Morgunblaðið - 05.06.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 1993
Aðalfundur Sambands íslenskra sam vinnufélaga haldinn í gær
Heildartap tæplega
1,4 milljarðar á sl. ári
Endurskoðendur telja óvissu ríkja um möguleika SÍS til að standa í skilum
HEILDARTAP Sambands ís-
lenska samvinnufélaga var alls
um 1.372 milljónir króna á sk
ári samanborið við 368 milljóna
tap árið áður, samkvæmt árs-
reikningi sem kynntur var á
aðalfundi Sambandsins í gær.
Þar vegur þyngst um 670 millj-
óna tap af dótturfélögum og
um 398 milljóna tap af sölu
eigna. Bókfært eigið fé í árslok
var um 159 miHjónir og eig-
infjárhlutfall 26,7%. Endur-
skoðendur setja hins vegar
fyrirvara í áritun og benda á
mikinn hallarekstur dótturfé-
laga og að tvö þeirra séu með
neikvæða eiginfjárstöðu. „Telja
verður að mikil óvissa ríki um
framtíð þessara félaga og kann
framvinda þeirra óvissuþátta
að skerða möguleika Sam-
bandsins til .þess að standa í
skilum varðandi skuldbinding-
ar sínar. Sú staða kynni aftur
á móti að leiða til þess að annað
mat en það sem notað er í árs-
reikningum á eignum Sam-
bandsins ætti betur við,“ segir
í árituninni.
Rekstrartekjur Sambandsins á sl.
ári námu alls 173 milljónum en gjöld
298 milljónum, þannig að tap fyrir
fjármagnsliði var 125 milljónir. Að
Á AÐALFUNDI Sambandsins í gær var rætt ítarlega um þær ráð-
stafanir sem gripið var til á sl. ári til að lækka skuldir. Á innfelldu
myndinni er Sigurður Markússon sljórnarformaður í ræðustóli.
teknu tilliti til fjármagnsiiða nemur
tap af reglulegri starfsemi um 231
milljón. Heildareignir nema alls um
595 milljónum og skuldir 435 millj-
ónum en þar eru ekki meðtaldar
eftirlaunaskuldbindingar að fjárhæð
Fundur um
stöðu og framtíðarsýn
íslenskrar sauðfjárframleiðslu
haldinn í Félagsheimilinu á Hvammstanga
miðvikudaginn 9. júní 1993.
Fundarstjóri: Pálmi Jónsson, alþingismaöur.
Dagskrá:
Kl. 13:00 Ávarp landbúnaðarráðherra, Halldórs Blöndal.
Kl. 13:15 Alþjóðasamningar og áhrifþeirra á sauðQárframleiðslu.
Sigurgeir Þorgeirsson, aðstoðarmaður landbúnaðar-
ráðherra.
Kl. 13:30 Búvörusamningamir, viðskipti með greiðslumark,
framleiðnikrafa og verðlagning.
Haukur Halldórsson, formaður Stéttarsambands bænda.
Kl. 13:45 Umræður og fyrirspumir.
Kl. 14:00 Staða sauðfjárbænda í nýjum búvömsamningi.
Arnór Karlsson, formaður Landssambands
sauðfjárbænda.
Kl. 14:10 Staða afurðarstöðva og framtíðarhorfur.
Hreiðar Karlsson, formaður Landssambands
sláturleyfishafa.
KI. 14:20 Umræður og fyrirspumir.
Kl. 14:30 Gæði og hreiníeiki íslenskra landbúnaðarvara.
Brynjólfur Sandholt, yfirdýralæknir.
Kl. 14:40 Rannsóknir, menntun og leiðbeiningar í sauðíjár-
framleiðslu.
Jón Viðar Jónmundsson, ráðunautur og stjómar-
formaður RALA.
Kl. 14:50 Umræður og fyrirspurnir.
Kl. 15:00 Viðhorf verslana til sölu landbúnaðarafurða.
Þorsteinn Pálsson, sölustjóri Hagkaups.
Kl. 15:10 Viðhorfneytenda til framleiðslu og sölu sauðQárafurða.
Jóhannes Gunnarsson, formaður Neytendasamtakanna.
Kl. 15:20 Umræður og fyrirspurnir.
Kl. 15.30 Kafilhlé.
Kl. 16:00 Útflutningsmöguleikar á kindakjöti.
Erlendur Garðarsson, markaðsstjóri.
Kl. 16:10 íslenskur ullariðnaður.
Guðjón Kristinsson, framkvæmdastjóri ístex hf.
Kl. 16:20 Skinnaiðnaður á íslandi.
Bjarki Jónasson, framkvæmdastjóri Islensks skinna-
iðnaðar hf.
Kl. 16:30 Umræður og fyrirspumir.
Kl. 16:40 Staða og þróun sauðíjárræktar í hémðum.
Gunnar Þórarinsson, héraðsráðunautur.
Kl. 16:50 Staða byggðanna í kjölfar samdráttar í sauðíjárfram-
leiðslu.
Gunnar Sæmundsson, formaður BSVH.
Kl. 17:00 Umræður og fyrirspumir.
Kl. 17:10 Fundarslit.
Halldór Blöndal, landbúnaðarráðherra.
383 milljónir. í skýringum er bent
á að raunverulegar framtíðargreiðsl-
ur vegna eftirlaunaskuldbindinga
kunni að reynast aðrar, eftir atvikum
lægri eða hærri.
Skuldir hafa lækkað um 12,3
milljarða á þremur árum
I skýrslu Sigurðar Markússonar,
stjórnarformanns Sambandsins, er
þróun á efnahag Sambandsins á
undanförnum árum gerð að umtals-
efni. Hann bendir á að árið 1990
hafi skuldir lækkað um rúma 6,5
milljarða að mestu vegna yfirfærslu
skulda á nýju dótturfélögin en einn-
ig að nokkru vegna eignasölu. Árið
1991 hafi skuldir lækkað um tæpa
1,4 milljarða og á sl. ári hafi þær
lækkað um 4,4 milljarða vegna
eignasölu. Samtals hafi skuldir Sam-
bandsins lækkað um rúmleg 12,3
milljarða á þremur árum miðað við
verðlag 1992.
Undanfarin 10 ár nemur heild-
artap Sambandsins tæplega 3,1
milljarði. Þá hefur verið tekið tillit
til hagnaðar af sölu eigna að fjárhæð
um 2,9 milljarðar og afskrifaðra
tapaðra skulda að fjárhæð 2.346
milljónir.
Áætlanagerð Miklagarðs
á villigötum
í skýrslu stjómarformanns voru
málefni Miklagarðs sérstaklega gerð
að umtalsefni. Þar kom fram að lengi
fram eftir árinu 1992 var sú áætlun
uppi um fyrirtækið, að tap ársins
yrði um 76 milljónir króna. Jafn-
framt var gert fyrir að nokkur hagn-
aður yrði á árinu 1993 og áfram. í
desember sl. kom fram að halli árs-
ins yrði væntanlega all miklu meiri,
hugsanlega 150 til 200 milljónir.
Upp úr 20. mars þótti sýnt að hall-
inn yrði enn meiri og var jafnvel
talað um að tap ársins gæti jaðrað
við hálfan milljarð. Endanlegur árs-
reikningur liggur ekki fyrir. „Hér
er því miður á ferðinni sorglegt
dæmi um áætlanagerð á villigötum
og tæknivædd upplýsingakerfi sem
ekki valda hlutverki sínu," segir í
skýrslunni.
Eins og komið hefur fram er búið
að selja allar einingar Miklagarðs
nema verslunina við Sund, Rafbúð-
ina og hluta af heildsölunni.
Hagnaður íslenskra sjávarafurða
var 38 milljónir á sl. ári og Goði
skilaði 10,4 milljóna hagnaði. Hins
vegar var tap Jötuns 151 milljón og
íslensks skinnaiðnaðar 95 milljónir.
Samanlögð afkoma þessara fjögurra
félaga var tap að fjárhæð 197 millj-
ónir.
„Margt fer verr en varir"
í skýrslunni kemur fram að þegar
nýjum fyrirtækjum Sambandsins var
hleypt af stokkunum um áramótin
1990/1991 var eiginfjárstaða þeirra
á bilinu 20-30% og flestra á bilin'u
25-30%. Aðeins afurðasölufyrirtæk-
in tvö, íslenskar sjávarafurðir og
Goði, hafa varðveitt þessa eiginíjár-
stöðu og það ijármagn sem Sam-
bandið lagði þeim til. Fyrrnefnda
fyrirtækið hefur eitt dótturfélag-
anna greitt arð til Sambandsins.
Alit það fé sem Sambandið hefur
lagt til Jötuns og Miklagarðs er nú
tapað og mjög gengið á framlag
Sambandsins til Islensks skinnaiðn-
aðar á Akureyri. Upphaflegt fram-
lag til Jötuns var 145 milljónir og
til íslensks skinnaiðnaðar 264 millj-
ónir. Á árinu 1991 lagði Sambandið
400 milljónir sem nýtt hlutafé í
Miklagarð og 399 milljónir á árinu
1992. „í besta tilfelli hafði stjórn
Sambandsins vænst þess að fá nokk-
urn arð af því fé sem lagt var til
þessara fyrirtækja — í versta tilfelli
að nokkur bið yrði á arðgreiðslum.
Hvorugt hefur nú gengið eftir og
má þá segja að hér eigi við hið fom-
kveðna að margt fer verr en varir,“
segir í skýrslunni.
Hlutabréf í sjö félögum
enn óseld
í nóvember sl. ári náðist sam-
komulag við Landsbanka íslands um
sölu á eignum Sambandsins til eign-
arhaldsfélags bankans að fjárhæð
samtals um 1.450 milljónir. Var féð
notað til lækkunar á bankaskuldum
Sambandsins við Landsbankann og
erienda banka. Þá var 50% hlutur í
Kaffibrennslu Akureyrar og Efna-
verksmiðjunni Sjöfn seldur til KEA.
í nóvember voru jafnframt seldar
þijár hæðir í Sambandsinshúsinu til
Samvinnulífeyrissjóðsins fyrir 367
milljónir. Þá voru í sama mánuði
seld hlutabréf í Olíufélaginu að nafn-
virði 210 milljónir á genginu 5,0 eða
samtals fyrir 1.048 milljónir.
Eftir þessar eignasölur á Sam-
bandið nú hlutabréf í dótturfélögun-
um Dráttarvélum hf. (100%), ís-
lenskum skinnaiðnaði hf. (90%),
Miklagarði hf. (89%), Jötni hf. (97%),
og Prentsmiðjunni Eddu hf. (83%).
Þá á Sambandið 45% hlut í Goða
og 24% hlut í Nýju teiknistofunni.
Mikligarður og Jötunn voru samtals
með neikvæða eiginijárstöðu að fjár-
hæð 160 milljónir í árslok. Auk þess
á Sambandið m.a. byggingarrétt á
lóðinni við Kirkjusand.
Aðspurður um hvort Sambandið
gæti komist í þrot út af dótturfélög-
unum sagði Sigurður Markússon að
svarið fælist í áritun endurskoðenda.
Miklu skipti hvort eignir yrðu seldar
fijálsri sölu eða sala þeirra yrði
þvinguð fram. „Við munum bíða
eftir uppgjöri fyrir Miklagarð og þá
verður gert nýtt uppgjör fyrir Sam-
bandið sem gæti orðið 5 eða 6 mán-
aða uppgjör. Síðan mun stjómin
ráða ráðum sínum,“ sagði Sigurður.
Hann sagðist vona að sala á Mik-
lagarði við Sund og rafbúðinni
skýrðist á næstu tveimur vikum.
Hins vegar hefði enn ekki verið
ákveðið að selja hlutabréfin í Goða
eða Prentsmiðjunni Eddu. „En auð-
vitað hlýtur að koma að því að við
lítum á þær eignir sem eftir eru og
athugum hvað við getum selt af
þeim til þess að halda ennþá áfram
að greiða skuldir.“
Úr stjórn Sambandsins áttu að
ganga tveir fulltrúar samkvæmt
hlutkesti og voru þeir báðir endur-
kjörnir. Auk Sigurðar Markússonar
sitja í stjóm þau Þorsteinn Sveins-
son, Þórir Páll Guðjónsson, Jóhannes
Sigvaldason, Jón E. Alfreðsson, Sig-
urður Kristjánsson og Þórhalla Snæ-
þórsdóttir.
Fjöruskoðunarátak Samlífs, Samtaka líffræðikennara
Fjörumengun hefur aukist
ÁSTAND fjara á íslandi hefur versnað nokkuð ef marka niður-
stöður í sérstöku fjöruskoðunarátaki sem fram fór á íslandi
og nítján öðrum Evrópulöndum sl. haust. Sams konar átak fór
fram hér á landi fyrir þremur árum og ef þessar rannsóknir
eru bomar saman þá hefur mengun í íslenskum fjörum aukist
að mati umsjónarmanna fjöruskoðunarinnar hér. Aftur á móti
sýnir þessi fjöruskoðun að nokkur árangur hefur náðst í endur-
vinnslumálum.
Það var Samlíf, Samtök líffræði-
kennara, sem stóðu að könnuninni
hér á landi og vom nemendur og
kennarar á grunn- og framhalds-
skólastigi fengnir til að kanna Ijör-
umar.
Daprar niðurstöður
I fréttatilkynningu frá aðstand-
endum rannsóknarinnar hér á landi
er vonbrigðum lýst með niðurstöð-
umar. Skólp og saurgerlamengun
er til að mynda nokkuð meiri en
búist hafði verið við. Aðstandend-
ur túlka þær niðurstöður svo að
skólpvamir sveitarfélaga beri alls
ekki tilskilinn árangur. Það vakti
ennfremur athygli hversu áber-
andi netdræsur og plastafgangar
vom í fjörum og jöðmm þeirra.
Niðurstöðumar vom ekki að
öllu leyti slæmar. Eitt hið jákvæð-
asta sem kom í ljós í Ijömskoðun-
inni var hversu mjög umbúðum
hefur fækkað í fjöruborðinu. Það
telja umsjónarmenn átaksins
koma til vegna umfangsmikils
endurvinnsluátaks og álagningu
skilagjalds á gler- og plastflöskur.