Morgunblaðið - 10.03.1992, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1992
19
Það eru vondar lækningar, sem
stjórnmálamenn hafa stundað á
undanförnum árum, sem nú koma
niður á almenningi. Það má með
vissum hætti segja, að afleiðingarn-
ar séu þær, að nú er sjúklingurinn
hættur að geta greitt gjaldið fyrir
læknishjálpina því hann verður'allt-
af veikari og veikari. Þjóðarfram-
leiðslan er á niðurleið og okkar
stærsti sameiginlegi sjóður, sem er
með yfir 90% af samanlögðum tekj-
um hins opinbera er sligaður af
þeim vanda, sem safnast hefur upp
vegna „örlætis“ þeirra stjórnmála-
manna, sem hafa ráðið fyrir málum
okkar sl. 20 ár. Það vita svo flestir
fulltíða menn hveijir hafa farið með
völdin á þessu tímabili.
Hér hefur það rækilega sannast
hvað gerist þegar of mörg egg eru
höfð í sömu körfunni. Ríkissjóður
hefur yfir að ráða meira en 90%
af samanlögðum tekjum hins opin-
bera en það er einsdæmi á vestur-
löndum. Betur hefðum við fyrir
löngu annaðhvort eflt sveitarfélögin
eða þá, sem best hefði verið, stofn-
að nýtt sveitarstjórnarstig á grund-
velli landshlutanna. Ef kjörnar hér-
aðsstjórnir hefðu farið með heil-
brigðis- og menntamál og haft eig-
in tekjustofn til þeirra þá hefðu
þingmenn og ríkisstjórnir haft úr
miklu minni potti að spila. Þá hefð-
Brotalamir í rík-
isbúskapnum
eftir Skúla G.
Johnsen
Ríkissjóðurinn á íslandi er kom-
inn í hálfgert þrot og nú þegar að
kreppir koma allir liðir í búskapnum
til skoðunar. Nú er nauðsynlegt,
að menn reyni að átta sig á því
hvers vegna svo illa er komið á fjár-
málum ríkisins.
Það er enginn váfi, að á undan-
förnum tveimur áratugum hafa
þingmenn verið í nokkurs konar
bankastjóraleik með fjármuni skatt-
borgara og notað stórar fúlgur í
áhættufé til ýmiss konar atvinnu-
rekstrar. Þar hefur byggðarstefnan
gjarnan verið notuð sem yfirskin
en hagsmunagæsla landbúnaðar og
sjávarútvegs hefur einnig verið
þung á metunum.
Stofnlánakerfi sjávarútvegs og
landbúnaður hefur staðið undir
mikilli offjárfestingu m.a. með lán-
um, sem ríkissjóður hefur ábyrgst
greiðslu á. Það má benda á athyglis-
verða grein Jóns Sigurðssonar, for-
stjóra Málmblendiverksmiðjunnar,
um þetta efni sem birtist í Morgun-
blaðinu 10. september sl.
Ofan á alla reikningana hér að
ofan bætast svo styrkirnir til land-
búnaðarins, sem árlega nema 10-15
milljörðum kr. eftir því hvemig
reiknað er. Þá koma enn til viðbót-
ar afborganir af rekstrarlánum
ríkissjóðs, sem notuð voru til að
greiða umframeyðslu síðustu eins
til tveggja áratuga. Og svo má ekki
gleyma, að með nýrri Blönduvirkjun
eru Kröflurnar orðnar tvær og enn
borga skattgreiðendur.
Allt það, sem talið er hér að fram-
an, eru forgangsgreiðslur. Það eru
með öðrum orðum greiðslur, sem
koma á undan greiðslum vegna al-
mannabóta, heilbrigðismála,
menntamála og annarra félags-
mála. Afborganir af lánum, áfallnar
ábyrgðir, afskrifuð lán og önnur
glötuð framlög eru það, sem nú
sligar ríkissjóð en greiðslur þessar
eru svo aftur að stórum hluta ein-
mitt orsökin fyrir því, að íslenskir
atvinnuvegir hafa ekki náð nægjan-
legri Framtak framleiðni. einstakl-
inga og fyrirtækja er sljóvgað af
deyfilyfjum þeim, sem fram-
leiðsluatvinnuvegir þjóðarinnar,
aðrir en iðnaðurinn, hafa ánetjast.
Þjónustugreinarnar hafa allt sitt á
þurru.
„Ef kjörnar héraðsstjórn-
ir hefðu farið með heil-
brigðis- og menntamál og
haft eigin tekjustofn til
þeirra þá hefðu þingmenn
og ríkissljórnir haft úr
miklu minni potti að spila.
Þá hefðum við haft nógu
stór umdæmi til að taka
við stærstu greinunum í
opinberri þjónustu af rík-
inu.
um við haft nógu stór umdæmi til
að taka við stærstu greinunum í
opinberri þjónustu af ríkinu. Þar
með hefði velferðarkerfi okkar að
mestu verið varið fyrir þeim áföllum
sem nú ríða yfir.
Staðreyndin er, að velferðarkerfi
okkar hefur orðið að víkja fyrir
velferðarkerfi fyrirtækjanna og fyr-
ir óráðsíu liðinna ára.
Eins og sagði í upphafi þá verður
ekki komist hjá því þegar að krepp-
ir, að skoða alla liði í búskapnum.
Heilbrigðis- og tryggingamál eru
einn þessara liða og nú hafa sam-
Skúli G. Johnsen
dráttaraðgerðirnar orðið til
að brotalamirnar í rekstri
kerfis koma betur í ljós.
þess,
þessa
Þegar brúa þurfti 15 millj. kr.
íjárvöntun við gerð fjárlaga sl. vor
tókst þó að hlífa þessum málaflokki
allvel því niðurskurðurinn í heil-
brigðis- og tryggingamálunum
hefði átt að vera milli 6 og 7 millj-
arðar kr. ef skipt hefði verið í hlut-
falli við fjái-veitingar. 3,3 milljarðar
hafa þó verið erfiður biti að kyngja
enda hefur starfsfólk stofnana og
almenningur ekki verið öðru vant
en stöðugum vexti. Allir hugsandi
menn vissu, að það hlyti að koma
að því að vöxturinn yrði stöðvaður.
Hins vegar tókst að léyna raunveru-
legri stöðu ríkissjóðs alltof lengi og
nú eru þær skuldir, senf greiða
þarf vegna andvaraleysis á liðnum
árum komnar í eindaga.
Heilbrigðismálin ein taka til sín
hátt í fjórðung ríkisteknanna og það
verður ekki hjá því komist að fara
sérstaklega ofan í þau mál. Það
mun ég gera í næstu grein.
Höfundur er héraðslæknir í
Reykjavík og formaður
Alþýðuflokksfélags Reykjavíkur.
■

BILLINN SEM ALLIR VILJA EIGA
□ Öryggisbitar íhuröum
□ Bensín/Diesel hreyfill
□ Prívirk stilling á höggdeyfum
□ Sjálfskiptur/handskiptur
□ Læsivörn á hemlum (fáanleg)
□ . 100% læsing á afturdrifi 1. Hágír - Afturdrif virkt, framdrifsbúnaður óvirkur.
2. Hágír - Aldrif sítengt gegnum mismunadrif og seigjutengsli.
□ Hvarfakutur (mengunarvörn) 3. Hágír - Aldrif sítengt með millilæsingu.
I—| . . * 4. Lággír - Aldrif sítengt með millilæsingu.
I—1 Priggja ára ávyrgö 5. Lággír - Aldrif sítengt með millilæsingu og 100% læsingu á afturdrifi.
Verð frá kr. 2.363.520 (styttri gerð)
i ’fi’* > t
■r' téssmmmki
Skiptibúnaóur
Háglr/Ugalr
Sklptibúnaöur
Eindrif/Aidrit
Frihiólabúnadur
Mismunadríf
Arturdril
Hreyfill
Framdril
Seigjutengsll
Framhiól
Afturhiól
LK.