Morgunblaðið - 10.07.1992, Síða 1

64 SÍÐUR B/C/D
154. tbl. 80. árg. FÖSTUDAGUR 10. JÚLÍ 1992 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Nýfundinn
gígur tengd-
ur afdrifum
risaeðlna
London. Reuter.
BANDARÍSKIR vísindamenn
telja sig hafa fundið staðinn
þar sem risastór hlutur utan
úr geimnum rakst á jörðina
fyrir 65 milljónum ára og olli
hamförum sem leiddu til út-
rýmingar risaeðlanna. Þeir
fundu ummerki um gig á Yuc-
atan-skaga á Mexíkó. Gígur-
inn er um 180 kílómetra að
ummáli og er hugsanlega eft-
ir árekstur halastjörnu.
Það hefur lengi verið ein af
helstu ráðgátum jarðvísindanna
af hveiju risaeðlumar hurfu svo
snögglega af sjónarsviðinu.
Lengi var talið líklegt að með
tilkomu spendýra hafi risaeðl-
umar einfaldlega orðið undir í
lífsbaráttunni, en árið 1980 kom
fyrst fram tilgáta um að hala-
stjama hefði rekist á jörðina og
valdið aldauða margra helstu líf-
vera hennar.
Æ síðan hafa vísindamenn
leitað eftir sönnunum fyrir slík-
um hamförum. Vísindamenn
undir forystu Haralds Sigurðs-
sonar jarðfræðiprófessors við
Rhode Island-háskóla í Banda-
ríkjunum komust á sporið þegar
þeir fundu setlög með gler-
kenndum ögnum á Haiti í
Karíbahafinu, en agnimar vom
aðeins taldar hafa getað mynd-
ast við gífurlegt högg eins og
við árekstur loftsteins.
Vísindamennirnir við Ariz-
ona-háskólann, sem birtu nið-
urstöður sínar í breska vísinda-
tímaritinu Nature, telja sig ekki
geta sagt hvort gígurinn í Mex-
íkó sé tilkominn við árekstur
loftsteins eða halastjömu, en
þeir telja útilokað að hann sé
eldgosagígur.
Eins og venja er þegar þjóðarleiðtogar koma saman var tekin hópmynd í Helsinki í gær. Hér sjást
nokkrir þeirra: Mauno Koivisto, forseti Finnlands (fremst til vinstri), Vladímír Petrovsky fulltrúi Sam-
einuðu þjóðanna, Borís Jeltsín, forseti Rússlands, Poul Schliiter, forsætisráðherra Danmerkur, Gro
Harlem Brundtland, forsætisráðherra Noregs, Lech Walesa, forseti Póllands, Manfred Wörner, fram-
kvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, Jacques Delors, forseti framkvæmdastjórnar Evrópubandalags-
ins, Edúard Shevardnadze, forseti ríkisráðs Georgíu, Vaclav Havel, forseti Tékkóslóvakíu, og Barbara
McDougall, utanríkisráðherra Kanada.
Leiðtogafundur RÖSE í Helsinki:
Israel:
Rabin sem-
ur við tvo
smáflokka
Jerúsalem. Reuter.
YITZHAK Rabin, leiðtogi Verka-
mannaflokksins í ísrael og sigur-
vegari þingkosninganna fyrir
skemmstu, náði í gær samkomu-
lagi við tvo smáflokka, sem gerir
það að verkum að hann getur
myndað meirihlutastjórn.
Viðræður hafa staðið yfir milli
Verkamannaflokksins, Meretz, sem
er vinstriflokkur er náði því í kosn-
ingunum að verða þriðji stærsti
flokkurinn á þingi, og Shasm sem
er flokkur heittrúaðra gyðinga.
Shmuel Algrabli talsmaður Verka-
mannaflokksins sagði í gær að sam-
kvæmt samkomulaginu mætti Mer-
etz koma á framfæri sjónarmiðum
sínum um varanlega samninga við
Palestínumenn og leggja til að af-
numin verði lög sem banna sam-
skipti við Frelsissamtök Palestínu,
PLO. Rabin hefur nú tryggt sér
stuðning 62 þingmanna af 120.
Hjálpargögn verða að berast
til Bosníu hvað sem það kostar
Helsinki. FVá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
STRÍÐSHÆTTA og óstöðugleiki
í Austur-Evrópu og á Balkan-
skaga var efst á baugi þegar leið-
togar aðildarríkja Ráðstefnunnar
um öryggi og samvinnu í Evrópu
(RÖSE) komu saman til tveggja
daga fundar í Helsinki i gær.
George Bush Bandaríkjaforseti
hvatti aðildarríki RÖSE til að
flytja matvæli og hjálpargögn til
Bosníu „hvað sem það kostaði".
Með þeim hætti væri hægt að sýna
Albert Gore varaforsetaefni Clintons:
Vekur athygli hve
margt er líkt með
samherjunum
Little Rock, Washington. Rcuter.
BILL Clinton, ríkisstjórí Arkansas, væntanlegur frambjóðandi demó-
krata í forsetakosningunum bandarísku í nóvember, valdi í gær
Albert Gore öldungadeildarþingmann frá Tennessee sem varafor-
setaefni sitt. Þeir eru báðir Suðurríkjamenn, á sama aldri og hafa
svipuð viðhorf. Tvennt kann þó að hafa ráðið úrslitum um að Giore
varð fyrir valinu: hann er stríðshetja kvænt siðgæðisverði.
Stjómmálaskýrendur segja að
Clinton taki vissa áhættu með því
að velja Gore. Oftast hefur forseta-
frambjóðandi reynt að gæða fram-
boð sitt ferskleika og höfða til breið-
ari kjósendahóps með þvl að velja
varaforsetaefni sem er annarrar
manngerðar en forsetaefnið, en svo
er ekki í þetta sinn. Clinton og
Gore hafa svipaðar skoðanir á
stjómmálum, teljast báðir hófsamir
og eru þeir t.d. báðir hlynntir fijáls-
um fóstureyðingum. í forsetakosn-
ingum er venjan sú að frambjóðend-
umir komi ekki frá sama hluta
Bandaríkjanna en Clinton og Gore
era báðir Suðurríkjamenn og
heimaríki þeirra, Arkansas og Ten-
nessee, era hlið við hlið. Þeir era
einnig á sama aldri, Clinton er 45
ára en Gore 44.
Albert Gore er sonur öldunga-
deildarþingmanns og var kosinn í
fulltrúadeild Bandaríkjaþings árið
1977. Þar sat hann til 1984 en þá
hlaut hann kosningu í öldungadeild-
ina, þar sem hann hefur setið síð-
an. í þingstörfum sínum hefur hann
einkum vakið athygli fyrir skelegga
Ueuter
Clinton og Gore veifa stuðningsmönnum sínum eftir að þeir tilkynntu
í gær að sá síðarnefndi yrði varaforsetaefni hins.
baráttu fyrir náttúravemd. Hann
hefur einnig mikla reynslu af að
utanríkismálum, en á því sviði hefur
Clinton litla sem enga reynslu. Fyr-
ir forsetakosningamar 1988 sóttist
Gore eftir tilnefningu flokks síns
til forsetaembættisins en varð, eins
og fleiri, að lúta í lægra haldi fyrir
Michael Dukakis. A síðasta ári
sagði Gore að hann myndi ekki
sækjast eftir forsetaembættinu í ár
heldur veija meiri tíma með konu
sinni og fjóram bömum þeirra. Það
þykir ekki skemma fyrir Gore að
kona hans, Mary Elizabeth, stjóm-
aði opinberri áróðursherferð, sem
varð til þess að hljómplötuútgefend-
ur vora skyldaðir til að setja viðvör-
unarmiða á plötur hljómsveita, sem
þóttu syngja klámfengna texta. Þá
telja stjómmálaskýrendur að her-
þjónusta Gore í Víetnamstríðinu
verði til þess að draga úr ásökunum
á hendur Clinton um að hann hafi
komið sér hjá herþjónustu. Gore
hlaut orður fyrir hreysti í stríðinu.
að RÖSE-samstarfíð hefði ein-
hverja þýðingu. Kvaðst Bush
reiðubúinn í þessu skyni að beita
herafla Atlantshafsbandalagsins í
umboði RÖSE.
Aðildarríki RÖSE era 52 talsins
en leiðtogamir era einum færri í
Helsinki. Skýringin er sú að Júgó-
slavíu, nánar tiltekið Serbíu og
Svartfjallalandi, hefur verið synjað
um þátttöku í starfi RÖSE í hundrað
daga vegna hemaðarins í Bosníu.
Serbar gátu því ekki svarað fyrir sig
í Helsinki í gær en fjölmargir ræðu-
menn fordæmdu stríðsaðgerðir
þeirra.
Forseti Bosníu, Alija Izetbegovic,
ræddi við Bush og bað hann um
aðstoð Banda.ríkjahers við að hrekja
serbneskar sveitir úr landinu. Utan-
ríkisráðherrar Vestur-Evrópusam-
bandsins og Atlantshafsbandalags-
ins sitja fundi í dag vegna þessa
máls. Að sögn Klaus Kinkels, utan-
ríkisráðherra Þýskalands, er útilok-
að að íhlutun af hálfu þessara aðila
gangi lengra en að tryggja að við-
skiptabanni Sameinuðu þjóðanna
verði framfylgt. Yrði það gert með
hafnbanni sem herskip aðildarríkja
NATO stæðu vörð um.
Frakkar ákváðu í gær að senda
700 hermenn og þyrlur til Bosníu
til að auðvelda friðargæslusveitum
SÞ að halda flugvelli Sarajevoborgar
og öðram aðkomuleiðum opnum.
Bandaríkjamenn sendu herskip sín
aftur inn á Adríahaf í gær til að
leggja áherslu á að hugur fylgdi
máli. Breskir embættismenn létu
hins vegar í gær I ljósi efasemdir
vegna hugmynda Bandaríkjamanna
um að tryggja með hervaldi aðflutn-
ingsleiðir á landi til borga í Bosníu.