Morgunblaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 34

34 C
MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 1991
ÆSKUMYNDIN .. .
ER AF JÓLASVEINABRÆÐR UM
Brögðóttir
en bam-
góðir bræður
HREKKIR og prettir eru þeirra
líf og yndi. Þeir eiga þrátt fyrir
allt sinar góðu hliðar því fyrir
hver jól standa þeir í ströngu við
að gleðja litlu börnin. Þá koma
þeir til byggða, hlaðnir gjöfum
og lauma góðgæti í einn og einn
skó.
Jólasveinamir eru þrettán að tölu
og kom sá fyrsti, Stekkjastaur,
til byggða 11. desember sl. Stekkja-
staur hefur haft í nógu að snúast
síðan hann kom til mannheima, en
þegar Morgunblaðið náði af honum
tali sagði hann að óvenju mikið
væri nú um stillt börn á íslandi og
því þyrftu bræður hans, sem á eft-
ir kæmu, að troða vel í pokana sína
áður en þeir legðu í ’ann.
Foreldrar jólasveinanna eru þau
heiðurshjón Grýla og Leppalúði og
eins og allir vita ólust bræðurnir
upp í fjöllunum og tröllamjólk var
eitt af því besta sem þeir fengu í
æsku. Stekkjastaur kom fyrstur,
stinnur eins og tré. Hann laumaðist
í fjárhúsin og lék á bóndans fé. Og
svipaðar prakkarasögur eru til af
hinum bræðrunum:
„Giljagaur faldi sig í básunum
og froðunni stal, meðan fjósakonan
átti við ijósamanninn tal. Stubbur-
inn Stúfur krækti sér í pönnu þegar
kostur var á. Hann hljóp með hana
í burtu og hirti agnirnar, sem
brunnu stundum fastar við barminn
hér og þar. Þvörusleikir var fjarska-
lega mjór, en þegar eldabuskan fór
þá þaut hann eins og elding og
þvöruna greip, og hélt með báðum
höndum, því hún var stundum sleip.
Pottasleikir var skrítið kuldastrá.
Þegar bömin fengu skófir hann
barði dyrnar á. Þau ruku upp til
að gá að hvort gestur væri á ferð.
Þá flýtti ’ann sér að pottinum og
fékk sér góðan verð. Askasleikir
var dæmalaus. Hann fram undan
rúmunum rak sinn ljóta haus. Þeg-
ar fólkið setti askana fyrir kött og
hund, hann slunginn var að ná þeim
og sleikja á ýmsa lund. Hurðaskell-
ir var nokkuð klúr, ef fólkið vildi í
rökkrinu fá sér væran dúr. Hann
var ekki sérlega hnugginn yfír því
þó harkalega marraði hjörunum í.
Skyrgámur var skelfílegt naut.
Hann hlemminn o’n af sánum með
hnefanum braut. Svo hámaði hann
í sig og yfir matnum gein, uns stóð
hann á blístri og stundi og hrein.
Bjúgnakrækir var brögðóttur og
snar. Hann heritist upp í ijáfrin og
hnuplaði þar. A eldhúsbita sat hann
og át þar hangið bjúga, sem engan
sveik. Gluggagægir grályndur
mann, sem laumaðist á skjáinn og
leit inn um hann. Ef eitthvað var
þar inni álitlegt að sjá, hann oftast
nær seinna í það reyndi að ná.
Gáttaþefur aldrei fékk kvef, en
hafði þó svo hlálegt og heljarstórt
nef. Hann ilm af laufabrauði upp á
heiðar fann, og léttur, eins og reyk-
ur, á lyktina rann. Ketkrókur kunni
á ýmsu lag. Hann þrammaði í sveit-
ina á Þorláksmessudag. Hann
krækti sér í tutlu þegar kostur var
á. En stundum reyndist stuttur
stauturinn hans þá. Þrettándi var
Kertasníkir, þá var tíðin köld, ef
ekki kom hann síðastur á aðfanga-
dagskvöld. Hann elti litlu börnin,
sem brostu, glöð og fín, og trítluðu
um bæinn með tólgarkertin sín.“
ÚR MYNDASAFNINU . . .
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
Nýir bílar og nýtt bíó
Myndasafnið að þessu sinni er
tekið úr safni fréttamynda
af atvikum, sem á þeim tíma þóttu
fréttnæm, en myndu kannski ekki
þykja svo ýkja merki-
leg í dag. Það er til
dæmis ólíklegt að ljós-
myndari Morgun-
blaðsins yrði kvaddur
til þótt ný rúta kæmi
í bæinn. Ný tegund af
„öskubíl“ gæti þó
sloppið inn á fréttasíður blaðsins,
ef þar væri um byltingarkenndar
nýjungar að ræða og ef til vill er
það myndefni enn í dag þegar
nýtt kvikmyndahús er tekið í notk-
un. Það þóttu að minnsta kosti
stórtíðindi þegar Austurbæjarbíó
var tekið í notkun um miðbik ald-
arinnar, enda var húsið hið glæsi-
legasta á þeirra tíma mælikvarða.
Nýi öskubíllinn, sem kom um svip-
að leyti, þótti líka afar
merkilegt tæki enda
búinn útbúnaði scm
ekki hafði sést áður
og um langferðabíiinn,
sem sást fyrst á götum
bæjarins í upphafi
sjötta áratugarins, er
það að segja að hann þótti boða
þáttaskil í gerð slíkra farartækja
með hið glæsilega„straumlínu-
lag“, það er beinn niður að fram-
an í staðinn fyrir gamla „húddið“
sem tíðkast hafði fram að því.
Eitt mesta framfaraspor í sögu íslenskrar sorphreinsunar var stig-
ið með því að taka þessa tegund öskubíls í notkun.
SVEITIN MÍN ER . . .
SAUÐANESHREPPUR Á LANGANESI
Sigríður Erla Sig-
urbjörnsdóttir
Sauðaneshreppur á Langanesi.
„LANGANES líkist fugli á
landakorti og lætur Iítið yfir
sér séð frá veginum, en í yfir-
lætislausu landslaginu býr
náttúrufegurð og mikið fugla-
líf,“ segir Sigríður Erla Sigur-
björnsdóttir kennari, sem átt
hefur jörð á Langanesi í átján
ár og dvelur þar öll sumur.
Sérstök birta norðursins eykur
á margbreytileika náttúrunnar í
Sauðaneshreppi,“ segir Sigríður.
„Bærinn minn stendur á sunnan-
verðu Langanesi og þegar komið
er á hæð nokkra við bæinn blas-
ir við stórfengleg sjón: Vatn,
fjallshlíðar og hafflötur. í göml-
um heimildum er talað um
Fögruvík og er ekki ólíklegt að
við upphaf byggðar hafi verið
hér vík, en í rás tímans myndast
eiði sem skildi víkina frá opnu
hafi. Innst við vatnið er hóll,
nefndur Skiphóll, sem bendir til
að hér hafi verið uppsátur eða
skipalægi. Uppáhaldstími minn
er í eggtíðinni á vorin þegar bjart
er allan sólarhringinn. Upp úr
síðustu aldamótum fór bóndinn
sem hér bjó að aka grjóti á ís á
veturna til að koma upp varp-
hólma og tók það 20 ár. Núna
er mikið æðarvarp í þessum
hólma og fylgir því ólýsanleg
ánægja að sýsla við það.“
ÞANNIG...
PAKKAR MARGRÉT MAGNÚSDÓTTIRINN JÓLAGJÖFUM
• •
Oðruvísi
pakkar
„AÐ PAKKA inn jólagjöfum er
einn skemmtilegasti þátturinn í
jólaundirbúningnum. Ég reyni
að hafa jólapakkana dálítið
öðruvísi, enda þekkir fjölskyld-
an þá orðið úr í pakkahrúgun-
um við jólatrén," segir Margrét
Magnúsdóttir. Svo mikill er
áhugi hennar á að pakka hlut-
um inn og skreyta, að hún fékk
sér vinnu í blómabúð. Það hefur
þó síður en svo dregið úr ánægj-
unni við að dunda sér við jóla-
gjafirnar.
Morgunblaðið/KGA
Það kennir ýmissa grasa á jóiapökkunum hennar Margrétar.
Margrét segist yfirleitt pakka
inn á Þorláksmessu eða
helgina fyrir aðfangadag og reyn-
ir að gefa sér góðan tíma. „Við
gefum ekki marga pakka, svo
þetta er ekki lengi gert.“ Hún
pakkar inn í gjafapappír, sellófan,
tau, dagblöð, skábönd eða annað
efni sem til fellur. „Pappírinn hef
ég yfirleitt einljtan, svo að skraut-
ið njóti sín. Ég hendi eiginlega
engu og þegar kemur að því að
skreyta, gríp ég til þess sem ég
hef sankað að mér. Svo kemur
auðvitað fyrir að ég bý skrautið
til,“ segir Margrét. Meðal þess sem
hún hefur skellt utan á jólapakk-
ana eru límmiðar, jólakúlur, grein-
ar, piparkökufígúrur, slaufur,
blúndur og borðar. Svo merkir hún
pakkana með heimagerðum mið-
um. Hún ýmist saumar nokkur
krossaumsspor og límir á karton
eða teiknar beint á það og skrifar
síðan stutta jólakveðju.
Margrét segir misjafnt hvað
fólki finnist um allt þetta dútl í
kringum pakkana. „Ég dútla
meira við þá sem ég veit að hafa
gaman af því, en hef pakka til lí-
tilla barna einfaldari, þar sem þau
hafa meiri áhuga á innihaldinu en
því sem er utan um. Ef pakkarnir
eru litlir, á ég það til að plata
dálítið og pakka gjöfinni í stærri
umbúðir. Svo er ég líka vís til að
undirstrika hvað í pakkanum er
með innpökkuninni, nota glært
sellófan eða hafa pakkann eins í
lögun og innihaldið."