Morgunblaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 4

ISLENDJNGLR
í ÁSTRALSKA
FLUGHERNUM
4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 1991
Texti og myndir: Rúnar Helgi Vignisson
yPabbi, hvað ætlarðu að gera ef Astralía lendir í stríði við
Island?“ spyr Michael, átta ára. Af svari föðurins má ráða
að það yrði ekki óskastaöa, þótt hann telji ekki ástæðu til
að hafa miklar áhyggjur að svo stöddu, af skiljanlegum ástæð-
um. Reyndar yrði ekki heldur gott fyrir hann að lenda í stríði
við England, því faðir hans er enskur. Meiri tengsl hefur
hann þó við Island, móðir hans er íslensk og hann ólst upp
á Akureyri og á Búrfelli til þrettán ára aldurs en þá fluttist
hann með móður sinni og stjúpa til Vestur-Astralíu. Síðan
hefur mikið vatn runnið til sjávar, en Ron talar þó enn ágæt-
is íslensku og telur sig Islending: „Einu sinni Islendingur,
alltaf Islendingur,“ segir hann.
’; i' V'.fev.
••
* •* m
Ronald Pretlove, flugvélstjóri
í ástralska flughernum,
ólst upp á Akureyri
og telur ísland „móðurland“ sitt
Ron býr nú og star-
far í Richmond,
einni af útborg-
um Sydney,
ásamt konu
sinni Nerinu og
i syninum áður-
nefnda. Hann
starfar sem
flugvélstjóri á Boing 707-þotum
ástralska flughersins, auk þess sem
hann hefur umsjón með þjálfun
flugvélstjóra.
Ætlaði stráx til baka
Ron, sem er nú 37 ára, segist
muna vel þegar hann yfirgaf ís-
land 13 ára gamall. „Flutningarn-
ir voru í tveimur áföngum, fyrst
að Búrfelli þar sem stjúpi minn
vann við virkjunina. Eg held að
erfiðast hafi verið að fara frá
Akureyri, að skilja við alla vinina.
Það gerði það þó að verkum að
ekki var eins erfitt að fara frá
Búrfelli til Ástralíu. Við komum
fyrst til Perth og bjuggum í tvö ár
í Safety Bay, sem er rétt sunnan
við Perth. Þar hafði stjúpi minn
fengið vinnu. Síðan fluttum við til
Carnarvon um þúsund kílómetra
norðan við Perth. En ég var ekki
mjög lengi þar, því ég þurfti að
fara aftur til Perth í skóla.
Faðir minn er Englendingur og
ég hafði lært nokkra ensku af
honum sem krakki og það hjápaði
mér að komast yfir tungumálaerf-
iðleikana. Ég átti ekki í eins mikl-
um vandræðum og ég hafði búist
við. Erfiðast var að sætta sig við
að vera ekkert prófaður fyrst þeg-
ar ég kom í skólann, heldur settur
beint í lélegasta bekkinn, eins og
þá tíðkaðist með útlend börn. En
það stóð ekki lengi og að sex
mánuðum liðnum uppgötvuðu
kennararnir að ég var ekki and-
lega bæklaður og settu mig í betri
bekk. Þessir sex mánuðir voru þó
erfiðir. Ég hafði aldrei verið í bekk
þar sem nemdendur báru enga
virðingu fyrir kennaranum, voru í
því að grýta hlutum um stofuna
og höfðu ekki áhuga á að læra
nokkurn skapaðan hlut. Fyrstu
mánuðimir í Ástralíu lofuðu því
ekki góðu og ég ákvað að fara
heim um leið og ég væri búinn
að safna mér fyrir farinu.“
í herinn til að læra
„Ég var ákveðinn í að læra ein-
hveija iðn. Þar sem ég gekk enn
með hugmyndina um að fara aftur
heim til íslands hafði ég hugsað
mér að læra eitthvað sem gæti
nýst mér hvar sem væri í heimin-
um. Ég sótti um að komast í flug-
herinn til að verða mér úti um
tæknimenntun þar. Þeir vildu ekki
taka mig strax vegna þess að ég
kvaðst vera breskur ríkisborgari,
sökum faðernisins, en ráðlögðu
mér að sækja um ástralskan ríkis-
borgararétt. Það tók nokkurn tíma
og á meðan vann ég í hálft ár í
Camarvon, þar sem foreldar mínir
voru. Svo komst ég í flugherinn
og hann er því nánast eini vinnu-
staðurinn sem ég þekki í Ástralíu.
í flughernum gerði ég nákvæm-
lega það sem hugur minn stóð til,
ég lærði til flugvirkja. Þegar ég
var í seinni hluta námsins í borg-
inni Wagga Wagga kynntist ég
Nerinu. Þá var ég 19 ára og far-
inn að gleyma áformum um að
fara aftur til íslands; ég féll ágæt-
lega í kramið, var ánægður með
námið og kynntist góðu fólki. Eft-
ir um sjö ár í flughernum sem flug-
virki ákvað ég,- jafnvel þótt þetta
væri áhugavert starf, að ef ég
ætlaði að halda áfram í hernum
yrði ég að læra meira. Ég vildi
samt sem áður vera í tengslum
við viðhald flugvéla, svo ég ákvað
að gerast flugvélstjóri. Ég fór
reyndar ekki strax í það, fyrst
varð ég að fara í gegnum sigti sem
þeir kalla að vera tæknilegur
áhafnarmaður. Þá er maður á litl-
um vélum og þyrlum, en er um
leið þjálfaður í öllu því sem lýtur
að hreyflum, fjarskiptabúnaði og
fleiru. Næsta stig var svo flugvél-
stjórnin og þá fékk ég réttindi til
að fljúga í vélum eins og Hercu-
les, Boing 707 og Orion-vélum,
þeim sömu og notaðar eru í Kefla-
vík. Þessi breyting varð 1986 og
þá fór ég til Adelaide. Svo bað ég
um að vera fluttur hingað til Rich-
mond 1989 til að fjúga 707-vélun-
um og hef síðan verið á ferð og
flugi héðan. Þetta eru nú orðin
18 ár í allt.“
Ron sleppir úr einum atburði
sem gerðist þegar hann var í Ad-
elaide; það var keyrt á hann þar
sem hann var að fara yfir gatna-
mót á mótorhjóli. Bein brotnuðu
og annað nýrað eyðilagðist. Hann
náði sér alveg og á ennþá mótor-
hjól.
Ekki fyrir alla
„Hermennska er ekki lífsmáti
sem hentar öllum. Maður þarf að
geta sætt sig við aga, sér í lagi
fyrstu árin, manni er sagt hvað
maður á að gera og verður að
framfylgja skipunum. Flugherinn
er þó sennilega með minnstu form-
legheitin hvað varðar hermanna-
kveðjur, burstaklippingar og því-
umlíkt. Við erum sennilega afs-
lappaðastir að þessu leyti. Auk
þess skiptir þetta minna og minna
máli eftir því sem árin líða og
maður hækkar í tign. En flugher-
inn er samt sem áður vinnustaður
þar sem fólk er afar íhaldssamt.
Menn halda mjög stíft í ýmsar
hefðir og siðir. Gangi manni illa
að sætta sig við það getur maður
átt erfitt uppdráttar. Ég fer til
dæmis ekki á margar samkomur
þar sem hermannahefðir eru
haldnar í heiðri, ég fell ekki mjög
vel inn í slíkt, en það skiptir engu
máli nú til dags. Fyrir tuttugu
árum hefði maður aftur á móti
verið álitinn undarlegur. Stundum
er þetta þó jafnvægisdans.
Svo verður maður að horfast í
augu við það af hvetju maður er
í hernum. Það er staðreynd að við
erum þjálfuð til að drepa fólk, við
það verður maður að sætta sig.
Jafnvel þótt maður sé ekki sjálfur
í framvarðarlínunni er maður hluti
af í vígvélinni. Annað sem maður
verður að sætta sig við er að hafa
skrifað undir ráðningarsamning til
langs tíma og geta ekki sagt upp
og farið. Reyndar get ég sagt upp
með þriggja mánaða fyrirvara
vegna þess að ég er búinn að vera
lengur en 12 ár. Fyrstu sex árin
eru skylda og ef maður endurnýjar
samninginn gildir það sama um
næstu sex árin. Maður getur ein-
ungis hætt ef heilsufarsástæður
liggja að baki eða herinn hefur
af einhverum ástæðum ekki þörf
fyrir mann lengur. Það eru dæmi
um að menn grípi til örþrifaráða
til að losna, eins og spaugað hefur
verið með i sjónvarpsþættinum
MASH. Ef maður kemst að því í
upphafi sex ára samnings að
manni líki ekki starfið verður
maður í flestum tilvikum að bíta
á jaxlinn og þrauka. Ég hef ekki
lent í þeirri stöðu. Reyndar held
ég að uppeldið á íslandi hafi verið
góður undirbúningur fyrir her-
þjónustu. íslensk börn voru vel upp
alin, kurteis og gerðu það sem þau
voru beðin um. Aginn hefur því
alls ekki þrúgað mig. Og ég hef
komist ágætlega áfram í hernum
án þess að þurfa að vera dónaleg-
ur.“
Konur í flestum störfum
„Herinn var karlmannsheimur
þangað til fyrir um tíu árum.
Núna eru konur í flestum starfs-
greinum hersins, þar á meðal í
flugstjórnarklefum. Það er því af
sem áður var þegar mörg störf
voru lokið konum og þeim voru
gjarnan greidd lægri laun fyrir
sömu vinnu. Herinn hefur brejst
mjög mikið bara á minni starf-
sævi. Sumir áttu erfitt með að
sætta sig við þessar breytingar,
en aðrir kærðu sig kollótta, héldu
sínu striki, viðhöfðu til dæmis
sama talsmáta og áður og við það
urðu konurnar að sætta sig. Ég
átti aldrei í neinum vandræðum
vegna þess að mín hegðun, minn
talsmáti og mín störf breytast