Morgunblaðið - 07.02.1992, Qupperneq 21

thafarí
illjónir
til 22%
þjónustu einmitt um þessi mánaða-
mót.
Mismunandi vextir
Vextir af þeim skuldum sem
myndast við greiðsluskiptingu eru
mismunandi á milli stofnana, allt
frá 17,75 til 22%. Yfirleitt er miðað
við ákveðið álag á vexti yfirdráttar-
lána á hlaupareikningum, álag
þetta er lægst hjá Eurocard og ís-
landsbanka, eða 1%, en 4% hjá spar-
isjóðunum þar sem vextir af
greiðsludreifingu eru hæstir. Að
auki þurfa Visa-korthafar að greiða
250 kr. færslugjald fyrir hvern
umsaminn gjalddaga greiðsluskipt-
ingarinnar og Eurocardhafar þurfa
sömuleiðis að greiða 100 kr. færslu-
gjald.
Eurocard ákveður vexti greiðslu-
dreifingar. Eru þeir 1% yfir vegnu
meðaltali yfirdráttarvaxta bank-
anna, og eru því 18,2% nú. Hjá
Visa eru mismunandi vextir á
greiðsluskiptingu enda eru það
bankarnir sem veita korthöfum lán-
in. Gilda sömu reglur um ákvörðun
þessarra vaxta annarra hjá bönkun-
um. Lægstu vextirnir eru hjá Bún-
aðarbankanum 17,75%, sem er
tveimur prósentum hærra yfirdrátt-
arvextir Búnaðarbankans. íslands-
banki er með 18% vexti sem er einu
prósenti umfram yfirdráttarvexti.
Landsbankinn er með 20% vexti á
greiðsluskiptingu, tveimur prósent-
um yfir yfirdráttarkjör. Sparisjóð-
irnir eru með 22% vexti sem er fjór-
um prósentum meira en vextir af
yfirdráttarlánum.
Dráttarvextir eru nú 23%. Gunn-
ar Bæringsson sagði að kjör á þess-
um lánum væru ekki mikið betri
en dráttarvextit en fólk losnaði við
ýmis óþægingi sem fylgdu vanskil-
um. Einar S. Einarsson sagðist
ekki telja þessa vexti of háa. Þetta
væru neyslulán sem eðlilegt væri
að hafa nokkuð dýr.
Svend-Aage Malmberg
sjávar. Þetta ástand sjávar felur í
sér auk hita og seltu m.a. eðlis-
þyngd, lagskiptingu, blöndun og
streymi eða áhrif frá fjarlægum slóð-
um svo eitthvað sé nefnt. Fiskifræð-
ingar eða líffræðingar almennt verða
að áliti höfundar að læra að lesa í
þessar niðurstöður umhverfisrann-
sókna með því að bæta þekkingu
sína í eðlisfræði. Hafeðlisfræðingar
hafa á hinn bóginn oft ekki túlkað
niðurstöður sínar nógu skýrt, t.d.
með tölulegum upplýsingum, þeir
hafa einskorðað sig við lýsingu á
eðli málsins en ekki sem lýtur að
magni (qualitative vs. quantitative).
|) | ;1 t.JlílMÍÍM .? JTUÓMtUfgÓM HiHA UWlif)30M
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1992
Útsvar og fasteignagjöld meðalfjölskyldu
Útsvar og fasteignagjöld fjörurra manna Pskyldu með 2.640.000 kr. árstekjur sem býr í 6 miílj. kr. toúð í flölbýlisht
Utsvar Fasteignask. Vatnssk. Hoiræsagj. Sorpgjald Lóðarleiga SAMTALS kr.
Mosfellsbær 198.000 (7,5%) 22.500 (0,375%) 12.000 (0,20%) 9.000 (0,15%) 5.000 189(0,145%) 246.689
Hafnarfjörður 198.000 (7,5%) 22.500(0,375%) 12.000 (0,20%) 6.000 (0,10%) 0 3 (0,03 krrfm) 238.503
Kópavogur 176.880(6,7%) 29.100(0,485%) 12.000 (0,20%) 7.800(0,13%) 6.000 555 (5,04 kr./fm) 232.335
Garðabær 184.000(7,0%) 22.500(0,375%) 9.000(0,15%) 9.000 (0,15%) 5.000 935 (8,50 to/fm)' 231.235
Seltjarnarnes 184.800(7,0%) 22.500 (0,375%) 9.000(0,15%) 0 5.800 3.000 (2-4%) 225.100
Reykjavík 176.880 (6.7%) 25.260(0,421%) 7.800(0,13%) 0 800 725(0,145%) 211.465
UTRBKMNGJtR miðast við fjögurra manna fjöiskyldu, hjón með tvö böm, sem hafa samtals 220 þús kr. í mánaðariaun fyrir skatta eða 2.640.00 kr í
arstekjur. Byggt er á fyrirtiggjandi álagninganeglum sveitarfélaganna skv, upplýsingum Sambands íslenskra sveitarfélaga. Raknað er með ibúð i
fjötbýlishúsi að fasteignamati (þ.m.t. tóðarmati) 6,0 millj. kr. Lóðarleiga byggist ýmist á mati lóðar eða stasrð. Er hér tekið mið af meðalmati eða stasrð
lóðarhluta fjölbýlishúsábúða í hverju svertarfélagi skv. upplýsingum sem fengust á bæjarskrifstofum og hjá Fasteignamati rikisins. í Reykjavik var lóðarmat
fjölbýlishúsa á bilinu 5-15% af fasteignamatsverði. Hér er miðað við 500 þús. kr. Á Seltjarnarnesi er lóðarmat íbúða i fjötbýlishúsum á bilinu 50-100 þús.
kr. en gjaidtakan 2-4%. Hér miðað við gjald af fullfrágenginni ibúð og 75 þús kr. lóðarmat. I Mosfellsbæ er miðað við meðallóðarmat Ijölbýlishúsatbúöa
130 þus. Lóðarleiga i Kópavogi, Hafnarfirði og Garðabæ er ákveóin krónutala af stærð lóðar. Hér er miðað við 110 fm.
Gjöld til sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu:
Meðalfjölskyldan greið-
ir mest í Mosfellsbæ
FJÖGURRA manna fjölskylda með 220 þúsund kr. samanlagðar
tekjur á mánuði, sem býr í fjölbýlishúsaíbúð að fasteignamati
6 millj. kr., greiðir hæst heildargjöld til bæjarsjóðs (útsvar og
fasteignagjöld) í Mosfellsbæ en lægst gjöld í Reykjavík ef born-
ar eru saman mismunandi álagningarreglur stærstu sveitar-
félaganna á höfuðborgarsvæðinu. Samtals greiðir fjölskyldan
skv. þessu dæmi rúmlega 246 þús. kr. á ári í Mosfellsbæ en
rúmlega 211 þús. í Reykjavík.
Fjölskyldan greiðir hæst útsvar
í Hafnarfirði og Mosfellsbæ eða
198 þús. á árinu en í þessum
bæjarfélögum er álagningarhlut-
fallið 7,5%. Hún greiðir hins vegar
lægst útsvar í Reykjavík og Kópa-
vogi eða 176.880 (6,7%).
Fasteignamat er gjaldstofn
fasteignaskatts og er hlutfallið
hæst í Kópavogi eða 0.485% og í
Reykjavík 0,421%. Álagningu
vatnsskatts hefur verið breytt til
samræmis við álagningu fateigna-
skatts með nýlegri lagabreytingu
og er álagningarhlutfallið nú hæst
í Kópavogi, Hafnarfirði og Mos-
fellsbæ eða 0,20% en lægst í
Reykjavík 0,13%. Mosfellsbær og
Garðabær innheimta hæst holræ-
sagjald og er álagningarhlutfallið
0,15% en ekkert holræsagjald er
innheimt í Reykjavík og á Seltjarn-
arnesi.
Hafnarfjörður er eina sveitarfé-
lagið á höfuðborgarsvæðinu sem
innheimtir ekkert þjónustugjald
vegna sorpeyðingar á þessu ári.
Sorpeýðingargjaldið er hæst í
Kópavogi eða 6.000 kr. á hveija
íbúð. Næst í röðinni er Seltjarnar-
nes með 5.800 kr. sorpeyðingar-
og sorphreinsunargjald.
Lóðarleiga er byggð á mismun-
andi álagningarreglum í sveitarfé-
lögunum. Reykjavík, Seltjamarnes
og Mosfellsbær innheimta ákveðið
hlutfall af lóðannati viðkomandi
húseignar og er álagningarhlut-
fallið hæst á Seltjarnamesi eða
2-4% en þar era flestar húseignir
á einkalóðum og lóðarleiga nær
eingöngu innheimt af íbúðum í
fjölbýlishúsum. Lóðarmat á hverja
fjölbýlishúsaíbúð á Seltjarnarnesi
er mun lsegra en meðallóðarmat
íbúða í fjölbýlishúsum í Reykjavík.
í Mosfellsbæ búa rúmlega 90%
íjölskyldna í sérbýli en meðallóðar-
mat fjölbýlisíbúða er um 130 þús.
kr. skv. upplýsingum bæjarritara.
í Kópavogi, Hafnarfirði og
Garðabæ er lóðarleiga reiknuð af
stærð lóðar. Hæst er álagið í
Garðabæ eða 8,50 kr. á hvern fer-
metra, 5,04 kr./m2. í Kópavogi
en 0,03 kr./m2. í Hafnarfirði.
Ef aftur á móti er gengið út frá
sama lóðarmati (550 þús.) í öllum
sveitarfélögunum og miðað við
750 fermetra raðhúsalóð í stað
fjölbýlishúsaíbúða hækkar lóðar-
leiga ijölskyldunnar veralega á
Seltjarnarnesi, í Garðabæ og
Kópavogi. Hafnfírsk fjölskylda
greiðir þá 23 kr. lóðarleigu, lóðar-
leiga í Garðabæ yrði 6.375, 3.780
í Kópavogi, 798 kr. í Mosfellsbæ,
798 kr. í Reykjavík og 16.500 kr.
á Seltjarnarnesi.
Stærð loðnustofnsins (milljón tonn) 1978-1990 (heila línan), þyngd (kg)
5 ára þorsks 1977-1990 (slitna línan) og hlutfallslegar endurheimtur
(%) á hafbeitarlaxi á íslandsmiðum 1981-1988 (x-línan). Sveiflurnar á
loðnustofninum virðast vera í samræmi við breytingar á ástandi sjávar
og árferði I hafinu djúpt út af Norðurlandi. Svo er einnig að sjá að
þorskurinn hafi orðið af loðnunni til viðurværis eins og veiðiflotinn
1981-1983 og 1989-1990. Skil á liafbeitarlaxi sýnast einnig fylgja árferð-
inu. Það ástand sjávar, veðurfar og víxlverkan lofts og lagar sem ein
virðast geta haft þessi afgerandi áhrif á einn eða annan veg.
(Skv. uppl. frá Hjálmari Vilhjálmssyni, Vigfúsi Jóhannessyni og-
Astandsskýrslu Hafrannsóknastofnunar.)
Velvakandi og veðurfar
Hér verður nú reynt að svara
nokkrum spumingum Björns S. Stef-
ánssonar í Velvakanda föstudaginn
22. desember 1991 um „hvort kyrk-
ingur sé komi í þorskinn fái hann
ekki nóg að éta?“ Það segir sig sjálft.
Fyrir liggur að vöxtur þorsks hér
við land er m.a. háður loðnugengd
og að t.d. þyngd 5 ára þorsks var á
árunum 1978-1990 á bilinu 2,2 til
2,8 kg. Það munar um minna þegar
fjöldi 5 ára fisks er af stærðargráð-
unni hundrað milljónir (60-230 millj.
1978-1991). Á sama tima var stærð
íslenska loðnustöfnsins 1-3 milljónir
tonna (sjá mynd). Þetta samband
má vart túlka sem einhlíta beina
svörun, því þorskur finnur eins og
maðurinn heldur ekki alltaf loðnu
og lifir auk þess á fieiru en henni.
Heldur ber að líta á sambandið sem
alhliða svörun við umhverfishætti í
víðara samhengi. Hlutfallslegar end-
urheimtur á hafbeitarlaxi við landið
bera að sama brunni (sbr. mynd).
Böndin berast að sérstöku ástandi í
hafinu fyrir norðan land sem mæld-
ist á árunum 1981-1983 og 1989-
1990 eða á svonefndum svalsjávará-
rum. Því fylgdi lítil lagskipting í sjón-
um fyrir Norðurlandi sem aftur hef-
ur áhrif á flothæfni svifs og ætis eða
átumagn og jafnframt göngur fiska.
Allt þetta má tengja við veðurfarið
almennt sem verkar á einn eða ann-
an hátt beint eða óbeint á lífríkið til
lands og sjávar. Má reyndar til sanns
vegar færa að afdrifaríkasta röskun
lífríkis og vistar á íslandi er af völd-
um veðurfarsbreytinga í sjó og lofti.
Síðan kemur til ofvirkni manna og
atvinnuvega miðað við þau takmörk
sem náttúran setur hveiju sinni.
Vistfræðirannsóknir á íslandi og í
hafinu umhverfís verða að taka mið
af þessum þætti umhverfisins, þ.e.
veðurfarinu.
Fjölstofnarannsóknir
Björn S. Stefánsson spurði í Vel-
vakanda eirmig um áhrif þess að
hlífa stofnum sem engar nytjar eru
af, eða veiða þá til fóðurs fyrir þorsk.
Því er til að svara að þorskur keppir
vart við fiska eins og langhala og
gulllax um æti, öllu fremur étur
hann þá, ránfiskur sem hann er.
Óveiddur getur a.m.k. gulllax nýst
þorski sem æti. Annars er enn margt
óljóst um innbyrðis samspil tegund-
anna, en mikið verkefni á því sviði,
svonefnt fjölstofnaverkefni, er að
hefjast á vegum Hafrannsóknastofn-
unar.
_________________________21
Flugleiðir
hætta flug’i
á Norðfjarð-
arleiðinni
70-80% Norðfirðinga
nota Egilsstaðaflugvöll
FLUGLEIÐIR hafa ákveðið að
hætta flugi til Norðfjarðar frá og
með 17. maí í vor en leggja meg-
ináherslu á að bæta samgöngur
Norðfirðinga á landi við Egiít-
staðaflugvöll, sem nú þjónar Hér-
aði og öðrum byggðarlögum á
norðanverðum Austfjörðum. Und-
anfarin ár hafa verið tvær ferðir
í viku til Norðfjarðar í sumaráætl-
un en þrjár í vetraráætlun. í vetur
hafa verið áætlaðar tvær ferðir I
viku.
Frá þessu segir í frétt frá Flugleið- _
um. Þar segir ennfremur: „Flugleiðir
hafa beitt sér fyrir að farnar eru 9
ferðir á viku með fólksflutningabíl
frá Neskaupstað til Egilstaðaflug-
vallar. Þangað er um 70 kílómetra
vegalengd. Flugleiðir telja að nú
þegar noti 70-80% flugfarþega á igið
til og frá Norðfirði flugvöllinn 'á
Egilsstöðum.
„Yfir erfiðasta tímann að vetri
gera brautarlengd og veðurskilyrði
í aðflugi til Norðfjarðar mjög erfitt
um vik að halda áætlun þangað. Af
þessum sökum neyðumst við til að
fella niður allt að tvær ferðir af hveij-
um þremur sem við höfum haft í
áætlun yfír veturinn. Þessi óvissa
umflug er óviðunandi enda hafa
Norðfirðingar í vaxandi mæli leitað
til Egilsstaða i innanlandsflug. Þá
hefur verið veralegt tap af þessum
rekstri", segir Kolbeinn Ásbjarnar-
son, forstöðumaður innalandsflugs
Flugleiða. „Við höfum haft fram-
kvæði að þvi að Norðfirðingar eiga
möguleika á ferðum með fólksflutn-
ingabíl til móts við flug á Egilsstöð-
um 9 sinnum í viku. í október batna
skilyrði til flugs til Egilsstaða veru-
lega með nýrri flugbraut og aðflugs-
tækjum.“
Tíðari ferðir á landi milli Egils-
staða og Norðfjarðar koma einnig
Eskfirðingum og Reyðfírðingum til
góða. íbúar þessara staða allra eiga
greiða leið í farþegaflug og póst- og
fraktflutningar verða tíðari og ör-
uggari fyrir vikið.“
Hrygning og nýliðun
Að lokum og eins og áður sagði,
þá er þýðingarmikið að stuðla að
jafnvægi tegundanna í hafinu, jafn-
vægi sem skilar sem bestum árangri
fyrir nýtingu og tryggingu á fram-
haldi. Hrygningarstofn þorsks í haf-
inu við ísland hefur aldrei áður í
eins langan tíma verið eins lítill og
síðustu ár eða síðan 1982. Sömu
sögu er að segja um nýliðun á þriggja
ára fiski síðan 1985. Þótt athuganir
hingað til bendi ekki til þess að
hrygning og nýliðun séu háð stærð
hrygningarstofns, heldur öllu frejfmr
umhverfi eða jafnvel aldri hrygning-
arfisks, þá ber að taka ofansögðu
af fullri alvöru og leita allra ráða til
að efla hrygningarstofninn. Eins og
áður sagði verður það ekki gert með
grisjun á smáþoi-ski sem er væntan-
lega nógu mikil fyrir.
Niðurlag
Vistkerfi íslandsmiða breyttist til
hins verra að öllu jöfnu eftir 1964
frá því sem var fyrr á öldinni. Því
miður eru enn ýmis teikn í sjó á ís-
landsmiðum og í nálægum höium
sem benda til þess að breytinga til
batnaðar sé ekki að vænta a.m.k.
það sem eftir er aldarinnar. Þetta
verður að hafa í huga varðandi nýt-
ingu á fiskistofnum við landið. Leit-
um lausna af hugdirfsku og biðjum
um ár og frið í landinu á nýju ári.
Guðlaun fyrir enn nýtt ár í lífi þjóðar.
Höfundur er haffræðingur.