Morgunblaðið - 31.10.1991, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. OKTÓBER 1991
Fyrsta þingræða Þuríðar Pálsdóttur:
Askorun fyrrverandi fjármálaráð-
herra um leiðréttingu eigin mistaka
Bæði hjúskaparstétt og búseta valda misræmi í skattlagningu
Þuríður Pálsdóttir (S-Rvk) flutti sína fyrstu þingræðu í fjárlagaum-
ræðu 22. október sl. Hún minnti á að Olafur Ragnar Grímsson, fyrr-
verandi fjármálaráðherra, hefði eytt drjúgum hluta af ræðutíma
sínum um stefnuræðu forsætisráðherra „í það að tala persónulega
beint við mig, í opinni sjónvarpsútsendingu, um ekknaskatt. Þá flaug
í gegnum hug minn: „Tungunni er tamast það sem hjartanu er
kærast!”
Ekknaskattur, sem sagt var að
væri ekki til, nú viðurkenndur
Þuríður Pálsdóttir sagði gleði-
legt, að Ólafur Ragnar hefði um
síðir kannast við afkvæmi sitt,
ekknaskattinn. Sú hafí verið tíðin
að hann hafí boðað til sérstaks blað-
amannafundar til að lýsa því yfír
að sá skattur væri ekki til. í fjár-
málaráðherratíð hans hafí verið
send út sérstök fréttatilkynning til
dagblaða og fréttastofa, nr. 16
1989, sem bar yfírskriftina „Ekkn-
askatturinn er ekki til!”
Þar hafí verið tíundaðar rangar
og villandi „upplýsingar”, þess efn-
is, að aðeins fólk með meira en
tólf og hálfrar milljónar skuldlausa
eign, yfirfært á núvirði 18 milljón-
ir, greiddu þennan skatt. Hið rétta
var að skattleysismörkin voru þá
tvær og hálf milljón krónur. Af
næstu 4,5 m.kr. var eignarskatts-
þrepið sem áður var 0,95% hækkað
upp í 1,2%. Og af skuldlausri eign
yfír 7,0 m.kr. bættist við háeigna-
þrep 1,50%, sem gerði samtals
2,70%. Þá bættist við sérstakur
eignarskattur, sem hafði áður verið
lagður á og er markaður byggingu
þjóðarbókhlöðu og endurbótum
annarra menningarbygginga,
0,25% á eignarskattsstofn yfír 4,2
m.kr. Samanlagt þýddi þetta að
einstaklingur sem átti skuldlausa
eign yfir 7,0 m.kr. greiddi 2,95% í
eignarskatt, sem þýddi hreina
eignaupptöku á færri árum en hann
hafði til að afla húseignarinnar. í
ofanálag var skatturinn lagður á
afturvirkt, sem reyndist mörgum
þungur baggi.
Fyrrum ráðherra biður um
leiðréttingu eigin mistaka
En hvernig var þetta fyrir fjár-
málaráðherratíð Ólafs Ragnars,
spurði þingmaðurinn. Skattleysis-
mörk fyrir hækkun eignarskatts í
desember 1988 voru tæpar 2,0
m.kr., álagningarhlutfallið var
0,95%, engin stigshækkun var á
skattinum, mismunur álagningar
milli einstaklinga og sambúðarfólks
gat þá orðið mestur kr. 18.979, en
varð eftir hækkunina mestur kr.
135.000. Það var þessi mismunun
sem leiddi til viðurnefnis þessarar
skattheimtu: ekknaskattur.
„Það er athyglisvert,” sagði Þur-
íður Pálsdóttir, „að háttvirtur þing-
maður, Ólafur Ragnar Grímsson,
skuli nú skora á mig að lagfæra
hans eigin mistök!”
Sá árangur hefur náðst að „há-
eignaþrepið”, sem Ólafur Ragnar
lagði upphaflega til að yrði 1,50%,
var lækkað niður í 0,75%, eins og
það er í dag, og að auki var það
tekjutengt, þannig að í dag greiðir
sá einstaklingur, sem hefur 168.000
kr. í mánaðarlaun efra þrepið að
fullu, en séu tekjur undir 84.000
kr. á mánuði leggst skatturinn á
samkvæmt lægra þrepi. Eftirlifandi
maka var og veittur fímm ára frest-
ur, ef hann situr í óskiptu búi, þann-
ig að eignarskatturinn var lagður
á hann sem um eign hjóna væri að
ræða.
Þetta var áfangi, en kom þó ekki
þeim einstaklingum til góða sem
nú eiga eignir undir 9,6 m.kr., þ.e.
undir háeignaþrepi. Þama var því
samþykkt lækkun á eignarskatti á
þá sem meira áttu, en hækkunin á
meðaleignir launafólks stóð óbreytt.
Einbúar þjóðfélagsins settir
skör lægra en aðrir
Þingmaðurinn krafðist svars frá
núverandi fjármálaráðherra, Frið-
riki Sophussyni, „hvort áformað
væri að setja aðrar og réttlátari
reglur um álagningu þjóðarbók-
hlöðuskattsins svonefnda, svo að
minnsta kosti hv. þingmenn og ráð-
herrar fái tækifæri til að vera með
í þjóðarátakinu við uppbyggingu
menningarbygginga, i stað þess að
einbúar þjóðfélagsins standi að
mestu undir þeirri greiðslubyrði.
Þingmaðurinn sagði það ömur-
Iega tímaskekkju að háskatta óarð-
bært íbúðarhúsnæði og ganga þvert
á anda laganna um málefni aldr-
aðra [nr. 91/1982] sem kveða á
um sjálfsákvörðunarrétt, m.a. til
að geta búið sem lengst við eðlilegt
heimilislíf, en forsenda þess sé rétt-
urinn til að ráða yfír eigin eignum
og ráðstafa eigin lífeyri.
Þá megi ekki gleyma því að eign-
arskattur sé lagður á eftir fasteign-
amati ríkisins. Það mat sé lang-
hæst í Reykjavíkur- og Reykjanes-
kjördæmum. Misræmið komi því
verst niður á einbúum á þessu
svæði, sem búi í óarðbæru íbúðar-
húsnæði. Það er því bæði hjúskap-
arstaða og búseta sem veldur mis-
ræmi í eignarskattsálögum.
Misræmið bitnar einkum
á konum
Það er staðreynd, sagði Þuríður,
að fleiri konur fara illa út þessu
eignarskattsdæmi en karlar. Það
eru rúmar 80.00 ekkjur í landinu
en rúmlega 2.000 ekklar. í Reykja-
víkur- og Reykjaneskjördæmum
voru 5.449 ekkjur árið 1989 en
1.383 ekklar. Þá eru fleiri fráskyld-
ar og einstæðar konur í landinu en
karlar, og að auki eru konur yfir-
leitt tekjulægri en karlar, ef þær
hafa vinnu á annað borð, og oft
Lífeyrisréttindi hjúskapareign
Guðmundur Hallvarðsson (S-Rv)
og Salome Þorkelsdóttir (S-Rn)
hafa lagt fram lagafrumvarp um
að: „Ellilífeyrisréttindi hjóna, sem
áunnist hafa meðan á hjónabandi
stóð, skulu teljast hjúskapareign
þeirra. Við slit á fjárfélagi hjóna
við skilnað skulu þau ellilífeyrisrétt-
indi, sem áunnust meðan hjóna-
bandið stóð, skiptast jafnt milli
þeirra.”
I greinargerð segir m.a. að eðli-
legt sé að líta á öflun ellilífeyrisrétt-
inda sem eignamyndun sem aðilar
hafa stuðlað að með ákveðinni verk-
askiptingu. Það sé réttlætismál að
líta eignamyndun sem sameiginlega
eign hjóna, ekki eigi að skipta máli
hvernig hjón hafi valið að skipta
með sér störfum og tekjuöflun
heimilisins.
Frumvarp þetta hefur áður verið
lagt fram á 112. og 113. löggjafar-
þingi en þá var Guðmundur H.
Garðarsson (S-Rv) fyrsti flutnings-
maður.
Mataræði Islendinga er
ábótavant
Heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra hefur skilað Alþingi skýrslu
um könnun á mataræði íslendinga.
Ýmislegt virðist mega fara betur á
matborði landsmanna. í skýrslunni
kemur m.a. fram að íslendingar
borða meiri fitu nú heldur en árið
1939. „Nánast helmingur þeirrar
fitu sem nútíma íslendingar borða
kemur úr smjöri, smjörlíki og olíum,
það er að segja alls konar feiti sem
notuð er við matargerð og sælgæt-
isgerð, í bakstur, sósur, á brauð,
kex og með mat. Fita úr ostum og
með börn eða unglinga á framfæri.
Þær búa í húsnæði sem er ekki
bara húsnæði sem fasteignamat
mælir í fermetrum, heldur heimili
fólks, sem geymir dýrmætar minn-
ingar og gefur því öryggistilfínn-
ingu, gerir það sjálfbjarga. Það er
lágmarkskrafa, að fólk fái að búa
óáreitt á eigin heimili svo lengi sem
það vill og treystir sér til. Það er
og farsælla fyrir þjóðarbúið. Dag-
gjöld á elliheimilum og hjúkrunar-
heimilum geta verið þungur baggi.
Síðan rakti þingmaðurinn ýmis
töluleg dæmi um misrétti álagning-
ar milli einstaklinga og hjóna. Hún
kvaðst treysta því að núverandi rík-
isstjórn yndi bráðan bug að lagfær-
ingu þessarar brotalamar á skatta-
kerfínu. Hvergi á Norðurlöndum
eða í Evrópu greiði fólk eignar-
skatta eftir samskonar álagningar-
reglum og hér giida, þ.e. að hjú-
skaparstaða fólks eða fráfall maka
ráði þar úrslitum. Hvergi nema í
Svíþjóð eru fasteignarskattar víð-
líka háir og hér á landi, en þar eru
líka alls konar undanþágur. í allf-
mjólkurvörum er einnig töluverð og
meiri en fyrir stríð.” Fæði eldra
fólks þyrfti að vera bætiefnaríkara
og um fjórðungur kvenna fær
minna en ráðlagðan skammt af
kalki. íslenskir karlmenn þurfa
einnig að íhuga alvarlega hvað þeir
láta ofan i sig: „Þeir smyija brauð-
ið meira og velja oftar nýmjólk í
stað léttmjólkur eða undanrennu.
Hjartasjúkdómar eru algengari
meðal karla en kvenna.” Önnur
skýrsla um könnunina er væntaleg
á þessu ári. Þar verður m.a. greint
frá máltíðaskipan og mataræði eft-
ir búsetu, tekjum, atvinnu, menntun
og öðrum félagslegum þáttum.
Frumvarp til breytinga
á 107 lögum
Fram hefur verið lagt viðamikið
frumvarp til laga, sem tengist þeirri
nýskipan réttarfars og fram-
Valdir hafa verið fulltrúar Al-
þingis í Norðurlandaráð og í Vest-
norræna þingmannaráðið og
Þingvallanefnd. Kosið var eftir
listum og voru frambjóðendur
ekki fleiri en þau sæti sem í boði
voru.
í Norðurlandaráð voru valdir
sem aðalmenn: Geir H. Haarde
(S-Rv), Rannveig Guðmundsdóttir
(A-Rn) Árni M. Mathiesen (S-Rn),
Sigríður A. Þórðardóttir (S-Rn),
Halldór Ásgrímsson (F-Al), Hjörleif-
ur Guttormsson (Ab-Al) og Kristín
Einarsdóttir (SK-Rv). Varamenn eru:
Sturla Böðvarsson (S-Vl), Karl Stein-
ar Guðnason (A-Rn), Arni Johnsen
(S-Sl), Valgerður Sverrisdóttir
Þuríður Pálsdóttir
lestum löndum er íbúðareign upp
að vissu marki eignarskattsfrjáls.
Árið 1989 var miðað við 12 m.kr.
ísl. í Danmörku og 15 m.kr. ísl.
eign í Finnlandi.
Þingmaðurinn vitnaði til starfs-
áætlunar núverandi ríkisstjórnar og
sagðist trúa því að hún færði þessi
mál til betri vegar. Standa þurfi
vörð um sjálfseignarstefnu hús-
næðis. Hverfa frá þeirri miðstýr-
ingu að skammta einstæðu fólki
heimilisrými með háum eignars-
köttum sem stuðla að beinni eigna-
upptöku.
kvæmdavalds ríkisins í héraði, sem
kemst á við gildistöku laga um
aðskilnað dómsvalds og umboðs-
valds í héraði (nr. 90/1989) 1. júlí
1992. í frumvarpinu er lagðar til
breytingar á ákvæðum 107 laga og
oft er um fleiri breytingar að ræða
en eina á viðkomandi lögum.
Refsivist breytt í ólaunaða
samfélagsþjónustu
Frumvarp til laga um viðauka
við almenn hegningarlög, sem lagt
hefur verið fram á Alþingi, gerir
ráð fyrir því að heimilt sé að breyta
refsivist einstaklings, sem hefur
verið dæmdur í allt að 10 mánaða
fagelsi, í ólaunaða samfélagsþjón-
ustu, „minnst 40 klukkustundir og
mest 200 klukkustundir”. Breyting-
in er háð ýmsum skilyrðum, sem
sniðin er eftir löggjöf á Norðurlönd-
(F-Ne), Svavar Gestsson (Ab-Rv) og
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir (SK-Rv).
Til setu í Vestnorræna þing-
mannaráðinu völdust sem aðal-
menn: Árni Johnsen (S-Sl), Rannveig
Guðmundsdóttir (A-Rn), Jón Helga-
son (F-Sl), Steingrímur J. Sigfússon
(Ab-Ne) og Jóna Valgerður Kristj-
ánsdóttir (SK-Vf). Varamenn eru:
Guðmundur Hallvarðsson (S-Rv),
Karl Steinar Guðnason (A-Rn), Val-
gerður Sverrisdóttir (F-Ne), Margrét
Frímannsdóttir (Ab-Sl) og Anna Ól-
afsdóttir Björnsson (SK-Rn).
I Þingvallanefnd: Björn Bjarna-
son (S-Rv), Jón Sigurðsson (A- Rn)
og Steingrímur Hermannsson
(F-Rn).
HASKOLI ISLANDS
Endurmenntunarnefnd
VERÐBRÉFA- OG FJÁRMAGNSMARKAÐURINN
námskeið 6., 7., 13., og 14., nóvember kl. 16.00-19.00
Markmið námskeiðsins er að veita yfirsýn yfir
helstu hugtök og aðferðir, sem notaðar eru á
verðbréfa- og fjármagnsmarkaðnum og eru
fyrirlesarar nokkrir af okkar fremstu sérfræð-
ingum á þessu sviði.
Námskeiðið er öllum opið.
Efnisatrlði:
(slenski fjámálamarkaðurinn.
Helstu leiðir til að ávaxta fjármuni.
Mat á greiðsluhæfni fyrirtækja.
Mat á tryggingum.
Skuldabréf.
Mat skuldabréfa.
Hlutabréf: Helstu tegundir og einkenni. Arðsemi,
arður og verðtrygging. Verðmat hlutabréfa.
Þróun hlutabréfamarkaðar á Islandi.
Erlend verðbréfaviðskipti og ýmis erlend verðbréf.
Hvernig eiga viðskipti sér stað á erlendum verðbréfa-
mörkuðum?
Hvers kyns verðbréf er verslað með á erlendum verðbréfa-
mörkuðum?
Möguleikar (slendinga varðandi verðbréfakaup erlendis.
Hvers ber að gæta varðandi viðskipti með erlend verðbréf?
Leiðbeinendur:
Benedikt Jóhannsson, frkvstj. Talnakönnunar hf.
Agnar Kofoed-Hansen, frkvstj. Greiðslumats hf.
Davíð Björnsson, deildarstjóri hjá Landsbréfum hf.
Sigurður B. Stefánsson, frkvstj. Verðbréfamarkaðar
islandsbanka.
Skráning er í síma 694940 en frekari upplýsingar fást hjá
Endurmenntunardeild í símum 694923-24. Verð kr. 7.800,-
Stuttar þingfréttir
um.
Kosið í ráð og nefnd