Morgunblaðið - 04.01.1994, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JANÚAR 1994
Þorsteinn Júlíusson,
fv. skipsijóri, Nes-
kaupstað - Minning
Fæddur 22. júní 1905
Dáinn 25. desember 1993
Loks ert þú liðinn,
land er nú tekið,
höfninni náð bak við helsins flóð.
- Höggvið er ijóður,
hnigin er til jarðar
sú eik, sem iengst og styrkast stóð.
Táp var þitt eðli,
trúr til góðs þinn vilji,
stofnsettur varst þú á sterkri rót.
Um þig og að þér
öfl og straumar sóttu,
sem brotsjór félli bjargs við fót.
Orka þá entist
aldur tveggja manna
að vinna stórt og vinna rétt.
Vitur og vinsæll
varstu til heiðurs
í þinni byggð og þinni stétt.
Höfðingi héraðs,
hátt þín minning standi,
ávaxtist hjá oss þitt ævistarf.
Þjóðrækni, manndáð,
þol og tryggð í raunum
þitt dæmi gefi oss í arf.
(Einar Ben.)
Það var á jólanótt sem afí okkar
lagðist til hinstu hvílu. Það er góð
nótt til, að skilja við.
Afí átti langa og farsæia jarðvist
en hann varð 88 ára síðastliðið sum-
ar. Hann var ákaflega ern, líkaminn
var orðinn nokkuð þreyttur en hug-
urinn var ávallt sá sami.
Afí veiktist alvarlega í október er
hann fékk blóðtappa í höfuðið og
lamaðist vinstra megin. Hann fékk
brátt mátt aftur og gat tjáð sig, með
nokkrum erfíðleikum þó. Hann
þekkti okkur öll og spurði um þá sem
ekki voru staddir hjá honum hveiju
sinni. Hann gaukaði meira að segja
vísum að hjúkkunum þótt hann ætti
erfítt með tal og skildist illa. Húmor-
inn missti hann ekki og ekki heldur
baráttuþrekið. Hann vildi gera meira
en hann var fær um, hefja þjálfun
líkamans strax og losa sig við hjóla-
stólinn, að lifa svona væri ekkert líf
og hann skiidi ekki hvernig fólk
gæti lifað svona árum saman.
Þetta lýsir honum afa vel, hann
var maður athafna og þegar hann
tók sér eitthvað fyrir hendur vann
hann eins vel og honum var kostur.
Á spítalanum dvaidist hann í mánuð
en var síðan fluttur á hjúkrunardeild
á Hrafnistu. Hann varð sífellt þrek-
minni og missti áhuga á umhverfínu,
þreyttur og búinn að ljúka sínu lífs-
hlaupi. Kominn tími til að kveðja.
Við fengum að hafa hann afa svo
lengi og erum þakklátar fyrir það.
Hlutur hans var að fá að ráða sér
sjálfur og gera það sem hann lang-
aði til á meðan honum entist kraftur
og það var bara ansi lengi.
Undir það síðasta fór afi minn út
á meðal fólks eða hann ákvað það
bara þegar að því kom. Á sjávarút-
Vegssýninguna fór hann í haust,
skoðaði mikið og sat lengi að spjalli
við gamlan vin og útgerðarmann frá
Neskaupstað. Hann var fyrst og
fremst sjómaður og útgerðarmaður,
það fundum við svo vel nú hin seinni
ár. Hlutirnir sem hann hafði með sér
á Hrafnistu voru, auk nauðsynlegra
nútímaþæginda og Ijósmynda af fjöl-
skyldunni, stórar innrammaðar
myndir af bátunum hans og sjó-
ferðabækumar. Öllu var haldið til
haga og hrein unun að sjá hversu
vel og vandlega hann gekk frá. Hlut-
ir, bréf og gögn sem heyrðu saman,
það var hægt að ganga að öllu í röð
og regiu.
Þorsteinn afi var fæddur á Sléttu
í Mjóafírði og ólst þar upp. Foreldrar
hans voru Júlíus Ásmundsson sjó-
maður og Sigrún Pálsdóttir. Þeim
hjónum varð þriggja barna auðið, en
auk afa voru það Arsæll, sem er elst-
ur og lifír bróður sinn, nú á nítug-
asta óg fyrsta aldursári, og Pálína
Sigríður, en hún lést sex ára að aldri.
Fjölskyldan bjó í Mjóafírði þar til hún
fluttist til Norðfjarðar um 1920.
Afi lauk barnaprófí í Mjóafirði.
Hann hlaut formannsréttindi 1926,
lauk prófum í mótorvélfræði 1929,
siglingafræði 1933 og hlaut skip-
stjóraréttindi á fískiskip 1937. Sum-
arið 1923 tók afí við formennsku á
vélbátnum Gauta sem var í eigu Gísla
Kristjánsonar á Bjargi. Þeir stund-
uðu sumar- og haustvertíð frá Norð-
fírði en vetrarvertíð frá Homafirði.
Árið 1926 hóf afí útgerð ásamt
Ársæli bróður sínum og gerðu þeir
út í félagi um 35 ára skeið. Fyrsti
báturinn var trillubáturinn Björgvin
sem þeir reru á á sumrin en hófu
jafnframt að taka stærri báta á leigu
og gera út á vetrarvertíðum frá
Hornafírði. Árið 1932 keyptu bræð-
urnir vélbátinn Hrólf Gautreksson,
oftast nefndur Gauti. Gerðu þeir
hann ’að mestu út á dragnótaveiðar
og vom frumkvöðlar á Austfjörðum
á því sviði. Enn stækkuðu þeir við
sig árið 1937 með kaupum á vélbátn-
um Biminum sem þeir áttu til ársins
1944 en þá var gert stutt hlé á út-
gerðarsamstarfinu. Nýsköpunartog-
arinn Goðanes var næsta skip bræðr-
anna, en það keyptu þeir í félagi við
fímm aðra árið 1947. Útgerðarfélag-
ið Goðanes hf. var starfrækt til árs-
ins 1952, en þá var skipið selt til
Bæjarútgerðar Neskaupstaðar.
Smíði Langanessins hófst í Drátt-
arbrautinni hf. í Neskaupstað árið
1954 og lauk snemma árs 1956, afí
átti stóran þátt í smíðinni. Báturinn
var hinn fallegasti og gerðu bræð-
umir út þennan bát til ársins 1959
eða þar til hann fórst í vertíðarróðri
frá Vestmannaeyjum. Afi og Ársæll
vom báðir afar hrifnir af Langanes-
inu og var missir þess þeim þungt
áfall.
í Noregi sömdu þeir um smíði á
150 lesta stálbáti er lauk vorið 1960.
Báturinn hlaut nafnið Stefán Ben.
Útgerð bátsins gekk heldur erfiðlega
og árið 1961 ákváðu þeir bræður að
selja hann og setja endapunkt við
langa og farsæla útgerðarsögu.
Utgerðarferill þeirra bræðra end-
urspeglar þær gífurlegu breytingar
sem áttu sér stað í íslenskum sjáv-
arútvegi. Sjómannsferill þeirra hófs
á árabátum, útgerðarsamvinnan með
trillukaupum, en síðan urðu bátamir
f eigu þeirra sífellt stærri og hluti
áttu þeir í togara um tíma.
Þeir voru samhentir bræðurnir og
ekki hægt að nefna annan án þess
að minnast á hinn. Þeir kvæntust
systmm, Ársæll Bjarneyju Stefáns-
dóttur og afi Þórunni Elísabetu Stef-
ánsdóttur. Þóra amma var frá Nes-
kaupstað, dóttir hjónanna Vilhelmínu
Ásmundardóttur og Stefáns Benjam-
ínssonar sjómanns. Afi var seinni
maður ömmu en hún giftist ung
Haraldi Ólafssyni sem lést af slysför-
um. Þeirra sonur er Halldór Haralds-
son. Afí gekk honum í föðurstað,
saman eignuðust þau tvö böm, Ársæl
og Guðnýju. Halldór er kvæntur
Helgu Björgúlfsdóttur, þau eiga þijú
börn. Næstur er Ársæll, kvæntur
Rögnu Ágústsdóttur, þau eiga fjórar
dætur. Guðný er yngst, áður gift
Ásgeiri Valdimarssyni og eiga þau
þijár dætur. Núverandi sambýlis-
maður hennar er Þorleifur Hávarðar-
son. Bamabörnin em tíu og bama-
barnabörnin em orðin fimmtán.
Þorsteinn afi og Þóra amma hófu
búskap á Brekku í Norðfirði, en síð-
an byggði afí fallegt hús í Miðstræti
sem stendur á móts við sundlaugina.
Til Reykjavíkur fluttust þau eftir að
útgerðarsamvinnunni lauk og áttu
heimili í Stóragerði 20.
Við eldri systurnar munum eftir
áranum með ömmu og afa fyrir aust-
an og sérstaklega eftir sundlauginni.
Við munum eftir matarboðunum í
Stóragerði þar sem amma lagaði
matinn og bar fram, súpu, sykur-
brúnaðar kartöflur og steik, afi sá
um gosið, malt, appelsín og kók.
Hann settist svo sjálfur við endann
og hellti kóki í glasið sitt og bland-
aði með vatni.
Það eru þessar hversdagslegu
minningar sem sitja eftir og ylja
manni um hjartaræturnar. Margs er
að minnast en erfítt að velja. Við
munum ferðalögin með ömmu og afa
á Moskovitz og Opel. Samveran í
Hallormsstaðaskógi með Halldóri,
Helgu og krökkunum, steikjandi sól
og hiti og við illa sólbrenndar á eft-
ir. Afi á bláu stuttbuxunum og kunni
ekki of vel við þessa veðurblíðu.
Missir afa var mikill þegar amma
féll frá árið 1967. Hjónabandið var
farsælt og þau hjónin samhent þótt
verkaskipting á heimilinu væri skýr.
Þau áttu faliegt heimili. Þegar þau
fluttust suður hóf afí innheimtustörf
hjá Skeljungi sem hann stundaði þar
til hann hóf störf hjá foreldrum okk-
ar í verslun þeirra í Árbæjarhverfi.
Minningar frá þessum árum eigum
við allar. Afi bjó áfram í Stóragerði,
en var mikið heima í Hábæ. Hann
fluttist á Hrafnistu árið 1989 og
dvaldist svo aðra hveija helgi hjá
hvoru barna sinna. Hann var sjaldn-
ast aðgerðalaus, vildi sífellt vera að
laga, bæta og dytta að hlutunum,
enda mjög laghentur og vandvirkur.
Allt sem afí tók sér fyrir hendur
gerði hann eins vel og honum var
kostur.
Afi var mikill áhugamaður um
íþróttir og hann fylgdist vel með
bæði í útvarpi og sjónvarpi. Hann
fylgdist með Halla og Bubba og hin-
um Þrótturanum í Neskaupstað.
Hann hafði mikla ánægju af sjón-
varpinu og mátti helst ekki missa
af neinu. Hann var ákaflega bam-
góður og líkaði illa barnagrátur.
Hann gerði sér far um að ná sam-
bandi við hvert einstakt barn. Hann
var ákaflega ánægður með að fá
barnabarn í afmælisgjöf á 85 ára
afmælinu og hann varð mjög hrærð-
ur og ánægður þegar sveinninn hlaut
Þorsteinsnafnið.
Afi var sannur jafnaðarmaður.
Hann gekk ungur til liðs við Alþýðu-
flokkinn og jafnaðarhugsjónina yf-
irgaf hann aldrei. Það voru þó farnar
að renna á hann tvær grímur nú síð-
ast, með stofnun núverandi ríkis-
stjórnar og vegna ýmissa mála sem
hún afgreiddi, sem honum þótti and-
stætt jafnaðarstefnunni. En afí var
baráttumaður, fastur fyrir og fylginn
sér. Sumir myndu kalla það þijósku
en hann ætlaðist ekki-tii þess af
öðrum sem hann krafðist af sjálfum
sér.
Hann afi lifði vel og lengi og við
erum þakklátar fyrir samfylgdina og
teljum okkur ríkar að hafa fengið
að hafa afa svona lengi hjá okkur.
Margs er að minnast og margs er
að sakna. Við söknum þess einna

4. janúar byrjum við að
smyrja handan við hæðina.
Starfsfólk Gúmmívinnustofunnar
Réttarhálsi 2 mun sjá um að gæla við
vélar Árbæinga með smurolíum frá Shell.
Gúmmívinnustofan er eitt stærsta og
fullkomnasta dekkjaverkstæði landsins með mikla
endurvinnslu á dekkjum. Hún kappkostar að veita
víðtæka þjónustu fyrir bíleigendur.
\
200/0 afe/átturá
""fe6rurm",9u
V