Morgunblaðið - 30.04.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. APRIL 1992
15
Oryggi í austur-evrópskum kjam-
orkuverum og norrænt samstarf
„Hinar víðtæku breytingar í
Evrópu og fráhvarfíð frá tveimur
hemaðar- og hugmyndakerfum
sem stóðu hvort andspænis öðru
í okkar heimshluta marka upphaf
samstarfs á nýjum grunni. Alda
breytinganna skellur einnig á
Norðurlöndum, af okkur er þess
vegna vænst að við tökum virkan
þátt í uppbyggingu hinnar nýju
Evrópu. Til norræns samstarfs eru
af þeim sökum gerðar alveg nýjar
kröfur."
Þannig hefst sameiginleg yfir-
lýsing norrænu forsætisráðherr-
anna frá aukaþingi Norðurlanda-
ráðs sem haldið var á Álandseyjum
í nóvember í fyrra. Undir þessa
yfírlýsingu tökum við með ánægju.
Það er ekki ætlun okkar að
fjalla um öll þau hrikalegu vanda-
mál sem þjóðir Evrópu verða nú
að horfast í augu við. Við viljum
aðeins víkja að einu sem stofnað
getur öryggi Norðurlandabúa í
hættu ef ekki verður snöggt og
markvisst gripið til raunhæfra
aðgerða. Við höfum vitaskuld í
huga að hve miklu leyti öryggi
hefur verið tryggt í fjölda kjarn-
orkuvera í Austur-Evrópu.
Verkefnisstjóri ABB, Percy
Barnevik, hefur látið í ljós miklar
áhyggjur af þróun mála ef ekki
verður tafarlaust gripið til víð-
tækra aðgerða. Margar eftirlits-
stofnanir sem óháðar eru hver
annarri taka í sama streng.
Sjálf hafa ríkin þar sem kjam-
orkuver þessi em ekki efni á að
gera nauðsynlegar öryggisráð-
stafanir.
Við höfum veitt því athygli að
áhrifamestu stjórnmálamenn
Norðurlanda hafa tekið málið upp
við forystumenn annarra þjóða.
Við álítum að það sé ekki nóg.
Norðudandaþjóðirnar þurfa að
snúa bökum saman í baráttunni
fyrir skipulegri kynningu málsins
og ráðstöfunum til úrbóta.
Við vísum á ný til sameiginlegr-
ar yfirlýsingar forsætisráðherr-
anna: „I non-ænu samstarfi mun
það framvegis verða brýnna en
áður að Norðurlandaþjóðirnar
vinni saman að hagsmunamálum
sínum í Evrópu. Norðurlandaþjóð-
irnar verða að leitast við að hafa
raunveruleg áhrif á þróunina í álf-
unni og umheiminum með
hagsmuni og þarfir Norður-
landabúa að leiðarljósi."
Það er augljóst að það er mikið
hagsmunamál Norðurlandabúa að
hert verði svo um munar á öllum
öryggiskröfum í kjarnorkuverum
Austur-Evrópu. í Svíþjóð og Nor-
egi eru þeir margir sem enn hafa
bitra reynslu af kjarnorkulýsingu
í Tsjemobyl. Að sjálfsögðu er
hættan á geislavirku úrfelli mest
hið næsta kjarnorkuverunum, en
allir vita að geislavirkum efnum
getur rignt niður hvar sem er á
jörðinni.
Þess vegna varða öiyggisráð-
stafanir í þessum kjamorkuverum
sannarlega allar þjóðir, þær eru
víðtækt alþjóðlegt stórmál. Hægur
vandi er að benda á hliðstæður
úr fortíðinni. Þegar um hefur ver-
ið að tefla öryggisráðstafanir
vegna beinna hernaðarhagsmuna
hafa hernaðarbandalög ekki látið
sig muna um að snara út gífurleg-
um fjárfúlgum og leggja til
ómældan mannafla.
Samband Norrænu félaganna
Norræna félagið í Svíþjóð
Thorbjörn Fiilldin
formaður
í löndum þar sem efnahagsþró-
un er á háu stigi ætti mönnum
að vera sú hugmynd sem lá að
baki Marshall-hjálpinni í fersku
minni. Það var ekki af vorkunn-
semi sem Bandaríkjamenn lögðu
fram stórfé til þess að reisa Evr-
ópu úr rústum eftir stríð. Þeir litu
svo á að því fyrr sem framleiðsla
og efnahagslíf í Evrópu kæmist
aftur í eðlilegt horf, því betra yrði
það fyrir Bandaríkin. Eftir á hafa
menn líka þóst sjá að Marshall-
hjálpin hafí ráðið feiknamiklu um
það hve Evrópa náði sér fljótt á
strik aftur eftir seinni heimsstyij-
öld.
Dagana 18. og 19. maí verður
haldinn ráðherrafundur OECD-
ríkjanna og umhverfisráðstefnan
í Rio de Janeiro í júní. í tengslum
við báðar þessar alþjóðasamkomur
ætti að stíga skrefin sem þarf til
þess að bægja frá, eftir því sem
unnt er, þeirri vá sem okkur staf-
ar af fyrmefndum kjarnorkuver-
um, því að losni þau ógnaröfl úr
læðingi sem hamin er í kjarnorku-
veri, getur það óralengi valdið
mannkyninu þvílíkum hörmungum
og svo stórfelldum umhverfis-
spjöllum að við eigum bágt með
að gera okkur það í hugarlund.
Með skírskotun til yfirlýsingar
norrænu forsætisráðherranna frá
12. nóvember 1991 væntum við
þess að ríkisstjórnir Norðurlanda
beiti sér sem víðast á alþjóðavett-
vangi fyrir sameiginlegu átaki sem
tryggi að fram verði lagt það fé
sem þarf til þess að unnt verði
að gera nauðsynlegar öryggisráð-
stafanir í austur-evrópskum kjam-
orkuverum.
Norræna félagið í Finnlandi
Elsi Heteináki Olander
Norræna félagið á íslandi
Haraldur Ólafsson
Norræna félagið á Álandseyjum
Hasse Svensson
Norræna félagið á Grænlandi
Henrik Lund
Norræna félagið í Danmörku
Dorte Bennedsen
Norræna félagið í Noregi
Bjarne Mork Eidem
Norræna félagið í Færeyjum
Demmus Hentze

Úlfar Ágústsson
Kristjana Milla Thorsteinsson, stjórnarmaður Flugleiða, gaf Fokker
50 vélinni nafnið Freydís. Við athöfnina notaði hún vatn úr Dynjanda
í Arnarfirði. Á myndinni má einnig sjá Sigurð Helgason forstjóra.
Þriðja Fokkerflug-
vél Flugleiða komin
ísafirði.
MIKILL mannfjöldi tók á móti þriðju Fokkerflugvél Flugleiða þegar
hún kom til ísafjarðar á laugardag eftir beint flug frá Hollandi.
Flugleiðir buðu til veislu í flugstöðinni, eftir að Kristjana Milla Thor-
steinsson hafði gefið henni nafnið Freydís.
Vélin var um fimm tíma að
fljúga í einum áfanga frá Fokker-
verksmiðjunum við Schiphoel í
Hollandi til ísafjarðar með um 30
farþega auk fjögurra manna
áhafnar, undir stjórn Sigurðar Ella
Guðnasonar flugstjóra. Allur
viðurgjörningur um borð var með
sama hætti og í þotum félagsins á
millilandaleiðum. Flogið var í 25
þúsund feta hæð og þar sem
hreyflar vélarinnar eru mjög hljóðl-
átir og hljóðeinangrun góð var
engu meiri hávaði í vélinni en í
flestum þotum. Að sögn Bjöms
Theodórssonar hjá Flugleiðum lofa
vélarnar svo góðu að hafinn er
undirbúningur að flugferðum frá
áætlunarflugvöllum Flugleiða inn-
anlands til stórborga í Evrópu á
næsta hausti.
Hann sagði að fara mætti með
vélarnar fullar af farþegum frá
ísafirði til dæmis til Glasgow,
Dyflinnar og til bæja á vestur-
strönd Noregs án viðkomu með
svipuðum fargjöldum og nú tíðkast
í ferðum frá Reykjavík til þessara
staða.
Ef þetta verður niðurstaðan er
Ijóst að vélarnar bijóta blað í sam-
göngumálum dreifbýlisins, sem til
þessa hefur ekki getað notfært sér
stuttar skemmtiferðir til útlanda í
sama mæli og íbúar Stór-Reykja-
víkursvæðisins vegna auka-
kostnaðarins af ferðum til Reykja-
víkur.
Breytingarnar sem verða með
tilkomu þeirra fjögurra véla sem
nú er verið að taka í notkun eru
svo miklar vegna minna viðhalds,
skemmri ferðatíma og fljótlegri
hleðslu að á ársgrundvelli geta þær
afkastað sem nemur sex mánaða
vinnu einnar vélar umfram það
sem þær fimm gátu sem áður voru
í notkun. Að stórum hluta munu
þessi auknu afköst verða nýtt til
að flytja ferðamenn til Grænlands
auk annarra ferðamannastaða þar
sem gert er ráð fyrir einhverjum
samdrætti í innanlandsflugi al-
mennt. Úlfar.
Þátttaka sjómanna í kvótakaupum utgerða:
Allir samningar
um kvótakaupin
úr gildi4. júní
I TENGSLUM við miðlunartillögu ríkissáttasemjara var gerð yfirlýs-
ing um þátttöku sjómanna í kvótakaupum útgerða. Samkvæmt yfir-
lýsingunni er útgerðarmönnum óheimilt að taka af heildaraflaverð-
mæti til skipta vegna kvótakaupa. Það er skilningur bæði sjómanna
og L.I.Ú. að frá og með 4. júní sé þátttaka sjómanna í kvótakaupum
óheimil og segir Jónas Haraldsson lögfræðingur L.Í.Ú.að frá og
með þessum tíma falli allir samningar þess eðlis úr gildi.
Óskar Vigfússon formaður Sjó-
mannasambands íslands segir að
það hafi ætíð verið skilningu þeirra
að þátttaka sjómanna í kvótakaup-
um væri brot á kjarasamningi sjó-
manna. Því hafi komið fram krafan
um fyrrgreinda yfirlýsingu í tengsl-
um við miðlunartillöguna. „Það hef-
ur farið mjög vaxandi að undan-
förnu að útgerðarmenn eru að láta
sjómenn taka þátt í kvótakaupum
sínum með einhveijum hætti en
með yfirlýsingunni teljum við
tryggt að tekið hafi verið fyrir það,“
segir Óskar. „Og við erum bjartsýn-
ir að svo sé, allavega er lögfræðing-
ur okkar ánægður með yfirlýsing-
una.“
Jónas Haraldsson lögfræðingur
L.Í.Ú. segir að það hafi verið skiln-
ingur útgerðarmanna að þátttaka
sjómanna í kvótakaupum sé lögleg
og standist kjarasamninga. Þeir
hafi óskað eftir því að fá að setja
málið í gerðardóm en á það hafi
sjómenn ekki viljað heyra minnst.
„Með yfirlýsingunni eru allir svona
samingar óheimilir og þeir samn-
ingar sem í gildi hafa verið falla
niður eftir 4. júní,“ segir Jónas.
„Eftir sem áður stendur að yfirlýs-
ingin felur ekki í sér viðurkenningu
á að þessir samningar hafi verið
ólögmætir og útgerðarmönnum er
áfram fijálst að versla með kvóta
sín í milli."
Hvað boð um gerðardóm varðar
segir Óskar að sjómenn hafi ekki
talið það vera neitt dómsmál hvort
kvótakaupin væru ólögleg eða ekki.
Þeir hafi verið sannfærðir um að
þessi kaup væru ekki í samræmi
við kjarasamninga og sú túlkun
kæmi fram í yfirlýsingunni.
LITUOSRITUNIN
SLÆR ALLT UT!
Þú kemur með Mac eða PC diskettu, litskyggnu eða mynd á
pappír og færð gæðaljósrit úr nýju Canon Ijósritunarvélinni
okkar - ALLT í LIT að sjálfsögðu. Ljósritin eru í stærð A4 eða
A3 og hvort sem þú vilt á pappír eða glæru.
/P
Canon CLC 300 getur meðal annars:
Stækkað um 400% og minnkað um 50%
/,< Margfaldað mynd til að fylla upp í síðu
Keyrt út negatívt ý' Breytt hlutföllum í mynd
ýf. Skílað spegilmynd Stækkað mynd á mörg blöð
Komdu og kynntu þér
ALLT I LIT!
HANS PETERSEN HF
LAUGAVEGI 178 ■ SIMI 68 5811