga þreytt,
þú þerrir burtu trega-tár
avo ljúfur og fagur? og trygga hvíld far veitt.
Uví ertu, helsærinn kyrri, avo huiinn og djúpur? I’ú, griöa-staður mceðu-manns, ó, myrka, þögla gröf, þú ert ið eina hœli hans

og bimins náðar-gjöf.
[•1867».]
Gröfin.
r [BpUr tramr. h5f:«. o* •pUrrlU hu» o( bd.
, LiTslciði.
y- Hvar er í heimi hœli tryggt [BpUr hdt. baci.]
og hvild og mœðu-fró? —
Hvar bmrist aldrei bjorta hryggt? Huggarinn hreinn, ■
Hvar heilög droltnar ró? — ( heiminum annar því flnnst eigi neinn —
||: grœðari solllona aára,
l*að er in djópa dauðra gröf, aefari tára, :||
f-i ■ — þar dvínar aorg og atrið — er aollin lífa fyrir handan höf Ijáðu mjer liö,
er höfn avo trygg og blið. líknsami dauöi, svo akiljlst jeg við

,1
Opna úr bók Jóns Ólafssonar um Kristján Jónsson Fjallaskáld 1872.
hann hafði keypt á Egilsstöðum
og ræddi sérstaklega við mig um
hljómfallandann í hinu undursam-
lega kvæði Dettifoss, sem er í
miklu uppáhaldi hjá honum.
Ég er svo að handfjatla bókina,
er ég rakst á kvæðið „Lífíð“ aftar
í henni og ákvað seinna að vitna
í það í sambandi við væntanleg
skrif mín.
Sama morgun og grein mín birt-
ist var hring heim til mín og tók
dóttir mín símann, og kom skila-
boðum frá einhvejum manni til
mín, er ég kom heim um kvöldið.
Vegna þess að hún var lítið sofín,
láðist henni illu heilli að festa skila-
boðin sér vel í minni og hafði hún
gleymt nöfnum. En inntakið var
það, að umrædd vísa væri ekki
eftir Kristján Fjallaskáld, heldur
annan mann.
Mér brá mjög og fór í sömu
bók, en þriðju útgáfu frá 1911, sem
móðir mín gaf mér fyrir fáum
árum, og þar var kvæðið ekki, en
hins vegar ei heldúr neinar útskýr-
ingar á hversu því sætti í hihum
snjalla formála Jóns Ólafssonar.
Ég var viðbúinn því að, einhver
myndi leiðrétta mig í blaðinu," sem
ég og vonaði til þess að hið rétta
kæmi fram.
Til öryggis fór ég á Landsbóka-
safnið og athugaði hvort þessi
fyrsta úgáfa væri til og reyndist
svo, en þar stóð einnig í spjald-
skrá, að bókin hafi ekki verið end-
urútgefin!
Fékk ég ljósrit af opnunni í bók-
inni, þar sem kvæðið trónir efst
til vinstri og leyfi mér að birta
hana með þessum línum mínum.
Það ætti því að vera ljóst hvem-
ig stendur á rangfærslum mínum
og var ég hér með öllu grunlaus,
enda enginn bókmenntafræðingur
né sérfræðingur í Steingrími Thor-
steinssyni.
Þykir mér þetta ákaflega leitt
og harma, að fáfræði mín á þessu
tiltekna sviði hafí komið af stað
misskilningi. Er eðlilegt, að sumum
gren\jist fyrir hönd Steingríms.
Annað, sem birtist í grein mínni,
tek ég ekki 'aftur, en vil aðeins
bæta við, að ég gerði ijómandi
skemmtilega ferð og var þakklátur
forsjóninni fyrir að hafa gefið mér
þessa undursamlegu daga á Aust-
fjörðum.
Ógilt SUS-þing
eftirAndrés
Magnússon
Að undanförnu hefur nokkuð
borið á fréttaflutningi af þingi
Sambands ungra sjálfstæðis-
manna (SUS) á ísafírði dagana
16.-18. ágúst. Því miður hefur
mest verið fjallað um misferli í
útgáfu kjörbréfa og veru óviðkom-
andi fólks á þinginu. Vegna þessa
var gripið til þess ráðs, að vísa
óæskilegum aðilum út af þingi,
lýsa stjórnarkosningu ógiida og
kjósa á ný, en ætla má að nýkjör-
in stjó’rn SUS eða aðrar stofnanir
flokksins muni taka málið allt til
gaumgæfilegrar rannsóknar á
næstu dögum.
Þrátt fyrir að þennan skugga
hafi borið á störf þingsins voru
málefnastörf þess ekki ómerkari,
þó lægra hafi farið. Sérstaklega
hefur þó tillaga til ályktunar um
sjávarútvegsmál verið til umfjöll-
unar, m.a. í forystugrein Morgun-
blaðsins og eins hefur Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra fært
hana í tal.
Vitaskuld er ánægjulegt til þess
að vita að skoðanir ungra sjálf-
stæðismanna skuli fínna slíkan
hljómgrunn, en þó er ástæða til
þess að leiðrétta þann misskilning,
sem gætt hefur, að hér sé um
afdráttarlausar ályktanir SUS-
þings að ræða.
Óll störf SUS-þings — a.m.k.
fram að seinni stjórnarkosning-
unni — hljóta að vera ógild af
sömu ástæðu og fyrra stjórnarkjö-
rið, sumsé að óviðkomandi aðilar
höfðu áhrif á þingstörf allt þar til
þeim var vísað af þingi. Allar
ályktanir þingsins og gagngerar
lagabreytingar eru ógildar. Af
hinu sama leiðir, að mikill vafi
hlýtur að leika á gildi seinni stjórn-
„Öll störf SUS-þings,
a.m.k. fram að seinni
stj órnarkosningunni,
hljóta að vera ógild af
sömu ástæðu og fyrra
stjómarkjörið, sumsé
að óviðkomandi aðilar
höfðu áhrif á þingstörf
allt þar til þeim var
vísað af þingi. Allar
ályktanir þingsins og
gagngerar lagabreyt-
ingar eru ógildar.“
arkosningarinnar, þar sem hún fór
fram samkvæmt hinum nýju lög-
um, sem ógild eru.
Þetta byggist vitaskuld á því,
að þeir fulltrúar, sem vafi lék á
um, reynist með óyggjandi hætti
hafa verið ólöglega skipaðir á
þingið. Hér er heiður Sambands
ungra sjálfstæðismanna í veði og

Andrés Magnússon
því ríður mikið á um að málið
verði að fullu upplýst hið fyrsta.
Höfundur er blaðamaður og
varnstjórnarmaður í SUS.
Siglufjörður:
Roaldsbrakki
fauk um koll
í hvassviðrinu á Siglufirði á
þriðjudagskvöldið fauk svo-
nefndur Roaldsbrakki um koll.
Bragginn var fyrir nokkru flutt-
ur af grunni sínum og var verið
að undirbúa endurbyggingu hans.
Roaldsbrakki er eitt þeirra mann-
virkja sem standa á Siglufirði og
minna á síldarævintýrið.
Félag áhugamanna um Síldar-
minjasafn á Siglufirði stendur að
endurbyggingu braggans með það
í huga að koma safninu fyrir í
honum. Örlygur Kristfinnsson er
formaður félagsins. Hann segir að
gert verði við þær skemmdir, sem
urðu á bragganum, og hafa smiðir
þegar hafist handa við að koma
honum á réttan kjöl.