Morgunblaðið - 21.07.1992, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1992
+ . ' MmBíTTZA^ mat
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1992

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson, ,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiösla: Kringlan 1, Sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
• •
Orlagarík ákvörðun
egar niðurstöður fískveiði-
ráðgjafanefndar Alþjóða
hafrannsóknaráðsins um
ástand þorskstofnsins á ís-
landsmiðum voru kynntar í
byijun júnímánaðar sl. sagði
Morgunblaðið m.a. í forystu-
grein: „Á síðustu misserum
hefur gætt vaxandi efasemda
hjá ýmsum aðilum í sjávarút-
vegi um rannsóknir og vinnu-
brögð Hafrannsóknastofnunar.
Þessir aðilar telja fiskifræðinga
okkar á rangri leið. í sjálfu sér
getur enginn fullyrt neitt á
einn eða annan veg um þær
deilur. En það er mikil áhætta
fólgin í því að fara að ráðum
andmælenda stofnunarinnar.
Sennilega er minni hætta fólg-
in í því að fara að ráðum físki-
fræðinganna og draga veru-
lega úr veiðunum um skeið.
Auðvitað er ljóst, að svo mikill
niðurskurður á þorskveiðum
sem um er rætt næstu 2-3
árin er gífurlegt efnahagslegt
áfall fyrir þjóðina. Það er hins
vegar álitamál, hvort það er
meira áfall en þjóðin varð fyrir
1967.“
Þegar tillögur Hafrann-
sóknastofnunar um hámarks-
afla á næsta fískveiðiári lágu
fyrir um miðjan júnímánuð
sagði Davíð Oddsson, forsætis-
ráðherra, m.a. í samtali við
Morgunblaðið hinn 17. júní sl.:
„Það er samstaða um það inn-
an ríkisstjórnarinnar að það sé
mjög erfitt að fara ekki eftir
ráðleggingum, sem fram
koma, en jafnframt hljóta
menn að gera mjög miklar
kröfur til þess, að þær forsend-
ur, sem vísindamennirnir
kynna okkur, standist ... Ég
er viss um, að þjóðin vill vera
mjög viss í sinni sök áður en
hún tekur á sig þær þrenging-
ar, sem svona tillögum fylgja."
Sama dag sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, utanríkisráð-
herra, í samtali við Morgun-
blaðið: „Ég hef vissulega mínar
efasemdir um nákvæmni þess-
ara vísinda og reyni af fremsta
megni að leggja við hlustir,
þegar reyndir sjómenn leggja
fram sitt mat. Enginn getur
þó breytt því, að áhættan við
slíka ákvörðun er mikil og röng
ákvörðun verður ekki aftur
tekin. Hygginna manna háttur
væri að fara varlega og vera
réttu megin við strikið í þessu
áhættumati, þótt það sé mikilli
óvissu undirorpið."
Frá því að tveir helztu for-
ystumenn núverandi ríkis-
stjómar töluðu á þennan veg
fyrir u.þ.b. mánuði hafa engar
nýjar upplýsingar komið fram,
sem hrekja niðurstöður Haf-
rannsóknastofnunar. Erlendur
sérfræðingur, sem sjávarút-
vegsráðherra leitaði til og fór
yfír gögn og rannsóknir okkar
vísindamanna, komst að sömu
niðurstöðu og fiskveiðiráð-
gjafanefnd Alþjóða hafrann-
sóknaráðsins í öllum meginat-
riðum. Hinn erlendi sérfræð-
ingur sagði m.a. í niðurstöðum
sínum: „Aflaspár árin 1992-
1996 benda til, að með núver-
andi sókn muni hrygningar-
stofninn fara niður fyrir 180
þúsund tonn og aðeins með því
að draga úr sókninni um 40%
mun nægilega öruggt að
hrygningarstofninn vaxi viðun-
andi hratt og fari ekki niður
fyrir 180 þúsund tonn.“
Þetta ástand þorskstofnsins
er ekki bundið við íslandsmið
ein. í grein, sem birtist hér í
blaðinu í fyrradag, eftir einn
af blaðamönnum Morgun-
blaðsins, sagði m.a.: „Svo virð-
ist sem allir þorskstofnar við
norðanvert Atlantshaf séu í
hættu og að hruni komnir
vegna ofveiði og ytri náttúru-
legra skilyrða að mati fiski-
fræðinga. Eina leiðin til að ná
stofnunum upp á ný er að
draga mikið úr veiðinni, eigi
ekki að þurfa að koma til veiði-
banns eins og við Nýfundna-
land.“
Niðurskurður þorskveiða að
því marki, sem fískveiðiráð-
gjafanefnd Alþjóða hafrann-
sóknaráðsins mælir með, Haf-
rannsóknastofnun gerir tillög-
ur um, þótt þær séu að nokkru
leyti frábrugðnar ráðlegging-
um hinna fyrrnefndu og er-
lendur sérfræðingur, sem kall-
aður hefur verið til ráðgjafar
mælir einnig með, munu kalla
yfír okkur Islendinga gífurleg
efnahagsleg vandamál á næstu
þremur árum. En að því tíma-
bili loknu er rökstudd ástæða
til að ætla, að betri tíð verði í
vændum.
Verði niðurstaða ríkisstjórn-
arinnar hins vegar sú, að
ákveða aflahámark, sem gerir
ráð fyrir óbreytturn hrygning-
arstofni, erum við Islendingar
að taka óverjandi áhættu í
meðferð á megin auðlind okk-
ar. Að svo miklu leyti, sem
þekking sérfræðinga nær til,
er ákveðin vísbending um, að
með verulegri takmörkun
þorskveiðanna verði hægt að
byggja hrygningarstofninn
upp. Áhættan sem við tökum
með því að fara ekki að ráðum
fiskifræðinganna er einfald-
lega of mikil. Með því að fara
að ráðum þeirra köllum við
yfír okkur erfiðleika. Með því
að fara ekki að ráðum þeirra
getum við verið að kippa fótun-
um undan lífi þjóðarinnar í
þessu landi um ókomin ár. Eru
núverandi ríkisstjóm og stjórn-
arflokkar tilbúnir til að axla
þá ábyrgð?
Um miðjan júní taldi Davíð
Oddsson erfítt að fara ekki
eftir ráðleggingum fískifræð-
inga og Jón Baldvin Hanni-
balsson sagði, að það væri
hygginna manna háttur að
fara varlega og vera réttu
megin við strikið. Ef ráðherrar
og þingmenn stjórnarflokk-
anna telja nú, að efnahags-
ástandið sé svo slæmt um þess-
ar mundir, að efnahagsleg skil-
yrði leyfí ekki þann niðurskurð
þorskveiða, sem um er rætt,
þ.e. að nú ári ekki nógu vel til
að taka ákvörðun um að byggja
upp hrygningarstofninn, má
spyrja: Hvenær árar nógu vel?
Bíður þorskurinn eftir því, að
það ári nógu vel? Öll helztu
iðnríki heims ganga nú í gegn-
um samdráttarskeið í efna-
hagsmálum og uppsveifla læt-
ur á sér standa. Við íslending-
ar erum mjög háðir efnahags-
þróun í þessum löndum. Á
þessari stundu getur enginn
sagt, hvenær árar nógu vel til
þess að takast á við þann
vanda, sem við horfumst í augu
við.
Staðreyndin er sú, að við
eigum ekki það val, sem for-
ystumenn stjómarflokkanna
virðast telja okkur eiga. Ef við
tökum þá áhættu að ganga enn
nær þorskstofninum, en slík
áhætta er m.a. fólgin í því að
stefna ekki að uppbyggingu
hrygningarstofnsins, svo að
eftir 2-3 ár verði jafnvel að
taka ákvörðun um þorskveiði-
bann, erum við að stofna fram-
tíð þjóðarinnar í þessu landi í
stórkostlega fiættu. Við getum
ekki leyft okkur að taka slíka
áhættu.
Á síðustu tveimur áratugum
höfum við haldið uppi lífskjör-
um í landinu með miklum er-
lendum lántökum. Það kemur
í hlut nýrra kynslóða íslend-
inga að greiða þessar skuldir.
Á þeim kynslóðum, sem nú
stjóma landinu, hvílir sú skylda
að skila a.m.k. auðlindinni,
fiskimiðunum, í hendur ís-
lenzks æskufólks á þann veg,
að nýjar kynslóðir eigi ein-
hverja afkomumöguleika.
Þær breytingar á viðhorfum,
sem virðast hafa orðið innan
ríkisstjórnarinnar og stjórnar-
flokkanna á undanfömum vik-
um, em illskiljanlegar. Á
stjómarandstöðuflokkunum er
bersýnilega ekkert að byggja
í þessum efnum. Á þeim vett-
vangi hefur Halldór Ásgríms-
son einn tekið ábyrga afstöðu,
a.m.k. hingað til. Sjálfstæðis-
flokkur og Alþýðuflokkur hafa
tekið á sínar herðar ábyrgð á
landsstjórninni. Þessir flokkar
standa nú frammi fyrir ein-
hverri örlagaríkustu ákvörðun,
sem íslenzk ríkisstjórn hefur
þurft að taka áratugum saman.
Röng ákvörðun verður ekki
aftur tekin, sagði utanríkisráð-
herra réttilega í júní. Sú krafa
er gerð til þessara flokka og
forystumanna þeirra, að þeir
víkist ekki undan á örlaga-
stund.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
Vaxandi átök eru um þorsk-
inn innan ríkisstjórnarinnar
ÁGREININGUR innan ríkisstjórnarínnar um það hver endanleg ákvörð-
un verður um leyfilegan þorskafla á næsta fiskveiðiárí virðist hafa
vaxið á sex klukkustunda ríkisstjórnarfundi sl. laugardag, samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins. Mikið ber í milli hugmynda Davíðs Odds-
sonar forsætisráðherra og Þorsteins Pálssonar sjávarútvegsráðherra
um það hversu mikla þorskveiði sé óhætt að leyfa. Morgunblaðið hefur
upplýsingar um að Davíð Oddsson forsætisráðherra, svo og Jón Bald-
vin Hannibalsson utanríkisráðherra telji að velja berí jafnstöðuleiðina
svonefndu, sem felur í sér að leyft yrði að veiða 220 til 230 þúsund
tonn. Þeir vi(ja sem sagt fresta því að byggja þorskstofninn upp, þar
til betur árar, en Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra mun vera
þeirrar skoðunar að slikur niðurskurður þorskveiðiheimilda nægi ein-
faldlega ekki til þess að tryggja öruggan vöxt þorskstofnsins á næstu
árum, jafnframt því sem hann telji ólíklegt að betur árí í framtíðinni
til slíkrar ákvarðanatöku, ef ekki verði ráðist í að byggja stofninn upp
Á ríkisstjómarfundinum síðastlið-
inn laugardag var farið nákvæmlega
yfir málið og fiskifræðingar svömðu
fyrirspumum einstakra ráðherra.
Niðurstaða fundarins varð sú að sjáv-
arútvegsráðherra var falið að leggja
fram ítarlegri og betri upplýsingar
en þegar lágu fyrir á laugardag.
Samkvæmt upplýsingum mínum
ráðgerði Þorsteinn Pálsson sjávarút-
vegsráðherra nú fyrir helgi að leggja
fram tillögur sínar um leyfilegan
hámarksafla á ríkisstjómarfundi í
dag og að sérstakur ríkisstjómar-
fundur yrði um málið á morgun,
miðvikudag. En nú liggur fyrir að
það verður ekki og sjávarútvegsráð-
herra mun ekki leggja fram sínar
tillögur fyrr en á ríkisstjórnarfundi
næstkomandi þriðjudag, þann 28.
júlí.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
mun á fundinum á iaugardag hafa
sagt að hann ætlaðist til þess að sjáv-
arútvegsráðherra legði ekki fram
endanlegar tillögur á fundinum að
viku liðinni, heldur að hann aflaði
þeirra viðbótampplýsinga sem ríkis-
stjórnin óskaði eftir, auk þess sem
hann vildi að sjávarútvegsráðherra
ræddi einslega við hvem og einn
ráðherra ríkisstjómarinnar, þannig
að hann hefði fulla vissu fyrir því
að sátt og samstaða yrði í ríkisstjóm
um þær hugmyndir sem endanlega
kæmu til umfjöllunar ríkisstjórnar-
innar. Með þessu mun forsætisráð-
herra hafa viljað forða því að Þor-
steinn Pálsson legði fram svo róttæk-
ar niðurskurðartillögur í ríkisstjóm,
sem erfitt yrði fyrir ríkisstjórnina
alla að samþykkja, en heimildamenn
mínir telja að ef sjávarútvegsráð-
herra leggur til að þorskveiðikvóti
næsta fiskveiðiárs verði á bilinu 150
þúsund tonn (samanber tillögur Al-
þjóða hafrannsóknaráðsins og breska
sérfræðingsins John Pope) til 175
þúsund tonn (samanber tillögur Haf-
rannsóknastofnunar) sé ljóst að slík-
um tillögum verði hafnað í ríkis-
stjóminni.
Forsætisráðherra segir m.a. í sam-
tali við Morgunblaðið í dag: „Endan-
leg málsmeðferð verður með ná-
kvæmlega sama hætti og í fyrra.
Það munu fara fram umræður innan
ríkisstjómarinnar og í framhaldi
þeirra mun sjávarútvegsráðherra
kynna sínar hugmyndir í ríkisstjórn
og leita eftir stuðningi við þær og
þegar hann liggur fyrir, verður reglu-
gerðin gefin út.“
Þegar grannt er skoðað, þá er það
ekki endilega borðleggjandi að end-
anleg málsmeðferð verði með ná-
kvæmlega sama hætti og í fyrra, því
forsætisráðherra talar hér aðeins um
hugmyndir sjávarútvegsráðherra en
ekki tillögur, enda mun hann sérstak-
lega hafa óskað eftir því að málið
yrði afgreitt með þeim hætti, eins
og frá er greint hér að framan. Eins
og kunnugt er lagði Þorsteinn Páls-
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegs-
ráðherra, telur ófært að fara
ekki að' ráðum fiskifræðinga.
Heimildir Morgunblaðsins herma
að nánast sé útilokað að ráðherr-
ann geri tillögur um meira en
190 þúsund tonna þorskveiði á
næsta fiskveiðiári.
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, mun á hinn bóginn telja
að þjóðarbúið þoli ekki þær efna-
hagslegu afleiðingar sem skerð-
ing þorskaflans á næsta árí hefði
í för með sér, ef farið yrði að
ráðum fiskifræðinganna. Hann
mun því vilja að heimilaður verði
220 til 230 þúsund tonna þorsk-
veiði á fiskveiðiárinu sem hefst
þann 1. september nk.
son sjávarútvegsráðherra fram sínar
tillögur á ríkisstjórnarfundi í fyrra
og ríkisstjómin ijallaði um þær á
nokkrum fundum sínum og sam-
þykkti síðan.
Verði raunin sú að Þorsteinn leggi
til svo mikinn niðurskurð að ríkis-
stjómin hafni tillögum hans, er ekki
um neitt annað að ræða fyrir Þor-
stein Pálsson, sjávarútvegsráðherra,
en standa upp og taka pokann sinn.
Hann sagði sjálfur hér í blaðinu sl.
laugardag: „Ákvörðunin sem verður
tekin verður byggð á vísindalegri
þekkingu og engu öðm. Ef við ætluð-
um okkur að gera eitthvað annað
væmm við að stíga áratugi aftur I
tímann og ég vil ekki standa að
ákvörðun á þeim gmndvelli.“ Þor-
steinn sagði með öðmm orðum að
það eina sem hann hefði á að byggja
við gerð sinnar tillögu væri sú þekk-
ing sem fiskifræðin byði upp á og á
þeirri þekkingu myndi hann byggja
tillögugerð sína og engu öðra.
Enginn þarf að efast um að jafn
„prinsipfastur" maður og sjávarút-
vegsráðherra er, stendur við þessi
orð sín, er hann leggur fram sínar
endanlegu hugmyndir. Hann mun
ekki láta undan þrýstingi frá ákveðn-
um byggðarlögum, eins og Vestfjörð-
um, eða þrýstingi samráðherra sinna,
sem óar við efnahagslegum afleið-
ingum af jafnmiklum niðurskurði og
fiskifræðingamir leggja til, eða
þrýstingi þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins, sem gengur út frá því sem
vísu að sjávarútvegsráðherra muni
fara að óskum þingflokksins um að
leggja ekki til minna en 230 þúsund
tonna þorskveiðiheimildir, sem jafn-
gildi jafnstöðu fyrir þorskstofninn.
Enn ólíklegra er að sjávarútvegsráð-
herra láti undan þrýstingi samstarfs-
þingflokksins - Alþýðuflokksins -
sem án þess að hafa ályktað í málinu
sérstaklega, vill að ákvarðanir um
uppbyggingu þorskstofnsins bíði
„betri tíma“.
Það sem hleypir enn meiri hörku
í þetta stórpólitíska hagsmunamál
allrar þjóðarinnar em yfirlýsingar
Davíðs Oddssonar forsætisráðherra
og Friðriks Sophussonar fíármála-
ráðherra í ríkisstjóm, í þá vem að
ef niðurskurðartillögur sjávarútvegs-
ráðherra verði jafnmiklar og margir
óttast, megi hann og aðrir vita, að
í kjölfar slíkrar ákvörðunar verði
ekki hægt að gera ráð fyrir því að
ríkisstjórnin grípi til sérstakra efna-
hagsráðstafana til bjargar þeim sem
ella fæm verst út úr niðurskurðinum.
Þetta mun síður en svo hafa orðið
til þess að liðka fyrir því að sátt
geti orðið um málið í ríkisstjóm, því
sjávarútvegsráðherra mun telja ein-
sýnt að ríkisstjómin Verði að grípa
til róttækra björgunaraðgerða fyrir
fyrirtæki og byggðarlög, jafnvel þótt
jafnstöðuleiðin yrði niðurstaðan.
Jón B. Hannibalsson
utanríkisráðherra:
Þurfum
nákvæmari
upplýsingar
JÓN Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra segist vilja fá aukin
gögn og nákvæmarí upplýsingar í
hendur, áður en hann tekur af-
stöðu til þess hversu mikið eigi
að skera niður þorskveiðiheimildir
næsta fiskveiðiár. Hann gefur lítið
fyrir útreikninga Þjóðhagsstofn-
unar um aukinn hagvöxt, verði
farið að tillögum Hafrannsókna-
stofnunar. „Þetta éru bara fram-
reiknaðir straumar um ekki neitt,“
sagði utanríkisráðherra í samtali
við Morgunblaðið í gær.
Jón Baldvin sagði að þingflokkur
Alþýðuflokksins hafi ekki talið tíma-
bært, miðað við þær upplýsingar sem
fyrir liggja í málinu, að gera um það
bindandi ályktun. „Þingflokkurinn
benti á að áður en endanleg ákvörðun
væri tekin um veiðiheimildir, þá
þyrftu að liggja fyrir af hálfu sjávar-
útvegsráðuneytisins upplýsingar um
svör fiskifræðinga við tillögum um
að veita meiri veiðiheimildir úr ýms-
um þeim stofnum sem em taldir
sterkari en þorskurinn. Auk þess
þyrfti að fá fram tillögur sjávarút-
vegsráðuneytisins byggðar á ráðgjöf
fískifræðinga í því efni. Þá þyrfti að
fá mat ríkisstjórnarinnar, Þjóðhags-
stofnunar og annarra aðila hvaða
verðmætum slík aukin veiðiheimild-
aúthlutun skilaði,“ sagði Jón Baldvin.
Utanríkisráðherra sagði jafnframt
að þingflokkur Alþýðuflokksins vildi
að það yrði rækilega skoðað hveijar
yrðu efnahagslegar afleiðingar ann-
ars vegar lægstu úthlutunar og hins
vegar annarra dæma, er byggðu á
öðmm forsendum.
„Þetta er auðvitað spurning um
hversu mörg fyrirtæki verða gjald-
þrota, hversu mörg lifa af, hvað at-
vinnuleysi verður mikið, hvað marg-
feldisáhrif verði mikil í öðrum þjón-
ustugreinum, hvaða áhrif þetta muni
hafa í byggðaröskun í fólksflutning-
um innanlands og hvaða áhrif þetta
mun hafa á stöðu bankakerfisins,“
sagði Jón Baldvin.
Utanríkisráðherra, eins og forsæt-
isráðherra, gefur lítið fyrir þá út-
reikninga Þjóðhagsstofnunar sem
lagðir vora fram í ríkisstjóm á laug-
ardag og gera ráð fyrir því að verði
farið að tillögum Hafrannsóknastofn-
unar verði hagvöxtur hér á landi 2,9%
frá árinu 1996 til aldamóta. „Þetta
eru bara framreiknaðir straumar um
nákvæmlega ekki neitt,“ sagði Jón
Baldvin, „hér er verið að taka ákvörð-
un frá ári til árs. Þessi ákvörðun er
ekki um aukna áhættu um þorsk-
stofninn. Hún er ekki um það hver
verður hagvöxtur árið 1997. Við höf-
um ekki hugmynd um það, hvort
stofninn lagast eitthvað, þótt veiðin
verði keyrð niður. Það em engin vís-
indaleg rök til fyrir því að klak ráð-
ist af því,“ sagði Jón Baldvin Hannib-
alsson, utanríkisráðherra.
Halldór Ásgrímsson
Framsóknarflokki:
Tökum ekki
niðurstöðum
af léttáð
HALLDÓR Ásgrímsson varafor-
maður Framsóknarflokksins og
fyrrverandi sjávarútvegsráðherra
leggur áherslu á varfærni við út-
hlutun þorskveiðiheimilda og segir
að mat Þjóðhagsstofnunar styðji
það sjónarmið. „Ákveðnar stað-
reyndir liggja fyrir um þorskstofn-
inn eftir rannsóknir Hafrannsókn-
arstofnunar og Þjóðhagsstofnun
hefur breytt þeim í efnahagsstærð-
ir til nokkurrar framtíðar", segir
Halldór. „Þeir útreikningar eru
byggðir á þeim upplýsingum sem
við höfum bestar og ég hef engan
annan grunn til að byggja á. Þetta
mat hlýtur að hjálpa þeim sem eiga
að taka ákvarðanir um veiðiheim-
ildir til að meta stöðuna."
Halldór segir að þeir sem ekki
vilji styðjast við rannsóknir Hafrann-
sóknarstofnunar og mat Þjóðhags-
stofnunar verði að útskýra sitt mál
vel. „Ég hef ekki fengið neinar upp-
lýsingar sem gefa tilefni til að taka
þessum niðurstöðum af léttúð eða
kalla þær leikfimiæfingar", segir
Halldór."
Hann kveðst vera þeirrar skoðun-
ar að sjávarútvegsráðherra þurfi
ekki síst að taka tillit til langtíma-
áhrifa þegar hann tekur ákvörðun
um sókn í þorskstofninn. „Hitt er
svo annað mál að ýmislegt getur
komið upp sem breytir forsendum
bæði til hins betra og til hins verra,"
segir Halldór. Hann segir að undan-
farin ár hafí verið gífurlegur kuldi í
hafínu fyrir norðan land en þetta sé
sem betur fer að breytast. „Ef hrygn-
ingin tekst vel á næstu árum er full
ástæða til að ætla að þróunin geti
snúist við“, segir Halldór, en tekur
fram að til þess verðum við að hafa
hrygningarstofn sem geti nýtt sér
þau hagstæðu skilyrði sem nú eru í
hafinu.
Kristinn H. Gunnarsson
Alþýðubandalagi:
Verðum að
fara meðal-
veginn
„MAT Þjóðhagsstofnunar byggist
á reiknilíkani með breytum sem
fyrirfram er vitað að standast ekki
allar“, segir Kristinn H. Gunnars-
son Alþýðubandalagi og kveðst því
telja að erfitt sé að nota þetta mat
til þess að taka ákvarðanir um
framtíðina.
„Það er til dæmis fyrirsjáanlegt að
gengi krónunnar getur ekki verið föst
forsenda. Það er kolvitlaust og búið
að vera lengi. Afleiðingar þess að
skerða þorskveiðar verulega em held-
ur ekki teknar með í þessu mati Þjóð-
hagsstofnunar. Ef veruleg búsetu-
röskun verður af völdum skerðingar-
innar hefur það efnahagsleg áhrif á
allt þjóðarbúið. Mér sýnist ekki að
neitt komi þarna fram sem breyti
afstöðunni til þorskveiðiheimilda",
segir Kristinn.
Að sögn Kristins hefur þingflokkur
Alþýðubandalagsins ekki enn tekið
sameiginlega afstöðu til tillagna Haf-
rannsóknastofnunar. „Mér sýnist að
við verðum að fara meðalveginn og
ofbjóða hvorki þeim ráðgjöfum sem
við höfum á þessu sviði né þjóðfélag-
inu sjálfu og þá sérstaklega lands-
byggðinni", segir Kristinn. „Sé tekin
ákvörðun um 175 þúsund tonna
þorskveiðiafla leiðir það fyrirsjáan-
lega af sér mikla erfiðleika fyrir út-
gerðarstaði. Ég hef ekki séð að menn
séu tilbúnir til að mæta þeim erfiðleik-
um með neinum hætti. Á meðan ekki
em til ráð til þess að mæta afleiðing-
um af hreinni friðunarstefnu sýnist
mér að skynsamlegast sé að halda
sig við í kringum 230 þúsund tonna
afia, sem er gefín upp sem einhvers
konar núlltillaga. Jafnframt þarf að
fylgjast með ástandi stofnsins eins
grannt og hægt er og endurmeta
heimildir innan ársins ef ástæða er
til“.
Davíð Oddsson
forsætisráðherra:
Akvörðun
umþorskinn
28. júlí
ENDANLEG málsmeðferð hvað
varðar ákvarðanatöku um leyfileg-
an þorskafla næsta fiskveiðiárs
verður sú að ríkisstjórnin mun á
fundi sínum að viku liðinni, þann
28. júlí fjalla um og taka afstöðu
til hugmynda Þorsteins Pálssonar
sjávarútvegsráðherra um leyfileg-
an þorskafla á næsta ári. Þetta
upplýsti Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra í samtali við Morgunblað-
ið í gær.
„Endanleg málsmeðferð verður
með nákvæmlega sama hætti og í
fyrra. Það munu fara fram umræður
innan ríkisstjómarinnar og í fram-
haldi þeirra mun sjávarútvegsráð-
herra kynna sínar hugmyndir í ríkis-
stjórn og leita eftir stuðningi við þær
og þegar hann liggur fyrir, verður
reglugerðin gefin út,“ sagði Davíð í
samtali við Morgunblaðið í gær.
„Fundur ríkisstjómarinnar á laug-
ardag var um það að fara yfir skýrslu
fiskifræðinganna og þeir svörðu fyrir-
spumum. Það stóð aldrei til að taka
ákvörðun á þessum ríkisstjórnar-
fundi," sagði forsætisráðherra.
Davíð sagði um útreikninga Þjóð-
hagsstofnunar: '„Þessir útreikningar,
sem svo eru kallaðir, voru held ég
frekar til gamans gerðir, en í alvöm.
Um leið og menn lesa þetta, þá sjá
þeir að það er alveg á mörkunum að
það eigi að vera að birta þetta. Þetta
er svona leikfimi, með stórkostlegum
fyrirvömm, langt fram í tímann,"
sagði Davíð, „og þeir munu ekki hafa
neitt með ákvörðun að gera, þegar
hún verður tekin.“
Forsætisráðherra sagði að vissu-
lega bæri að skoða það ofan í kjölinn
hvort ekki væri fært að leyfa meiri
veiðar úr öðmm stofnum en þorsk-
stofninum, sem fískifræðingar teldu
sterkari „en það er bara um svo lítið
magn sem þar er að ræða, að slík
aukning á veiðiheimildum myndi ekki
bjarga svo neinu næmi, á móti stór-
kostlegum niðurskurði í þorskveiði-
heimildum," sagði Davíð Oddsson.
Þorsteinn Pálsson
sjávarútvegsráðherra:
Aiikin sókn í
aðra stofna
athuguð
ÞORSTEINN Pálsson sjávarút-
vegsráðherra segir að nú fari fram
könnun á því í ráðuneyti hans,
hvort unnt sé að ganga eitthvað
lengra í veiðiheimildum þeirra
stofna sem mjög sterkir eru, í þeim
tilgangi að gera það frekar en
hætta þorskstofninum, sem sé
mjög veikur. „Við erum að vinna
að þeirri athugun hér í ráðuneyt-
inu nú,“ sagði sjávarútvegsráð-
herra í samtali við Morgunblaðið.
„Það fór mestur tími á fundinum
í það að fískifræðingar Hafrann-
25
------------------------------•#'
sóknastofnunar gerðu enn á ný grein
fyrir sínum rannsóknamiðurstöðum
og svömðu spumingum sem ráðherr-
ar höfðu í þéim efnum. Eftir að þeir
fóra af fundinum þá ræddi ríkisstjóm-
in þetta efni og ég lagði m.a. fram
iessa greinargerð Þjóðhagsstofnunar
um mismunandi áhrif einstakra leiða
í þessu efni, bæði til skamms tímá'
og lengri," sagði Þorsteinn um gang
ríkisstjórnarfundarins sl. laugardag,
þar sem fjallað var um gagnagmnn
þann sem hann hefur viðað að sér til
undirbúnings ákvarðanatöku um
leyfilegar þorskveiðar á næsta þorsk-
veiðiári.
Sjávarútvegsráðherra sagðist jafn-
framt hafa greint ríkisstjóminni frá
því að hann væri nú að að. skoða
hvort unnt væri að ganga eitthvað
lengra í veiðiheimildum þeirra stofna
sem mjög sterkir væm, í þeim til-
gangi að gera það frekar, en hætta
þorskstofninum, sem væri mjög veik-
ur. „Við emm að vinna að þeirri at-
hugun hér í ráðuneytinu nú,“ sagði
sj ávarútvegsráðherra.
Þorsteinn sagði að ekki hefði verið
að því stefnt að nein ákvörðun væri
tekin á ríkisstjómarfundinum á laug-
ardag, heldur hefði þar verið um
umræðu- og kynningarfund að ræða.
„Næsta skref verður væntanlega það
að ég mun leggja fram einhveija út-
reikninga á dæmuni um það hvemig
hlutirnir geta litið út, þegar heildarat-
hugun á stöðunni og þeim möguleik-
um sem fyrir hendi eru, liggur fyrir,“
sagði Þorsteinn, „sem verður auðvitað
til undirbúnings fyrir lokaákvörðun.“
Jóna V. Kristjánsdóttir
Kvennalista:
Tek útreikn-
ingummeð
varúð
„FORSENDURNAR sem Þjóðhags-
stofnun gefur sér í mati sínu eru
meðal annarra stöðugleiki í laun-
um, stöðugt gengi og stöðugleiki
í vaxtamálum", segir Jóna Val-
gerður Kristjánsdóttir Kvenna-
lista. „ Allt eru þetta stærðir sem
eru mjög óvissar og ég tel því að
við eigum að taka slíka útreikninga
með mikilli varúð.“
Um tillögur Hafrannsóknastofnun-
ar um þorskveiðiheimildir segir Jóna
Valgerður að gott sé að hafa þær til
hliðsjónar en það sé stjómmálamann-
anna að ákveða heimildimar. Hún
tekur fram að ekki sé fullt samkomu-
lag um þetta innan Kvennalistans þar
sem sumar þingkonur vilji alfarið fara
að tillögum Hafrannsóknastofnunar.
Jóna Valgerður bendir á að ef skoðað-
ar séu tillögur Hafrannsóknastofnun-
unar frá í fyrra komi fram að þá
hafi stofnunin spáð því að með 250
þúsund tonna þorskveiðikvóta á síð-
asta ári yrði unnt að leyfa veiði á 293
þúsundum tonna í ár. „Nú koma þeir
og segja að allar forsendur hafi breyst
og við verðum að friða ennþá meira
og leggja til 170 til 190 þúsund tonna
afla, ef við ætlum að byggja þrosk-
stofninn upp“, segir Jóna Valgerður.
„Ég hef ekki þá trú að það sem þeir
segja í dag sé trúverðugra en það sem
þeir sögðu á síðasta ári. Á síðasta
ári áætlaði Hafrannsóknastofnun að
veiðistofninn við upphaf ársins 1992
væri 850 þúsund tonn. Nú er sami
stofninn áætlaður 640 þúsund tonn.
Þarna er 210 þúsund tonna mismunur
á milli ára. Muninn skýrir Hafrann-
sóknastofnun með því að Grænlands-
ganga hafi ekki komið árið 1991 en
á fundi á ísafirði í fyrra var okkur
sagt að Grænlandsganga væri ekki
með í áætluninni. Sé litið á aflatölur
síðustu 30 til 40 ára kemur í ljós að
alltaf hafa verið sveiflur í þessum
afla og við höfum veitt upp í 400 til
500 þúsund tonn af þórski á ári. Með
því að fara niður í 250 þúsund tonn
værum við 43 þúsund tonnum undir
því sem Hafrannsóknastofnun hefði "
lagt til samkvæmt formúlunni frá í
fyrra. Þar af leiðandi tel ég að við
séum að taka tillit til verndunarsjón-
armiða með því að leyfa 250 þúsund
tonn.
Jóna Valgerður segir að efla þurfi
rannsóknir Hafrannsóknastofnunar
og þá sérstaklega samstarf stofnun-
arinnar við sjómenn.