Morgunblaðið - 10.03.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1992
ANDLEGT ÞORRABLOT
Boðsgestir Helgi og Sigfús
eftir Bjarna G.
Tómasson
Á jólaföstunni horfði ég þáttinn
„Manstu gamla daga“. Þessir þætt-
ir voru mjög skemmtilegir. I þáttun-
um voru stigin spor aftur í liðna
tíð með mönnum, sem áður fyrr
höfðu sett svip á bæinn. Helgi Pét-
ursson stjómaði þáttunum. Helgi
hefur fallega rödd og rétt framsett-
an talanda, ekki síst fágaða fram-
komu, lausa við alla stæla og til-
gerð. Helgi er að mínu geði í
fremstu röð sjónvarpsmanna. Þetta
er meira en hægt er að segja um
þá, sem stunda þularstörf eða koma
fram í sjónvarpi. Margir eru að ein-
hveiju leyti með gallaðan talanda,
sem kemur best í ljós þegar viðmæ-
landinn er betur talandi en sá, sem
spyr. Oft eru þessar raddir flaum-
ósa, hljómandi niður í hálsi eða
uppi í nefholum, mattar og hljóm-
litlar. Að auki er hægt að benda á
Námskeið
sem hefjast
á næstunni
INNANHÚSSSKIPULAGNING
Þú tekur fyrir úriausnarverkefni að heiman, lærir að mæla
upp rými, skoða staðsetningu og vinnuhagræðingu, fræðist
um lýsingu, liti og efnisval.
Leiðbeinandi: Elísabet V. Ingvarsdóttir.
FUGLASKOÐUN
Þú lærir að þekkja íslenska varpfugla, far- og vetrargesti og
hvar og hvemig best er að fylgjast með þeim.
Leiðbeinandi: Jóhann Óli Hilmarsson.
PAPPÍRSGERÐ
Þú lærir að búa til fallegan handgerðan pappír úr gömlum
pappír og öðru afgangsefni.
Leiðbeinandi: Helga Pálína Brynjólfsdóttir.
VIÐTÖL OG GREINASKRIF
Þú lærir að nýta þér aðferðir blaðamanna við að byggja upp
og skrifa greinar, taka viðtöl og vinna úr þeim.
Leiðbeinandi: Páll Vilhjálmsson.
LITIR OG LÝSING í HEIMAHÚSUM
Þú lærir hvemig nota má liti og lýsingu til að breyta
umhverfinu og um áhrif þessara þátta á sálariíf og vellíðan.
Skoðuð lýsing fyrir ólíkar aðstæður og nýjungar á því sviði.
Leiðbeinendur: Anna Pála Pálsdóttir og Sigurður Jónsson. <
Ennfremur:
FATASAUMUR
BÚTASAUMUR
GARÐRÆKT
Upplýsingar og innritun á skrifstofu Tómstundaskólans,
Grensásvegl 16 a, f síma 67 72 22.
TÖMSTUNDA
SKOUNN
Grensásvegi16 a
galla í útliti. T.d. er afkáralegt að
sjá mann sem á að segja fréttir
hallandi sér aftur í stólbakið út-
flenntur og birtast þannig á skján-
um. Fréttamaðurinn sem hangir
fram á borðið þegar hann er að
segja fréttirnar. Þessum fjölmiðlum
er ekki nógu vel stjórnað, Rás 1
og Rás 2. Það verður að bæta um
betur.
Jónas Þorbergsson.fyrsti út-
varpsstjórinn, var að öllum öðrum
í starfinu ólöstuðum mjög áhuga-
yerður, hann lagði mikið upp úr því
að hafa við hljóðnemann vel talandi
fólk. Við viljum að þetta fólk fái
tilsögn eins og með þarf, og að það
vilji taka tilsögn. Vilji er allt sem
þarf. Það er ekki verið að ráðast á
þetta fólk með atvinnuróg í huga,
síður en svo. Mér er persónulega
vel við fólkið. Ég hef oft leitt hug-
ann að því hvort ekki væri rétt að
stofna félag fyrir okkur sem hlust-
um á útvarp og horfum á sjónvarp.
En snúum okkur aftur að hinum
hugljúfa þætti Helga Péturssonar,
þar sem hann ræddi við Sigfús
Halldórsson tónskáld og listmálara.
Við Sigfús kynntumst í skemmti-
ferð með skipi á leið upp í Borgar-
flörð. Pétur Pétursson var farar-
stjórinn. Þessir piltar voru mér mik-
ið upplifelsi sökum glaðværðar og
þess sem mér fannst þeir hafa fram
yfír aðra drengi. Þannig komu þeir
mér fyrir sjónir. Það var mikið
sungið, en ekki vissi ég þá hvort
lögin voru eftir Fúsa, en eitt lagið
og textinn voru svo þrungin af róm-
antík að ég féll trekk í trekk í
stemningu. Upphaf texta var svona:
„Ég vildi að ég væri vín í þinni
skál.“
Þessu ferðalagi gleymi ég aldrei.
í ferðalaginu uppgötvaði ég að róm-
antík er hæfíleiki, nátengd þremur
skilningarvitum mannsins, sjón,
heym og tilfínningu. Þegar þessi
hæfíleiki lætur á sér kræla, þá má
líkja honum við straum frá því sem
við erum að horfa á, heyrum eða
því sem snertir tilfínninguna.
Straumurinn liggur til hjartans og
djúpt inn í meðvitund manns. Þetta
endar með uppljómun innra með
okkur og stemmningu eða geðhrif-
um. Ég hafði oft orðið var við þessi
geðhrif sem bam og einnig sem
Bjarni G. Tómasson
„Án innblásturs verður
öll list rótlaust kjaftæði
og rótlaus verknaður.“
unglingur, en aldrei gefíð þessum
geðhrifum gaum fyrr en í ferðalag-
inu upp í Borgarfjörð.
Ég efa að mannsandinn eigi ann-
an hæfíleika sem er jafn heillandi
og sá sem ég hef lýst hér. Hann
tekur af allan vafa um það að mað-
urinn er meira en það sem við get-
um þreifað á og séð. Ekkert eigum
við í fómm okkar sem er betur fall-
ið til að greina milli sálar og lík-
ama, heldur en slíkur hæfíleiki, fyr-
ir þá sem eru gæddir honum.
Ég þekki ekki öll lög Sigfúsar,
en nógu mörg til þess að þau geti
haft þa_u áhrif sem hér hafa verið
rædd. Ég nefni lagið „Tondeleyo“,
það er mjög vel byggt, bæði lag
og texta, ef það er sungið af rödd
sem svarar þeim kröfum sem lagið
gerir til hennar, getur það haft þau
rómantísku áhrif sem ætlast er til.
Helgi spurði Sigfús hvemig lögin
hans yrðu til. Sigfús svaraði án
þess að kafa djúpt eftir svarinu.
Enginn svarar þessari spuningu
betur en Sigvaldi Kaldalóns. Ég
birti hér lauslega tekið upp úr bók-
inni um Sigvalda, þar sem hann
svarar þessu. Hann segir: „Ég var
á leið með Eggert bróður mínum
Hestamenn og Heiðmörk
„HESTAMENN og Heiðmörk" er
efni fræðslufundar sem hesta-
mannafélagið Fákur efnir til í
félagsheimili sínu I Víðidal
fimmtudaginn 12. mars kl. 20.30.
Á fundinum verður meðal annars
fjallað um annmarka og möguleika
á umferð hestamanna um Heiðmörk
í kjölfar aukinnar friðunar hennar
vegna vatnsöflunar og skógræktar.
Ræðumenn verða Kristján Sæ-
mundsson jarðfræðingur, Vilhjálm-
ur Sigtryggsson, framkvæmdastjóri
Skógræktarfélags Reykjavíkur,
Yngvi Loftsson, deildarstjóri um-
hverfísmála hjá borgarskipulaginu,
Þorvaldur S. Þorvaldsson, skipu-
lagsstjóri Reykjavíkur, Þóroddur astjóri Náttúruvemdarráðs. Fund-
Th. Sigurðsson vatnsveitustjóri og urinn er haldinn á vegum fræðslu-
Þóroddur Þóroddsson framkvæmd- nefndar Fáks.
suður og kom við hjá Sigurði
Eggerts í Borgarnesi. Hann lofaði
mér að heyra kvæðið Alfaðir ræð-
ur. Ég bað um afrit af því, ekki
af því að ég væri ákveðinn í að
semja lag við það, heldur af því að
mér fannst kvæðið gott, sársauka-
fullt og átakanlegt. Seinna var ég
við jarðarför tengdamóður eins vin-
ar míns við ísafjarðardjúp. Þann
dag varð lagið við kvæði Sigurðar.
Eggerts til. Það kom yfír mig allt
í einu og lét mig ekki hafa stundleg-
an frið.“ Sigvaldi bætir við: Á svip-
aðan hátt hafa önnur lög mín orðið
'til“. Án innblásturs og annarra and-
legra hæfíleika verður engin list
til. Ef menn halda eitthvað annað,
þá eru þeir of aftarlega á merinni
og eiga ekki að klína sér utan í
ódauðlega list.
Eins og alþjóð veit er Sigfús
löngu orðinn hvers manns hugljúfí
fyrir lögin sín fallegu. Sigfús hefur
töfrað fram tóna á fleiri sviðum en
í lögunum sínum. Hann er, ef ég
man rétt, leiktjaldamálari og list-
málari. Helgi spurði Sigfús að því
gefna tilefni, hvort það væru greini-
leg skil á milli tónanna í listaverk-
inu og tónanna í verki tónskáldsins.
Sigfús svaraði neitandi, það væru
ekki greinileg skil þar á milli.
Sem húsamálari veit ég að hægt
er að hræra saman litum hugsunar-
laust. Utkoman verður ljót eða fal-
leg eftir atvikum. Væri ég tónskáld
gæti ég hugsað mér að setjast við
hljóðfæri, framleiða tóna og skrifa
nótur eftir þeim, það væri atvikum
háð hvort það lenti í ruslakörfunni.
Ef þú, lesandi góður, kemur með
prufu og segir, „málaðu stofuna
mína í þessum lit,“ þá verð ég að
fara að hugsa og lesa í sundur lit-
ina í prufunni, og ef þú truflar mig
við það fer allt í rusl. Þetta er and-
lega hliðin á málinu. í veruleikanum
eru skilin greinileg, vegna þess að
annan tóninn heyrum við en hinn
sjáum við. Það er því vegurinn frá
eyranu til augans sem skilur að
tóna litarins og tóna lagsins. Þetta
er augljóst mál. Án innblásturs
verður öll list rótlaust kjaftseði og
rótlaus verknaður. Rótin er andleg-
ur viðburður sem er ekki alltaf á
boðstólnum þegar hver og einn vill.
Þegar Kjarval hafði lokið við eitt
af listaverkum sínum, þá var hann
beðinn um að mála annað eins.
' Svarið van „Það get ég ekki.“ Af
hveiju gat Kjarval ekki málað ann-
að málverk eins og það sem hann
hafði lokið við? Af því að hann var
innblásinn listamaður, sem ekki gat
gert ráð fyrir að andinn væri reiðu-
búinn til þjónustu, þegar honum
hentaði.
Maðurinn er hold og andi, það
vissi Kjarval. Hann var því manna
líklegastur til þess að hvetja lista-
menn til dáða, brýna fyrir þeim að
reyna að þekkja sjálfa sig, til að
vita að svo miklu leyti sem hægt
er hver staða þeirra er í tilverunni.
Nú er logn, nú má láta prammann
fljóta. Málin eru ekki lengur rædd
í innsta hring og send út sem dag-
skipun. Isminn hefur beðið skips-
brot af verstu gráðu, listamenn
geta farið að hugsa sjálfstætt og
skilja sauðina frá höfrunum, svo
að útkoman geti nú orðið samstillt-
ur hópur listamanna, sem ekki verð-
ur flokkaður undir rusl.
Höfundur er málarameistari.
Ný símanúmer: