Morgunblaðið - 30.10.1992, Síða 1

88 SIÐUR B/C
rcgniiIifftMto
STOFNAÐ 1913
248. tbl. 80. árg.
FOSTUDAGUR 30. OKTOBER 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
íhaldsmenn deila um Maastricht
Major hyggst kveda
niður uppreisnina
London. Reutcr, The Daily Telegraph.
JOHN Major, forsætisráðherra Bretlands, hóf í gær sókn gegn þeim
þingmönnum íhaldsflokksins sem andvigir eru samþykkt Maastricht-
samkomulagsins um nánari samvinnu aðildarríkja Evrópubandalags-
ins. Atkvæði verða greidd um samninginn í þinginu í næstu viku en
Verkamannaflokkurinn hefur ákveðið að reyna að fella ríkisstjórn
Majors með því að greiða atkvæði gegn samþykkt þótt flokkurinn
styðji samninginn.
„Við myndum glata áhrifum okkar
í Evrópu. Við myndum missa af tæki-
færinu til að beina þróun Evrópumál-
anna í þá átt sem við æskjum —
burt frá miðstýringu, í átt til mark-
aðsstefnu, stækkunar bandalagsins
og aukinnar valddreifmgar í því,“
sagði Major í þingræðu. „Við mynd-
um gefa fjárfestum í Bandaríkjunum,
Japan og fleiri löndum til kynna að
ekki sé hægt að treysta því að við
tökum framvegis þátt í Evrópusam-
starfinu."
Meirihluti íhaldsflokksins er 21
sæti en óljóst er hve klofningurinn
í þingliðinu er víðtækur. Stjórnmála-
skýrendur álíta að ákvörðun forystu
Verkamannaflokksins geti snúist í
höndum hennar; þótt Major hafí lýst
yfír því að ekki sé um að ræða van-
traust á stjórnina ef samningurinn
fellur er ljóst að allmargir íhaldsþing-
menn munu hika við að slást í hóp-
inn með andstæðingunum ef hætta
er á að slíkt leiði til nýrra kosninga.
Reuter
Perot heillar Hollywood
Á hæð einni í kvikmyndaborginni Hollywood í Kaliforníu er frægt kennileiti; nafn borgarinnar á gríðarstór-
um spjöldum. Óþekktir stuðningsmenn forsetaefnisins Ross Perots ákváðu að minna fólk á sinn mann í gær.
í skjóli náttmyrkurs skiptu þeir um fyrstu bókstafina með því að stilla upp plastdúkum með nafni fram-
bjóðandans fyrir framan fyrri hluta borgarheitisins. Margir árekstrar urðu á nálægri hraðbraut í gærmorg-
un þegar bílstjórar störðu furðu lostnir á nýja nafnið og gleymdu að huga að akstrinum.
Sjá einnig bls. 22-23.
Everest bókað
til aldamóta
TINDALEYFI á hæsta fjall
heims, Everest á landamær-
um Tíbets og Nepals, eru nú
uppseld til aldamóta.
Leyfí til að klífa fjallið kostar
um 1,5 milljónir skv. heimildum
Mbl., en ekki aftrar það mönn-
um frá því að reyna við tind-
inn, því á síðasta vori reyndu
jafnmargir að klífa hann og á
25 ára tímabili, frá því fjallið
var fyrst klifið 1953 til 1978.
Hefur hin aukna umferð valdið
mörgum áhyggjum vegna um-
hverfisspjalla.
Sjá „Mount Everest. . .“
C-blað bls. 1
Jeltsín forseti segir mannréttindi brotin á minnihlutahópum Rússa
Brottflutningi herliðs frá
Eystrasaltslöndum hætt
Moskvu. Reuter.
BORÍS N. Jeltsín, forseti Rúss-
lands, undirritaði í gær skipun
um að brottflutningi herliðs frá
Eystrasaltsríkjunum skyldi hætt,
að sögn /íar-TASS-fréttastofunn-
ar. Herliðið var áður setulið Sov-
étríkjanna gömlu en lýtur nú
stjórn Samveldisins. í fréttinni
segir að Jeltsín hafi tekið þessa
ákvörðun af ótta við að réttindi
rússnesku minnihlutahópanna í
löndunum þrem, Eistlandi, Lett-
landi og Litháen, verði fyrir borð
borin. Stjórnvöld í löndunum hafa
sett skilyrði fyrir því að Rússar,
búsettir í löndunum, fái kosninga-
rétt og takmarkað réttindi þeirra
með öðrum hætti.
Varnarmálaráðuneytið í Moskvu
sagði í síðustu viku að brottflutn-
ingnum yrði frestað um hríð vegna
þess að erfiðlega gengi að fínna
• húsnæði handa hermönnunum og
skylduliði þeirra í Rússlandi. Vitað
Tókýóráðstefnan um stuðning við nýfrjáls ríki Austur-Evrópu
Bandaríkjamenn og Japanar
heita Samveldisríkjum aðstoð
Tókýó. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Japan og Bandaríkjunum ætla að styðja Samveldis-
ríkin eða sovétlýðveldin fyrrverandi með hundruðum milljóna doll-
ara á vetri komanda. Var skýrt frá þessu á ráðstefnu í Tókýó um
'aðstoð við nýfijáls ríki. Aðstoðarforsætisráðherra Rússlands sagði
i gær að stjórn sín gæti samþykkt að Alþjóðabankinn hefði yfirum-
sjón með langtímaaðstoð við landið.
Michio Watanabe, utanríkisráð-
herra Japans, tilkynnti í gær á ráð-
stefnunni, sem fulltrúar 70 ríkja
og 20 alþjóðasamtaka sækja, að
stjórn sín ætlaði að aðstoða sovét-
lýðveldin fyrrverandi í vetur með
100 milljónum dollara (um 5,7
milljörðum ÍSK) en með aðal-
áherslu á Kyrrahafssvæðin í Rúss-
landi. Lawrence Eagleburger,
starfandi utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, skýrði frá aðstoð Banda-
ríkjastjómar en hún verður fólgin
í 260 milljóna dollara matvælaað-
stoð og í lyfjaaðstoð fyrir 14 millj.
dollara.
í ræðu sinni á ráðstefnunni sagði
Eagleburger að efnahagsumbæt-
umar í Samveldislöndunum hefðu
haft miklar þrengingar í för með
sér fyrir íbúana en lagði áherslu á
að aðeins væri unnt að hjálpa þeim
sem hjálpuðu sér sjálfír. Sagði hann
að nauðsynlegt væri að koma á
eðlilegri samkeppni í löndunum,
setja lög um eignar- og samnings-
rétt og skipa skattamálum með
betra hætti.
Alexander Shokhín, aðstoðarfor-
sætisráðherra Rússlands, sagði í
gær að stjórn sín gæti fallist á að
Alþjóðabankinn hefði umsjón með
langtímaaðstoð við landið en búist
hafði verið við að Rússlandsstjóm
Reuter
Lawrence Eagleburger (t.v.), starfandi utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, ræðir við Kiichi Miyazawa, forsætisráðherra Japans, á ráð-
stefnunni í Tókýó.
væri því andvíg. Hann lagði hins
vegar áherslu á að Rússar tækju
þátt í starfínu sem jafnréttháir
aðilar.
í dag átti að birta á ráðstefnunni
skýrslu Alþjóðabankans og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins um ástandið í sov-
étlýðveldunum fyrrverandi og um
áætlanir þessara stofnana um lang-
tímaaðstoð við þau.
er að margir ráðamenn rússneskra
varnarmála hafa verið andvígir því
að láta af hendi allar bækistöðvar í
löndunum vegna mikilvægrar land-
fræðilegrar legu þeirrar. Herfloti
Rússa ræður aðeins yfír fáum flota-
höfnum við Eystrasalt á rússnesku
landi, helstar eru hafnimar í Péturs-
borg og Kalíníngrad en hin síðar-
nefnda er umlukin litháísku landi.
Itar-TASS segir að brottflutning-
ur hersins hefjist ekki á ný fyrr en
stjórnvöld í Eystrasaltsríkjunum hafi
undirritað samninga við Rússa um
félagsleg réttindi hermannanna, sem
flestir eru rússneskir, og skylduliðs
þeirra. „Ákvörðun forsetans tengist
þungum áhyggjum hans vegna ít-
rekaðra mannréttindabrota á rúss-
neskumælandi fólki í löndunum,"
sagði í fréttinni. Þar sagði einnig
að Jeltsín hefði beðið utanríkisráðu-
neytið að semja áskorun til Samein-
uðu þjóðanna þar sem umheimurinn
yrði hvattur til að kanna ástand
mannréttindamála í Eystrasaltsríkj-
unum. Haft var eftir forsetanum að
Rússar myndu hafa í huga réttindi
hermannanna er gerðir yrðu við-
skiptasamningar við ríkin þijú sem
öll em háð Rússlandi um orku, eink-
um olíu, en einnig fleiri undirstöðu-
vörur.
Stjórnvöld í Moskvu mótmæltu
harðlega er kosið var í Eistlandi
nýverið og Rússum, sem eru um 30%
íbúanna, var meinað að kjósa þar
sem þeir hefðu ekki ríkisborgara-
rétt. Þess skal getið að Rússar geta
sótt um og fengið borgararétt í land-
inu innan tveggja ára frá umsókn.
I Lettlandi eru Rússar nú orðnir jafn-
margir Lettum en í Litháen eru þeir
um 10% landsmanna. Langflestir
rússnesku íbúanna fluttust til land-
anna eftir að þau voru innlimuð í
Sovétríkin 1940 eða eru afkomendur
innflytjenda frá þessu tímabili.