Morgunblaðið - 06.11.1991, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1991
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir:
EES fyrsta skrefið inn
í Evrópubandalagið
SKYRSLA Jóns Baldvins Hannibalssonar utanríkisráðherra um niður-
stöður samninga um evrópskt efnahagssvæði var til umræðu þriðja
sinni á Alþingi í gær. Framsóknarmenn vilja enn athuga málið betur.
Kvennalistinn er því andvígur og telur að margt eigi eítir að koma i
ljós, sem sýni tvíeggjaða blessan. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir (SK-Rv)
upplýsti m.a. að það verður ekki svo einfalt að kaupa erlenda bifreiða-
tryggingu á íslandi.
Morgunblaðið/RAX
Námsmenn fylgjast með umræðum á Alþingi um stöðu Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
Menntamálaráðherra um stöðu LÍN:
Umræðu um skýrsluna var síðast
frestað 25. liðins mánaðar. Jón
Helgason (F-Sl) var fyrstur á mæ-
lendaskrá í gær. Hann vakti athygli
á því að enn hefðu þingmenn ekki
fengið samninginn í hendur sem
þingskjal og að formaður utanríkis-
málanefndar hefði látið þess getið
að ennþá lægu mjög takmarkað fyr-
Vantar á annan milljarð til
að standa við lánsloforð í ár
Stefnt að afgreiðslu nýrra laga LÍN fyrir næstu jól
STEFNT er að því að ný lög um Lánasjóð íslenskra námsmanna verði
afgreidd frá Alþingi fyrir næstu jól, og munu fulltrúar námsmanna
að öllum líkindum fá sæti í nefnd er skipuð verður á næstu dögum til
að undirbúa lagafrumvarpið. Þetta kom fram í máli Olafs G. Einarsson-
ar menntamálaráðherra í utandagskrárumræðum um stöðu Lánasjóðs
íslenskra námsmanna á Alþingi í gær. Menntamálaráðherra sagðist
telja að ná mætti meginmarkmiðum laga um lánasjóðinn með þvi að
námsmenn nytu lánafyrirgreiðslu á sérkjörum í tiltekinn tíma, teknar
yrðu upp beinar styrkveitingar úr sjóðnum og þeir sem lengra væru
komnir í námi fengju kost á lánum sem bæru einhveija vexti.
Fjöldi alþingismanna tók til máls
í umræðum um stöðu Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna, og í máli flestra
þeirra kom fram að þeir væru and-
vígir þeim hugmyndum sem fram
komu í tillögum nefndar er í sumar
vann að endurskoðun gildandi
námslánakerfis, en tillögumar fjalla
meðal annars um að lánstími verði
styttur og endurgreiðslur hertar.
Guðrún Helgadóttir hóf umræðuna
um stöðu sjóðsins, sagði hún tiliögur
nefndarinnar miða að því að gera
þeim tekjulægstu erfitt með að
stunda nám á háskólastigi. Hún
sagði það vekja athygli að enginn
fulltrúi námsmanna hefði átt sæti í
nefndinni, og beindi - hún þeirri
spurningu til menntamálaráðherra
hvort ekki væri tryggt að námsmenn
fengju sæti í nefnd sem skipuð yrði
til að semja nýtt frumvarp til daga
um Lánasjóðinn.
Ólafur G. Einarsson menntamála-
ráðherra gerði grein fyrir stöðu LÍN
í dag, og í máli hans kom meðal
annars fram að á þessu ári vantar
á annan milljarð króna til þess sjóð-
urinn geti staðið við þau lánsloforð
sem gefin hafa verið. Hann sagðist
telja afskipti fyrrverandi ríkisstjórn-
ar af fjármálum LÍN vera um margt
dæmigerð fyrir ábyrgðarleysi þeirrar
ríkisstjórnar yfirleitt á sviði ríkisíjár-
mála, og af því stafaði meginvandi
lánasjóðsins nú. Núverandi ríkis-
stjórn hefði tekið við miklum vanda
þar sem lánasjóðurinn væri, en fyrr-
verandi menntamálaráðherra og
fyrrverandi ríkisstjórn hefðu staðið
í því að hækka námslánin og lækka
framlögin til sjóðsins, en með því
hafi verið grafið undan sjóðnum og
og hann skuldsettur til frambúðar.
„Núverandi ríkisstjórn þarf að
bjarga Lánasjóði íslenskra náms-
manna og reyna að tryggja framtíð
hans sem sjóðs, sem hefur það hlut-
verk að tryggja jafnrétti til náms;
að bágur ijárhagur hindri ekki fólk
í að afla sér menntunar. Ef áfram
hefði verið rekin stefna fyrrverandi
ríkisstjórnar varðandi sjóðinn, þá er
Ijóst að í gjaldþrot stefndi,” sagði
hann.
Ólafur sagði ljóst að breyta þyrfti
Iögum um lánasjóðinn, en hann
sagðist vonast til að það gæti orðið
nú á haustþingi, og breyta þyrfti
úthlutunarreglum sjóðsins í kjölfar
þeirrar lagabreytingar. Hann sagði
að á allra næstu dögum yrði skipuð
nefnd til að semja lagafrumvarp, og
sér þætti ekki ólíklegt að fulltrúar
námsmanna fengju beina aðild að
þeirri nefnd. Ólafur sagði þær fyrir-
liggjandi tillögur nefndar um breytt-
ar útlánareglur LÍN einungis vera
hugmyndir, sem ásamt tillögum
námsmannahreyfmgarinnar og öðr-
um tillögum yrðu notaðar til að vinna
nýtt frumvarp um sjóðinn. Hann
sagðist hlynntur því að aðstoð hins
opinbera við námsmenn yrði með
þrennum hætti. I fyrsta lagi yrði um
rétt manna í tiltekinn afmarkaðan
tíma til að njóta lánafyrirgreiðslu á
sérkjörum úr lánasjóðnum, í öðru
lagi kæmi til greina að taka upp
beinar styrkveitingar hjá sjóðnum
og í þriðja lagi sýndist sér koma til
greina lánaflokkur sem bæri ein-
hveija vexti.
Umræðu um Byggðastofnun frestað:
Allir nema Kvennalisti bera
ábyrgð á þróun byggðamála
segir Egill Jónsson
CODAN
LOGSUÐUSLÖNGUR
ÁRVfK
ÁBMÚU t - REYKJAVÍK - SlMI 687222 -TELEFAX 687285
EKKI tókst að ljúka umræðum um skýrslu forsætisráðherra um Byggða-
stofnun í fyrrakvöld. Egill Jónsson (S-Al) taldi alla flokka að Kvenna-
lista frátöldum bera nokkra sök á illu ástandi byggðamála. Hann for-
dæmdi ómarkvissa og ógætilega umræðu, menn ættu að fara varlega í
að fella dóma. Þetta ætti einnig við um ráðherra ríkisstjórnarinnar.
Umræðum um skýrslu forsætis- alistinn'sem enn hefði ekki komist
ráðherra var frestað um laust eftir
kl. 19 í fyrrakvöld en kl. 21 tóku
þingmenn aftur til við að ræða mál-
efni Byggðastofnunar og vanda
landsbyggðarinnar. Stjórnarand-
stæðingar gagnrýndu enn sem fyrr
málflutning Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra, einkum og sér í lagi
lýsingar hans á ráðstöfunum fyrri
ríkisstjórnar í byggða- og atvinnu-
málum og því mati ráðherrans að
vandamálum hefði verið slegið á frest
og þau jafnvel verið gerð verrrviður-
eignar. Stjórnarandstæðingum þóttu
það einnig mikil tíðindi að Matthías
Bjarnason (S-Vf) hafði fyrr um dag-
inn lýst sig ósammála ýmsu sem
stæði í stefnu- og starfsáætlun ríkis-
stjórnarinnar, svonefndri „hvítbók”.
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-Ne)
vildi fá að vita hvað stöðu og stuðn-
ing þetta skjal hefði innan stjórnar-
liðsins. Egill Jónsson (S-Al) gagn-
rýndi ómarkvissa og að sumu leyti
ógætilega umræðu um vandamál
Iandsbyggðarinnar. Og þá ætti hann
sérstaklega við ríkisstjórnina. Það
væri góður kostur fyrir menn í
ábyrgðarstöðum að láta hveiti-
brauðsdagana líða áður en þeir færu
að fella mikla dóma. Sannleikurinn
væri sá að ailir flokkar nema Kvenn-
til áhrifa í ríkisstjórn bæru ábyrgð á
ástandinu í þessu þjóðfélagi; á
ástandinu í byggðamálum. Egill
sagðist fyrr hafa heyrt að byggða-
stefnan hefði bragðist en hann mat
það á sama veg og Matthías Bjarna-
son að margt hefði brugðist byggða-
stefnunni.
Þingmenn ræddu byggðamálin
fram eftir kvöldi og kom til nokkurra
orðaskipta milli Jóns Helgasonar
(F-Sl) og Þorsteins Pálssonar sjáv-
arútvegsráðherra um ráðstafanir og
úrræði sem lögð voru til síðsumars
árið 1988. Jón sagði að sjálfstæðis-
menn hefðu gert tillögu um sjóð sem
vistaður skyldi hjá Byggðastofnun,
taldi hann að þetta væri til vitnis
um að sjálfstæðismenn hefðu ekki
verið svo fráhverfir sérstökum sjóð-
um. Þorsteinn Pálsson sagði þessa
sjóðsstofnun hafa verið tillögu til
málamiðiunar þar sem framsóknar-
menn hefðu ekki viljað fallast á þá
gengisleiðréttingu sem hefði verið
nauðsynleg. Gengisfellingu sem þeir
hefðu þó krafist fyrr en snúið svo
við blaðinu. Tekið pólitískan leikara-
skap fram yfir lausn á vanda at-
vinnuveganna. Einar K. Guðfínns-
son (S-Vf) og Jóhanna Sigurðar-
dóttir félagsmálaráðherra deildu og
nokkuð um það hve mikil áhrif út-
gáfa húsbréfa hefði á lánamarkað-
inn. Félagsmálaráðherra var orðinn
langþreyttur á því að húsbréfunum
væri kennt um flest ef ekki alit sem
miður færi á fjármagnsmarkaðinum.
Næturvinna og ferðalög
Þegar kom fram yfir miðnætti
innti Guðni Ágústsson (F-Sl) þing-
fotseta eftir því hvort ekki ætti að
fresta umræðu. Guðni vildi síður
ræða þetta mikilvæga mál í skjóli
myrkurs. Fleiri stjórnarandstæðing-
ar tóku undir þessar óskir; fallist
hefði verið á kvöldfund en ekki næt-
urfund. Davíð Oddsson forsætisráð-
herra vakti athygli á því að hann
yrði fjarverandi þessa viku en hann
fyrir sitt leyti setti sig ekki gegn því
að kvöldfundur yrði haldinn fyrir
þessa umræðu síðar. Stefán Guð-
mundsson (F-Nv) gagnrýndi harka-
lega flarveru sumra ráðherra á þing-
fundum og taldi nauðsynlegt að þing-
menn hefðu ferðaaætlnir ráðherr-
anna til að unnt væri að eiga við þá
orðaskipti. Ðavíð Oddsson forsætis-
ráðherra þóttist ekki hafa vanrækt
að sitja þingfundi. Að minnsta kosti
væri langt í það að hann yrði 66
daga fjarverandi á árinu eins og fyr-
irrennari sinn í embætti hefði verið
á árinu 1990.
Kl. 00.28 frestaði Gunnlaugur
Stefánsson varaforseti Alþingis þess-
ari umræðu um skýrslu forsætisráð-
herra um Byggðastofnun. Bauð þing-
mönnum góða nótt og sleit fundi.
ir skriflegt. Margt væri óskýrt og
við óljós svör vöknuðu fleiri spurn-
ingar. Ræðumaður rakti og ítrekaði
nokkur þau atriði sem Framsóknar-
menn hafa haft efasemdir um eða
borið ugg í brjósti vegna, s.s. um
eignarhald á landi, þ.e. að svonefnd-
ar girðingar haldi. Einnig væru í
samningsdrögum vísað til „gildandi
laga” þjóðríkja. Jón taldi þörf á að
það væri skýrt kveðið á um tíma í
þessu sambandi. Hvenær stafir yrðu
settir undir. Hvenær samningur tæki
gildi. Hann lagði og áherslu á að
þingmenn yrðu að fá sem allra ná-
kvæmastar upplýsingar og skýring-
ar til að hægt væri að taka ákvörð-
un byggða á raunsæju mati.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
(SK-Rv) þótti sem utanríkisráðherra
hefði í ræðum sínum í síðasta mán-
uði ekki svarað sumum spurningum
en á hinn bóginn varið ræðutíma í
að svara fyrir atriði sem ekki hefði
verið spurt eftirt.d. um væntanlegan
þróunarsjóð. Ingibjörg Sólrún reifaði
nokkur atriði sem valda andstöðu
Kvennalistakvenna. Þær óttast m.a.
að íslensk fyrirtæki verði undir í
samkeppninni á evrópsku efnahags-
svæði. Fyrirtæki hér á landi séu smá
og markmið efnahagssvæðisins sé
m.a. að láta stærðina fá að njóta
sín. Kvennalistinn efast einnig um
að fyrirvarar, girðingar og öryggis-
ákvæði muni halda jafnvel og ýmsir
ætla.
Ræðumaður benti á að menn
hefðu talað um lækkað verð á vöru
og þjónustu. Menn gætu t.a.m.
hringt til Þýskalands og pantað bíla-
tryggingu. Málið væri bara ekki
svona einfalt. Fram hefði komið á
fundi í utanríkismálanefnd að það
þyrftu að vera sjóðir í viðkomandi
landi, væntanlega vegna þess að ið-
gjaldagreiðslur byggðu á umfangi
tjóna á hveiju svæði og hér á ís-
landi væru tjónin mikil, þótt hún
ætlaði ekki að bera blak af íslenskum
tryggingafélögum sem eflaust gætu
haft sín iðgjöld eitthvað lægri.
Ræðumaður taldi sýnt að nokkurt
skrifstofubákn myndi fylgja með í
kaupunum á evrópsku efnahags-
svæði og virtist henni að sú upp-
bygging myndi vera fyrirkomulag
sem yrði þungt í vöfum og ólýðræðis-
legt. Ingibjörg Sólrún lá ekki á þeirri
skoðun sinni að með aðild að evr-
ópsku efnahagssvæði væri fyrsta
skrefið inn í Evrópubandalagið stig-
ið.
í ræðulok varaði talsmaður
Kvennalistans við því að kokgleypa
34 ára uppsafnaða matseld Evrópu-
bandalagsins. Henni væri ljóst að
við yrðum að aðlaga okkur að EB
en við yrðum að gera það á eigin
forsendum og hraða.
Páll Pétursson (F-Nv) sagði
þingmenn einungis hafa fengið
„uppkast að drögum” og utanríkis-
ráðherrann hefði þeyst um landið svo
frekar minnti á trúboð heldur en
kynningarstarf. Ámælti hann ráð-
herrann fyrir að tíunda kostina en
láta þess ógetið sem gæfi tilefni til
íhugunar eða efasemda. ítrekaði
Páll enn og aftur ýmsar efasemdir
framsóknarmanna, t.a.m. varðandi
að bann við fjárfestingu erlendra
aðila í útgerð og fiskvinnslu myndi
fullkomlega halda. Páll taldi einnig
sýnt að íslensk ákvæði um bann við
fjárfestingu í orkulindum yrðu að
víkja. Einnig taldi ræðumaður nær
ógjörlegt að reisa þær girðingar í
íslenskum lögum um fjárfestingar í
fasteignum og löndum að þær héldu
útlendingum utangarðs.
í ræðulok sagði Páll Pétursson
að þingmenn þyrftu upplýsingar og
þjóðin einnig því að um þetta mál
ætti að greiða þjóðaratkvæði.
Stundarfjórðungi fyrir kl. 19
frestaði Björn Bjarnason umræðunni
en boðaði að henni skyldi fram hald-
ið kl. 20.30.