Morgunblaðið - 10.03.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1992
Um ofbeldi og skrípaleiki
eftirÁrna Gíslason
Að undanfömu, þegar ég hef ver-
ið að velta fyrir mér núverandi sjáv-
arútvegsstefnu hér á landi, afleið-
ingum hennar og peningakerfínu í
kringum hana, koma mér oft í hug
tvö orð. Það eru orðin ofbeldi og
skrípaleikur.
Fyrst er þar til að taka að núver-
andi lögum um fiskveiðistjórnun
(kvótalögunum) var þröngvað í
gegnum þingið með hrossakaupum
og ofbeldi. Síðasta atkvæðið, sem
gerði gæfumuninn, fékkst að lokum
eins og menn kannski muna út á 'h
umhverfísráðuneyti.
Álit lagastofnunar Háskólans,
sem barst skömmu fyrir umræðuna,
var hundsað og því stungið niður í
skúffu, en þeim, sem lesa það álit,
má vera ljóst að inni í lögunum er
innbyggt stjórnarskrárbrot. Bók-
færsluatriðið vegrta fijálsa framsals-
ins hreinlega gleymdist í hamagang-
inum og hefur haft það í för með
sér að bókfærsla á braskinu er meira
og minna menguð af lögbrotum og
hreinu svindli. Það er öruggt að rík-
isskattanefnd og dómstólar fá nóg
að gera á komandi misserum. Hvaða
öfl það voru, sem þrýstu þessum
ófögnuði í gegn skal ósagt látið,
hver og einn getur hugsað fyrir sig.
Ég mun hér á eftir útskýra hvað ég
á við með orðunum ofbeldi og skrípa-
leikur. Sumt mun verða tekið beint
úr umræðunni undanfarið, annað er
frá eigin btjósti.
Krókaleyfin burt
Það sem af er hefur mjög lítið
frést af störfum endurskoðunar-
nefnda ríkisstjórnarinnar. Ég hef
það þó eftir áreiðanlegum heimildum
að þar svífí andi LÍÚ-mafíunnar svo-
kölluðu heldur betur yfir vötnunum.
Sé eitthvað ýjað að einhveijum
breytingum á núverandi kerfí heyrist
bara hvæs úr þeirri átt. Þó er ein
undantekning. Það verður að koma
böndum á krókaleyfin, og svo burt
með þau segja þeir. Koma öllu í
kvóta svo auðveldara verði að tína
molana upp fyrir greifana auðvitað!
Hvað er það annað en ofbeldi,
hvernig kvótalögin hafa farið með
trillurnar? Og hvað hafa þessir fá-
einu tugir þúsunda tonna sem koma
inn á trillurnar eiginlega að segja?
eftírHannes
Hauksson
Þörfin fyrir neyðarhjálp í þeim
ríkjum sem áður tilheyrðu Sovét-
ríkjunnum er gífurleg. Sérstaklega
eru smáböm, sjúkir og aldraðir
berskjaldaðir gagnvart því neyðar-
ástandi í heilbrigðis- og félagsmál-
um sem skapast hefur í kjölfar
upplausnar undanfarinna mánuða
og ára. Það kerfi sem lyfjadreifmg
og kaup á lyfjum og sjúkragögnum
byggðist á var miðstýrt og er nú
hrunið til grunna. Alþjóðasamband
Rauðakrossfélaga hefur sett fram
áætlun um að koma 10 milljónum
sjúkra barna og gamalmenna til
hjálpar á yfirstandandi ári. Að
koma áætluninni í framkvæmd
kostar um 2,5 milljarða íslenskra
króna.
Ríkisstjórn íslands hefur sýnt
mikinn rausnarskap og lagt fram
fimm milljónir króna til þessa verks.
Að auki hefur Hjáiparsjóður Rauða
kross íslands lagt fram tvær millj-
ónir og safnað einni hjá almenningi
og fyrirtækjum í landinu. Markmið-
ið er að tvöfalda ríkisstjórnarfram-
Ég vil halda því fram að trilluútgerð
sé hluti af íslenskri menningu, frum-
býlisréttur fjölda manna og sá þátt-
ur sem ræður úrslitum um afkomu
fjölda manna og byggða. Það er
orðið með ólíkindum, hvernig þessir
ofbeldismenn geta vaðið uppi og er
leyft að vaða uppi. Hér verður að
grípa í taumana.
Ég heiti á trillukarla að halda vel
á sínum málum og láta ekki deigan
síga.
Eru atvinnuréttindi söluvara?
Mikið hefur verið talað um 1.600
tonnin þeirra Magnúsar og Gunnars
undanfarið og ekki að ástæðulausu.
Við skulum nú rifja upp söguna
og mun ég reyna að útskýra hvemig
hún kemur mér fyrir sjónir og taka
bæði fyrir söluna og einnig það sem
að kaupanda snýr. Þetta er nefnilega
ágætt dæmi um það hvemig í
málunum liggur.
Magnús Kristinsson fer til Dan-
merkur og kaupir skip uppá 140
milljónir. Þegar kaupin hafa verið
gerð uppgötvar hann að bankavaldið
fyrir sunnan er ekki par hrifíð og
Magnús fer til Reykjavíkur og vill
mæta á teppið. Eftir langa bið fyrir
utan það allra helgasta og ekkert
teppi, fýkur í Magnús og hann tekur
vél til Akureyrar og selur, án þess
að tala við ' kóng né prest,
atvinnuréttindi fjölda manna
(sjómanna og landverkafólks í Vest-
mannaeyjum), 1.600 tonn af „eign
sinni“ til ævarandi afnota fyrir UA
fyrir 270 milljónir króna og ÚA
yfirtekur svo samninginn um skipið.
Kvótasalan er í þessu tilfelli
stjómarskrárbrot. Þetta er ekkert
annað en ofbeldi.
Nú skulum við snúa okkur að
skrípaleiknum, þ.e.a.s. kaupunum.
Kaupin eru í þessu tilfelli ekkert
annað en seðlaprentun. Tilbúnar
tölur (peningar) sem engin verð-
mæti eru á bak við, að hluta til.
Hvemig má það vera?
Jú, Gunnar Ragnars lét hafa eftir
sér í Mogganum fyrir jól að til þess
að fiskvinnsludeildin hjá honum
hefði 30% framlegð mætti þorskverð
ekki vera meira en 64 kr. Hann
hefur verið með físk-
vinnsludeildar-húfuna á höfðinu
þann daginn, blessaður, en skilið
útgerðardeildar-kaskeitið eftir
heima við hliðina á þriðja höfuðfat-
inu, til skiptana, ÚÁ-pípuhattinum,
lagið og því vantar enn tvær millj-
ónir.
Lyf en ekki matur
Við höfum undanfarið séð mynd-
ir í sjónvarpi af tómum hillum mat-
vörubúða og endalausum biðröðum
örvinglaðs fólks, sem sárvantar mat
og aðrar nauðsynjar. Þrátt fyrir
skort á daglegum neysluvamingi
metur Rauði krossinn ástandið svo
að ekki sé ástæða fyrir hreyfinguna
að hefja matvælaaðstoð, nema ef
til vill á mjög takmörkuðum svæð-
um. Enda benda flestar athuganir
til þess að nóg sé til af matvælum,
sem af margvíslegum ástæðum tak-
ist ekki að dreifa til almennings.
Það er haft eftir sendinefnd Rauða
krossins í Moskvu að það sem eftir
lifir vetrar verði mörgum erfiður
tími, en ekki er búist við hungurs-
neyð nema að ástandið breytist
snögglega til hins verra.
\
Þekking fyrir hendi
Ein af hörmulegustu afleiðingum
lyfjaskortsins í lýðveldum fyirum
Sovétríkjanna er hár ungbarna-
dauði. Nú er talið að eitt af hveijum
fímm börnum deyi áður en það nær
eins árs aldri. Þetta hlutfall er
sem notast aðeins á tyllidögum, svo
sem á aðalfundum og stjómarfund-
um hjá „kolkrabbanum" (!!!).
Hér kemur til fyrsta ofbeldið frá
hans hendi. Hann mismunar tog-
aramönnum fyrir norðan því að á
sama tíma er verið að borga 50%
hærra verð á mörkuðum. Einokunin
og ofbeldið í skjóli miðstýringarinn-
ar: Verðlagsráðsverð fyrir „kvóta
eigendur" séu þeir líka í fískvinnslu.
Aflamiðlun með Kristján
Ragnarsson sem símadömu til að
ráðstafa aflanum til að hámarka
afkomu útgerðarinnar og viðskipta-
siðferðið þegar t.d. Grandi hf. borg-
ar 50-100% hærra verð fyrir físk á
fiskmörkuðum en þeir greiddu sínum
sjómönnum sama dag fyrir
samskonar físk, og kalla það jaðar-
kostnað, er þvílíkt að manni flökrar.
Hver stjórnar og viðheldur svo
kerfinu? Jú, fyrrverandi formaður
og núverandi sjávarútvegsráðherra
Sjálfstæðisflokksins, sem segist vera
„konservativ" , systurflokkur
ihaldsflokka erlendis.
Er það þá furða þó Ellert Schram
hafí í DV-leiðara sagt að sennilega
væri íslenski Sjálfstæðisflokkurinn,
með alla sína hagsmunagæslu for-
réttindanna, síðasta vígi
heimskommúnismans.
Þó svo að Þorsteinn Pálsson hafi
haft tilburði nýlega til að fiskverð
yrði gefíð „raunveralega" frjálst
held ég að við allt of ramman reip
sé að draga fyrir hann.
Á meðan að sumir geta komist
upp með að segja: Ég á fískinn í
sjónum, ég á bátinn (þrátt fyrir
brogaða skuldastöðu hjá mörgum!!!)
ég ákveð „mitt“ fískverð og ég ætla
að ráðstafa þessu eins og mér sýnist,
hef ég litla trú á að breyting verði,
að minnsta kosti meðan ofbeldi
kvótalaganna er við lýði.
Snúum okkur nú aftur að kaup-
unum fyrir norðan. Eins og fyrr var
getið vill Gunnar helst ekki borga
meira en 64 kr. fyrir fískinn.
Við skulum hins vegar taka af
honum fiskvinnsludeildar-húfuna og
skella útgerðardeildar-kaskeitinu á
hann í staðinn og skikka hann til
að borga 80 kr. fyrir kílóið, enda
maðurinn nýbúinn að kaupa rándýr-
an kvóta fyrir 170 kr. kílóið. Gefum
Okkur svo að 1.600 tonnin nýtist
honum, og aflaverðmætið verði
1.600x80 = 128 milljónir. En það
kostar iíka peninga að sækja físk-
„Þetta hlutfall er
ískyggilegt sérstaklega
þegar haft er í huga að
menntun á sviði heil-
brigðismála er á tiltölu-
lega háu stigi og þess
vegna er auðveldara að
bæta úr þessu hörm-
ungarástandi en svip-
uðu og verra ástandi
víða í þriðja heiminum.
Það sem vantar eru lyf
- og stundum einföld
sjúkragögn eins og
sprautur.“
ískyggilegt sérstaklega þegar haft
er í huga að menntun á sviði heil-
brigðismála er á tiltölulega háu stigi
og þess vegna er auðveldara að
bæta úr þessu hörmungarástandi
en svipuðu og verra ástandi víða í
þriðja heiminum. Það sem vantar
er lyf og stundum einföld sjúkra-
inn, hlutir, olía, veiðarfæri, o.s.frv.
Þó svo að þessi kvóti (1.600 t) verði
viðbót á aðra togara, er varla ætl-
andi að eftir verði meira en u.þ.b.
20 milljónir upp í afskriftir og vexti,
sem er ekki einu sinni nóg fyrir
vöxtum af 270 milljónunum, sem
kvótinn kostaði. En hvemig má það
þá veráT að vel rekið fyrirtæki eins
og ÚA geri svona hluti? Svarið er
einfalt.
1. Lágt sjálfskipað fískverð (of
beldi gagnvart sjómönnum!!!) færir
fyrirtækinu hagnað sem betra er að
nota helminginn sem átti að fara í
skatta (til almennings) til að borga
fyrir kvótann.
2. Nýju veiðiheimildirnar af-
skrifaðar (stjórnarskrárbrot!!!) á
næstu árum. Áfskriftirnar færast á
móti hagnaði til að spara í skatt.
3. Keypt tap hjá Hraðfiystihúsi
Keflavíkur fyrir smáaura, hjálpar
svci til að fullkomna dæmið!!!
Öll þessi 3 atriði era meira og
minna ofbeldi, löglegt, því sagan
geymir mörg dæmi um „löglegt
ofbeldi“ allt eftir því hvernig menn
túlka lögin.
Nýliðun í útgerð útilokuð
Nú skulum við líta á hvað myndi
gerast ef sami kvóti væri keyptur
af t.d. mönnum sem vildu byija í
útgerð og hefðu keypt sama kvót-
ann, 1.600 tonn, og yrðu einnig að
kaupa sér skip til að ná honum. 270
milljónir fyrir kvótann plús skip,
segjum fyrir 100 milljónir, alls 370
milljónir. Að framansögðu er aug-
Ijóst að sú útgerð færi lóðrétt á
hausinn eins og dæmin sanna á t.d.
Patreksfírði sem varð að fá hjálp
hjá Byggðastofnun til að losna, bát-
urinn með kvóta var á sömu försend-
um seldur austur á land og verður
öragglega kominn á hausinn eftir
árið. Hvað er t.d. að gerast í Ólafs-
vík? Alveg það sama!!! Hvað mun
gerast t.d. í Bolungarvík verði t.d.
Einar Guðfinnsson hf. selt með skip-
um og kvótum? Það er sagt að þeir
eigi fyrir skuldum, selji þeir skip og
kvóta, en að það verði að strika út
500 milljónir til að EG verði rekstrar-
hæft. Er það ekki besta sönnunin?
Sannleikurinn er nefnilega sá að
núverandi verðlagning stenst ekki —
nema hægt sé að koma við skatta-
legri hagræðingu (á kostnað al-
mennings auðvitað!!!) og að menn
Hannes Hauksson
gögn eins og sprautur.
Þótt börn á sjúkrahúsum séu
forgangshópur í hjálparáætlun
Rauða krossins mun hreyfingin
einnig sinna gömlu fólki í heimahús-
um. Heimsóknir til aldraðra ein-
stæðinga er verkefni sem sovéski
Rauði krossinn, sem nú er í þann
mund að leysast upp í 12 landsfé-
lög, hefur sinnt í áranna rás. Vegna
fjárskorts hinna nýju landsfélaga
er þessi starfsemi í hættu vegna
þess að ekki er hægt að borga öllum
þeim 16.000 sjúkraliðum þau laun
sem þeim ber. Því mun hluti fjár-
framlags Rauðakrosshreyfingar-
innar renna til rekstrar þessarar
Árni Gíslason
„Á meðan að sumir geta
komistupp með að
segja: Ég á fiskinn í
sjónum, ég á bátinn
(þrátt fyrir brogaða
skuldastöðu hjá mörg-
um!), ég ákveð „mitt“
fiskverð og ég ætla að
ráðstafa þessu eins og
mér sýnist, hef ég litla
trú á að breyting verði,
að minnsta kosti meðan
ofbeldi kvótalaganna er
við lýði.“
komist yfír aura með því að beita
sjómenn mismununarofbeldi!!!
Af bankavaldi
í allri þessari vitleysu kemur
bankavaldið líka mikið við sögu.
Þeir eru nefnilega farnir unnvörpum
að taka veð i engu (kannski ekki
ný saga). Þeim er nefnilega sýnd
„þessi fína eignastaða“. Pappír eftir
pappír þar sem „eignirnar", kvótinn,
eru „skráðar" á söluverði, sem er
tvisvar til þrisvar sinnum hærra en
„rekstrarhæft" verð. Einn hjá
bankavaldinu sagði við mig aðspurð-
ur um þetta á dögunum að hann
fengi gæsahúð og svitaköst ef hann
hugsaði til þessa. Þetta vita nefni-
lega allir sem vilja um það vita. Er
það nokkur furða að margir sem
telja sig sægreifa vilji ríghalda í
heimsóknarþjónustu. Ástand þess-
ara mála mun misjafnt eftir Jýðveld-
um. Einna verst er það í Úkraínu,
en þar hefur stór hluti þeirra 4.000
sjúkraliða sem áður stunduðu heim-
sóknir til aldraðra, látið af störfum.
Rauði krossinn mun einnig að-
stoða barnmargar fjölskyldur, at-
vinnulausa og aðra sem líða skort
með framlögum til hinna svokölluðu
súpueldhúsa, sem víða er að finna.
Rauði krossinn virkar
Þrátt fyrir að nú sé í raun verið
að leysa sovéska Rauða krossinn
upp sem slíkan er náið samstarf
milli landsfélaganna sem til verða.
Því hefur verið haldið fram að
Rauðakross-félögin í lýðveldunum
séu eina mannúðarhreyfingin sem
enn býr við skipulag sem virkar.
Alþjóða Rauði krossinn gerir allt
sem í hans valdi stendur til að við-
halda þessu skipulagi og styrkja
það. Einnig hafa mörg landsfélög
á Vesturlöndum hafíð samstarf við
hin nýju landsfélög lýðveldanna
með beinum fjárframlögum, gjöfum
eða vinnuafli sem getur miðlað
reynslu.
Rauði kross íslands þakkar ríkis-
stjórninni myndarlegt framlag til
þessa verkefnis. Nú er verið að at-
huga hvernig féð verður best nýtt,
það er að segja hvort hægt verður
að kaupa lyf hér heima, en margar
lyfjategundir sem bráðvantar eru
framleiddar hér á landi, eða hvort
við þurfum vegna verðsins að leita
út fyrir landsteinana.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Kauða kross íslands.
Ríkisstjórnin gaf RKÍ fimm milljónir vegna Sovéthjálpar;
Fimmtimgiir barna
nær ekki eins árs aldri