Morgunblaðið - 27.06.1993, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1993
ERLEWT
INNLENT
Skattahækk-
anir á fyrir-
tæki ekki
útilokaðar
Friðrik Sophusson, fjármála-
ráðherra, segir að eftir sé að
ijalla um tekjuhlið fjárlagafrum-
varpsins og skattlagning á fyrir-
tæki hafi aldrei verið útilokuð.
Magnús Gunnarsson, formaður
Vinnuveitendasambandsins,
segir að hugmyndir um skattlagn-
ingu á fyrirtækin sem eina leið
til að draga úr fjárlagahalla séu
öfugsnúnar miðað við það að
gjöldum hefði verið létt af fyrir-
tækjunum fyrir skömmu til að
gera þau samkeppnishæf. Þá seg-
ir Jiann að skattahækkanir fari
ekki saman við nýgerða kjara-
samninga og leggur til að skorið
verði niður í yflrbyggingu hins
opinbera.
Ekki veiðist upp í kvóta
Útlit er fyrir að aflaverðmæti
upp á um tvo milljarða króna glat-
ist á þessu ári þar sem ekki hefur
tekist að veiða upp í útgefna kvóta
og um er að ræða físk sem ekki
má, eða er hægt, að flytja milli
kvótaára. Munar hér mestu um
að útlit er fyrir að 20 þúsund tonn
af ýsukvótanum náist ekki fýrir
lok fískveiðaársins en aðeins má
flytja 10 þúsund tonn yfír á næsta
ár og ekki náðist að veiða 150.000
tonn af loðnukvótanum í ár.
ERLENT
Rússlands-
forseti
hótar íhlutun
í Eistlandi
FORSETI Rússlands, Borís Jelts-
ín, hefur sakað Eistlendinga um
að framfýlgja „aðskilnaðar-
stefnu" gagnvart rússneska
minnihlutanum í
Eistlandi. Hótaði
hann því einnig
að Rússar
myndu ekki láta
afskiptalaust ef
rússneski minni-
hlutinn risi upp
til varnar gegn
„grófri mismun- jeltsín
un“ eins og sagði
í yfirlýsingu frá Jeltsín. Þetta er
harðorðasta yfírlýsing forsetans í
garð annars ríkis frá því hann tók
við embætti. Kom hún í kjölfar,,
útlendingalaga" sem eistneska
stjórnin setti á mánudaginn var,
þar sem aðrir en Eistlendingar eru
skyldaðir til að sækja um ríkis-
borgararétt innan tveggja ára.
Átta liða áætlun um
efnahagsúrræði
AÐALEFNl leiðtogafundar EB
ríkjanna sem haldinn var í Kaup-
mannahöfn fyrr í vikunni var
stríðið í Bosníu, en þar að auki
gerðu leiðtogarnir áætlanir um
að blása nýju lífi í efnahagsstarf-
semi aðildarríkjanna. Áætlunin,
sem kennd er við Jacques Del-
ors, er talin munu kosta 3.300
milljónir króna. Er hún í átta lið-
um og meðal annars er lögð
áhersla á að taka upp einn gjaldm-
iðil og að gengið verði frá nýjum
GATT-samningi. Búist er við sam-
drætti í stað hagvaxtar í ríkjum
EB og stefnir í að tala atvinnu-
lausra verði 20 milljónir á.næsta
ári.
Bílsprengjur bana sjö manns
í Madrid
BASKNESKA aðskilnaðarhreyf-
ingin ETA kom tveim bílsprengj-
FTutningur á óveiddum kvóta yfir
á næsta fískveiðiár stefnir í að
verða um 38 þúsund þorskígildis-
tonn en milli tveggja síðustu
kvótaára nam flutningurinn sam-
tals rúmlega 52 þúsund tonnum.
Fjölskyldugarður
Fjölskyldugarðurinn í Laugar-
dal var opnaður í sól og sumar-
veðri á fímmtudag að viðstöddu
fjölmenni. Ókeypis verður í garð-
inn fyrsta mánuðinn. Þann dag
var einnig tekin í notkun endur-
bætt aðstaða við Miðbakka í
Reykjavíkurhöfn og geta stór
skemmtiferðaskip lagst þar að.
Ingvar bæjarstjóri
Ingvar Viktorsson, kennari og
bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, var í
vikunni valinn eftirmaður Guð-
mundar Áma Stefánssonar, heil-
brigðisráðherra, sem bæjarstjóri í
Hafnarfirði.
Bið eftir glasafrjóvgunum
Hátt í 400 pör bíða nú eftir
glasafrjóvgunarmeðferð og hefur
biðtíminn eftir meðferð lengst úr
einu ári í tvö á skömmum tíma.
Sjötíu og sjö „glasabörn" hafa
fæðst hér á landi frá því að starf-
semi glasafijóvgunardeildarinnar
hófst í nóvember 1991.
um fyrir í miðborg Madrid í gær
með þeim afleiðingum að sjö
manns biðu bana, þar af fimm
hermenn. Fjölmargir óbreyttir
borgarar slösuðust að auki. Engin
viðvörun var gefin fyrir spreng-
ingarnar sem urðu á háannatíma.
Var sprengjunum komið fyrir
undir brú nokkurri og við banda-
ríska sendiráðið í borginni. Felipe
Gonzales forsætisráðherra for-
dæmdi tilræðin. Talið er að þau
hafi verið gerð til þess að mót-
mæla fangelsisdómum sem felldir
voru í síðustu viku yfír þremur
háttsettum liðsmönnum skæru-
liðahreyfingarinnar.
Major skilar framlögum
Nadirs og Mates segir af sér
JOHN Major forsætisráðherra
Bretlands og leiðtogi íhalds-
flokksins hyggst skila framlögum
§em flokkurinn þáði frá kaup-
sýslumanninum landflótta, Asil
Nadir. Upphæðin samsvarar 44
milljónum íslenskra króna. Nadir
hafði í hótunum um að gera ýmis
tengsl sín við frammámenn innan
flokksins opinber. íhaldsflokkur-
inn var einnig vændur um að
hafa þegið 700 milljónir króna frá
Saudi-Arabíu en því var neitað.
Michael Mates, sem fer með mál-
efni írlands í bresku ríkisstjórn-
inni, neyddist síðan til þess að
segja af sér, í lok vikunnar, vegna
óæskilegra tengsla við Nadir.
Clinton eignast hálfbróður
ÆTTARTRÉ Bills Clintons
Bandaríkjaforseta bætti við sig
grein í vikunni þegar kom upp
úr kafinu að
hann ætti hálf-
bróður. Sá heitir
Henry Leon
Ritzenthaler,
55 ára gamall,
fyrrverandi hús-
vörður sem sest
hefur í heigan
stein af heilsuf-
arsástæðum.
Það var dagblaðið Washington
Post sem uppgötvaði hálfbróður-
inn en hann er búsettur í Paradise
í Kalifomíu. Sagði blaðið Ritzent-
haler hafa skrifað forsetanum í
fyrra en ekki fengið svar.
Framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna áhyggjufullur
Friðargæsla í Króatíu í hættu
Sameinudu þjóðunum. Reuter.
BOUTROS Boutros-Ghali, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, hefur hótað því að draga
sveitir SÞ í Króatíu til baka verði
öryggi þeirra ekki tryggt innan
þriggja mánaða. Kemur þetta
fram í skýrslu frá framkvæmda-
stjóranum, sem Reuters-frétta-
stofan fékk í hendurnar á laugar-
dag.
I skýrslunni segir Boutros-Ghali
að hann telji það ekki vera rétta
stefnu að halda áfram friðargæslu
á svæði þar sem ljósti væri orðið
að enginn friður væri til að gæta.
Starfsfólk SÞ sætti árásum úr öllum
áttum og á síðustu fjórtán mánuð-
um hefðu fjórtán fallið og 245
særst.
Umboð SÞ til að halda uppi frið-
argæslu í Króatíu fellur úr gildi
þann 1. júlí en framkvæmdastjóri
SÞ leggur til að það verði fram-
lengt í þijá mánuði til viðbótar.
Náist hins vegar ekki verulegur
árangur á þeim tíma í viðræðum
Króata og uppreisnarmanna Serba
komi ekki til greina að hugleiða
frekari framlengingu.
Um tíu þúsund friðargæsluliðar
SÞ hafa verið í Krajina-héraðinu í
Króatíu frá ársbyijun 1992. Serbar
í Krajina gerðu uppreisn þegar Kró-
atar lýstu yfir sjálfstæði árið 1991
og vilja þeir sameinast Serbíu og
héruðum Bosníu-Serba í Bosníu.
Um þriðjungur Króatíu er á þeirra
' valdi.
Hjá sólgyðjunni
MARUHITO krónprins Japans og eiginkona hans Masako krónprins-
essa eru nú lögð af stað í brúðkaupsferð sína. Hér má sjá þau á fyrsta
morgni ferðarinnar en þá heimsóttu þau hinn heilaga stað Ise og til-
kynntu sólgyðjunni Amaterasu um hjónaband sitt.
Nýnasistar notfæra sér pól-
itíska tómarúmið í Rússlandi
Pétursborg. The Daily Telegraph.
NÝNASISTUM í Rússlandi vex nú ásmegin og
að eigin sögn njóta þeir æ meiri stuðnings áhrifa-
mikilla afla í þjóðfélaginu, svo sem í fjölmiðlun-
um, stjórnkerfinu, fjármálalifinu og lögreglunni.
Um tólf hreyfíngar nýnasista hafa sprottið upp í
Rússlandi og þær hafa mætt tiltölulega lítilli mót-
spyrnu stjómvalda í því pólitíska tómarúmi sem skap-
ast hefur í landinu eftir hrun kommúnismans. Péturs-
borg er helsta vígi nýnasista og þeir selja blöð með
táknum nasismans og greinum um „samsæri júða
og frímúrara" í lestastöðvum í hjarta borgarinnar.
Nasistamir beina spjótum sínum að lýðræðissinn-
um sem komu Borís Jeltsín forseta til valda og öllum
þeim sem ekki tilheyra „hvíta kynstofninum“, gyðing-
um, Georgíumönnum og öðrum sem ekki eru af
„hreinum" slavneskum ættum.
Þúsundir fylgismanna í Pétursborg
Sjónir manna beinast einkum að tveimur nýnasist-
um. Héraðsdómstóll í Pétursborg hefur sýknað annan
þeirra, Viktor Bezverkhíj, 62 ára gamlan kaupsýslu-
mann sem ákærður var fyrir að kynda undir kyn-
þáttahatri. Fyrirtæki Bezverkhíj hafði gefið út „Mein
Kampf“ eftir Hitler og hann hélt því fram við réttar-
höldin að hann hefði aðeins ráðist í útgáfuna í gróða-
skyni og ekki af hugsjónaástæðum.
Hinn er Júrí Belajev, fyrrverandi rannsóknarlög-
reglumaður sem átti sætti í borgarstjórn Pétursborg-
ar þar til fyrir ári þegar hann gerðist skyndilega
„brúnstakkur", eins og Rússar kölluðu liðsmenn
SA-sveita Hitlers. Síðan hefur hann tvisvar sent
rússneska málaliða til Serbíu og komið upp æfinga-
búðum fyrir liðsmenn sína í Rússlandi.
Belajev getur ekki farið úr landi sem stendur þar
sem verið er að rannsaka hvort hann hafi kynt und-
ir kynþáttahatri. Líklegt þykir að hann sleppi við
ákæru þar sem margir í borgarstjóminni hafa haldið
hlífiskildi yfir honum. „Ég veit að nógu margir standa
með mér,“ sagði hann í samtali við fréttaritara The
Daily Telegraph í skrifstofu hans í kjallara bygging-
ar í Pétursborg. Skrifstofan líktist neðanjarðarbyrgi
og menn í hermannabúningum vom þar á verði.
Belajev segist hafa þúsundir fylgismanna og ætlar
bráðlega til Moskvu til að afla flokki sínum, Þjóðar-
sósíalistaflokknum, stuðnings. „í Pétursborg hefur
það verið auðveldara; hún er hreinni rússnesk borg,“
sagði hann. Belajev segir að ráðherrarnir í stjórn
Jeltsíns séu ekki „hreinir Rússar" þar sem þeir séu
handbendi gyðinga eins og allir ráðherrar kommún-
ista eftir byltingu bolsévíka. Hann kvaðst staðráðinn
í að tryggja sér sæti á þingi Rússlands og beita sér
fyrir því að aðeins Rússar gegni æðstu embættum
landsins.
Nýnasistum vex ásmegin
Betlari í Moskvu. Nýnasistum fjölgar nú í Rúss-
landi vegna örvæntingar þeirra sem hafa orðið
fyrir barðinu á verðbólgunni og atvinnuleysinu
eftir hrun kommúnismans.
Þjóðernisáróður í sjónvarpi
Belajev og forystumenn annarra hægriöfgamanna
og kommúnista notfæra sér örvæntinguna sem grip-
ið hefur um sig á meðal fátækra Rússa vegna verð-
bólgunnar og vaxandi atvinnuleysis. Þótt mótmæla-
fundir þeirra séu ekki enn fjölmennir em þeir sann-
færðir um að boðskapur þeirra fái góðan hljómgrunn.
í vinsælasta fréttaþætti sjónvarpsins í Pétursborg,
sem sést um allt Rússland vestan Úral-íjalla, hefur
æ meira borið á þjóðernishyggju og andúð á útlend-
ingum. í hvert sinn sem yfirvöld reyna að banna
þáttinn aukast vinsældir fréttastjórans, Alexanders
Nevzorovs.
„Hér er ekki um óskipulega hreyfingu að ræða,“
sagði David Raskín, félagi í hreyfingu fijálslyndra
manna sem hefur fylgst með starfsemi nýnasist-
anna. „Þeir njóta stuðnings fyrrverandi KGB-for-
ingja, í iögreglunni og annars staðar... og meðal
margra þeirra sem eru óánægðir með hvernig stjórn-
völd eru að reyna að færa sig nær Vesturlöndum."