Morgunblaðið - 24.04.1993, Blaðsíða 17

M0RGUN9LAÐIÐ LAUGARDAGUR, 24. APRÍL 1993
17
Grensásdeild 20 ára
ARANGURSRIKT OG
GEFANDISTARF
eftirAstuSt.
Thoroddsen
Fregnir af slysum segja okkur
iðulega lítið um hvað gerist hjá
hinum slösuðu næstu vikur, mánuði
eða jafnvel ár. Frásagnir í líkingu
við „... og var hinn slasaði fluttur
á slysadeild Borgarspítalans mikið
slasaður. Líðan hans er talin vera
eftir atvikum..." eru algengar, en
hvað segir þetta lesendum?
Enginn getur sett sig í þau spor,
nema sá sem reynt hefur, hvílíkt
álag og breytingu það hefur í för
með sér fyrir einstakling og fjöl-
skyldu hans að vera fyrirvaralítið
kippt út úr lífinu vegna slysa eða
langvinnra sjúkdóma. Áhyggjur,
þjáning, atvinnumissir, vonleysi,
einmanaleiki, skerðing í hreyfi- eða
andlegri fæmi eru einungis fáein
hugtök sem í hugann koma þegar
hugsað er til þeirra tilfínninga og
hugsana sem hljóta að fara i gegn-
um huga einstaklinga sem þurfa á
langvarandi endurhæfingu að
halda ýmist vegna slysa eða sjúk-
dóma. Hjá hinum slasaða eða sjúka
tekur við þrotlaus vinna, oftast
fyrst á sjúkrahúsinu og síðar á
endurhæfingadeild.
í ár eru liðin 20 ár frá því að
endurhæfingar- og taugadeild
Borgarspítalans, sem í daglegu tali
er nefnd Grensádeild Borgarspítal-
ans, tók til starfa. deildin var form-
lega opnuð hinn 26. apríl 1973.
Starfsemi deildarinnar hefur tekið
þó nokkrum breytingum frá upp-
hafi, en upphaflega, nefndist hún
hjúkrunar- og endurhæfingardeild.
Á Grensásdeild eru 2 legudeildir
með 30 rúm hvor, samtals 60 sjúkl-
inga og má skipta þeim í tvo hópa.
Annars vegar sjúklinga með ein-
kenni frá taugakerfi (s.s. vegna
heilablóðfalls, Parkinson- og MS
sjúkdóma og verkja sem rekja má
til taugakerfis) og hins vegar sjúkl-
inga með einkenni frá stoðkerfi
(s.s. vegna beinbrota, aðgerða á
stoðkerfi, gigtarsjúkdóma og
verkja frá stoðkerfi). Á undanförn-
um árum hafa margvíslegar breyt-
ingar átt sér stað og er þar nú einn-
ig talsvert um bráðainnlagnir. Að-
allega er um að ræða sjúklinga sem
hafa fengið heilablóðfall. Bráðainn-
lagnir hafa leitt af sér ýmsar breyt-
ingar í starfseminni. Mun fleiri
sjúklingar leggjast inn á deildina
en áður þannig að starfsemin hefur
aukist verulega, álag á starfsfólk
orðið meira og krafist er enn frek-
ari árvekni af þeirra hálfu en áður,
þar sem mjög skyndilegar breyting-
ar geta orðið á ástandi sjúkling-
anna. í febrúarmánuði sl. voru t.d.
bráðainnlagnir 64,3% (18 sjúkling-
ar af 28) á þá deild sem starfar á
3. hæð Grensásdeildar og tæplega
55% í marsmánuði (17 sjúklingar
af 31). Á árinu 1991 munu 7 sjúk-
lingar hafa verið lagðir inn brátt á
Grensásdeild. Hér er því um mjög
umfangsmikla breytingu að ræða
í starfsemi deildarinnar á stuttum
tíma og sem hefur margháttaða
breytingu för með sér.
Á meðfylgjandi töflu má sjá töl-
ur um aukningu innlagna á deild-
ina, en um leið styttri legutíma á
báðum hæðum. Eingöngu eru sýnd-
ir mánuðimir janúar til mars 1991
til 1993 til samanburðar á báðum
legudeildum (2. og 3. hæð). Hér
Ásta St. Thoroddsen
„Þeir einstaklingar sem
dvelja á endurhæfing-
ar- og taugadeild eiga
við fjölþætt og flókin
vandamál að glíma, sem
krefst samvinnu
margra sérhæfðra
starfsstétta.“
er um að ræða rúmlega 44% aukn-
ingu í innlögnum á Grensásdeild í
heild og meðallegudagafjöldi hefur
lækkað um 8 á annarri deildinni
og 14 á hinni, eða að meðaltali um
11 daga. Á sama tíma hefur bráða-
innlögnum íjölgað verulega á deild-
Samvinna margra stétta
Þeir einstaklingar sem dvelja á
endurhæfingar- og taugadeild eiga
við fjölþætt og flókin vandamál að
glíma, sem krefst samvinnu margra
sérhæfðra starfsstétta. Á Grensás-
deild Borgarspítalans starfa marg-
ar ólíkar starfsstéttir að meðferð
sjúklinganna, t.d. sjúkra- og iðju-
þjálfar, hjúkrunarfræðingar, lækn-
ar, sjúkraliðar, félagsráðgjafar,
taugasálfræðingur og talmeina-
fræðingar. Á deildinni hefur verið
leitast við að skapa andrúmsloft
sem er meira í ætt við heimili held-
ur en stofnun. Hver sjúklingur
klæðist t.d. daglega eigin fötum,
situr til borðs í borðstofu með öðr-
um, sem á deildinni dvelja og allir
geta hist í sameiginlegri setustofu
til að spila, spjalla eða horfa á sjón-
varp.
Höfuðatriðið í árangursríkri end-
urhæfingu er samvinna og því er
teymisvinna mjög mikilvæg. Sam-
eiginlegir fundir með fulltrúum
allra starfsstétta tryggja að hver
starfsstétt viti að hveiju aðrar
stéttir eru að vinna með sjúklingn-
um. Á vikulegum fundum gerir
hver starfsstétt grein fyrir sínum
þætti í endurhæfingunni og sam-
eiginlega eru sett fram .markmið
fyrir næstu viku. Ollum er því vel
ljóst hvert stefnt er. Mikilvægast
af öllu er þó að einstaklingurinn
sjálfur, sjúklingurinn, sé hafður
með í ráðum um atriði er varðar
hann sjálfan, að hann finni að hann
sé virtur og geti einhveiju ráðið
um líf sitt. Þannig vinnur hann
sjálfur að eigin málum með aðstoð
hinna ýmsu starfsstétta. En engu
Tafla. Fjöldi innlagðra sjúklinga og meðallegudagafjöldi á báðum deildum
Grensásdeildar.
Janúar- mars Janúar- mars Janúar- mars
1991 1992 1993
Legu- Fjöldi Meðallegu- Fjöldi Meðallegu- Fjöldi Meðallegu-
deildir innlagna dagafjöldi innlagna dagafj'öldi innlagna dagaOöldi
3. hæð 68 30,6 87 33,6 116 22,9
2. hæð 46 43,4 89 46,0 87 29,5
fæst þokað í átt til framfara nema
sjúklingurinn sjálfur sé virkur í eig-
in meðferð. Eitt af aðalstörfum
flestra ef ekki allra starfsstéttanna
á Grensásdeild, auk markvissrar
meðferðar á hveiju sérsviði, er að
leiðbeina, styðja og hvetja sjúkling-
ana. Mikilvægi þess skyldi aldrei
vanmetið.
Það eitt að vinna að því að öðl-
ast eða komast í átt til fyrri fæmi
er undir flestum kringumstæðurr
afar tímafrekt. Sjúkdómar og slys
breyta iðulega aðstæðum fólksvar-
anlega og því er nauðsynlegt ac
huga að útskrift sjúklings og fé-
lagslegum aðstæðum hans í tíma
Stundum getur reynst nauðsynlegl
gera ýmsar breytingar á húsnæð
heima fyrir, huga að nýju hús-
næði, útvega hjálpartæki og fleira
Þetta krefst langs tíma og góðs
undirbúnings. Áætlun um útskrift
er því iðulega gerð iangt fram I
tímann, ekki eingöngu fyrir sjúkl-
inginn heldur einnig fyrir fjölskyldu
hans. Hún getur þurft að gera
ýmsar ráðstafanir heima fyrir og
jafnframt getur tilhugsunin um að
fá sinn nánasta heim eftir slys eða
veikindi verið óttablandin eða
kvíðavænleg tilhlökkun. Þátttaka
aðstandenda frá upphafi er því afar
mikilvæg. Því betur sem þeir skilja
ástand sjúklingisins, meðferðina og
markmið hennar,, þeim mun betur
eru þeir undir það búnir að styðja
við og aðstoða sinn nánasta.
Mikilvægi aðlögunar
í starfsemi Grensásdeildar er
jafnframt lögð áhersla á það að
allir, sem koma til með að útskrif-
ast heim til sín, fari þangað fyrst
í dagleyfi og síðar í helgarleyfi.
Að koma heim að nýju eftir langa
fjarveru getur verið erfitt bæði fyr-
ir sjúklinginn og fjölskyldu hans.
Hins vegar er það afar mikilvægt
fyrir báða aðila að aðlagast því að
smám saman dregur nær útskrift
frá stofnuninni. Við heimferð finna
báðir aðilar hvort eitthvað hefur
breyst og þá hvað og sjá betur við
hveiju má búast. Starfsfólk deildar-
innar hefur betra tækifæri á að
koma sjúklingnum og aðstandend-
um hans til hjálpar með það sem
á vantar, ef sá möguleiki er á ann-
að borð fyrir hendi.
Einn er sá þáttur í starfsemi
Grensásdeildar, sem gerir hana
mjög sérstaka. Það er sundlaugin.
Hún var tekin í notkun í október
1985. Hún er afar mikilvæg fyrir
þjálfun og meðferð mikið hreyfi-
skertra og lamaðra einstaklinga.
Jafnframt er mikið um að einstakl-
ingar með einkenni frá stoðkerfi
og fleiri hafi not af lauginni. Þjálf-
un og meðferð sjúklinga í sund-
lauginni fer fram undir eftirliti
sjúkraþjálfara.
Hér hefur verið komið inn á
nokkra þætti, sem lýsa starfsem-
inni á Endurhæfingar- og tauga-
deild Borgarspítalans, Grensás-
deild. í starfinu skiptast á skin og
skúrir og bilið á milli gleði og sorg-
ar er oft stutt. Ánægjulegast er
að geta glaðst yfir framförum ein-
staklinganna, sem þar dvelja. Hvert
lítið spor, hver áfangi, þótt lítill sé,
veitir von, en án hennar getur ver-
ið erfítt að sjá og skilja tilgang
erfíðisins sem þjálfun og endurhæf-
ing óhjákvæmilega er. Ástæða er
til að óska öllum sem dvelja og
starfa á Grensásdeild velfarnaðar
um ókomna tíð. Það er ætíð
ánægjulegt að vera þátttakandi í
árangursríku starfi eins og þar er
unnið, en ávallt má gera gott betra.
Að því stefnum við sem þar störf-
um.
Höfundur er lýúkrunarfræðingur
á Grensásdeild BorgarspíUilans.
KÍOTAÐIR
BÍLARFRÁ
VOLVO
6 MÁNAÐA ÁBYRGÐ
LÁN TILALLTAD36 MÁNAÐA
TÖKUMNOTADA UPPÍNOTAÐA
VOLVO 740 FÓLKSBÍLAR
OG 740 STATION
Volvo 740 GL
4 dyra, sjálfsk.
Árgeið1988
Ekinn: 89.000 km
Verð: 1090.000 kr.
Volvo740GL
4 dyra, sjálfsk.
Árgerð 1988
Ekinn:61.000km
Verö: 1150.000 kr.
e
o
Volvo 740 GLE
4 dyra, sjálfsk.
Árgerð 1987
Ekinn: 100.000 km
Veið: 1050.000 kr.
Ilolvo 740 GLE Station
öttyra, sjáltsk.
Árgerð 1987
Ekinn: 75.000 km
Verð: 1250.000 kr.
VOLVO 240 FOLKSBILAROG
240 STATION
Volvo 240 GL
4 dyra, sjálfsk.
Árgerð 1988
Ekinn: 43.000 km
Verð: 890.000 kr.
Volvo 240 GL station
5dyra,5gíra
Árgerð 1987
Bdnn: 100.000 km
Verð: 780.000 kr.
o
o
Volvo240GL
4 dyra, sjátfsk.
Áigerö 1387
Bann: 60.000 km
Verð: 790.000 kr.
I/olvo240DL
4 dyra, sjátfsk.
Árgerð 1988
Bdnn: 75.000 km
Verð: 790.000 kr.
VOLVO
FAXAFENI 8 • SIMI 91- 685870