Morgunblaðið - 13.11.1992, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1992
Major seg-
ist engn
hafa leynt
JOHN Major, forsætisráðherra
Bretlands, neitaði í gær að hafa
leynt þingið einhverju í sam-
bandi við vopnasölu til íraks
skömmu fyrir innrásina í Kúveit
en talið er, að hún geti orðið
vandræðamál fyrir stjómina.
Sagði Major raunar, að alls ekki
væri ljóst hvort einhver lög eða
reglugerðir hefðu yfirleitt verið
brotin með sölunni. Kom þetta
fram þegar Major var að svara
fyrirspum frá Paddy Ashdown,
leiðtoga Fijálslynda demókrata-
flokksins, en í gær var hætt við
önnur réttarhöld yfir kaupsýslu-
mönnum, sem sakaðir vom um
að hafa selt írökum vopn. Var
ástæðan sú sama og áður, að í
ljós hefur komið, að salan fór
fram með vitund einhverra ráð-
herra í bresku ríkisstjóminni.
Ráðist á
ferðafólk
FIMM þýskir ferðamenn og
tveir Egyptar særðust í gær
þegar vopnaðir menn, mú-
slimskir heittrúarmenn að því
talið er, skutu á langferðabíl í
Qena í suðurhluta Nflardals.
Þetta var fjórða árásin á ferða-
fólk síðan öfgatrúarmenn lýstu
yfir, að því væri ekki óhætt í
Qena en þar eru sum kunnustu
hof og grafhýsi faraóanna.
Tókst umferðarlögreglumanni
að handsama einn árásarmann-
anna, 18 ára gamlan pilt, en
hinir komust undan. Einn ferða-
mannanna, kona, særðist alvar-
lega en þeir vom allir fluttir
með herþyrlu á sjúkrahús í Ka-
iró.
Gull í
Finnlandi
FINNSKIR jarðfræðingar hafa
fundið gull í Uomantsi í Austur-
Finnlandi og telja hugsanlegt,
að vinnsla þess geti borgað sig.
Er um að ræða gullgrýti, sem
inniheldur sjö grömm af gulli í
hveiju tonni, en til samanburðar
má nefna, að í Norður-Finnlandi
er starfrækt gullnáma, sem gef-
.ur af sér fímm grömm á tonn.
Em fimm grömm talin lágmark
í opinni námu en meira þarf til
í námu neðanjarðar. Gull hefur
fundist á tíu stöðum í Ilomantsi-
héraði en þessi síðasti fundur
þykir bestur.
Rússar fresta
brottfiutningi
STJÓRNVÖLD í Rússlandi
ákváðu í gær að fresta brott-
flutningi herliðs frá umdeildum
héraðum, sem sjálfstjómarlýð-
veldin Tsjetsjen og Ingúshetía
gera kröfu til. Var herinn send-
ur þangað til að stilla til friðar
milli Ingúsheta og Norður-
Osseta en þegar hann var að
fara þaðan aftur komu hermenn
frá Tsjetsjen á hæla honum.
Sagði talsmaður stjómarinnar í
Moskvu, að með því hefði
Tsjetsjen-stjóm brotið gert sam-
komulag og því hefði verið
ákveðið að fresta brottflutningi
hersins.
EB viUGATT-
samning
HELSTU samningamenn Evr-
ópubandalagsins, EB, í GATT-
málunum hafa fullvissað Arthur
Dunkel, framkvæmdastjóra
GATT, um einlægan áhuga sinn
á að ljúka GATT-viðræðum síð-
ustu sex ára með undirritun nýs
samnings. Dunkel fer til fundar
við samningamenn Bandaríkja-
stjómar á mánudag en talið er,
að viðræður þeirra og EB hefj-
ist aftur á miðvikudag.
Carey reynir að
afstýra klofningi
Lundúnum. Reuter, The Daily Telegraph.
Carey, erkibiskup af Kantaraborg, hóf í gær baráttu fyrir því að
afstýra klofningi innan ensku biskupakirkjunnar vegna þeirrar sögu-
legu samþykktar kirkjuráðsins að heimila konum að taka prestvígslu.
Carey var kjörinn trúarlegur leið- verður samt ekki gert að vígja kon-
togi biskupakirkjunnar árið 1990,
en í henni em um 70 milljónir
manna víða um heim. Hann hvatti
meðlimi kirkjunnar til að sýna still-
ingu og sagði að kirkjan ætti á
hættu að glata trúverðugleika sín-
um „ef konur gegndu forystuhlut-
verkum á öllum sviðum samfélags-
ins, nema sem vígðir prestar". Hann
viðurkenndi að margir innan kirkj-
unnar væm fullir angistar vegna
ákvörðunar kirkjuráðsins þar sem
þeir teldu óréttlætanlegt að konur
tækju prestvígslu vegna þess að
Jesús valdi aðeins karla sem læri-
sveina sína. „Þetta fólk er hiyggt
og ég hef mikja samúð með því,“
sagði Carey. „Ég vil segja við það:
Ekki fara annað. Verið með okkur
áfram. Við skulum vinna saman.
Við skulum hlusta á mótrökin og
reyna saman að finna leiðir til að
sætta sjónarmiðin."
Um 1.000 prestar höfðu sagt
fyrir atkvæðagreiðsluna í kirkjuráð-
inu að þeir gætu ekki haldið áfram
störfum sínum ef konur fengju að
taka prestvígslu en ekki var vitað
í gær hvað þeir myndu gera. Ann
Waddicombe, aðstoðarráðherra í
stjóm íhaldsflokksins, tilkynnti að
hún hefði ákveðið að segja skilið
við kirkjuna og spáði því að fólk
myndi „ganga úr henni í stóram
hópum".
Breska þingið á eftir að staðfesta
ákvörðun kirkjuráðsins og búist er
við að það verði gert með miklum
meirihluta atkvæða. Biskupum,
sem em andvígir ákvörðuninni,
ur og söfnuðir geta hafnað konum
í stöður sóknarpresta.
Leiðtogar íhaldsamra biskupa-
kirkjumanna í Suður-Afríku gagn-
rýndu ákvörðun kirkjuráðsins og
sögðu að hún myndi valda klofningi
innan kirkjunnar í Iandinu. Tals-
maður Desmonds Tutus erkibisk-
ups, leiðtoga biskupakirkjunnar í
Suður-Afríku, sagði að fáir Suður-
Afríkumenn myndu segja skilið við
kirlq'una þar sem kirlq'uráð um-
dæmisins hefði samþykkt í ágúst
að styðja tillöguna um að leyfa
prestvígslu kvenna og andstæðing-
ar hennar hefðu lofað að hlíta þeirri
samþykkt.
Reuter
Táragas til varnar
Ungur maður í Moskvu er hér að festa kaup á táragasbyssu í söluturni
í miðborginni en Borís Jeltsín, forseti Rússlands, hefur gefið út reglu-
gerð, sem heimilar fólki að eiga slík vopn og einnig loftbyssur. Er það
til að fólk geti varið sig í þeirri glæpaöldu, sem nú gengur yfir landið.
Grein í bresku vísindatímariti
Áhrif skólpmengunar vanmetin
London. Reuter.
SKÓLP sem látið er renna í sjó fram hefur meiri áhrif á lífríki
sjávar en hingað til hefur verið talið, að sögn bandarískra vísinda-
manna.
í grein sem birtist í nýjasta hefti
breska vísindaritsins Nature er skýrt
frá rannsóknum vísindamanna við
Woods Hole haffræðistofnunina í
Massachusetts. Þeir segjast hafa
uppgötvað mengun af áður óþekktri
stærðargráðu á djúpsjávarlífríki 185
kílómetra undan ströndum New
Jersey.
Vísindamennimir segja mengun-
ina afleiðingu þess að 8-9 milljónir
tonna af skólpi hafa verið losuð á
þessum slóðum á ári frá því í mars
1986.
Á sínum tíma var umhverfínu
ekki talin stafa nein hætta af skólp-
losuninni og byggðust þær kenning-
ar á sjávarmælingum fyrir ofan los-
unarstaðinn sem er á 2.500 metra
dýpi.
Nýjar rannsóknimar hafa hins
vegar leitt í ljós að efnasambönd úr
skólpinu hafa mengað dýra- og
plöntulíf á sjávarbotninum. Einkum
sæbjúgu og ígulker. Þá þykir allt
benda til þess að ýmsir hryggleys-
ingjar aðrir, sem étnir em af rækj-
um, krabbdýmm og fiski, hafí sogað
efnasamböndin upp í sig.
í lokaorðum greinarinnar segja
vísindamennimir að viðvarandi losun
skólps á úthafi hafi greinileg áhrif
á lífríki botnsins á losunarsvæðinu
og í þá átt sem ríkjandi straumar
liggja frá því.
Enska biskupakirkjan
Réttarhöldin yfir Honecker hafin
Dómarinn frestaði réttarhöld-
um vegna heilsubrests Stophs
Erich Honecker, fyrrverandi leiðtogi Austur-Þýskalands (yst til hægri), og Erich Mielke, fyrrverandi
öryggismálaráðherra, ræða við lögfræðinga sína áður en réttarhöldin yfír þeim hófust í gær.
Réttarhöldunum yfir Erich
Honecker, fyrrum leiðtoga Aust-
ur-Þýskalands, og fimm sam-
starfsmönnum hans var frestað
fram á mánudag í gær, í kjölfar
þess að Willy Stoph, fyrrum for-
sætisráðherra Austur-Þýska-
lands, fékk hjartaáfall á miðviku-
dagskvöld. Stoph er líkt og
Honecker sakaður um að bera
ábyrgð á dauða þeirra sem skotn-
ir voru er þeir reyndu að flýja
yfir þýsk-þýsku landamærin. Það
sama á við þá Erich Mielke, fyrr-
um yfirmann Stasi, Heinz Kessi-
er, fyrrum varnarmálaráðherra,
aðstoðarráðherra hans Fritz Stre-
letz og Hans Albrecht, sem var
háttsettur í kommúnistaflokkn-
um.
Lengi hefur verið beðið eftir að
réttarhöldin, sem era einstök í sögu
Þýskalands, myndu hefjast, en þau
höfðu einungis staðið í sautján mín-
útur er dómarinn, Hans Georg Bra-
utigam, gerði á þeim hlé eftir að
honum hafí verið skýrt frá heilsu-
farsástandi Stophs. Eftir að hafa
ráðfært sig við saksóknara og verj-
endur ákvað dómarinn svo að fresta
réttarhöldunum fram í næstu viku.
Ekki er búist við að Stoph geti ver-
ið viðstaddur réttarhöidin í nánustu
framtíð. /
Verjendur Honeckers hafa fram
til þessa árangurslaust reynt að fá
því framgengt að hann þurfi ekki
að mæta fyrir rétt af heilsufarsá-
stæðum. Honeckerþjáist af illkynja
krabbameini í lifúr og eru lífslíkur
hans metnar 6-18 mánuðir. Talið
er að réttarhöldin muni standa í
um tvö ár. „Það að halda réttar-
höld í kapphlaupi við dauðann hlýt-
ur að leiða til afbökunar á réttlæt-
inu,“ segir Nicolas Becker, veijandi
Honeckers. En þó að ákveðið hafí
verið að rétta í málinu þrátt fyrir
mótmæli veijenda féllust dómsyfir-
völd á að ganga að þeim kröfum
lækna að einungis verði réttað í
málinu í þijár klukkustundir á dag,
fyrir hádegi, tvo daga í viku, og
að Honecker fái vel útilátin hlé til
að hvíla sig.
Þá var allt fram á síðustu stundu
óvíst hvort réttarhöldin myndu hefj-
ast vegna efasemda um hvort þau
stæðust reglur réttarríkisins. Kröf-
ur almennings, ekki síst í fyrmm
Austur-Þýskalandi, um að hinir
ákærðu verði dregnir til saka fyrir
morðin hafa verið mjög háværar.
Benda skoðanakannanir til að 80%
Þjóðveija vilji sjá Honecker svara
til saka. Hins vegar er óleyfilegt,
samkvæmt stjómarskrá Þýska-
lands, að refsa fyrir brot, nema
verknaðurinn hafi verið í andstöðu
við lög er hann var framinn.
Flestir lögspekingar em sam-
mála um að samkvæmt löggjöf um
landamæri sem í gildi var í Austur-
Þýskalandi hafi verið heimilt að
skjóta á flóttafólk. Dómarar sem í
síðustu viku felldu úrskurð um
hvaða réttarreglur ættu að gilda
varðandi glæpi er framdir vom í
Austur-Þýskalandi, vom þeirrar
skoðunar, líkt og fordæmi er fyrir
í Númberg-réttarhöldunum eftir
síðari heimsstyijöldina, að taka
bæri tillit til æðri siðferðilegra
gmndvallaratriða í þessu sambandi.
Það væri ófijávíkjanleg skylda
hvers ríkis að standa vörð um líf
og frelsi þegna sinna. Sögðu þeir
austur-þýska landamæralöggjöfin,
sem heimilaði notkun skotvopna
gegn flóttamönnum, stæðist ekki
stjómarskrá Austur-Þýskalands
þegar hún væri skýrð með hliðsjón
af nefndum gmndvallarreglum.