Morgunblaðið - 03.11.1993, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBBR 1993
PRÓFKJÖR
Blekkingarleikur í nafni lýðræðis
eftir Svein Ólafsson
Enn virðast menn ekki hafa
fengið nóg af þeim pólitíska skrípa-
leik sem kallast prófkjör. Þetta er
nafn á einhveiju meingallaðasta
blekkingakerfi og svindlbraski í
nafni lýðræðis sem hugsast getur.
Þetta vandræðakerfi hefir að dómi
flestra óvilhallra manna orsakað
ómældan pólitískan skaða víða,
bæði hér og erlendis, síðan óprúttn-
ir pólitískir spekúlantar og frama-
gosar fundu það upp til að gera
uppstillingamefndir flokkanna
óvirkar, svo þeir sem vildu gætu
sjálfir potað sér áfram og komist
inn til að ota sínum pólitíska tota,
án þess að vilja í raun nokkuð fyr-
ir almenning gera, bara fá völd til
að skara eld að sinni köku.
Uppstillingarnefndir, já hvað er
nú það? Hvað gera þær?
Þær eru tæki flokkanna til að
reyna að fá almennilegt fólk til
starfa í pólitík. Þær eru öryggis-
ventill flokkanna til að geta valið
dugandi, fært, reynt, samvinnu-
hæft, og viðsýnt hugsjónafólk til
að vinna á opinberum vettvangi (í
pólitík) fyrir flokkinn. Þær eiga,
ef rétt er unnið, að tryggja að fólk-
ið, sem kjósendum er boðið upp á,
sé fært um, hver fyrir sig, og sam-
eiginlega, að vinna að þeim málum
og sjá þeim farborða, sem flokkur-
inn berst fyrir sem sinni hugsjón
og velferðarmálum fólksins. Má
segja að einkanlega á meðan fram-
boðslistakerfið, eins meingallað og
það í raun er, er við lýði, eiga þær
að vera lífakkeri flokkanna til að
tryggja hugsjónum hvers þeirra
viðgang, og þær geti í raun aldrei
orðið annað en slíkt lífakkeri, hvaða
kerfi sem notað er.
Hvað gera þá prófkjörin, sem
uppstillinganefndimar gera ekki?
Jú, þau kalla eftir öllum, sem kunna
að.vilja fara í framboð. Þar hópast
inn allir, óhæfir sem hæfir, reyndir
sem óreyndir, þekktir og óþekktir,
eiginhagsmunamenn og hugsjóna-
menn, sem Iangar til að komast í
framboð, með óskilgreind markmið
í huga og sem í feluleik prófkjör-
anna (bara nöfn á lista) þurfa nán-
ast varla að koma fram. Þar er
oftast aðeins horft á kunningsskap
og slagorð, varla eða ekki á hæfi-
leika og raunverulegan vilja og
getu til að láta gott af sér leiða á
víðtæku sviði stjórnmálanna. Slíkt
hverfur í moldviðri og þoku áróð-
urs og yfirborðsháttar.
Svo verður til prófkjörslisti. Og
svo er kosið. En hvemig verður
útkoman?
Athugunin og rannsóknin á því
sem hentar flokknum og hugsjón-
um hans verður algjörlega utan-
gátta. Hlutverk uppstillingamefnd-
ar, sem er m.a. þetta, verður ekk-
ert Gæzlunni á hagsmunum og
hugsjónum flokksins og um leið
almennings, er algjörlega kastað
fyrir róða. Þeir sem hafa hæzt, eiga
flesta kunningja til að hringja út
um allt og róa í fólki, sem í lang
flestum tilvikum þekkir nánast
engan á þessum merkilega próf-
kjörslista með allskyns óþekktu
fólki á, þeir eiga mesta möguleik-
ana á að fá mörg eða flest at-
kvæði. Svo er útkomunni útvarpað
í fjölmiðlum út um allt og þeir sem
verða efstir í atkvæðatölum
(ábendingum sem þetta eingöngu
er) ryðja hinum út, sem minna fá.
Sætið á prófkjörslistanum eftir at-
kvæðatölunni í prófkjörinu er síðan
með þessu hátterni gert óhaggan-
legt eða því sem næst. Annars verð-
ur allt vitlaust. Og áhættuna við
að breyta einhveiju um uppröðun
sæta þorir enginn að taka, enda
þá á lofti hótanir um hefndarráð-
stafanir, sem skapa þá ógn sem
enginn vill bjóða heim. Skynsemin
kemst ekki að hér ræður óttinn og
lögmál frumskógarins.
Þannig leikur hefir verið leikinn
á undanförnum áratugum, með
þeim afleiðingum að einmitt margt
hæfasta og reyndasta fólkið sem
vill vinna af heilum hug fyrir vel-
ferð samfélagsins og kann það og
hefir þorað að standa á sannfær-
ingunni og þannig oft jafnvel skap-
að sér óvild þeirra sem ekki skildu
grundvallaratriði, því hefir hrein-
lega verið sparkað eða hent út. Og
afleiðingarnar, hveija eru þær?
Kjörnefndirnar sem eiga að gæta
ijöreggsins eru nánast gerðar
óvirkar, þær eru í raun aljörlega
ómark, jafnvel óþarfar, og fá ekki
við neitt ráðið fyrir þeim tillitslausu
yfirgangsseggjum, sem vilja nota
aflsmuni með aðstöðu er þeir kunna
að hafa í allskyns félögum og klík-
um til að hossa sér upp í pólitískar
valdastöður. Reynast svo oft meira
og minna ónothæfir til að gegna
því vandasama hlutverki stjórnmál-
anna að vinna af viti að velferð
fólksins.
Þrátt fyrir þetta eru prófkjör
hinsvegear alls ekki fullkomlega
vond og ónothæf. Þau má nota á
annan og gagnlegan hátt, ef menn
vildu fara leið skynseminnar. Upp-
stillingarnefndir þurfa að fá upp-
lýsingar um fólk sem kæmi til
greina til að vinna fyrir almanna-
heill (í pólitík). Ef prófkjörin yrðu
rekin sem aðferð til öflunar upplýs-
inga fyrir uppstillingarnefndirnar,
og útkoman á atkvæðatölum ekki
gefin út og blásin upp, heldur að-
eins látin uppstillingamefndunum
í té sem ábending, þá myndi þessi
vandræðamynd gjörbreytast.
Vandamálið, sem nú er uppi, myndi
hverfa og góðir kostir fást í stað-
Sveinn Ólafsson
„Er ekki kominn tími
til að afleggja ruglið og
blekkingarnar, sem
tröllriðið hafa samfé-
laginu undir skrípa-
nöfnum eins og próf-
kjör, falla frá þessum
firrum og lofa skyn-
semi, reynslu og raun-
verulegu lýðræði að
verka með réttum
hætti?“
inn, ábendingar á efnileg og hugs-
anlega góð ný efni í stjórnmála-
menn myndu skila sér til uppstill-
ingarnefndanna, sem einmitt eiga
og þurfa að leita að nýjum efnileg-
um kröftum fyrir flokkinn og fyrir
fólkið í landinu sem á allt undir
vitrum stjórnendum, þarf kunn-
áttumenn en ekki framagosa.
Þá gætu kjömefndirnar notað
upplýsingamar sem ábendingar til
að velja bæði nýtt efnilegt fólk og
jafnframt haldið í hæft eldra reynd-
ara fólk til framboðsins, eftir að
búið væri að kanna alla þá hæfi-
leika og aðstæður sem taka verður
mið af, svo vit sé í að bjóða hvern
einstakan fram í nafni flokksins.
Þá væri hagsmunum flokksins og
jafnframt fólksins, hins almenna
kjósenda, sem á a njóta starfs-
krafta þerira sem valdir eru ef
þeir hljóta kjör, séð farborða á
bezta máta að yfirsýn trúnaðar-
manna flokksins, en „happa og
glappa" kerfíð hverfa. Þá myndu
ókostir og skrípamynd hinna opnu
og uppblásnum prófkjöra undan-
farinna ára hverfa. Og öryggi
flokksstefnunnar í öllum flokkum
væri tryggt. Slíkt væri allt annað
en það blekkingarkerfi sem flestir
hafa ánetjast af hreinum misskiln-
ingu í nafni lýðræðis og sem er
ekki annað en svikamylla og blekk-
ingavefur. í raun og veru svindl--
brask í nafni lýðræðis, andstæða
alls sem vit er í og getur fallið
undir raunverulegt lýðræði. Því ef
grannt er skoðað em þessi svo-
nefndu prófkjör ekkert annað en
fjarstýrð skoðanamyndun, rang-
hverfan á öllu sem getur kallast
lýðræði. Fólkið er hreinlega blekkt
með upphrópunum eða jafnvel
hvíslingum, og röngum nafngiftum
á aðferðunum sem notaðar hafa
verið í blindni um áratugi til að
undirbúa framboð hinna pólitísku
flokka.
Er ekki kominn tími til að af-
leggja ruglið og blekkingarnar, sem
tröllriðið hafa samfélaginu undir
skrípanöfnum eins og prófkjör,
falla frá þessum firrum og lofa
skynsemi, reynslu og raunverulegu
lýðræði að verka með réttum hætti?
Lýðræði er fólgið í að mega kjósa
eitthvað sem búið er finna og þaul-
prófa og sem má treysta að eitt-
hvað vit sé í, ekki að mega slengja
fram ábendingu á eitthvað sem er
ekki vitað hvort er þess vert og vit
í að kjósa það.
Höfundur er fyrrverandi
formaður uppstillingarnefndar
Sjálfstæðisflokksins í Garðabæ til
bæjarstjórnarkosninga á annan
áratug.
Um málefni aldr-
aðra í Kópavogi
eftir Guðna
Stefánsson
í 5. tölublaði „Kópavogs", mál-
gangi Alþýðubandalagsins í Kópa-
vogi, eru tvær greinar undir fyrir-
sögnunum „Sprautuskattur á aldr-
aða“ eftir Valþór Hlöðverðsson og
„Aldraðir skulu borga“ eftir Elsu
Þorkelsdóttur.
Það er sammerkt með báðum
þessum greinum, að þær eru fullar
af rangfærslum og reyndar beinum
ósannindum. Það hefur reyndar
löngum verið aðalsmerki þessa
blaðs, að fara fijálslega með sann-
leikann, svo ekki sé meira sagt.
Einkum hefur mér fundist bera
meira á þessum ósið eftir að Valþór
Hlöðversson tók við ritstjórn blaðs-
ins, en hann virðist jafnan telja til-
ganginn helga meðalið.
Vegna þessara greinaskrifa vil
ég gjaman skýra. frá nokkru af
því, sem núverandi meirihluti Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
hefur gert í málefnum aldraðra hér
í bæ á starfstíð sinni.
Almennt sagt bel ég að allvel sé
staðið að málefnum aldraðra hér í
Kópavogi. Skal ég þá ekki á neinn
hátt gera lítið úr því sem fyrri
meirihluti gerði í þessum málum
því margt var vel gert. En alltaf
má betur gera og að því hefur ver-
ið unnið.
Gjábakki
Síðastliðið vor var tekið í notkun
húsnæði undir félagsstarf aldraðra,
um það bil 660 fm að stærð. Þessi
félagsaðstaða hlaut nafnið Gjá-
bakki. Innréttingar allar eru vand-
aðar og húsið allt hið ágætasta að
allri gerð. Þarna fer fram öflugt
og gott félagsstarf af ýmsu tagi
og þátttaka er mikil. Höfuðáhersla
er lögð á frumkvæði áldraðra sjálfra
í eigin málefnum, þannig að öll
starfsemi verði sem líflegust og
gefi sem mest.
Sambýli aldraðra
í alllangan tíma hefur félags-
málastjóri unnið að því að fá sam-
þykki heilbrigðisráðuneytisins til
þess að fá að stofna hér annað sam-
býli fyrir aldraða með svipuðu sniði
og sambýlið að Skjólbraut la.
Það er fagnaðarefni, að geta
skýrt frá því hér, að einmitt nú í
fyrstu viku október barst bréf frá
heilbrigðisráðherra, þar sem hann
heimilar stofnun sambýlis fyrir 14
aldraða. Þetta er góður sigur í
brýnu máli.
Ég tel að þetta form á umönnun
aldraðra, sem ekki geta lengur búið
óstuddir, sé mjög gott og eins ná-
lægt venjulegu heimilishaldi og
komist verði. Reynslan, sem fyrir
liggur, virðist styðja þessa skoðun.
Starfsemi á nýja heimilinu ætti að
geta hafíst seinni hluta komandi
vetrar. Þessari niðurstöðu hljótum
við Kópavogsbúar að fagna heils-
hugar, því þörfin er brýn.
Heimaþjónusta
í Kópavogi er rekin öflug heima-
þjónusta. Hefur hún í gegn um tíð-
ina getið sér hið besta orð og þótt
til fyrirmyndar. Greiðslu fyrir þessa
þjónustu er stillt í hóf. Er greiðslu-
geta hvers og eins metin og gjaldið
ákveðið á grundvelli matsins í
hveiju tilfelli.
Sem betur fer eru margir, sem
bæði geta og vilja greiða fyrir þessa
þjónustu. í dag er 239 heimilum í
bænum okkar veitt þessi þjónusta.
Það er að sjálfsögðu gert án tillits
til þess hvort fólk geti greitt fyrir
þjónustuna eða ekki. Fullt tillit er
tekið til þess, ef viðkomandi á í
sérstökum fjárhagserfiðleikum.
Til þess að bæta enn frekar þessa
þjónustu, er ráðgert að bæta við
sérstakri verkstjórastöðu, þannig
að nýting og skilvirkni hinna 54.000
klukkutíma, sem standa til boða á
ári, verði sem best nýttir.
Sprautuskatturinn
í grein Elsu Þorkelsdóttur koma
fram fullyrðingar, sem eru helber
ósannindi og lögfræðingnum lítt til
sóma. í greininni fullyrðir Elsa, að
fram komi í greinargerð félags-
málastjóra til félagsmálaráðs, sem
lögð var fram á síðasta fundi þess,
að læknum sé ekki treystandi til
að ákveða hveijir þurfi inflúensu-
sprautu og hveijir ekki, því læknar
græði á öllu saman.
Ennfremur kemur fram í grein
Valþórs Hlöðverssonar, að í sömu
greinargerð félagsmálastjóra sé
sagt, að hagur læknanna sé einfald-
lega sá, að sem flestir séu sprautað-
ir og þeim því ekki treystandi. Full-
yrðir Valþór Hlöðversson í fram-
haldi af þessu, að um alvarlegan
Guðni Stefánsson
„í Kópavogi er rekin
öflug heimaþjónusta.
Hefur hún í gegn um
tíðina getið sér hið
besta orð og þótt til
fyrirmyndar. Greiðslu
fyrir þessa þjónustu er
stillt í hóf. Er greiðslu-
geta hvers og eins met-
in og gjaldið ákveðið á
grundvelli matsins í
hveiju tilfelli.“
atvinnuróg sé að ræða í umræddri
greinargerð félagsmálastjóra.
Þá fullyrðir Elsa Þorkelsdóttir,
að engin greinargerð hafi verið lögð
fram af landlækni eins og beðið
hafi verið um.
Allt þetta er alrangt. Landlæknir
sendi félagsmálastjóra greinargerð,
dagsetta 29. september 1993. Fé-
lagsmálastjóri lagði hana fram á
fundinum. ;<‘T
Félagsmálastjóri gerði á grund-
velli þessarar greinargerðar land-
læknis tillögu til félagsmálaráðs um
að bærinn greiddi 300 krónur af
kostnaði fyrir hveija inflúensu-
sprautu en allan kostnað af lungna-
bólgusprautum.
Landlæknir lagði til í sinni grein-
, argerð, og rökstuddi með áliti
Heimsheilsustofnunarinnar í Genf,
að aldraðir fengju lungnabólgu-
sprautur á 5-10 ára fresti.
Segir landlæknir orðrétt í grein-
argerðinni: „... gefur sú bólusetning
mest í aðra hönd, aðallega vegna
sparnaðar í sjúkrahúslegu. Inflú-
ensubólusetning gerir einnig gagn
en meiri óvissa ríkir um árangur
af þeirri bólusetningu".
Tillaga félagsmálastjóra var
meðal annars byggð á þessu mati
landlæknis. Hún var hins vegar
ekki afgreidd á fundinum.
Allir aldraðir í Kópavogi, sem
þess hafa óskað, hafa því verið
sprautaðir gegn inflúensu á Heilsu-
gæslustöð Kópavogs, þeim að
kostnaðarlausu.
Rétt er að taka fram, að Elsa
Þorkelsdóttir var ekki á þeim fundi
félagsmálaráðs, sem fjallaði um
þetta mál og heldur ekki varamaður
hennar. Hún hefur ekki einu sinni
haft fyrir því að kynna sér fundar-
gerð fundarins, sem hún sat ekki.
Það hindrar Elsu Þorkelsdóttur
hins vegar ekki í því að skrifa í
blaðið sitt um ákvarðanir, sem aldr-
ei voru teknar. Allt þetta segir sína
sögu um vinnubrögð þessa fulltrúa
Alþýðubandalagsins í félagsmála-
ráði.
Allt raus þessara greinarhöf-
unda, þeirra Valþórs og Elsu, um
sprautuskattinn er því helber
ósannindi. Hann hefur ekki verið
innheimtur af einum einasta manni.
Sem sagt, lygi frá grunni og ber
höfundunum ekki fagurt vitni eins
og svo margt annað, sem frá þeim
kemur í blaðinu „Kópavogi".
Höfundur er bæjarfulltrúi í
Kópavogi.