Morgunblaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ
MANNLÍFSSTRAUMAR
SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1991
UMHVERFISMAL... muna,- okkur
aftur á bak ellegar nokkuö á leibf
Landgræðslufréttir
í TILEFNI jólanna, sem eru á næsta leiti, er vel við hæfi að tíunda
hér það nierka og jákvæða starf seni fer fram á vegum Land-
fræðslu ríkisins og frá er sagt í nýlegum bæklingi frá stofnuninni.
ávarpsorðum segir landgra'ðslustjóri, Sveinn Runóifsson, m.a.:
„Við íslendingar erum ekki einir um að telja vandamál vegna gróðu-
reyðingar þann umhverfisvanda sem brýnast er að leysa. Æ hávær-
ari raddir heyrast um allan heim um nauðsyn þess að vernda betur
þær auðlindir sem felast í gróðri og jarðvegi. Að öðrum kosti verði
framtíð mannsins ekki tryggð ... Víða um land er gróður í litlu sam-
ræmi við gróðurskilyrði. Hnignun landkosta, hvort sem hún á sér
rætur í nútíð eða fortíð snertir daglegt líf okkar... Stórfelld verk-
efni bíða okkar við að endurheimta landgæði í samræmi við gróður-
skilyrði og þjóðfélagslegar þarfir ..." Hér er gripið niður í bækling-
inn á víð og dreif svo nokkur hugmynd fáist um starf Landgræðslunn-
ar og samstarf við áhugafólk. En fleiri hafa tekið þátt í landgræðslu-
starfi í sumar en nokkru sinni fyrr.
Verkefnin voru margvísleg en
Landgræðslan lét í té efnivið
til um 300 aðila og hópa. Einkum
var um að ræða grasfræ og áburð,
melfræ, lúpinufræ og birkiplöntur.
Ráðinn var sér-
stakur starfs-
maður til að ann-
ast fræðslustörf
vegna gróður-
verndar og end-
urheimtar land-
gæða. Þá tók
eftir Huldu
Voltýsdóttur
Landgræðslan og þátt í starfinu
vegna „Átaks um landgræðslu-
skóga“ en að því samstarfsverkefni
var unnið ötullega í sumar. í ár
var meiri uppskera af landgræðslu-
fræi en nokkru sinni. Fræþroski
var tveimur til þremur vikum fyrr
en í meðalári og fræsöfnun gekk
óvenju vel. T.d. söfnuðust um 20
tonn af melfræi samanborið við 6
tonn í fyrra. Þetta mikla fræmagn
kemur sér vel í fyrirhugaðar fræ-
sáningar á Hólsfjöllum, Mýrdals-
sandi, Haukadalsheiði og á Ós-
eyrartanga við Ölfusá. Uppskeran
af lúpínufræi var um 3 tonn, sem
er tvöfalt magn fyrra árs ...
Dimmuborgum stafar hætta af
traðki ferðamanna og af sandi sem
berst sunnan af öræfum. Ýmsar
úrbætur voru gerðar þar i sumar
en sýnilegt er að takmarka þarf
aðgang að Dimmuborgum fáist
ekki fjármagn til að bæta aðstöð-
una enn frekar. Sandurinn sem enn
berst er eins og tímasprengja og
því verður kappkostað að stöðva
hann áður en hann berst of ná-
lægt. Jarðvegseyðing er óvíða jafn'
mikil og í Skútustaðahreppi og
aðliggjandi sveitum. Unnið er að
stöðvun eyðingarinnar með aukinni
stjórn á beit og uppgræðslufram-
kvæmdum ... Stærsti áfanginn sem
náðist í gróðurvernd á árinu 1991
var friðun Hólsfjalla en einn merk-
asti áfanginn sem nú hyllir undir
í gróðurverndarmálum er friðun
meginhluta Reykjanesskaga fyrir
búljárbeit. Fækkun sauðfjár nú í
haust vegna samninga bænda við
landbúnaðarráðuneytið verður
hlutfallslega hvergi eins mikil á
landinu og í landnámi Ingólfs og
langmest í Gullbringusýslu. Fé á
Reykjanesskaga er nú orðið það
fátt að grundvöllur er loks orðinn
fyrir að láta það einungis ganga í
afgirtum beitarhólfum. Þá verður
stórt svæði fjárlaust með öllu. Mik-
ilvægt er að sjálfboðaliðar og aðrir
sem láta sér annt um gróðurríkið

fái þá strax tækifæri til að hefjast
handa við að græða þau sár sem
einkenna Reykjanes-
skagann. Talið er að fjöldi hrossa
á landinu sé kominn í um 76.000
og munu þau bíta meira fóður í
haga en allur sauðfjárstofninn.
Landgræðslan vinnur að því í sam-
vinnu við Landssamband hesta-
manna og Búnaðarfélagið að hvetja
hestamenn til að skipuleggja beit-
ina til að fyrirbyggja ofbeit. Ekki
megi draga úr vinsældum þeirrar
hollu íþróttar sem hestamennska
er með landníðslu. Góð reynsla er
komin á notkun rafgirðinga til að
stjórna beit en þær eru ódýrar og
einfaldar í uppsetningu.
Ungmennafélögin hafa iátið sér
annt um landið og verið ötulust
félaga að sýna það J verki. Gott
samstarf tókst með þeim og Land-
græðslunni við verkefnið sem
nefndist „fósturbarn11 og var al-
hliða umhverfisverkefni. Bændur
landsins taka ört vaxandi þátt í
landgræðslustarfinu t.d. með því
að bera húsdýraáburð, heymoð og
annan lífrænan áburð á rofið eða
örfoka land. Skemmd hey eru og
notuð til uppgræðslu í stað þess
að brenna þau. Nýtt samvinnuverk-
efni Landgræðslunnar nefnist
„Samstarf við bændur um upp-
græðslu í heimahögum“ og er
bundið við þau svæði þar sem gróð-
ur er hvað viðkvæmastur. Árangur
af því starfi hefur verið mjög góður.
Lýkur hér að segja góðar fréttir
af Landgræðslunni. Gleðileg jól.

ÚTSÖLUSTAÐIR:
VERSLUNIN ÓÐINN, AKRANESI
SPORTHLAÐAN, ÍSAFIRÐI
SKÍÐAÞJÓNUSTAN, AKUREYRI
SPORTVÍK, DALVÍK
BÓKAV. ÞÓRARINS STEF., HÚSAVÍK
SKÓGAR, EGILSSTÖÐUM
LYKILL, REYÐARFTRÐI
STÁLBÚÐIN, SEYÐISFIRÐI
VERSLUNIN VÍK, NESKAUPSTAÐ
SKA'RAR FRAMkfR
SNORRABRAUT 60 — SÍMI 12045
OPIÐ MÁN. - FÖS. 9-18
OPIÐ LAU. 10-16
csP"
xicí’ mS> ^

Raðgreiöslur
Póstsendum samdægurs
SáLARFRÆÐI ... guð á margan
gimstein þann . . .
Tamið rittidýr
eftir Sigurjón
Björnsson
FYRIR nokkru opnaði ég fyrir
útvarpið og greip niður í um-
ræðuþátt um ofbeldi og ofbeidis-
kvikmyndir og annað þvi um
líkt. Þátttakendur veltu fyrir sér
hugsanlegum skýringum á or-
sökum ofbeldishneigðar og of-
beldisnautnar. Voru ýmis sjón-
armið á lofti. Ólíklegit er að
nokkur viti hinar endalegu or-
sakir enda verður víst fátt sann-
að í þeim efnum.
Eins og öðrum hefur mér auð-
vitað oft orðið hugsað til
þessara mála. Ógjörningur er að
virða fyrir sér mannlífið án þess
að manni detti sitt af hvetju í hug.
Það er t.a.m. ekki
lítið nmhugsun-
arefni að sjá
hversu gífurlegur
munur er á því
besta og versta í
mannlífinu. Ef
litið er fyrst á
lakari hliðina
verðum við vitni
að alveg ótrúlegri grimmd og villi-
mennsku, frumstæðum óþverra-
skap, kvalalosta og morðfýsn. Eng-
in önnur skepna jarðarinnar kemst
í hálfkvisti við manninn hvað þetta
varðar. Líklega myndi maður taka
þessu með nokkru jafnaðargeði ef
hægt væri að álíta að tiltölulega
litlum hluta mannkyns væri svona
farið. Þeir væru öðru vísi að upp-
haflegri gerð en aðrir, líkt og þeir
eru tiltölulega fáir sem eru sérstak-
lega smávaxnir eða afar stórvaxn-
ir. En slík skoðun stenst ekki. Við
sjáum stór þjóðarbrot og hópa
manna umbreytast í þessi villidýr
á undra skömum tíma við vissar
aðstæður, fólk sem virtist áður
vera sæmiléga þroskað og verður
það raunar aftur, þegar æðið er
af þvf runnið. Og ef við lítum nær
okkur á samskipti einstaklinga
sjáum við oft og einatt hversu
skammt getur verið í heift og hat-
ur, jafnvel illmennsku hjá fólki sem
maður hélt annars að væri sæmi-
lega þroskað og með óbrjálaða
dómgreind og er það líklega sam-
kvæmt almennum mælikvarða.
Á hinn bóginn má svo virða fyr-
ir sér þá sem mest göfugmenni
eru. Sögur eru um menn sem hafa
verið næstum guðum líkir að mann-
gæsku, fórnarlund og fögrum hug-
Ceausescu og Móðir Teresa —
Maðurinn er í eðli sínu grimmt
og hættulegt villidýr, en jafnframt
býr hann yfir hreint ótrúlegum
hæfileikum til þroska ef tamningu
hans og uppeldi er beint í rétta
farvegi.
sjónum. Eins og Bólu-Hjálmar
sagði: „Guð á margan gimstein
þann sem glóir í mannsorpinu."
Hvílíkur reginmunur er ekki á þess-
um eðalsteinum og hinum sem
ógöfgastir eru! Ætla mætti að um
tvær óskyldar manntegundir sé að
ræða. En svo rennur það upp fyrir
manni að hin háþroskuðu göfug-
menni hafi ekki verið svo alla tíð.
Það er einmitt algengt að fram
eftir ævi hafi þeir verið á marga
lund ófullkomnir og jafnvel átt
róstusaman feril. Það er því
kannski styttra á milli endapunkt-
anna en maður gæti í fljótu bragði
haldið.
Niðurstaða mín af þessum
vangaveltum verður því helst sú
acLmaðurinn sé í eðli sínu grimmt
og hættulegt villidýr, en jafnframt
býr hann yfir hreint ótrúlegum
hæfileikum til þroska ef tamningu
hans og uppeldi er beint í rétta
farvegi. Þessi tamning tekst auð-
vitað misjafnlega vel einsog hjá
öðrum dýrum. Stundum er hún
stórlega misheppnuð eða jafnvel
engin eða hvað sem verra er: rækt-
ar eða skipuleggur villimennskuna.
í öðrum tilvikum er hún mjög góð.
Hafa verður einnig í huga að þegar
fram í sækir á maðurinn einn dýra
þess kost að taka tamningu sína
og uppeldi í sínar eigin hendur.
Annað er líka að íhuga: þessu
mótunarferli er aldrei lokið. Oft
má lítið út af bera til þess að sæki
í gamla farið. Lokaniðurstaðan af
öllu þessu hlýtur að verða sú að
ofbeldiskvikmyndir og hvers konar
ofbeldis- og villimennskufyrir-
myndir gangi þvert á þroskavið-
leitni mannsins og séu því svo sann-
arlega af hinu illa.