Morgunblaðið - 17.02.1993, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. FEBRÚAR 1993
31
líka í grun, að oft hafi barnabörnin
trúað henni fyrir ýmsu sem ekki
átti erindi til foreldranna.
Dodda átti auðvelt með að um-
gangast fólk. Hún var eðliskurteis
og kom eins fram við alla, jafnt háa
sem lága. Fals var eitur í hennar
beinum og fyrirfannst ekki á hennar
tungu.
Eftir að Kristinn lézt árið 1967
tók nokkuð að bera á liðagigt hjá
henni í fingrum. Tók hún þá fram
prjónana sína og fór að ptjóna lopa-
peysur. Við það læknaðist hún af
gigtinni. Ekki hefi ég tölu á því,
hvað hún hefir pijónað margar peys-
ur um dagana. En þær skipta örugg-
lega hundruðum, því að Dodda til-
heyrði þeirri dæmalausu aldamóta-
kynslóð, er aldrei féll verk úr hendi.
Það er talað um erfiðleika nú í ís-
lenzku þjóðlífi. Samt eru það smá-
munir einir hjá þeim Grettistökum,
sem aldamótakynslóðin þurfti að
kljást við og lyfti til framfara í þessu
landi.
Síðustu tvö árin var þessi alda-
mótakvistur mjög þrotinn að líkam-
legum kröftum, þótt hún héldi and-
legri heilsu fram á síðustu dægrin.
í byijun þessa mánaðar þurfti
Dodda að gangast undir holskurð.
Eftir það blakti andi hennar á skari.
Um miðnætti 10. febrúar tók Drott-
inn af skarið. Láti Hann henni nú
raun lofi betri.
Guð blessi minningu Oddgerðar
Geirsdóttur.
Magnús Thoroddsen.
Þó svo lífsins saga sé alltaf að
endurtaka sig, er maður aldrei við-
búinn þegar kallið kemur.
Amma mín, Oddgerður Geirsdótt-
ir, eða Dodda, eins og hún var allt-
af kölluð, lést á Landspítalanum 10.
febrúar síðastliðinn. Undanfarin tvö
ár átti hún við veikindi að stríða og
varð af þeim sökum að dveljast með
hléum á Vífilsstaðaspítala. Veikindi
hennar komu þó ekki í veg fyrir að
hún fagnaði níræðisafmæli sínu
heima á Aragötu í haust ásamt vin-
um og vandamönnum.
Ég átti þvi láni að fagna að alast
upp á heimili hennar og njóta návist-
ar hennar. Hún var alltaf skemmti-
legur viðmælandi, kunni fjölda
kvaeða og sagna. Svo var hún einn-
ig gædd einstaklega skemmtilegu
skopskyni og aldrei var lognmolla
þar sem hún var. Það gekk oft mik-
ið á heima á Aragötunni, ekki síst
eftir að barnaböm hennar hófu há-
skólanám og hófu að venja komur
sínar til hennar nánast daglega.
Amma fylgdist af áhuga með
barnabörnum sínum og námi þeirra,
ekki síst þeirra Sigga, Þóru og
Didda, sem fóm utan til framhalds-
náms. Hún gladdist ósegjanlega yfir
velgengni þeirra og fagnaði hverju
skrefi sem stigið var á námsbraut-
inni.
Þó að líkamlegt þrek hennar hafi
þorrið hin síðari ár hélt hún and-
legri heilsu allt fram á síðasta dag.
Hún fylgdist vei með þjóðmálum og
ræddum við þau gjarnan. Hún hafði
ákveðnar skoðanir á stjórnmálum,
fylgdi Sjálfstæðisflokknum að mál-
um og var lítið hrifin af kommum
og framsókn. Hún sagði stundum
við mig að hún undraðist allt þetta
tal um að við íslendingar ættum
erfiða daga, menn ættu bara að vita
hvemig lífið hefði verið fyrr á öld-
inni. Amma var af þeirri vinnusömu
aldamótakynslóð sem vildi vera
sjálfri sér nóg og skulda engum
neitt. Mörgum þeirra sem hæst tala
um að taka bara lán og velta neyslu
líðandi stundar yfir á komandi kyn-
slóðir væri hollt að hugleiða þá lífs-
skoðun.
Ég mun fyrst og fremst minnast
ömmu sem svipmikillar og skemmti-
legrar konu. Ég þakka fyrir þau
góðu kynni sem ég hafði af henni
og kveð hana með söknuði. Ég veit
að nú er hún komin í góða vist.
Megi góður Guð geyma hana.
Kristinn Tryggvi Þorleifsson.
Nú er hún amma Dodda dáin.
Hún hefur kvatt þetta tilverustig
og skemmtir nú öðrum með kímni-
gáfu sinni og frásagnarsnilld. Þær
verða ekki fleiri stundirnar sem við
sitjum hjá henni í borðstofunni á
Aragötunni yfir ijúkandi kaffibolla
og hlustum á hana segja sögur af
Minning
María Kristín Páls-
dóttir frá Höfða
ferðalögum sínum og samtíðar-
mönnum sem oftast enduðu á
spaugilegu atviki eða fleygri tilvitn-
un.
Þegar ég stundaði nám við Há-
skólann gerði ég ósjaldan hlé á lestr-
inum til að líta inn til ömmu Doddu.
Það stóðst yfirleitt á endum, að
maður hafði rétt klifið stigann þeg-
ar kaffið var farið að seitla niður í
könnuna. Með því fylgdi síðan með-
læti og spjall sem alltaf skyldi mann
eftir í betra skapi. Þannig var hún
amma Dodda, ávallt tilbúin að taka
sér hlé frá því sem hún var að gera
til að hressa mann við og senda
mann aftur út í lífið endurnýjaðan
á sál og líkama.
Hún fylgdist grannt með háttum
fjölskyldunnar og ekki síst náms-
framvindu okkar bamabarnanna,
og þegar leið að prófum þá gat hún
sagt manni nákvæmlega hver væri
að fara í hvaða próf og hvenær.
Þannig vissi hún allt um alla og
eftir að við hjónin héldum til Banda-
ríkjanna til framhaldsnáms, þá var
ávallt okkar fyrsta verk er við kom-
um að utan að kíkja inn á Aragöt-
unni og fá fréttir af fjölskyldunni
og kannski eins og eina kímnisögu
sem innsigluð var með skellihlátri
eða góðlegu glotti.
Og þannig munum við minnast
ömmu Doddu. Sá tómleiki sem að
jafnaði myndast við ástvinamissi er
fylltur af hlýjum minningum úr
borðkróknum á Aragötunni og þeim
smitandi hressleika og kímni sem
fylgdi henni til síðasta dags.
Kristinn Tryggvi Gunnarsson,
Guðrún Högnadóttir.
í gær, þriðjudaginn 16. febrúar,
var jarðsett frá Dómkirkjunni frú
Oddgerður Geirsdóttir frá Múla í
Biskupstungum, til heimilis á Ara-
götu 12, Reykjavík. Fjögur voru þau
alsystkinin sem fæddust á Múla, þau
Anna, Oddgerður, Egill og Kristín.
Hálfsystir þeirra, Geira B. Parris,
býr í Bandaríkjunum og er ein á
lífi af systkinahópnum.
Öll báru þau systkini vott þeirrar
reisnar og höfðingsskapar er fór af
Múla-heimilinu er var í þjóðbraut.
Því var þar oft gestkvæmt, og þar
einn af mörgum var Símon Dala-
skáld er orti eftirfarandi:
Ættstór frið og hyggju hress
hamingju með frðða
Anna prýðir Múla mest
móðir bóndans góða.
Sér oft leika saman tvær
sínum krðftum beita
Oddgerður og Anna þær
ungar systur heita.
Oft hjá mey hinn indæli
ört svo tárin þoma
litli Egill árgali
er um bjarta morgna.
Skýring: Anna var móðir bóndans
góða, Geirs, föður systkinahópsins,
en Kristín var ekki fædd.
Dodda, eins og Oddgerður var
nefnd af vinum sínum, var annáluð
fyrir dugnað, er margir nutu góðs
af. Þar á meðal voru þrír synir
Önnu systur hennar, er dó 20. jan-
úar 1933, tæplega 32 ára gömul.
Gæska hennar og eiginmanns henn-
ar Kristins heitins Stefánssonar, er
dó 2. september 1967, var þessum
ungu drengjunum mikill styrkur á
uppvaxtarárum þeirra.
Dodda bjó yfír ríkri skaphöfn er
hún fór vel með, því að stutt var í
hláturinn og glöggt auga fyrir því
spaugilega í orðum og athöfnum.
Hún var laus við allt tildur, hafði
ríka réttlætiskennd og gekk hreint
og beint til verks í hveiju sem hún
tók sér fyrir hendur.
Því var félagslyndi hennar og
ræðni vel þegin, og var skemmtilegt
að heimsækja hana á Vífilsstaði.
Hún vissi og allir er heimsóttu hana,
að hveiju stefndi, en hún lét það
ekki skyggja á heimsóknina. Þessi
níræða kona hafði stálminni sem sjá
má af því að þessar vísur sem að
framan getur, fór hún með eftir
minni, aðeins þremur vikum áður
en hún dó. Dodda vildi ekki að vís-
urnar glötuðust. Með þakklæti fyrir
umhyggju hennar og vináttu, sendi
ég fjölskyldu hennar samúðarkveðj-
ur.
Torfi Asgeirsson.
Fædd 24. september 1906
Dáin 9. febrúar, 1993
í dag er til moldar borin tengda-
móðir mín María Kristín Pálsdóttir
frá Höfða í Grunnavíkurhreppi. Hún
var fædd á Bæjum á Snæfjallaströnd
við ísafjarðardjúp, en fluttist tveggja
ára gömul með foreldrum sínum
norður í Jökulfjörður þar sem þau
settust að á Höfða við Leirufjörð.
Þar ólst María upp í stórum systkina-
hópi, við leiki og störf. Eins og þá
var títt tóku bömin virkan þátt í
daglegu lífi á heimilinu og lærðu til
allra almennra starfa f samræmi við
getu og þroska. Skólagangan var
hvorki löng né fjölþætt. Þar vestra,
sem svo víða á landsbyggðinni, var
eingöngu um að ræða farskóla hluta
úr vetri ásamt tilsögn foreldra og
eldri systkina. Eigi að síður rækti
María nám sitt af alvöru og sam-
viskusemi eins og allt annað sem
henni var falið.
Um tvítugt hleypt María heimdrag-
anum og hélt suður, þar sem hún
gekk að hveiju því starfi sem bauðst,
hvort heldur voru veitingastörf, hrein-
gemingar, síldarsöltun á sumrin eða
saumaskapur, svo að eitthvað sé
nefnt. Var hún alls staðar annáluð
fyrir dugnað og ósérhlífni. María lærði
fatasaum á yngri árum og hafði hún
af því atvinnu um tíma, en einnig
naut heimilið þess í ríkum mæli.
Árið 1932 gekk María í hjónaband
með Maríusi Jónssyni, sem þá var
að helja sinn síðasta námsvetur í
Vélstjóraskólanum. Fyrstu hjúskap-
arárin bjuggu þau víða eins og al-
gengt var á þessum ámm húsnæðis-
leysis, m.a. á Akranesi. Árið 1935
flytjast þau svo á Stýrimannastíg 13.
Bömin urðu fjögur og hvíldi uppeldi
þeirra mest á herðum Maríu þar sem
Maríus stundaði sjóinn öll uppvaxtar-
ár þeirra. Einnig var það í hennar
höndum að halda utan um það sem
aflað var til heimilisins og fórst henni
það vel úr hendi.
Margt leitar á hugann þegar slík
heiðurskona, sem María var, er
kvödd. Kynni okkar hófust þegar ég,
sem verðandi tengdadóttir, kom fyrst
á heimili hennar fyrir nær 40 árum.
Varkámi, en velvild, einkenndi við-
mót Maríu í fyrstu og var hún í þvf
eins og öðm samkvæm sjálfri sér.
Hún var sein til náinna kynna og
ekki allra, en hver sá sem ávann sér
traust hennar og tiltrú hafði þar með
eignast tryggan vin og bakhjarl sem
ekki brást. Þegar fram liðu stundir
og við hjónin fluttumst heim til ís-
lands með tvo elstu syni okkar eftir
nokkurra ára dvöl erlendis varð mér
smám saman ljóst hvílíkt fágæti ég
hafði eignast í vináttu tengdamóður
minnar, vináttu sem óx og þroskað-
ist fram á sfðasta dag.
Eitt það fyrsta sem vakrí athygli
mína í fari Maríu var verklag hennar
og vandvirkni við heimilisstörfin. Þar
var ekkert verk svo smátt að réttlæt-
anlegt væri að kasta til þess höndum.
Hver hlutur átti sinn stað og allt í
óhagganlegunS skorðum. Sérstak-
lega er mér þó minnisstætt hvemig
hún gekk til verks þegar þvo átti
stórþvott, eins og það hét fyrir daga
sjálfvirku þvottavélanna. Þá varð allt
að fara fram samkvæmt föstum regl-
um og handtökin ekki spöruð til að
árangurinn yrði sem næst fullkom-
inn. Sama natni var viðhöfð við loka-
frágang, hvergi mátti sjást brot eða
hrukka. Straufría tískan átti aldrei
uppá pallborðið hjá henni.
María gerði miklar kröfur til sjálfr-
ar sín ekki aðeins í verki heldur einn-
ig í orði og hún gerði einnig kröfur
til þeirra sem hún umgekkst. Hún
var afskaplega hreinskiptin og tæpit-
ungulaus í samskiptum sínum við
annað fólk og þoldi illa meiningar-
laust flangs og fleðulæti í sinn garð
enda kunni hún sjálf illa að leika
þann leik. Orðheldni var henni í blóð
borin og svo sjálfsögð að henni
reyndist stundum erfitt að skilja
hversu léttvægt það var sumu fólki
að lofa en efna ekki.
María var greind kona og vel lesin
og sérlega vel máli farin. Hún talaði
góða og kjammikla íslensku þrátt
fyrir takmarkaða skólagöngu, enda
var hún um áratuga skeið ein af
heimildamönnum Orðabókar Háskól-
ans varðandi gömul orð og hugtök.
Hún átti létt með að læra utan að
heilu kvæðabálkana og sem ung
stúlka í Jökulfjörðum lærði hún af
öðmm sönglög og ýmsa texta sem
ekki höfðu borist á prenti vestur.
Textana skrifaði hún í stílabækur
og varðveitti. Síðar meir urðu bækur
þessar fulltrúa Stofnunar Áma
Magnússonar undrunarefni vegna
innihalds, en þó ef til vill sérstaklega
vegna réttritunarinnar, enda varla
nokkra ritvillu að finna. Einnig vakti
falleg rithönd og frágangur allur
athygli. í þvi eins og öðm sat natnin
og vandvirknin í fyrirrúmi. María var
vel minnug og hafsjór af fróðleik um
fyrri tíma. Mun einhveiju af því verða
haldið til haga af sömu stofnun, en
það vom frásagnir ýmsar sem teknar
vom upp á hljóðsnældu fyrir nokkr-
um ám. Við sem lifum Maríu eigum
eflaust eftir að sakna þess hversu
lítið við tileinkuðum okkur af fróð-
leik hennar meðan þess var kostur.
María naut sín vel á mannamótum
og var þá gjarnan hrókur alls fagnað-
ar. Best kunni hún við sig með göml-
um sveitungum og ættingjum. Sér-
lega þótti henni gaman að taka í
spil og stundaði félagsvist fram að
því síðasta þegar heilsan leyfði. Einn-
ig naut hún þess að fá til sín bömin
og fjölskyldur þeirra og hugsa ég
að lengi verði munuð aðfangadags-
kvöldin á Stýró 13 þegar þeir sem
aðstæður höfðu til, komu saman síðla
kvölds til súkkulaðidrykkju. Það vom
góðar stundir.
Nú þegar ég kveð tengdamóður
mína í hinsta sinn er mér efst í huga
þakklæti fýrir það mikla traust og
vináttu sem hún ávallt sýndi mér.
Ég votta tengdaföður mínum og
tengdafólki dýpstu samúð.
Blessuð sé minning hennar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljðta skalt.
(V. Briem.)
Kristbjörg Þórhallsdóttir.
Kær föðursystir mín, María Krist-
ín Pálsdóttir, er látin. Hún lést 9.
febrúar sl. á St. Jósefsspítala í Hafn-
arfirði.
María fæddist í Bæjum á Snæ-
fjallaströnd 24. september 1906.
Foreldrar hennar voru hjónin Stein-
unn Jóhannsdóttir og Páll H. Hall-
dórsson bóndi þar. Páll var sonur
Halldórs Hermannssonar bónda á
Nauteyri og konu hans, Maríu Re-
bekku Kristjánsdóttur frá Reykjar-
firði við Djúp. Foreldrar Steinunnar
vom hjónin Jóhann Jónsson bóndi á
Svanshóli, Bjarnarfirði Str. Níelsson-
ar frá Kleifum, og Guðrún Stefáns-
dóttir, Stefánssonar frá Hrófbergi í
Steingrímsfirði.
María ólst upp með foreldrum sín-
um og systkinum í Bæjum til fjög-
urra ára aldurs og síðan á Höfða í
Gmnnavíkurhreppi, N-lsafjarðar-
sýslu, en þangað fluttust foreldrar
hennar með börn sín vorið 1910 og
bjuggu þar til æviloka.
Höfðasystkinin vom níu: Guð-
mundur bóndi og sjómaður á Odds-
flöt í Grunnavík og síðar á ísafirði,
kona hans var Elísa G. Einarsdóttir
frá Dynjanda, þau em bæði látin.
Halldór bóndi á Höfða og síðar verka-
maður á ísafirði, hann er látinn.
Sólveig Steinunn, húsfreyja á Sút-
arabúðum, síðar í Bæjum og Hnífs-
dal, er nú á Hlíf á Isafirði, maður
hennar var Friðbjörn Helgason
bóndi, hann er látinn. Rebekka, hús-
freyja á Dynjanda og síðar í Bæjum,
gift Jóhannesi Einarssyni bónda frá
Dynjanda, þau em bæði látin. Jóhann
Ágúst, bóndi á Höfða og síðar verka-
maður í Bolungarvík, kona hans var
Sigríður Pálsdóttir frá Meiri-Bakka
í Skálavík, þau em bæði látin, Jó-
hann lést í desmber sl. Kristín lést
ungbam. Næst var María Guðrún
húsfreyja á Höfða, síðar verkakona
í Reykjavik. Helga húsfreyja á Eski-
fírði, gift Leifí Helgasyni bifreiða-
stjóra, hann er látinn.
María fór ung að heiman í atvinnu-
leit til Reykjavíkur, þar lærði hún
fatasaum og allt lék í höndum henn-
ar, hún var afar vandvirk í öllum sín-
um verkum. Þá vann hún hjá Guð-
rúnu á Biminum í Hafnarfirði, sem
var virtur matsölustaður og þótti góð-
ur skóli fyrir verðandi húsmæður.
Hún bjó alla tíð að þessari menntun
sinni. Hún fór í síldina á Sigluíjörð á
sumrin, en þá var maður hennar vél-
stjóri á síldarbátum fyrir norðan.
Hún giftist eftirlifandi eiginmanni
sínum, Maríusi Jónssyni, 30. ágúst
1932. Hann er frá Eskifirði, foreldr-
ar hans vom Jón Jónsson beykir á
Eskifírði og Guðbjörg Bessadóttir
húsfreyja á Norðfirði. María og Mar-
íus byijuðu búskap á Akranesi, en
fluttust fljótlega til Reykjavíkur á
Stýrimannastíg 3.
Þau fluttu sig um set 1948 ofar á
stíginn og kaupa hæð í húsinu Stýri-
mannastíg 13 og búa þar til vors
1989. Þá var heilsan farin að bila og
bmgðið á það ráð að fara í íbúðir
fýrir aldraða á Boðahlein 4 í Garðabæ.
Þau hjónin eignuðust fimm böm,
einn dreng misstu þau í fæðingu.
Hin era: Inga Halldóra Kristín, f.
22. október 1931, hún var gift Herði
Sigmundssyni, hann er látinn. Börn
þeirra em þrjú, sex bamaböm og
eitt bamabarnabam. Seinni maður
hennar er Jón Alfreðsson. Óskar
Halldór, f. 23. júní 1934, kvæntur
Kristbjörgu Þórhallsdóttur, þau eiga
þijá syni og fjögur bamaböm. Stein-
unn Pálína, f. 20. desember 1941,
fyrri maður hnennar var Benedikt
Árason og eiga þau einn son. Seinni
maður hennar er Sæþór Skarphéð-
insson og eiga þau þijá syni. Yngst
er María Guðbjörg, f. 7. apríl 1948,
var gift Samúel Gústafssyni, þau
eiga þijú böm. Sambýlismaður henn-
ar er Guðbrandur Jónsson. Afkom-
endur Maríu Kristínar em orðnir 28.
Heimilisfaðirinn var langdvölum
að heiman. Hann stundaði sjóinn
fram á síðustu ár. Hann sigldi öll
stríðsárin og María vissi því hvað
það var að búa við óvissu og ótta
um afdrif ástvina á hættutímum.
Uppeldri bamanna og umsjá heimil-
isins mæddi því mest á henni.
María var traustur vinur, vel skyn-
söm kona, fróð og minnug. Hún
unni íslenskri tungu og sendi oft frá
sér ýmislegt um íslenskt mál til Rík-
isútvarpsins og Orðabókar háskól-
ans. Þá hafði hún afar fagra rit-
hönd, en það hafði móðir hennar
einnig og mörg systkina hennar.
Það voru falleg jólakortin frá henni
og hún gleymdi ekki börnunum, þau
fengu sitt kort hvert og eitt. Ég er
fædd á Höfða og heiti móðumafni
Maríu og hef því verið í miklu uppá-
haldi hjá henni og systkinum hennar
alla tíð. Það má segja að ég hafi átt
mitt annað heimili lengi vel á Stýri-
mannastígnum hjá Maju minni og
Maríusi manni hennar. Þau hafa allt-
af borið umhyggju fyrir mér og fjöl-
skyldu minni. Við þökkum alla ástúð
fyrr og síðar. Innilegar samúðar-
kveðjur sendum við til aldraðs eigin-
manns, barna og annarra aðstand-
enda.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Steinunn M. Guðmundsdóttir.