Morgunblaðið - 05.09.1993, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ SKOÐUN SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1993
29
móta á þessum málum? Heiðveig
Ragnarsdóttir starfskona telur að
fjölmiðlar ættu frekar að fræða en
hræða í umfjöllunum sínum um kyn-
ferðislegt ofbeldi. Auðvitað er
nauðgun hryllingur en ekki er
ástæða til að velta sér upp úr óhugn-
aðinum. Heiðveig segir að fréttimar
eins og þær em núna hafi ekki góð
áhrif á þolendur. Einkum og sér í
lagi vegna þess að gefið er í skyn
að þolandi sé ábyrgur.
Heiðveig segir þörf á að gagnrýna
orðalag og fréttaflutning fjölmiðla
af kynferðisafbrotum. Hún bendir á
að fjölmiðlafólk geri sér ekki alltaf
grein fyrir þeim lífsháska sem kon-
umar hafi lent í. Einnig geri það
sér ekki alltaf grein fyrir þeim for-
dómum sem komið geta fram í orða-
lagi í örstuttum fréttum. Almennt
segir hún að fjölmiðlafólk verði
móðgað ef þær skipti sér af. Erfitt
sé fyrir þær að gera athugasemdir
við einstök mál þar sem þær séu
bundnar trúnaði við þolendur. Einn-
ig em þær hræddar um að orð þeirra
verði mistúlkuð og að fjölmiðlar loki
alfarið á þær. Heiðveig segir þó örla
á breytingum, henni finnast fordóm-
ar í fréttaflutningi almennt fara
minnkandi.
Magnús Finnsson fréttastjóri hjá
Morgunblaðinu segir fréttir af kyn-
ferðisglæpum hvorki vera blásnar
upp í æsifréttir né gæta fordóma í
skrifum blaðamanna. Blaðamenn
reyndu að kappkosta að láta ekki
sínar persónulegu skoðanir hafa
áhrif á skrif sín.
Hlutverk Morgunblaðsins væri að
upplýsa almenning um hvað hefði
gerst. Það væri keppikefli hvers
blaðamanns að hafa rétt eftir. Hann
sagði sömu vinnureglur gilda og við
önnur afbrot.
Guðrún Jónsdóttir, starfskona
Stígamóta, bedir á að það sé áfall
fyrir fómarlamb að lesa tvíbentar
lýsingar á þeim atburðum sem það
hafí orðið fyrir. „Kæruleysisleg skrif
um þetta efni geta einnig leitt til
rangtúlkana lesenda og em til þess
fallin að viðhalda fordómum. Hlut-
leysi í frásögn er því lágmarks-
krafa.“
Fyrir og um verslunarmannahelgi
síðastliðin ár hafa Stígamót verið
með átak gegn nauðgunum á útihá-
tíðum. Það er sá tími ársins sem
eitthvað er fjallað að ráði um nauðg-
unarmál í fjölmiðlum. Þar með er
ekki öll sagan sögð þvi einmitt á
þessum tíma segir Heiðveig að fjöl-
miðlar séu á höttunum eftir hryll-
ingssögum. Því færri nauðganir sem
verða um þessa helgi því sorgmædd-
ara verður fjölmiðlafólkið. Á útihátíð
um verslunarmannahelgi leitaði
fréttamaður upplýsinga hjá ráðgjafa
Stígamóta en þegar hann færðist
undan að svara sagði viðkomandi
fréttamaður: „Viltu þá að ég búi til
frétt?"
Fleiri samtök hafa verið með for-
vamarstarf fyrir verslunarmanna-
helgar, til dæmis Umferðarráð. Um
og eftir helgamar segja fjölmiðlar
frá því ef átak Umferðarráðs virðist
hafa borið árangur og umferðin
gengið vel fyrir sig. Fjölmiðlamir
sýna aftur á móti Stígamótum lítinn
áhuga.
Rúmast sérhópar innan
hefðbundins fréttaramma?
Stígamót hafa átt í erfíðleikum
með að koma fréttum af starfi sam-
takanna í fréttir Ríkisútvarps-Sjón-
varps. Starfskona Stígamóta segir
það nánast eins og að ganga á vegg.
Bogi Ágústsson segir hlutverk ríkis-
fjölmiðils eingöngu vera að flytja
fréttir. „Við höfum ekki umboð að
vera baráttutæki fyrir einu né neinu
í þjóðfélaginu." Þótt Bogi haldi
þessu fram má finna mýmörg dæmi
þess að fréttastofan sé baráttutæki
fyrir hin ýmsu samtök í þjóðfélag-
inu. Er fréttastofan ekki orðin bar-
áttutæki fyrir Umferðarráð þegar
hún fjallar um böm og umferð á
haustin þegar skólar hefjast? Eða
þegar fjallað er um söfnun Rauða
krossins fyrir bágstadda í Sómalíu?
Þannig virðist málefnið skipta sköp-
um.
Sérhópar eiga oft í vök að veij-
ast í fréttaflæði fjölmiðlanna. Bar-
áttan um að komast að í fjölmiðlum
er mikil, pláss af skornum skammti.
Siguijón Magnús Egilsson blaða-
maður bendir á að það er ekki sama
hver hreyfíngin eða félagsskapur-
inn er. „Ef félag vill fá fjölmiðil í
lið með sér verður það að kunna
að matreiða málið á réttan hátt og
ekki ætlast til of mikils." Siguijón
segir Slysavamafélagið dæmi um
stórt félag þar sem auðvelt sé að
fá upplýsingar. Samstarfið sé gott
og þar af leiðandi birti fjölmiðlar
efni frá þeim, sama hvað það er.
Ekkert gaman að skrifa um
kynferðisglæpi
Siguijón vísar hálfkæringi í
skrifum um þessi mál á bug. Fyrir-
sagnir segir hann þurfa að ná til
fólksins, grípa lesandann. „Ég vil
að fólk lesi fréttina mína og reyni
því að hafa fyrirsagnimar spenn-
andi.“ Að öðm Ieyti hugsar Siguijón
ekki um áhrif skrifa sinna. Hann
kvað fréttir af kynferðisafbrotum
og þá sérstaklega gagnvart börnum
hafa vakið hvað sterkustu viðbrögð-
in úti í þjóðfélaginu. Þegar hann
skrifaði um hið svokallaða Svefn-
eyjarmál sumarið 1987 sagði hann
símann ekki hafa stoppað heilu
dagana.
Fjölmiðlafólk segir erfítt að fjalla
um þessa tegund afbrota sökum
þess hve viðkvæm tilfínningamál
þau séu. Þegar Siguijón var spurð-
ur hvort hann hefði orðið var við
að fjölmiðlafólk veigraði sér við að
fjalla um þennan málaflokk sagði
hann svo ekki vera. Hann segir
fréttamenn meðvitaða um að
nauðgun sé ofbeldisglæpur. Þó sé
eðlilegt að sá sem aldrei hefur orð-
ið fyrir nauðgun geti ekki skilið
hvemig það er að verða fyrir slíku
ofbeldi. „Nauðgun er hvorki þjófn-
aður né stöðumælasekt. Svona
glæpur er að einhveiju leyti æsi-
frétt. Hann fellur undir hörð lög-
reglumál því einhver er skaðaður.
í heildina em lögreglu- og dómsmál
mjög skemmtilegur og spennandi
málaflokkur fyrir blaðamenn. í
þeim geira er mikið fjör og hasar.
En það er ekkert gaman að skrifa
um kynferðisglæpi."
Siguijón segir kynferðisafbrota-
mál frábmgðin öðmm sakamálum
að því leyti að réttahöldin séu alltaf
lokuð. Fjölmiðlar geti ekki verið við
vitnaleiðslur né málflutning. Frá því
að kært er og þar til dómur fellur
er ekkert vitað hvað gerist nema
eftir krókaleiðum. Ef einhvers stað-
ar hvflir leynd yfir því hver tengist
málinu þá er það í kynferðisafbrota-
málum, sérstaklega gagnvart þol-
andanum.
Siguijón segir mikilvægt að
blaðamenn taki hvorki sig né verk-
efnin of hátíðlega. Alveg sama þótt
máiið sé óþægilegt eða vont. Það
gangi ekki að setja sig í fyrirfram
ákveðnar steilingar um hvaða áhrif
maður hefur með skrifunum. Maður
segi bara frá því sem gerðist.
„Blaðamaðurinn fremur ekki glæp-
inn, honum er einfaldlega falið að
skrifa frétt um hann.“
Eru fjölmiðlar ekki ábyrgir?
Þótt kjmferðislegt ofbeldi sé
næstalvarlegasti glæpur á eftir
manndrápi virðast fréttastjórar fjöl-
miðlanna sem rætt var við ekki
hafa velt þessum málum mikið fyr-
ir sér. Fréttaumfjöllun ber það einn-
ig með sér. Fréttastjórar skýla sér
bak við að málaflokkurinn sé við-
kvæmur. En geta þeir leyft sér slíkt
viðhorf? Á ekki almenningur heimt-
ingu á að vita hvað er að gerast í
þjóðfélaginu hveiju sinni. Frétta-
stjórar eru karlmenn, en það eru
oftast konur og böm sem eru þol-
endur kynferðislegs ofbeldis. Ef til
vill skýrir þetta efnistökin. Eitt er
víst að á meðan afstaða þeirra er
slík verður kynferðislegt ofbeldi
ekki viðurkennt samfélagsvanda-
mál.
Engin skýr stefna virðist gilda á
fjölmiðlunum við umfjöllun um kyn-
ferðislegt ofbeldi og má það furðu
sæta þar sem fréttastjórar segja
málaflokkinn svo viðkvæman. Fjöl-
miðlafólk hlýtur að bera ábyrgð
eins og allir þegnar þjóðfélagsins.
Fréttastjórar ættu að taka á þessum
viðkvæma málaflokki á ábyrgan
hátt frekar en að stinga honum
undir stól.
Höfundar eru dagskrárgerðar-
menn hjá Rlkisútvarpinu.
Kennsla tefst
20. sept.
Byrjendur
og framlald
liá 4ra ðra.
Ballettskóli
Eddu.....
cheving
Skúlatúnl 4
Innritun og upplýsingar í síma 38360.
Innritun
ísíma 38360
frá kl. 15-19.
Afhendinn skírteina
17. og 18. sept.
frákl. 17-19.
Komdu í sólina á
Flaiifla!
Fyrsta flokks
gisting í banda-
rískum klassa
miðsvæðis í
Orlando,
vertingastaður,
sundlaug,
baanasundlaug,
heitur pottur,
skyndi-bitastaöur,
leikherbergi,
gjafavöruverslun.
uí>' oi>' «ist iiiii' a
o o o o
Bost W cstcm
Plaza Intcriiatioiia
í Orlando
6 nætur: 33.800 kr.
8 nætur: 35.100 kr.
13 nætur: 38.100 kr.
15 nætur: 39.300 kr.
20 nætur: 42.400 kr.
á mann með flugvallarsköttum m.v. 4 í herbergi
(2 fullorðna og 2 börn, 2ja-l 1 ára).
2 fullorðnir í herbergi: 6 nætur: 47.100 kr.;
8 nætur: 49-480 kr.;13 nætur: 55.580 kr.;
15 nætur: 57.980 kr.; 20 nætur: 64.100 kr.
( flug og gisting og flugvallarskattar).
Bjóðumeinnig
gistingu á hag-
stæðu verðiá
öðrum gisti-
stöðum í Orfando,
t.d. Ramada Inn,
Sheraton hótel-
unumog íbúða-
hótelunum Tango
Bay Surtes og
Enclave Suites.
Kynnið ykkur
möguleikana.
Haustferðir í
Orlandosólina
eru að verða fuDbókaðar!
Brottför 6 nætur 8 nætur 13 nætur 15 nætur 20 nætur
13. sept. laus sæti laus sæti örfá sæti laus laus sæti örfá sæti laus
20.sept. örfá sæti laus laus sæti örfá sæti laus uppselt fá sæti laus
27.sept. örfá sæti laus uppselt fá sæti laus fá sæti laus fá sæti laus
2.okt. ********** fá sæti laus ************* fá sæti laus
4.okt. fá sæti laus fá sæti laus fá sæti laus uppselt fá sæti laus
9.okt. ********** fá sæti laus ************* fá sæti laus
11.okt. fá sæti laus uppselt fá sæti laus uppselt örfá sæti laus
16.okt. ********** fá sæti laus ************* örfá sæti laus ************
18.okt. fá sæti laus uppselt uppselt laus sæti ************
23.okt. ********** örfá sæti laus ************ *********** ************
25.okt. örfá sæti laus laus sæti ************ uppselt ************
Enginn bókunarfyrirvari - en það borgar sig að ganga strax frá pöntun.
Hafðu samband við söluskrifstofur okkar, umboðsmenn um allt land, ferðaskrifstofurnar eða í síma
690300 (svarað alla 7 daga vikunnar frá kl. 8 -18.)
Forfallagjald, 1.200 kr., er ekki innifalið í verði. Forfallagjald er valfrjálst en Flugleiðir hvetja
farþega til að greiða það til að firra sig óþarfa áhættu.
VZS4
CaATLASi*
EUROCARO.
FLUGLEIDIR
Traustur tslenskurferðafélagi