Morgunblaðið - 10.08.1993, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. ÁGÚST 1993
JllurgiminMijMt*
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1368 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Fjárveitingavaldið
og fangelsismál
Björgunarþyrlur og Herkúles-vél vamarliðsins í sjúkraflugi
Eitt lengsta sjúkra-
flugið frá landinu
2KI. 9.20 lögðu tvær þyrlur frá varnarliðinu af stað áleiðis yfir landið
en sneru við vegna ísingar. Kl. 10.50 lögðu þær aftur af stað í fylgd
Herkúles-flugvélar og fóru þá með ströndinni til að forðast ísingu.
Fimm föngum hefur tekizt
að strjúka frá fangelsinu
á Litla-Hrauni að undanförnu.
í lok síðasta mánaðar sluppu
þrír fangar úr fangelsinu með
því að saga í sundur rimla fyr-
ir glugga með sög af verk-
stæði fangelsisins. Einn þeirra
er talinn hættulegur glæpa-
maður. Hálftími leið frá því
að fangavörðum barst vísbend-
ing um að fangarnir hefðu
strokið, þar til strokið var stað-
fest. Leit að föngunum þremur
stóð í nærri tvo sólarhringa
áður en sá síðasti náðist. Að-
faranótt síðastliðins laugar-
dags struku svo tveir fangar
frá Litla-Hrauni. Þeir spenntu
upp lás á útgöngudyrum og
komust, líkt og þremenning-
arnir sem struku á undan
þeim, vandræðalaust yfir girð-
ingar við fangelsið. Fangelsis-
málastofnun hafði fyrirskipað
sérstaka gæzlu um annan
manninn, þar sem hann þótti
líklegur til að reyna að strjúka
úr fangelsinu. Er það í eina
skiptið í sögu stofnunarinnar,
sem forstjóri fangelsisins fær
slík skrifleg fyrirmæli.
Þetta sýnir að öryggismál-
um á Litla-Hrauni er ábóta-
vant. Það getur engan veginn
talizt í lagi að hættulegir fang-
ar, eða þeir, sem eiga að sæta
strangri gæzlu, geti nánast
gengið út úr stærsta fangelsi
landsins. Ljóst er að húsið er
ekki mannhelt og örygg-
isgæzlu virðist jafnframt
ábótavant. Ákveðið var að
herða eftirlit og endurskipu-
leggja fangavörzlu eftir, fyrra
strokið, en allt kom fyrir ekki.
Skipulag fangavörzlu á Litla-
Hrauni þarf augljóslega að
taka til gagngerrar endurskoð-
unar.
Starfsmönnum Fangelsis-
málastofnunar, sem sér um
rekstur sex fangelsa í landinu,
er nokkur vandi á höndum.
Þótt vilji sé eflaust fyrir hendi
til þess að bæta úr þeim vanda,
sem er fyrir hendi á Litla-
Hrauni, skortir til þess fé.
Aðalbygging fangelsisins er
ekki byggð sem fangelsi, fé til
mannaráðninga er af skomum
skammti og ekki fást heldur
fjárveitingar til að setja upp
öryggiskerfi. Ný fangelsis-
bygging, sem lengi hefur verið
rætt um, hefur enn ekki risið.
„Fangelsismál hjá hverri
þjóð eru eins og þjóðin sjálf
og kjörnir þingfulltrúar hennar
vilja hafa þau. Hvorki betri né
verri. Þar liggur ábyrgðin fyrst
og fremst,“ sagði Haraldur
Johannessen, forstjóri Fang-
elsismálastofnunar, í samtali
við Morgunblaðið síðastliðinn
sunnudag. Það er rétt hjá for-
stjóra Fangelsismálastofnunar
að stjórnvöld bera mikla
ábyrgð í þessu efni. Ein af
grundvallarskyldum þeirra er
að tryggja öryggi borgaranna.
Ef hættulegir glæpamenn geta
fyrirhafnarlítið brotizt út úr
hrörlegum fangelsisbygging-
um, er sú skylda augljóslega
ekki uppfyllt. Ofbeldisafbrot
hafa orðið æ alvarlegri á síð-
ustu árum, og hættulegum
glæpamönnum, sem oft fremja
afbrot undir áhrifum fíkniefna,
hefur fjölgað. Við slíkri þróun
þarf að bregðast.
Fangelsið á Litla-Hrauni er
ekki eina fangelsið á landinu,
þar sem aðstöðu er talið ábóta-
vant. í skýrslu fangelsismála-
nefndar, sem út kom í fyrra,
kemur fram að Síðumúlafang-
elsið í Reykjavík, sem var
byggt sem geymsla og þvotta-
stöð, Hegningarhúsið, sem var
reist á síðustu öld, og ríkis-
fangelsisdeild lögreglustöðvar-
innar á Akureyri hafi í raun
verið ónothæf lengi og beri að
taka úr notkun sem fangelsi.
Þorsteinn Pálsson dómsmála-
ráðherra hefur ákveðið að
byggt verði nýtt fangelsi á
Litla-Hrauni og lakasti hluti
þess tekinn úr notkun. Jafn-
framt verði byggt nýtt fang-
elsi á höfuðborgarsvæðinu fyr-
ir gæzluvarðhald og skamm-
tímaafplánun, og um leið verði
Hegningarhúsið við Skóla-
vörðustíg og Síðumúlafangels-
ið lögð niður. Veittar hafa ver-
ið 30 milljónir króna á fjárlög-
um þessa árs til byijunarfram-
kvæmda við þessar byggingar.
Brýnt er að fé til framkvæmda
verði tryggt á næstu árum.
Fangelsismál eru mála-
flokkur, sem hefur veríð van-
ræktur af fjárveitingavaldinu
í marga áratugi, eins og dóms-
málaráðherra sagði í gær.
Fangelsi þurfa að vera vel úr
garði gerð og þjóna bæði því
hlutverki að halda föngum inn-
an veggja til þess að veija
öryggi borgaranna, og að vera
staðir, þar sem fangar geta
starfað og lært og orðið að
betri mönnum. Fangelsismál
mega ekki vera feimnismál.
Fangelsismálastofnun hefur
unnið gott starf við stefnumót-
un í þessum viðkvæma en mik-
ilvæga málaflokki. Nú er kom-
inn tími framkvæmda.
EITT lengsta sjúkraflug frá land-
inu var farið þegar tvær HH-60G-
björgunarþyrlur og Herkúles-
flugvél á vegum varnarliðsins
sóttu veikan filipeyskan sjómann
um borð í franska rannsóknaskip-
ið Sedco norðaustur af landinu á
sunnudag. Vegna ísingar yfir
landinu þurftu þyrlurnar að fara
með suður- og austurströndinni
að skipinu. Onnur þeirra Ienti á
skipinu og var sjómaðurinn fluttur
í henni til Akureyrar. Þar tók
Herkúles-vélin við manninum og
flutti hann á Borgarspítalann í
Reykjavík. Síðar var hann fluttur
á Landspítala og reyndust veikindi
hans ekki jafn alvarleg og talið
hafði verið. Þess má geta að björg-
unarflug þyrlanna var um 1100
sjómílur.
Friðþór Eydal, blaðafulltrúi varn-
arliðsins, sagði að varnarliðinu hefði
borist beiðni frá skipinu um kl. 6.40
á sunnudagsmorguninn. Þyrlur og
Herkúles-vél hófu sig til flugs kl.
9.20 með stefnu þvert yfir landið en
þyrlumar urðu stuttu síðar að snúa
við vegna slæms veðurs og ísingar
yfir landinu. Herkúles-flugvélin
kannaði hins vegar frekar aðstæður
til flugs og var með tilliti til þess
ákveðið að þyrlurnar færu aftur af
stað kl. 10.50. Leið þeirra lá síðan
með suður- og austurströndinni og
lenti önnur þyrlan á þyrlupalli Sedco
um kl. 15. Þaðan var haldið til Akur-
eyrar og lent um kl. 16.20. Læknir
og sjúklingur fóru þá í Herkúles-vél-
ina og lenti hún við Borgarspítala
um kl. 17. Þyrlurnar komu vestur
um Holtavörðuheiði suður.
Alþjóðlegt rannsóknarverkefni
Aðspurður hvers vegna þurft hefði
tvær þyrlur sagði Friðþór að í jafn
löngum ferðum þætti slíkt nauðsyn-
legt af öryggisástæðum. Annarri
þyrlunni gæti hlekkst á og þá væri
hin til aðstoðar og ef með þyrfti til
að ljúka fyrirliggjandi verkefni. Um
sjúklinginn sagði Friðþór að hann
væri 37 ára gamall Filipseyingur og
skipveiji á rannsóknarskipinu Sedco.
Sverrir Þórhallsson, verkfræðing-
Halldór sagði að upphaf málsins
mætti rekja til þess að ákveðið hefði
verið að mynda nýja stjórn sveitar-
innar síðasta haust. Zukofsky hefði
samþykkt skipan manna í stjórnina
og hefði hann upphaflega verið sam-
þykkur því að unnið yrði að starfs-
reglum fyrir sveitina en unnið var
upp úr eldri reglum.
Eftir áramót hefði hins vegar
komið stjórnarmönnum á óvart
hversu ósveigjanlegur Zukofsky
hefði verið. Þannig hefði myndast
ágreiningur milli hans og stjórnar-
innar um nokkur atriði og nefndi
Halldór sem dæmi tímasetningu
námskeiða enda hefði stjórnin viljað
koma í veg fyrir að námskeiðin rösk-
uðu starfi tónlistarskólanna. Að auki
nefndi Halldór að stjórninni hefði
ur á Orkustofnun, sagði að skipið
hefði verið statt hér við land vegna
rannsókna á vegum alþjóðlegra sam-
taka um rannsóknarverkefni á sviði
jarðfræði hafsbotnsins (Ocen Drill-
ing Program). Rannsóknin skiptist í
tvennt og var í þessum áfanga verið
að kanna setlög milli íslands og
Noregs.
Aðspurður sagði Sverrir að 19
þjóðir tækju þátt í verkefninu, þ.á m.
Islendingar, og skipið sjálft væri
skráð í Líberíu en í eigu franskra
aðila. Útibú frá því í Texas í Banda-
ríkjunum gerði skipið út. Hann sagði
þótt tími til kominn að kynna nem-
endur fyrir nýjum sjónarmiðum
gegnum aðra stjórnendur. Zukofsky
hefði á samningstímanum fallist á
þessa hugmynd með þeim fyrirvara
að hann veldi stjórnendur en síðar
hefði hann dregið nokkuð í land.
Ennfremur nefndi Halldór að Zukof-
sky hefði í upphafi óskað eftir 10
ára starfssamningi eða æviráðningu
en komist var að samkomulagi um
5 ára samningstíma.
Lokatilraun
Að lokum sagði Halldór að lagður
hefði verið fram samningstexti sem
stjórnin hefði skilið sem svo að henni
bæri annað hvort að skrifa undir eða
hafna algjörlega enda væri ekki um
aðra kosti að ræða. Hún hefði hins
að skráningarheiti skipsins væri
Sedco en í verkefninu gengi það
undir heitinu Joides Resolution. í
áhöfn skipsins eru filipeyskir hásetar
og fjölþjóðlegur hópur vísinda-
manna. Enginn íslendingur er um
borð um þessar mundir en Gunnar
Ólafsson, jarðfræðingur, hefur tekið
þátt í leiðöngrum skipsins.
Skipið hefur viðdvöl hér á landi í
lok september. Á sama tíma þingar
bortækninefnd verkefnisins hér á
landi að sögn Sverris sem á sæti í
nefndinni.
vegar ekki getað sætt sig við tvö
atriði, þ.e. að samningurinn héldi þó
fjárhagsgrundvöllur sveitarinnar
brygðist og að Zukofsky fengi óskor-
að vald yfir hljómsveitinni. Nefndi
Halldór í því sambandi að sú spurn-
ing hefði komið upp hvort SÆ þyrfti
á stjórn að halda eða ekki en bæði
fyrrverandi og núverandi stjórnar-
meðlimir væru sammála um að sú
skipan væri nauðsynleg. Með öðrum
orðum sagði Halldór að spurningin
hefði verið orðin um hvort svéitin
væri einkafyrirtæki Zukofskys eða
hljómsveit ungra íslenskra tónlistar-
manna úr tónlistarskólum landsins í
samvinnu við stjómandann.
Halldór lagði ríka áherslu á að sér
þætti afar miður hvernig komið væri
enda hefði stjórnin haft fullan vilja
til að semja við Zukofsky. Henni
hefði hins vegar komið á óvart stífni
hans í samningaviðræðum. Halldór
vildi ekki segja um hvort málinu
væri endanlega lokið en stjórnar-
fundur er í SÆ í dag.
Ekki óskað eftir að Paul Zukofsky starfi áfram með SÆ
Stj órnin gat ekki sætt
sig við óskorað vald hans
STJÓRN Sinfóníuhljómsveitar Æskunnar hafði fullan vilja til að semja
við Paul Zukofsky um áframhaldandi stjórnun sveitarinnar. Hún gat
hins vegar ekki sætt sig við ákvæði þess efnis að starfssamningur við
hann héldi þó fjárhagslegur grundvöllur sveitarinnar brygðist og að
honum yrði veitt meira en listrænt vald yfir hljómsveitinni og gæti
t.d. ráðið á hvaða tíma námskeið færu fram, að sögn Halldórs Haralds-
sonar stjórnarformanns.