Morgunblaðið - 23.01.1993, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1993
mmimn
................nr ^ 4*. <► a*.
„ 3ú/emig breytist harm, 1 Z trmbar.
HÖGNI HREKKVÍSI
,/ eP REVKí-AUST ? "
>
jumgmuHMtw
BEEF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Við Islendingar erum gott
fólk... er það ekki?
Frá Valdísi Jónsdóttur:
í MÍNUM huga er það alltaf hátíð-
leg stund þegar forseti íslands tal-
ar til þjóðarinnar á nýársdag.
Ræða hans vekur með mér þjóð-
emiskennd, stappar í mig stálinu
og minnir mig á hve gott er að búa
í þessu landi. Hér talar þjóðhöfð-
ingi til allra sinna þegna. Honum
var því mikil skömm gerð, þegar
ræða hans var stöðvuð til þeirra
þegna sem ekki eiga þess kost að
hlýða á hann öðruvísi en á sínu
eigin máli, táknmálinu. Fólk sem
lifir í þögninni, í óöryggi sinnar
fötlunar, þarf ekki hvað síst á þeirri
samkennd að halda sem forsetan-
um tekst að vekja með áramóta-
ræðu sinni.
En það var ekki bara forsetan-
um sem var gerð skömm heldur
líka þessum einstaklingum. Að
klippa fyrirvaralaust á táknmálsút-
sendingu og biðja ekki einu sinni
rétta aðila afsökunar er dónaskap-
ur, tillitsleysi og lítilsvirðing. Þetta
atvik rifjaði upp hvað heyrnarlaus-
um hefur oft verið mismunað af
hálfu forráðamanna sjónvarpsins.
Þeim hefur verið neitað um textun
áramótaskaups þó þeir hafi boðist
til að greiða kostnaðinn. Það hefur
verið gengið fram hjá þeim þegar
sent hefur verið út efni sem varðar
almenningsheill, samanber sjón-
varpsútsendingu í febrúar 1992
þegar mannskaðaveður gekk yfir
landið og sjónvarpað var viðvörun-
um til almennings ótúlkuðum og
ótextuðum. Heyrnarskertir ein-
staklingar hefðu þess vegna getað
farið sér að voða. Það var gengið
fram hjá þeim þegar sjónvarpað
var efni frá Stígamótum í október
síðastliðnum. Senniiega ekki álitið
að heymarskertar konur gætu lent
í kynferðislegu ofbeldi. Heymar-
skert böm geta ekki lengur notið
bamaefnis eftir að búið er að taka
út allt textað efni og talsetja það.
Reyndar er öllum heymarskertum
einstaklingum meinað að njóta ís-
lenskrar menningar í þessum vin-
sæla fjölmiðli.
Snemma árs 1991 var sett sam-
an nefnd til að fjalla um þjónustu
ríkisfjölmiðla við heymarskerta og
koma með tillögur til úrbóta. I
henni sátu m.a. ráðamenn bæði frá
menntamálaráðuneyti og sjón-
varpi. Niðurstöður nefndarinnar
urðu þær að beita sér fyrir úrbót-
um. M.a. var lagt til að allt innlent
efni yrði textað í endursýningu.
Hefur það verið gert? Nei. Að tími
táknmálsfrétta yrði aukinn í allt
að 10 mínútur. Hefur það verið
gert? Nei. Að fréttastofa sjónvarps
yki skýringatexta við fréttir. Hefur
það verið gert? Nei. Frekar hefur
verið dregið úr því. Og síðast en
ekki síst að heyrnarskertir fengju
vikulega útsendingartíma fýrir
unninn 20 mínútna þátt sem yrði
utan venjulegs dagskrártíma. hef-
ur það verið gert? Nei.
Barátta heymarskertra hefur
verið einkar hörð, kannski mest
vegna þess að það er útilokað fyr-
ir heyrandi að skilja þessa fötlun.
Það er ekki hægt að ímynda sér
hvemig það er að lifa í heimi þagn-
ar og geta jafnvel ekki heyrt sinn
eigin andardrátt eða rödd. Það er
heldur ekki hægt að ímynda sér
hvernig það er að geta ekki tileink-
að sér talmál. (Það er útbreiddur
misskilningur að heyrnarskertir
geti lesið allt af vömm. Þeir geta
það ekki frekar en við hin.) Það
er heldur ekki hægt að ímynda sér
hvernig það er að fá ekki menn-
ingu og menntun til jafns við aðra
í sínu eigin þjóðfélag. Það verður
þó hlutskipti heyrnarskertra með-
an ekkert verður gert til að breyta
því.
Eg vil trúa orðum frú Vigdísar
Finnbogadóttur forseta íslands
þegar hún segir í áramótaræðu
sinni að við íslendingar séum gott
fólk. En ég á svolítið bágt með það
þegar ég horfi upp á baráttu minni-
hlutahópa sem beijast fyrir rétt-
indum sínum. Það er eins og sú
barátta fari fram í tíðaranda fyrri
hluta þessarar aldar en ekki á tím-
um þekkingar, tækni og velmegun-
ar. Mér finnst það heldur ekki
bera vott um stórhug þjóðar né
góðmennsku þegar ævinlega er
byijað á því að draga úr þjónustu
við þá sem minna mega sín þegar
um þrengist í þjóðarbúinu.
VALDÍS JÓNSDÓTTIR,
talmeinafræðingur,
Hraunbæjarkoti,
Glæsibæjarhreppi.
Víkverji skrifar
Nú er svo komið að tölvan sem
hleypir viðskiptavinum bíla-
stæðahússins á Vesturgötu 7 út
og inn er algjörlega að gefa upp
öndina. Víkveiji leyfir sér að stinga
upp á því að hún verði nú þegar
aflögð og ný sett upp, því að þessi
hefur aldrei verið til friðs. Þó má
þakka fyrir það að bílastæðasjóður
hefur á annatímum látið vörð vera
í bíl í húsinu til aðstoðar viðskipta-
vinum, sem komast hvorki út né
inn.
Á miðvikudagskvöld lenti Vík-
veiji í því að komast ekki út úr
húsinu. Klukkan rétt fyrir átta sat
Víkveiji fastur í húsinu. Hann ýtti
á aðstoðarhnappinn og sá sem svar-
aði taldi það klaufaskap Víkveija
að hann kæmist ekki út. Varð Vík-
veiji að beita fortölum til þess að
fá aðstoð við að komast út. Eftir
um það bil 20 mínútur varð Vík-
veiji síðan var við að einhver var
að beija utan dyrnar. Kom þá í ljós
að viðgerðarmaðurinn, sem ætlaði
að komast inn á sínu eigin korti,
komst ekki inn. Víkveiji slapp síðan
úr húsinu, þegar hann hafði hleypt
viðgerðarmanninum inn og hann
gat opnað dyrnar innan frá.
Á fímmtudagsmorgun lentu síð-
an fjölmargir fastir viðskiptavinir
í erfiðleikum með að komast inn í
bflageymsluhúsið, tölvan neitaði að
hleypa mönnum inn. Nú má segja
að upp úr sé soðið. Það er greini-
legt að tölvubúnaðurinn sem þarna
var settur upp er drasl, honum
þarf að henda og setja upp tölvu-
búnað sem dugir.
xxx
Amiðvikudaginn var sór William
Jefferson Clinton, 42. forseti
Bandaríkjanna, embættiseið sinn.
Eins og gefur að skilja sinntu allir
fjölmiðlar þessum viðburði út í ystu
æsar. Víkveiji fylgdist grannt með
sjónvarpsumfjöllun um þennan at-
burð á miðvikudeginum, og
skemmtilegast þótti honum að bera
saman á hvem hátt hin breska
fréttastofa Sky-sjónvarpsstöðvar-
innar og hin bandaríska fréttastofa
ABC-sjónvarpsstöðvarinnar fjöll-
uðu um þennan merka dag í banda-
rískri stjórnmálasögu. I stuttu máli
sagt fannst Víkveija sem í frétta-
flutningi þessara ólíku fréttastofa
kristallaðist munurinn á rótgrónu
konungdæmi, Bretlandi, og elsta
lýðveldi heims, Bandaríkjunum.
XXX
Svona staðhæfing þarfnast sjálf-
sagt nánari skýringar, en Vík-
veiji tók eftir því að fréttaþulur
Sky, svo og fréttamaður hennar í
Washington, greindu frá þessum
viðburði í miklum viðhafnarstíl, og
ekki bar á öðru en undirtónninn
einkenndist af því sem kalla má
konunglega lotningu. Líkast til
hafa fréttamenn Sky sett sig í svip-
aðar stellingar og þeir myndu gera
ef verið væri að krýna nýjan kon-
ung Bretaveldis. Fréttamenn ABC-
stöðvarinnar á hinn bóginn, leiddir
af fréttastjóra sínum, Peter Jenn-
ings, fjölluðu um fréttina sem raun-
verulegan fréttaviðburð, en alltaf
örlaði þó á ákveðinni kímni. Það
var í raun og veru allt að því háðsk-
ur undirtónn í umijölluninni, en þó
góðlátlegur. Þeir voru þegar í stað
búnir að greina ræðu Clintons og
telja hana út. Þeir notuðu orðið
ofgnótt („excess") til þess að skýra
boðskap hans: Þeir höfðu talið út
að samtals notaði hann orðið breyt-
ingar („changes") 19 sinnum í
ræðu sinni. David Brinkley skýrði
ræðu hans í samtali við Jennings
á þann veg að forsetinn hafí reynt
að setja sig í Kennedy-stellingar í
ræðu sinni, en þó með Ross Perots
ívafi, þegar hann talaði um völdin
og valdahrokann í Capitol Hill
(Bandaríkjaþingi).
xxx
Síðan nefndi hann, til þess að
skýra þá ofgnótt sem honum
fannst mega lesa úr boðskap for-
setans, að þegar Ronald Reagan
sór forsetaeið hafi verið ákveðið
að fagna embættistöku hans með
stórkostlegri ostaköku. Svo margir
hafí viljað leggja gjörva hönd á
plóg við kökugerðina að hún hafí
að lokum reynst vera þijú þúsund
og eitthvað pund, sem hafi gert
það að verkum að hún hafí ekki
reynst flytjanleg og hefði aldrei
komist inn um dyrnar, þar sem
fagnaðarhátíðin fór fram. Þessu
væri bara hægt að lýsa með orðinu
ofgnótt!