Morgunblaðið - 07.05.1993, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MAI 1993
Fyrirhugaður niðurskurður hjá Varnarliðinu
Stórfelldur niðurskurður í Keflavíkurstöðinni myndi valda mikilli röskun
Greiðslur varnarliðsins
jafngilda tekjum af 100
þúsund tonna þorskafla
Laun íslenskra starfsmanna nema á þriðja milljarð kr.
BEINAR gjaldeyristekjur þjóðarbúsins af varnarliðinu á síð-
asta ári námu 9,8 milljörðum króna, sem er um 8% af öllum
útflutningstekjum íslendinga á einu ári, en það jafngildir
tekjum af útflutningi 100 þúsund tonna þorskafla; sem er
tæplega helmingur leyfilegs þorskafla á yfirstandandi fisk-
veiðiári. Eru greiðslur varnarliðsins talsvert meiri en tekjur
af útflutningi ÍSAL á áli á þessu ári. Þórður Friðjónsson,
forstjóri Þjóðhagsstofnunar, segir alveg ljóst að tekjur þjóð-
arbúsins af veru varnarliðisins séu það miklar að ef þær
lækki verulega á skömmum tíma muni það hafa í för með
sér umtalsverða röskun í þjóðarbúskapnum.
Þórður benti þó á að enn væri lít-
ið vitað um áform Bandaríkjamanna
en öllu máli skipti í þessu sambandi
hversu mikill niðurskurðurinn í
Kefiavíkurstöðinni yrði og á hve
löngum tíma breytingarnar ættu sér
stað.
Greiðslur varnar-
Riðsins til íslendinga
Árið 1992 var heildarupphæð
rekstrargreiðslna vamarliðsins til
íslendinga 10,3 milljarðar króna
Verktakagreiðslur 4,2
milljarðar
Samkvæmt nýrri skýrslu utanrík-
isráðherra um utanríkismál var heild-
arupphæð rekstrargreiðslna vamarl-
iðsins til íslendinga á síðasta ári
177,9 milljónir Bandaríkjadala, eða
10.274 milljónir króna, og eru þá
tekjur Sölu vamarliðseigna meðtald-
ar. Af þessari upphæð var launa-
kostnaður íslenskra starfsmanna
vamarliðsins 39,5 millj. dala, eða
2.281 milljón króna. Greiðslur til ís-
lenskra fyrirtækja vegna verktaka-
starfsemi námu um 4,2 milljörðum
króna. Greiðslur vegna annarrar
þjónustu og vöruinnkaupa, s.s. vegna
skipaflutninga, olíuviðskipta,
greiðslna til Hitaveitu Suðumesja,
Pósts og síma o.s.frv., námu rúmlega
3,7 milljörðum á síðasta ári en ekki
fengust upplýsingar um skiptingu
þessara greiðslna milli þjónustuaðila.
Kaup vamarliðsins á íslenskum
matvömm á árinu_ 1992 námu 85,8
milljónum króna. í bytjun mars sl.
var gengið frá samningi við vamar-
iiðið um kaup þess á nautakjöti,
kjúklingum og eggjum frá 1. apríl
1993 til 30 mars á næsta ári fyrir
15,2 milljónir króna skv. samkomu-
lagi við bandarísk stjórnvöld um end-
umýjun samnings frá árinu 1987 um
kaup varnarliðsins á landbúnaðaraf-
urðum.
Tekjur ríkissjóðs vegna starfsemi
Sölu vamarliðseigna á síðasta ári
vom samtals 59 milljónir króna, sem
Greiðslur til fyrirtækja og
einstaklinga v. verktöku
skiptast þannig að 28 millj. var skil-
að beint í ríkissjóð en innheimtur
virðisaukaskattur var 31 millj. kr.
Þá greiða Bandaríkjamenn allan
kostnað við rekstur Ratsjárstofnunar
skv. samningi og er gert ráð fyrir
að rekstrargjöld hennar á þessu ári
verði 512 milljónir kr.
Framkvæmdir fyrir tæpa tvo
milljarða
í skýrslu utanríkisráðherra um
utanríkismál kemur fram að á þessu
ári er ákveðið að framkvæmdir hefj-
ist við byggingu hugbúnaðarmið-
stöðvar í tengslum við eftirlits- og
stjómstöð nýja ratsjárkerfisins á
Keflavíkurflugvelli og verður sú
framkvæmd kostuð af Atlantshafs-
bandalaginu. Þá eru fyrirhugaðar
endurbætur og viðhald mannvirkja á
vamarsvæðunum sem kostaðar
verða af Bandaríkjamönnum. Kostn-
aður framkvæmda sem unnar verða
af íslenskum aðalverktökum er áætl-
aður 689 milljónir króna. Auk þess
á að halda áfram framkvæmdum sem
áður hafa verið ákveðnar og eru
þegar hafnar fyrir um 1.252 millj.
kr. Heildarkostnaður við þessar
framkvæmdir er því áætlaður 1.941
millj. kr.
Krefjast bóta frá
Bandaríkjunum -—
Þröstur Ólafsson, hagfræðingur
og aðstoðarmaður utanríkisráðherra,
segir að ef svona róttækar breyting-
ar ættu sér stað hjá varnarliðinu
myndi það hafa mjög mikil efnahags-
áhrif. Islenskir starfsmenn varnarl-
iðsins eru nú 936 talsins og sagði
Þröstur að margir þeirra hefðu
þokkaleg laun en ef samdráttur varn-
arliðsins hefði til dæmis þá þýðingu
að helmingi íslenskra starfsmanna
yrði sagt upp störfum hefði það al-
varlegt atvinnuleysi og tekjutap í för
með sér.
„Þetta mun hafa miklu meiri áhrif
á Suðumesjum og víðar. Margvísleg
þjónustustarfsemi mun eiga undir
högg að sækja, tekjutap mun verða
hjá sveitarfélögum og ríkinu. Ef
Bandaríkjamenn draga svona
skyndilega úr starfseminni verðum
við að horfast í augu við mjög alvar-
legan hlut sem við verðum að vinna
okkur út úr og fá til þess einhvern
tíma. Ég tel einnig að við þyrftum
að fá einhverskonar greiðslur frá
Bandaríkjunum," sagði Þröstur.
Gert er ráð fyrir minnkandi um-
svifum vamarliðsins í þjóðhagsáætl-
un fyrir þetta ár en að sögn Jakobs
Gunnarssonar í Seðlabankanum hafa
áætlanir að undanförnu gert ráð fýr-
ir um 5% samdrætti í rekstri og við-
haldi hjá varnarliðinu árlega á næstu
þremur árum. Að sögn Jakobs hafa
þó tekjur af vamarliðinu farið vax-
andi í hlutfalli við aðrar útflutnings-
tekjur íslendinga á síðari árum þrátt
fyrir að dregið hafí verið úr starfsemi
Matvælakaup
Varnarliðsmenn kaupa íslenskar matvörur fyrir 85,8 milljónir.
varnarliðsins og verið á bilinu 7-8%
útflutningstekna.
Viðmælendur blaðsins sögðu erfítt
að leggja mat á hvaða áhrif hugsan-
leg 1.400 manna fækkun varnarliðs-
manna hefði. Að sögn Jakobs er
minnihluti tekna af vamarliðinu
vegna útgjalda varnarliðsmanna til
neysluþarfa. Þórður Friðjónsson
sagði að starfsfólk hjá vamarliðinu
væri mjög hátt hlutfall af heildar-
vinnumarkaðinum á Reykjanesi.
Hugsanlegur samdráttur kynni því
að hafa marghliða áhrif bæði á at-
vinnu og efnahagslífíð í heild.
Milljarður í rekstur flugvallar
Auk þess beina og óbeina tekju-
taps sem hlytist af stórfelldum nið-
urskurði á Keflavíkurflugvelli myndi
ýmis kostnaður leggjast á íslenska
aðila, sem Bandaríkjamenn hafa til
þessa borið. Þar vegur þyngst kostn-
aður við rekstur Keflavíkurflugvall-
ar. Bandaríkjamenn greiða allan
rekstrarkostnað vallarins sem nam
700-800 milljónum kr. á síðasta ári
en á yfirstandandi ári er hann áætl-
aður mun hærri, eða ríflega einn
milljarður kr., skv. upplýsingum
Morgunblaðsins. íslendingar hafa
aftur á móti annast kostnað vegna
flugumsjónar og lendingartækja
vegna blindflugs á vellinum, sem
hefur numið um 200 millj. kr. skv.
upplýsingum Péturs Guðmundssonar
flugvallarstjóra.
140 starfsmenn vinna í slökkviliði
og við snjóruðning á Keflavíkurvelli.
Bandaríkjamenn eiga húsnæði og
tækjabúnað flugstjómarinnar. Þeir
greiða allan kostnað vegna slökkvil-
iðsins og bera allan kostnað af við-
haldi flugbrauta, akbrauta, flugvéla-
stæða, snjóhreinsun, hálkuvörnum
og viðhaldi Ijósabúnaðar. Fyrirhug-
aðar eru framkvæmdir við malbikun
flugbrauta á þessu ári sem áætlað
er að kosti um 300 milljónir króna
en ekki hefur fengist staðfest hvort
bandarísk stjórnvöld hafa samþykkt
fjárveitingu til þess verkefnis.
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra vék að kostnaði við rekst-
ur flugvallarins á fréttamannafundi
í gaér og sagði: „Ef við gefum okkur
þá forsendu að við vildum halda vell-
inum opnum allan ársins hring og
halda uppi slökkviliði, snjóhreinsun
og hálkuvömum, viðhaldi flug- og
akstursbrauta, aðflugsbúnaði og
flugbrautarljósum, þá getum við
ætlað að þetta kosti um 650 milljón-
ir króna á ári. En það segir ekki
alla söguna. Ef við emm að velta
því fyrir okkur hvað það myndi kosta
Islendinga að taka að fullu við rekstri
og viðhaldi Keflavíkurflugvallar, yrði
sú upphæð umtalsverð, án þess að
ég vilji nefna hana.“
Bandaríkjamenn hafa sett fram
óskir um að komist verði hið fyrsta
að samkomulagi um „réttláta og
sanngjarna“ skiptingu kostnaðar
vegna reksturs Keflavíkurflugvallar.
í kjölfar loka kalda stríðsins séu rúm
40% umferðar um völlinn borgara-
legt flug. Þetta kom fram í viðræðum
sérskipaðrar nefndar utanríkisráð-
herra og fulltrúa bandarískra stjórn-
valda á síðasta ári. Islenska viðræðu-
nefndin lýsti hins vegar yfir að gera
yrði greinarmun á sparnaði og kostn-
aðarþátttöku en íslendingar væru
reiðubúnir til samvinnu um hið fyrr-
nefnda.
Björgunarsveitin úr landi
Ef raunin verður sú að flugfloti
Bandaríkjahers á íslandi verður allur
fluttur á brott mun þyrlubjörgun-
arsveit vamarliðsins einnig hverfa
af landi brott skv. upplýsingum
Morgunblaðsins. Hún hefur til um-
ráða eina eldsneytis- og birgðaflutn-
ingavél og fjórar björgunarþyrlur. Á
árinu 1990 bjargaði þyrlubjörgunar-
sveitin tveimur mönnum úr lífsháska
en önnur aðstoð var veitt tíu sinnum.
1991 var níu mönnum bjargað úr
háska en önnur aðstoð var veitt í
14 tilvikum og á síðasta ári var sex
mönnum bjargað úr háska en önnur
aðstoð veitt í einu tilviki. Samtals
hefur björgunarsveitin bjargað 256
mannslífum síðan hún var stofnuð
árið 1971 og af þeim fjölda var rúm-
lega helmingurinn íslendingar.
Laser 486sx 25 Mhz
128 kb - cache
Lásseisla svga skjár, 3,5" drif
107 Mb diskur - lykilborð, mús
MS DOS 5.0
MS Windows 3.1
Pc Tools 7.1
verö miöast viö stagr. og meö vsk.
uni. vöuniK • iðurii
LASER TÖLVUR Á EINSTÖKU VERÐI
j!S!SpSI TÆKNI- 0G TOLVUDEILD
: c\r\
9 ULi
mm
.mm
mm
.mm
Heimilistæki hf.
SÆTÚNl 8 • 105 REYKJAVÍK • sími 69 15 00 • beinn simi 69 14 C0 • (ax 69 15 55
Söluaðilar: PÓLLINN hf. Isafirði • NAUST hf. Akureyri
VERÐ KR: 124-900

o
Sáralítil
áhrif
áESSO
MINNKANDI umsvif vamarliðsins
á Keflavíkurflugvelli hafa sáralítil
áhrif á veltu Olíufélagsins hf.
(ESSO) að sögn Geirs Magnússon-
ar, forstjóra félagsins. Bandaríkja-
her hefði fyrir nokkrum árum
ákveðið að fara þá leið að bjóða
út eldsneytiskaup fyrir allar her-
stöðvar sínar og samningur ESSO
við vamarliðið fæli þannig ein-
göngu í sér rekstur eldsneytis-
afgreiðslustöðvar sem sæi um her-
flugvélamar. „Þetta er þannig
fyrst og fremst spuraing um at-
vinnutækifæri,“ sagði Geir, en á
afgreiðslustöðinni vinna 30 manns.
H