Morgunblaðið - 07.09.1991, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. SEPTBMBER 1991
9
Aðstoð á heimili
Vegna veikinda vantar aðstoð á heimili í Selja-
hverfi, milli kl. 15.30 og 20.00 virka daga.
Til greina kemur að ráða fleiri en eina mann-
eskju til starfsins.
Upplýsingar um aldur, menntun og fyrri störf
leggist inn á auglýsingadeild Mbl. merktar:
„H - 10624“ fyrir 11. september.
Vörubílar og Bruyt tll sölu
Til sölu í Færeyjum SCANIA vörubílor T-112, R-142, L-141, árg. '80-'85.
Einnig BR0YT grafa með telescope.
Nánari upplýsingar í síma 46991 eftir kl. 20.
Myndir sem birtast í Morgunblaöinu,
teknar af Ijósmyndurum blaösins
fást keyptar, hvort sem er
til einkanota eöa birtingar.
LJÓSMYNDADEILD
„SALA MYNDA"
Aðalstrœti 6, sími 691150
101 Reykjavík
Verð: 2.495,-
STEINAR WAAGE
Stærðir: 36-41
Litir: Svartur, rauður, brúnn og Ijósgrænn
Efni: Skinn
5% staðgreiðstuafsláttur. .
Póstsendum samdægurs.
Toppskórinn, Kringlunni,
Veltusundi, s. 21212. sími689212.

Valið af matseðlinum
í forystugrein þýska dagblaðsins Frankf-
urter Allgemeine Zeitung er nýskipan
Sovétríkjanna líkt við matseðil þar sem
gestirnir, þ.e. lýðveldi Sovétríkjanna,
geta valið af matseðlinum. Ekki er lengur
um það að ræða að einungis sé boðið
upp á rétt dagsins. Breska vikuritið The
Economist segir að margar hættur fylgi
nýfengnu frelsi lýðveldanna til að velja.
Ein þeirra er sú að efnahagslegt sjálf-
stæði leiði til haftastefnu og sjálfsþurftar-
búskapar.
Gk)rbatsjov
áfram með
I forystugrein þýska
dagblaðsins Frankfurter
Allgemeine Zeitung 3.
september sl. segir um
tillögur þær sem Míkhaíl
Gorbatsjov og leidtogar
tíu sovétlýðvelda lögðu
fyrir fulltrúaþingið dag-
inn áður: „1 samkomulag-
inu er hægt að sjá horn-
steinana í Sambandi full-
valda lýðvelda. Lýðveldin
geta valið af matseðlin-
um svo notuð sé líking
úr umræðumii um Evr-
ópusamrunann. Hvert
lýðveldi á að geta ákvéð-
ið sjálft hvemig þátttöku
það kýs. Askorunin um
að Sameinuðu þjóðimar
líti á lýðveldin sem and-
lag þjóðaréttar sýnir
hversu hátíðlega þetta er
meint.
Þau tíu lýðveldi sem
vilja vera með í ríRjasam-
bandi náðu samkomulagi
og þar kynni að hafa
skipt máli að vestræn ríki
fóm ekki dult með vilja
shm tíl að sameiginlegt
ríki viðhéldist: Fyrir
þeim vakir stöðugleiki og
þar að auki höfðu yfirlýs-
ingar úr herbúðum
Jeltsins vakið ótta við
stórrússneska útþenslu-
stefnu og harkaleg við-
brögð við henni. Gorb-
atsjov nýtur stuðnings
Bush, Kohls og Majors
og verður með í leiknum,
að mhmsta kosti fram að
kosningunum sem boðað-
ar hafa verið.“
Markaður 700
milljóna
manna
I forystugrein banda-
ríska vikuritsins Busin-
ess Week í tölublaði sem
dagsett er 9. september
segir: „Hin volduga upp-
reisn í Sovétríkjunum er
mikilfenglegasta dæmi
sögunnar um umskipti
frá kúgunar- og alræðis-
stjórn til lýðræðis. Hún
gefur eiimig fyrirheit um
risastökk frá haftabú-
skap til opnai-a markaðs-
hagkerfis. Valdaránið
virðist ömgglega ætla að
hraða því að Mikliaíl
Gorbatsjov nái keppikefli
sínu sem var að tengja
hið lokaða Sovétkerfi við
hagkerfi heimsins. Þegar
lýðveldin sem öðlast liafa
sjálfstæði byrja að knýja
fram eigin umbætur virð-
ist líklegft að það gerist
með smærri skrefum en
ekki siður ákveðnum.
Þegar einokun skrif-
finnaima i Moskvu á
ákvarðanatöku hrynur
munu frumkvöðlar sem
fram koma leita út á við
að seljendum, mörkuð-
um, þckkingu og sam-
starfsaðilum í fjárfest-
ingum. Likleg niðurstaða
er gifurleg uppsveifla i
Evrópu. Á næstu áratug-
urn gæti því komið fram
geysistór markaður 700
milljóna manna sem
teygi sig yfir hálfan
hnöttínn.11
Fortíð róm-
önsku
Ameríku
Breska vikuritið The
Economist segii- að
margar hættur blasi við
lýðveldunum sem áður
mynduðu Sovétrikin en
livað alvarlegust sé sú að
þau misnoti nýfengið
efnahagslegt sjálfstæði.
„Margt af því sem þau
mmiu líta á sem efna-
hagslegt sjálfstæði gætí
auðveldlega Ieitt til
stj órnunaráráttu af
versta tagi; hafta á versl-
un, eignir útlendinga, og
notkun „erlendra“
gjaldmiðla. Ef hægt er
að segja að við Sovétríkj-
unum blasi stjómmálaleg
framtíð í anda Júgóslaviu
þá má segja að efnahags-
legri framtíð svipi
skuggalega til fortíðar
rómönsku Ameríku.
Stjómmálalegt stolt jafn-
gildir sjálfsþurftabú-
skap; þetta er sú jafna
sem getur af sér sam-
drátt.
Forsendur þessarar
spár eru ekki sóttar í
hagfræði eða reynslu
annarra ríkja heldur i
raunveruleikaim eins og
liann blasir við í Sov-
étríkjunurn. Ef öll lýð-
veldin fimmtán öðlast
sjálfstæði myndu flest
þein-a verða opnaii fyrir
alþjóðaverslun cn aðild-
aiTÍki Evrójmbandalags-
ins eru nú. I ellefu sovét-
lýðveldum fai-a meira en
40% af útflutningi tíl ann-
arra sovétlýðvelda. Vilji
þau verða sjálfum sér
nægari í efnahagsmálum
í nafni þjóðemisstefnu
eða fráhvarfs frá mið-
stýringu þá munu þau
ijúfa tengslin við stóran
hluta af viðskiptavinum
sínum. Vissulega má
rekja þessi tengsl að ein-
hveiju leytí til þess hugs-
unarháttar áætlmiarbú-
skaparins að samkeppni
væri slæm og að fram-
leiðslugreinum skyldi
skipt milli verksmiðja og
landsvæða. I nýlegri sov-
éskri rannsókn sem náði
tíl nærri 6.000 mismun-
andi vörutegunda kom
fram að það átti við uni
þtjár af hveijum fjórum
að þær voru einungis
framleiddar hjá einum
aðila.“
Blaðið segir að í Eyst-
rasaltsríkjunum verði
þess vart að misjafnlega
gangi að nýta sér nýfeng-
ið sjálfstæði. „I Eistlandi
gengur þróunin til mai-k-
aðsbúskapai- mmi hraðar
en í Litháen eða Lett-
landi. Þar fagna memi
erlendri fjárfestíngu,
einkavæða verslanir og
verksmiðjur og færa
sjálfstæðum . bænduin
ræktunarlönd. En hægt
gæti á framförunum þar
vegua nágraimanna sem
ekki standa sig jafn vel,
dregið gæti úr útflutn-
ingi og los komist á að-
flutninga."
Mörg rúblu-
afkvæmi ekki
lausnin
Síðar í Ieiðai-a The
Economist segir: „Eitt
svið efnahagslífsins
krefst skoðunar án tafar.
Penhigaseðlar geta +
verið tákn þjóðar en
eiimig ávismi á óðaverð-
bólgu. Nokkur lýðveldi
segjast ætla að segja skil-
ið við rúbluna og láir
þeim það enginn. En
lausnm er ekki fólgin í
mörgum afkvæmum
rúbluiuiar víðs vegar um
landið þótt þetta sé það
sem geti gerst i upphafi.
Það er áhyggjuefni ef til
verða mai-gir mismun-
andi gjaldmiðlar sem all-
ir lytu gengisstjórn. Það
yki völd ríkisstjórna á
kostnað fólksins á mörk-
uðunum. Betra væri að
halda einum gjaldmiðli
undir stjóm eins aðal-
banka þar sem það er
hægt.“
Bókin sem bylti heiminum
ÉG ER
eftir Dr. Benjamín H.J. Eiríksson
kom út í nóvember 1983
Framhald hennar, bókin
HÉR OG NÚ
er komin í bókaverzlanir
Dreifing: íslenzk bókadreifing h.f. Suðurlandsbraut 4. Sími 686862