Morgunblaðið - 18.03.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1993
Morgunblaðið/Ingvar Guðmundsson
Þakið rofið
RJÚFA varð þak hússins Fagraness við EUiðavatn, til að slökkva eldinn.
Eldur kviknaði í einbýlishúsi við Elliðavatn
Hundar vöruðu eig-
endur sína við hættunni
FJÖGURRA manna fjölskylda slapp naumlega út úr logandi húsi við
Elliðavatn í fyrrinótt. Tveir hundar fjölskyldunnar vöktu hana af vær-
um svefni og logaði þá mikiU eldur í húsinu. Talið er Uklegt að eldur-
inn hafi kviknað út frá rafmagni.
Slökkviliðinu var tilkynnt um eld-
inn kl. 4.06 um nóttina. Þegar það
Neisti komst
í spónahrúgu
SLÖKKVILIÐIÐ í Reykjavík var
kaliað að húsi við Hverfisgötu
laust fyrir hádegi í gær, þar sem
mikil reykjarlykt fannst i húsinu.
Slökkviliðsmenn þefuðu sig áfram
niður í kjallara og fundu upptök reyk-
jarlyktarinnar. I kjallaranum hafði
skömmu áður verið unnið við slípi-
rokk opg virðist sem neisti frá honum
hafi hrokkið niður á milli gólfborða.
Undir gólfborðinu hafði safnast
spónahrúga, vegna fyrri trésmíða í
kjallaranum og þar hafði glóðin
hreiðrað um sig. Slökkviliðinu gekk
greiðlega að hindra útbreiðslu elds.
Engar skemmdir urðu á húsinu.
kom á staðinn logaði töluverður eld-
ur í húsinu Fagranesi við Elliðavatn.
Fjögurra manna Qölskylda, hjón með
tvö böm, var nýlutt í húsið og vakn-
aði um nóttina við mikla gá frá
tveimur hundum heimafólks.
Þegar slökkviliðið kom á vettvang
voru tveir reykkafarar sendir inn í
húsið. greiðölega gekk að slökkva
eldinn, sem var mestur í eldhúsi. Þó
þurfti að ijúfa þak hússins og klæðn-
ingu af veggjum til að komast fyrir
glóð.
Fagranes er timburhús með
steyptum kjallara. Miklar skemmdir
urðu á íbúðarhæðinni, sérstaklega í
og við eldhúsið, en sót og reykur
barst um allt hús.
Slökkviliðið hafði vakt við húsið
fram til kl. 10 í gærmorgun. Rann-
sóknarlögregla ríkisins kannar nú
eldsupptök, en samkvæmt upplýs-
ingum hennar er talið líklegast að
kviknað hafi í út frá rafmagni í eld-
húsi.
„Bókinni lokað“ í dag í Lestrarkeppninni miklu
Margir frá-
bærir lestr-
arhestar
LESTRARKEPPNINNI miklu lýkur í dag og
„bókinni lokað“ formlega í beinni útsendingu á
Rás 2 kl. 16.30. Þá eiga öll eyðublöð um lestur
nemenda að hafa borist í hendur kennara bekkj-
ardeilda. Stefán Jón Hafstein, framkvæmda-
stjóri keppninnar, sagði að sér sýndist að keppn-
in hefði gengið framar öllum vonum, þrátt fyr-
ir leiðinlegt bakslag í upphafi, þegar skólar í
Reykjavík hættu við þátttöku. „Mér sýnist vera
ótrúlegur árangur lijá einstökum nemendum,"
segir Stefán, „kæmi mér ekki á óvart þó að
margir hefðu lesið 15-20 bækur - til dæmis
stefnir 11 ára stelpa í Hafnarfirði hraðbyri í
30 bækur fyrir keppnislok."
Allstaðar að berast fréttir af lesandi börnum og
mikill keppnisandi ríkir í skólum landsins. Á Héraði
hafa þau lesið í blíðviðrinu í Hallormsstaðaskógi.
Skíðaferðir og árshátiðir hafa aðeins dregið frá lestr-
inum, þó ekki á ísafirði, þar sem lesið er uppi í
skíðabrekkum. Frá Lundarskóla i Axarfirði bárust
þær fréttir að inflúensa hefði seinkað prófum hjá
eldri bekkjum, sem voru því á kafí í próflestri þessa
dagana, en skólinn er engu að síður með í keppninni.
Bókasöfn staðið sig vel
Bókasöfn hafa tekið vel við sér, eins og bókasöfn-
in á Akranesi og í Vestmannaeyjum sem boðið
hafa fríkort í tengslum við keppnina. Nokkur skóla-
bókasöfn hafa látið senda sér bókakassa með
spennu- og ástarsögum til að koma til móts við
auknar þarfir elstu nemenda.
Að barn og bók nái saman
Stefán segir frá 6 ára strák í fyrsta bekk, sem
var óánægður með Lestrarkeppnina af því hann var
ekki orðinn læs - aðeins hálfnaður með stafrófið
og rétt byrjaður að kveða að. Einnig kom upp
dæmi um barn, sem átti erfitt með að lesa vegna
fötlunar. „Við útilokum hvorki þau stautfæru né
hin sem þurfa að láta lesa fyrir sig. Aðalatriðið er
að barn og bók nái saman.“
Allir fá viðurkenningu
Bókasamband ísiands verðlaunar þá bekkjardeild
Morgunblaðið/Úlfar Ágústsson
Lesið í skíðabrekkunum
BÓKIN á lofti á meðan beðið er eftir lyftunni
í skíðabrekkunum á ísafirði
sem mest les í hveijum árgangi. Hver nemandi fær
tvær bækur. Allar bekkjardeildir sem taka þátt í
keppninni fá viðurkenningarskjal. „Enda keppnin
haldin með þeim formerkjum, að þeir einir tapa sem
ekki eru með,“ segir Stefán.
—Verður ekki gífurleg vinna að fara í gegnum
öll eyðublöðin?
„Eg á alls ekki von á því. Stór og vaskur hópur
nemenda í tölvunámi við Menntaskólann í Kópavogi
ætlar að taka að sér tölvuúrvinnsluna. Þau eru í
viðbragðsstöðu eftir eyðublöðunum," segir Stefán,
sem býst við gögnum frá 200 grunnskólum landsins
og í stærstu skólunum gætu verið 20-30 bekkjar-
deildir. „Það væri einnig mjög vel þegið að fá frétt-
ir um, hver hefði lesið mest í hveijum skóla.“
Kennarar eða umsjónarmenn bekkjardeilda eru
hvattir til að skila eyðublöðum sem fyrst til skóla-
stjóra, sem sendir inn niðurstöður viðkomandi skóla.
Skilafrestur er til 25. mars. Póstfang keppninnar
er: Pósthólf 1090, 121 Reykjavík.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
RAGNHILDUR SVERRISDÓTTIR
Flókið ferli þegar atvinnu-
leysisbætur eru ákveðnar
Atvinnuleysistryggingasjóður greiddi í fyrra rúmlega 1,8 millj-
arð í bætur og sjóðnum er markaður tæplega 2 milljarða tekju-
stofn á þessu ári. Bein framlög til bóta nema 1.464 milljónum, en
að auki leggja sveitarfélögin fram 500 milljónir, sem sjóðurinn
útdeilir til atvinnuskapandi verkefna. Þegar sótt er um atvinnu-
leysisbætur hefst töluvert flókið ferli og margir koma þar nærri.
Sem dæmi um það ferli, sem
hefst þegar atvinnulaus maður
sækir um bætur, má taka mann
í Reykjavík. Hann snýr sér til
Ráðningarskrifstofu Reykjavíkur-
borgar og fær þar plögg, sem
hann biður fyrrum vinnuveitanda
sinn að útfylla. Óskað er eftir
upplýsingum um fjölda unninna
dagvinnustunda undanfama tólf
mánuði. Til að eiga rétt á fullum
bótum þurfa stundimar að vera
a.m.ki 1700, sem samsvarar 42,5
vinnuvikum, þar sem unnið er 40
stundir í viku.
Stéttarfélagið aflar gagna
Þessi plögg fer sá atvinnulausi
aftur með á Ráðningarskrifstof-
una, þar sem þau em stimpluð
einu sinni í viku. Eftir tvær stim-
planir snýr hann sér til stéttarfé-
lags síns, þar sem plögg hans eru
skoðuð og reiknað út hvaða bætur
honum ber. Stéttarfélagið sendir
síðan umsóknina, ásamt öðrum
nauðsynlegum gögnum sem það
hefur aflað, til úthlutunarnefndar,
sem leggur blessun sína yfir út-
reikningana, éða gerir athuga-
semdir.
Úthlutunarnefnd fer yfir
Úthlutunarnefndir hafa með
höndum úthlutun bótafjár fyrir
hvert félag eða félagasamband
og em skipaðar fulltrúum stéttar-
félaga og vinnuveitenda. Á öllu
Iandinu em þær 119, þar af 40 í
Reykjavík. Algengt er að ein
nefnd starfi fyrir hvert stéttarfé-
lag, en smærri félög hafa samein-
ast um nefndir og landssambönd
hafa mörg eina nefnd, til dæmis
Landssamband vömbifreiðastjóra
og Farmanna- og fískimannasam-
bandið. Nefndimar úrskurða um
bótarétt einstaklings og fara yfir
vafaatriði, sem upp kunna að
koma. Má þar nefna, að fyrir-
tæki, sem atvinnulaus maður hef-
ur starfað hjá, getur hafa verið
lagt niður og erfiðleikum bundið
að fá_ staðfestingu á vinnufram-
lagi. í þeim tilfellum er t.d. stuðst
við launaseðla.
Blessun sjóðsins
Þegar nefndirnar hafa tekið
afstöðu til gagna stéttarfélaganna
um bótagreiðslur eru upplýsingar
sendar Tryggingastofnun ríkisins,
þar sem Atvinnuleysistrygginga-
sjóður er til húsa, eða til sýslu-
manna úti á landi, sem em um-
boðsmenn Tryggingastofnunar.
Þar er enn farið yfír gögnin. Ef
gerðar em athugasemdir em
gögnin send úthlutunamefndum
að nýju, sem yfirfara þau og leið-
rétta í samræmi við athugasemd-
irnar, enda bera nefndimar
ábyrgð á hverri greiðslu. Endan-
leg samþykkt Atvinnuleysistrygg-
ingasjóðs, eða sýslumanns, veldur
því, að stéttarfélögin fá senda í
ávísun eina upphæð, sem er sam-
tala þeirra bóta sem félagið deilir
út til atvinnulausra félagsmanna
sinna.
U msýsluþóknunin
Strangt til tekið ber úthlutun-
amefndunum sjálfum umsýslu-
þóknun fyrir öflun gagna og nauð-
synlegan útreikning. Þar sem þær
hafa falið stéttarfélögunum þá
vinnu rennur þóknunin til þeirra.
Á síðasta ári nam þóknunin allt
að 5% af upphæð útgreiddra bóta.
Það er þó ekki algilt, því óska
þarf sérstaklega eftir slíkum
greiðslum og hafa sum félög ekki
nýtt þann rétt. Önnur hafa fengið
lægri greiðslu en sem nemur 5%,
þar sem þau hafa óskað eftir
greiðslu á beinum útlögðum
kostnaði og hann þá ekki náð svo
háu hlutfaili. Fyrir skömmu ósk-
aði sjóðurinn upplýsinga frá stétt-
arfélögunum um sannanlegan út-
lagðan kostnað þeirra vegna þess-
arar vinnu. Á grundvelli þeirra
upplýsinga ákvað stjórn Atvinnu-
leysistryggingasjóðs á mánudag
að lækka hlutfallið. Á þessu ári
mun hámarkshlutfallið því nema
4'/2%, en getur farið allt niður í
3%. Sjóðnum er enda gert að
spara 100 milljónir á þessu ári
og þar sem ekki stendur til að
lækka bæturnar verður að skera
niður kostnaðinn.
Tveir milljarðar á þessu ári
En hvaðan koma svo pening-
arnir, sem bæturnar eru greiddar
af? Atvinnuleysistryggingasjóði
er markaður tekjustofn sem nem-
ur 0,15% af stofni tryggingar-
gjalds og á móti greiðir ríkissjóður
þrefalda þá upphæð í sjóðinn. Á
þessu ári er gert ráð fyrir að sjóð-
urinn fái með þessu móti 1.464
milljónir króna. Á síðasta ári
námu greiðslur atvinnuleysisbóta
úr honum hins vegar rúmlega 1,8
milljarði. Inn í þeirri tölu er ekki
greiðsla á eftirlaunum til aldr-
aðra, sem sjóðurinn greiðir, en
709 milljóna aukafjárveitingu
þurfti til að endar næðust saman
í fyrra.
Ekki rertna allar greiðslur úr
sjóðnum til einstaklinga í formi
bóta. Ákveðið var, með samning-
um við sveitarfélögin í október,
að þau greiði 500 milljónir í sjóð-
inn á þessu ári. Sveitarfélög með
300 íbúa eða fleiri greiða 1.950
krónur á íbúa og minni sveitarfé-
lög 1.170 krónur. Þessa upphæð
er eymamerkt þannig, að hún
rennur öll til atvinnuskapandi
verkefna. Þar með lækka beinar
atvinnuleysisbætur um sömu upp-
hæð, því sjóðurinn notar pening-
ana til að greiða sveitarfélögum
upphæð, sem svarar til atvinnu-
leysisbóta, fyrir hvert starf sem
skapast vegna sérstakra verkefna
þeirra. Alls eru því framlög til
Atvinnuleysistryggingasjóðs tæp-
ir 2 milljarðar á þessu ári.