Morgunblaðið - 13.11.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1992
Sjónlistaspuni á Mokka
TUTTUGASTA og sjötta október síðastliðinn hófst vinna við hinn
svokallaða „islenska myndlistarrefil 1992“ á Mokka-kaffi með
þátttöku 35 myndlistarmanna er tilheyra margvíslegum aldurshóp-
um og liststefnum. A sextán og hálfs metra langan segldúk sem
strengdur er eftir endilöngum veggjum kaffihússins, skreyta lista-
mennirnir hálfan metra hver og vita gestir ekki fyrirfram hvaða
listamaður tekur til starfa. Eru þeim efnistök frjáls, og geta þann-
ig málað á sinn flöt, skorið i hann, saumað, bætt þriðju víddinni
við flötinn eða þrykkt á hann, svo eitthvað sé nefnt. Uppþafsmað-
ur þessa listgjörnings er Hannes Sigurðsson listfræðingur, sem
búsettur er í New York í Bandarikjunum.
„Ég er sýningarstjóri á Mokka ástandið í myndlistarheiminum hér,
og hef verið í eitt ár,“ segir Hann- og ég vil taka fram að ég ritstýrði
Morgunblaðið/Þorkell
Páll Guðmundsson frá Húsafelli, einn þeirra myndlistarmanna sem
skreytir refilinn, að vinnu sinni fyrir skömmu.
es Sigurðsson í stuttu spjalli við
Morgunblaðið um aðdraganda ref-
ilsins, „dúkurinn kemur I framhaldi
af bréfum sem ég bað um að fá
frá íslenskum Iistamönnum um
Hefðbundin ljóð
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Ljóð eiga marga vini og margir
eiga vini í ljóðum. Það þarf því enga
sérstaka ástæðu til að gefa út bók
með úrvali Ijóða. Menn vilja vera
með vinum sínum án tilefnis.
Gimsteinar nefnist bók með úrvali
Ijóða 16 höfunda sem gáfu út ljóð
sín á tímabilinu 1918 til 1944 þegar
Island var sjálfstætt konungsríki.
Ekki liggur í augum uppi hvers
vegna sá_ sem valinu ræður, Ólafur
Haukur Amason, velur einvörðungu
kvæði frá þessu tímabili. Ráða þar
þó vafalaust að nokkru smekkur og
viðhorf til ljóðsins enda kemur fram
í stuttu forspjalli að valið ráðist ekki
svo mjög af fagurfræðilegri eða bók-
menntalegri rökvísi heldur því hvort
kvæðin hafi hrifíð veljandann.
Það einkennir nokkuð val Ólafs á
ijóðum hversu hefðbundin viðhorf
hans eru til ljóðsins. Flest kvæðin
eru gamlir kunningjar með rími og
ljóðstöfum sem oft hafa birst í úr-
vali og skólaljóðum fyrri ára. Fyrir-
ferðarmestir höfundar eru þeir Davíð
Stefánsson frá Fagraskógi, Jóhannes
úr Kötlum, Steinn Steinarr og Tómas
Guðmundsson. Raunar er alltaf álita-
mál hvaða ljóð eigi að velja í slíka
bók. Sumir sakna vafalaust kvæða á
borð við Únglínginn í skóginum eftir
Halldór Laxness eða Flugur Jóns
Thoroddsens sem ekki er að finna í
úrvali Ólafs. En allt eins má færa
rök að því að slík nýjungakvæði ryfu
heildarmyndina. Það væri einnig
hægt að ræða það fram og aftur
Sjóminjasafn íslands
Sjóminjasafn Islands, Vesturgötu
8 í Hafnarfirði, hefur opnað á ný
eftir skipulagsbreytingar og rúm-
lega mánaðar lokun.
Sú breyting hefur orðið, að Sjó-
minjasafnið er nú deild í Þjóðminja-
safni íslands og lýtur stjóm Þjóð-
minjavarðar og Þjóðminjaráðs. Sjó-
minjasafni íslands er ætlað að vera
miðstöð sjóminjavörslu í landinu.
Hlutverk þess er að safna, skrásetja,
varðveita og rannsaka sjóminjar í
víðasta skilningi frá öllu landinu, og
kynna þær álmenningi með sýningar-
haldi, safnkennslu og á annan hátt.
Sjóminjasafn íslands tók til starfa
árið 1986 í Brydepakkhúsi, 130 ára
bindingsverkhúsi á hinni gömlu Ak-
urgerðislóð í hjarta Hafnarfjarðar,
við hliðina á húsi Bjama riddara og
veitingahúsi A. Hansen. í fréttatil-
kynningu segir ennfremur, að húsið
:
í Sjóminjasafni íslands.
hafí verið sérstaklega gert upp fýrir
Sjóminjasafnið og hæfí einkar vel
sem umgjörð fyrir muni og minjar
frá sjósókn og siglingum fyrri tíma.
r
SJALFSTÆÐISFLOKKURINN
BORGARMÁLARÁÐSTEFNA
laugardaginn 14. nóvember í Valhöll, Háaleitisbraut 1.
Fulltrúaráð sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík og borgarstjórnarflokkur sjálf-
stæðismanna kynna ráðstefnu um borgarmál:
Veröur ellin hamingia eöa eymd?
Eiga sveitarfélög aö taka yfir stjórn löggæslunnar?
Hve langt á aö ganga í einkavæöingu borgarfyrirtækja?
HvaÖ má umhverfið kosta?
Dagskrá:
Setning ráðstefnunnar:
Baldur Guðlaugsson, formaður fulltrúaráðsins.
Ávarp: Markús Örn Antonsson, borgarstjóri.
Lögð fram drög að niðurstöðum starfshópa:
Gunnar Jóhann Birgisson, formaður undirbúningsnefndar, Halldór
Guðmundsson, Kjartan Magnússon og Sigurður M. Magnússon.
Starfshópar funda. (Matarhlé 12.00-12.30).
Niðurstöður starfshópa kynntar - umræður.
Ráðstefnuslit.
Ráðstefnustjóri Guðmundur Magnússon, þjóðminjavörður.
Ráðstefnan er opin öllu áhugafólki um borgarmál.
Stjórnarmenn í sjálfstæðisfélögunum í Reykjavík eru hvattirtil þess að mæta.
Góð þátttaka tryggir öflugt málefnastarf.
Kl. 10.00
Kl. 10.10
Kl. 10.20
Kl. 11.00
Kl. 14.00
Kl. 15.00
ekki á nokkurn hátt. Þar kváðu við
ýmsar skoðanir, og eitthvað úr
undirdjúpum íslenskra myndlistar-
manna 'kom upp á yfírborðið. Ég
lít á dúkinn sem nokkurs konar
sáttargjörð, og þessi óvenjulega
spyrðing hefur ekki síst vakið at-
hygli þar sem þarna er um marga
þekkta íslenska listamenn að ræða,
og refillinn var meðal annars hugs-
aður til að vekja athygli á þeim og
íslenskri myndlist almennt. Þegar
fram líða stundir verður einnig
gaman að bera myndverkin á refl-
inum saman við hræringar í mynd-
list á því herrans ári 1992, og verð-
ur hann eins og stikkprufa á mynd-
listina um þessar mundir." í kynn-
ingu með atburðinum er raunar
lögð allnokkur áhersla á hlutverk
refilsins sem samvinnuverkefni
sem stefnt' er gegn ágreiningi:
„Hver listamaður verður því eins
og sjálfstæð rödd í mikilfenglegri
fúgu um leið og hann neyðist til
að koma til móts við myndmál ná-
grannans og semja við hann um
„landamærafrið“ ... Samvinna af
þessu tagi er þó ekki með öllu ný
af nálinni, fremur en svo margt
annað undir sólinni; t.d. unnu
frönsku súrrealistarnir stundum að
verkum í sameiningu, kallað
„cadavre esquis“, og eru þess dæmi
frá síðasta áratug að tveir eða þrír
listamenn sömu stefnu hafi deilt
með sér myndfletinum. En aldrei
hefur jafnstór og ólíkur hópur lista-
manna átt hér hlut að máli svo
vitað sé til, né heldur hefur það
verið gert á þennan sérkennilega
máta. 011 tilhögun er nefnilega með
afar þjóðlegu sniði og má segja að
verklagið samsvari nokkurn veginn
sjónrænt því að kveðast á, þar sem
listamennirnir þurfa að botna
„myndkvæði" hver annars, ef svo
má að orði komast. Auk þess skír-
skotar lögun dúksins í forna mynd-
listarhefð okkar íslendinga, þ.e.a.s.
refilsaumuðu vegghengin, en þau
voru einkum vinsæl á víkingaöld-
inni og oft skartað í híbýlum við
hátíðleg tækifæri, sbr. refilinn
fræga frá Hvammi í Dölum'. En
fyrst og fremst táknar gerð dúksins
þó róttækan samstarfsvilja, því á
tímum barlóms og sundrungar
stingur slíkur einhugur rækilega í
stúf og gefur tilefni til bjartsýni;
ef slíkir heimspeki- og fagurfræði-
legir andstæðingar og mínimalist-
inn og ný-expressjónistinn geta
unnið hlið við hlið þá er kannski
ekki öll nótt úti enn.“
Ólafur Haukur Árnason
hvort því markmiði höfundar að
spegla vel með vali sínu „viðhorf og
tíðaranda áranna milli heimsstyij-
alda og tíma seinna stríðsins" verði
náð án þess að velja í bókina í meira
mæli pólitísk kvæði tímabilsins,
t.a.m. kvæði þeirra Jóhannesar úr
Kötlum og Steins Steinarr. Enn er
því til að svara að mér virðist Ólafur
Haukur fyrst og fremst fagurkeri í
sínu vali og grunntónninn í vinnu
hans er að „skynja enn einu sinni
þann galdur sem gerir orðræðu
skálds að listaveki“ og miðla þeirri
skynjun til lesenda. í því ljósi verða
honum e.t.v. hin sósíalrealísku ljóð
tímabilsins lítt árennileg. Þess vegna
beinist val hans frekar að nattúru-
lýrík Jóhannesar og heimspekilegum
kvæðum Steins. Það kann að vera
að slík endursýn verði ekki raunsæ
eða fræðileg en um hana er þýðingar-
laust að deila frekar en smekk manna
yfírleitt.
Ljóðunum er sómi sýndur með
þessari útgáfu. Bókin er i vönduðu
skinnbandi með miklu gullflúri fram-
an á.
Mannlíf á Tang-a
Leiklist
Súsanna Svavarsdóttir
Gerðuberg
Sannar sögur af sálarlífi systra
Höfundur' texta: Guðbergur
Bergsson
Leikstjórn og handrit: Viðar
Eggertsson
Leikmynd og búningar: Ása
Hauksdóttir
Lýsing: Trygve J. Eliasen
Aðstoð við leikmynd: Björg
Vilhjálmsdóttir
Það eru þær Anna og Katrín
og Gunna og Tóta sem mæta til
leiks í leikgerðinni úr sögum
Guðbergs Bergssonar, Það sefur
í djúpinu, Hermann og Dídí og
Það rís úr djúpinu. Reyndar er
Tóta dulnefni Katrínar og Gunna
dulnefni Önnu, fyrir utan það að
Anna og Katrín eru stundum
systur, stundum ein og sama
manneskjan, allt eftir því hvar
þær eru staddar í furðukolli sögu-
mannsins sem svo er í furðukolli
höfundarins. Auk þeirra eru á
svæðinu Magnús (bróðir Más sem
var kvæntur Önnu en drukknaði)
sem ætlar að efna loforð sitt við
látinn bróður og kvænast ekkju
hans. Svo er Sveina gamla, móð-
ir Magnúsar, og ókunna konan
Lóa, sem skammtar sér tóbak,
drekkur alls lags dropa, hlær og
kumrar á milli þess sem hún seg-
ir kjaftasögur af sjálfri sér. Ekki
vantar heldur hina léttlyndu
skemmtanaskruggu, Sínu
frænku Tótu og Gunnu, eða Frið-
þjóf samverkamann Tótu.
Ég verð nú að segja eins og
er að ég skil Tangapersónur
Guðbergs eilítið betur eftir að
hafa séð þessa leikgerð (eða
finnst ég gera það um leið og
ég geri mér grein fýrir að það
er auðvitað tóm vitleysa). Alltént
er hver persóna hún sjálf í leik-
gerðinni. Anna er Anna, Katrín
er Katrín og svo framvegis. Þær
systur eru líkar og ólíkar. Anna
segir eitthvað og Katrín betrum-
bætir það. Þær eru í eilífri sam-
keppni um að vera betri en hinir
á stað þar sem ekkert er einu
sinni gott.
Margrét Ákadóttir í hlutverki
Lóu
En hvað sem því líður nýtur
texti Guðbergs sín mjög vel í leik-
gerðinni og , hún er mjög
skemmtilega samsett úr þessum
þremur verkum.
Sýningin er að hluta til leikles-
in og að hluta til leikin við undir-
spil texta og heppnast sérlega
vel sem slík. í hlutverkunum eru
Ingrid Jónsdóttir (Anna og
Gunna), Margrét Ákadóttir
(Lóa), Anna S. Einarsdóttir
(Katrín), Steinn Ármann Magn-
ússon (Magnús og Friðþjófur),
Harpa Árnardóttir (Sveina gamla
og Tóta) og Sigríður Eyþórsdótt-
ir (Sína frænka). Þau skapa öll
mjög skemmtilega karaktera og
fylla vel út í þá með líkamsbeit-
ingu og svipbrigðum, einkum og
sér í lagi Sigríður Eyþórsdóttir,
Margrét Ákadóttir og Harpa
Arnardóttir.
Þetta er einföld sýning, með
litlum umbúðum en þeim mun
meira lagt í leikrænu hliðina.
Leikstjórnin er mjög góð og vel
haldið utan um smáatriði og þrátt
fyrir mikinn texta er framvindan
hröð og mikil hreyfing í sýning-
unni. Ötkoman er því hin besta
kvöldskemmtun.