Morgunblaðið - 15.02.1994, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRUAR 1994
AF INNLENDUM
VETTVANGI
ÓMAR FRIÐRIKSSON
Hugmyndir um að endurúthluta rækjukvóta loðnuskipa frá 1988
Rækjukvótí loðnuskipa
nú tæplega 13 þús. lestir
Morgunblaðið/ívar Þórarinsson
MIKILL meirihluti þeirra 44
loðnuskipa sem fengu úthlutað
úthafsrækjukvóta árið 1988 er
enn með heimild til rækjuveiða
eða alls 34 skip af þeim sem
fengu upphaflega úthlutað og
hafa rúmlega 20 loðnuskip auk-
ið við aflahlutdeild sína í rækju
á þessu tímabili og ný skip
bæst við sem hafa aflað sér
kvóta frá öðrum. 1988 fengu
loðnuskipin samtals 12.000 lesta
rækjukvóta og þar af var 7
þús. tonnum skipt jafnt milli
skipanna. í ár er rækjukvóti
loðnuskipa 12.938 lestir. Skv.
yfirliti sem fékkst á Fiskistofu
yfir aflamark loðnuskipa í
rækju eftir úthlutunina 1988 og
á yfirstandandi fiskveiðiári
koma í ljós dæmi þess að loðnu-
skip hafi tvöfaldað aflahlut-
deild sína í rækju en tíu skip
eru með minni kvóta en þau
fengu úthlutað árið 1988. Sum
þessara skipa hafa bætt við sig
miklum veiðiheimildum og
stundað rækjuveiðar en margar
útgerðir hafa aftur á móti skipt
á rækju fyrir aðrar tegundir
og leigt eða selt kvótann og
vitað er að sum þessara skipa
sem fengu úthlutað hafa að
undanförnu lítið sem ekkert
verið gerð út á rækju.
Þau ummæli Magnúsar Reynis
Guðmundssonar, framkvæmda-
stjóra Togaraútgerðar ísafjarðar,
að eðlilegt sé að rækjukvóta sem
útgerðir loðnuskipa hafa haft yfir
að ráða síðan 1988 verði deilt á
milli togara og stærri togskipa á
Vestfjörðum sem veiða rækju til
að bæta upp þorskmissi, mælast
mjög misjafnlega fyrir.
Eins og fram kom hér í blaðinu
á þriðjudag vísar sjávarútvegsráð-
herra hugmyndinni frá sér og seg-
ir engar tillögur um hvernig megi
framkvæma hana komnar fram.
Benti hann á að enginn hafí til-
greint skip sem eigi að flytja kvót-
ann frá. Formaður LÍÚ segir hug-
myndina fráleita, mörg skipanna
hafi skipt á rækju fyrir aðrar teg-
undir og kvótinn sé því kominn
út og suður.
Úthlutunin 1988
Ákveðið var í janúar árið 1988
að úthluta um 40 loðnuveiðiskip-
um samtals þriðjungi leyfilegs
heildarafla úthafsrækju eða alls
12. þúsund tonnum af 36 þús.
tonna heildarrækjuafla. Var til-
gangurinn sá, að veita skipunum
uppbót vegna þess sem þau höfðu
misst í botnfiskheimildum, vegna
þeirra reglna sem þau bjuggu við
og hvernig verðlagning hafði verið
á loðnu. Giltu ákveðnar reglur um
loðnuskip eftir að kvótakerfíð var
tekið upp 1984 sem meinuðu þeim
að fara inn í sóknarmarkið sem
var við lýði til 1990 og höfðu skip-
in því ekki möguleika á að auka <
afla sinn. Mörg þessara skipa sem
fengu úthlutað rækjukvóta höfðu
ekki stundað rækjuveiðar áður.
Hefur þessi kvóti loðnuskipanna
ekki verið skertur síðan, en vegna
mikils samdráttar í loðnuveiðum á
vetrarvertíð 1991 fengu skipin
m.a. úthlutað um 5 þús. tonna
viðbótarafla af út.hafsrækju úr
Hagræðingarsjóði.
I janúar 1988 var ákveðið með
reglugerð sjávarútvegsráðuneytis
að loðnuskipum gæfist kostur á
rækjuveiðileyfi með aflamarki
gegn því skilyrði að þau afsöluðu
sér botnfiskveiðiheimildum sínum.
Úthlutað var 12 þúsund lestum
af úthafsrækju til skipanna á árinu
og var heildarrækjuaflamarkinu
skipt þannig að 7.300 lestum var
skipt jafnt á milli skipanna. 2.600
lestum var skipt í hlutfalli við
botnfiskaflareynslu skipanna á
viðmiðunarárunum 1981-1983 og
2.100 lestum í hlutfalli við rækju-
afla skipanna á því ári, sem betra
var af árunum 1986 og 1987.
Tekið var fram í reglugerð ráðu-
neytisins að loðnuskipum, sem
kjósi rækjuveiðileyfi, væri heimilt
að koma með að landi 100 lestir
af botnfiski sem meðalafla í þorsk-
ígildum reiknað.
Vegna lítillar loðnuveiði á vetr-
arvertíðinni 1991 lagði þáverandi
sjávarútvegsráðherra fram frum-
varp um að loðnuskipunum yrði
bætt tjónið með úthlutun úr Hag-
ræðingarsjóði. Þar á meðal yrði
heimilt að auka úthafsrækjukvót-
ann um 5 þús. tonn á árinu og
skipta aukningunni á milli loðnu-
skipanna. Var ástand úthafs-
rækjukvótans gott um þessar
mundir og var ráðherra veitt heim-
ild til að auka heildarafla úthafs-
rækju og skipta aukningunni milli
loðnuskipanna.
Stærstu kvótarnir
Á yfirstandandi fiskveiðiári eru
samtáls 42 loðnuskip með afla-
hlutdeild á úthafsrækju, samtals
12.938 lestir af 45 þúsund tonna
heildarafla. Eru eftirtalin loðnu-
skip með stærstu aflaheimildirnar
í úthafsrækju: Sunna SI, sem er
í eigu Þormóðs ramma hf., er með
1.164 tonn, en skipið stundar að
mestu rækjuveiðar allt árið. Sunna
hét áður Vaka SU og var ekki í
hópi þeirra skipa sem fengu út-
hlutað árið 1988. Rækjukvóti
Sunnu var færður yfir á siglfírsku
ísfísktogarana Stálvík og Sigluvík
í fyrra þegar skipið var sent á
rækjuveiðar við Nýfundnaland.
Pétur Jónsson RE hefur 1.076
tonn nú og hefur stóraukið við
rækjuveiðiheimildir sínar en skipið
fékk úthlutað 689 tonnum árið
1988. Hákon ÞH er með 759 tonn
í dag, en fékk 525 tonna kvóta
1988, Hilmir NK er með 607 tonn
á yfirstandandi fískveiðiári. Skipið
var í eigu Síldarvinnslunnar hf. í
Neskaupstað en fór í úreldingu á
seinasta ári og var selt úr landi
þegar Síldarvinnslan keypti Blæng
NK 117, nýtt rækjufrystiskip.
Sunnuberg GK hefur 470 tonna
rækjukvóta í ár en fékk 266 tonn
við upphaflega úthlutun árið 1988.
Meðal skipa sem fengu stærstu
úthlutanirnar árið 1988 eru Jón
Finnsson RE sem fékk 558 tonna
kvóta 1988 en er í dag með 308
tonn, Hákon ÞH sem hefur aukið
aflahlutdeild sína úr 525 tonnum
í 759 og Guðrún Þorkelsdóttir SU
sem fékk 402 tonn 1988 en er
með 336 tonn í dag. Sem dæmi
um rækjukvóta útgerða má nefna
að skip ísfélagsins hf. í Vest-
mannaeyjum fengu um 500 tonna
rækjukvóta árið 1988 en í dag eru
fjögur loðnuveiðiskip í eigu félags-
ins með samtals 695 tonna
rækjukvóta og hefur Sigurður VE
bæst við, en hann er með um 180
tonna kvóta.
Verslunarvara
Úthlutunin til loðnuskipa og
skiptingin milli þeirra hefur sætt
gagnrýni frá því að henni var
komið á, sérstaklega fyrir að öllum
loðnubátum skuli hafa verið út-
hlutað kvóta, burtséð frá því hvort
þeir hefðu nokkurn tíma stundað
rækjuveiðar, auk þess sem kvótinn
hafi svo í síauknum mæli verið
notaður sem verslunarvara.
Rækjuverkendur standi á sama
tíma í ströngu við'að útvega sér
rækju þar sem kvótinn er dreifður
á fjölmörg skip. Er því haldið fram
að ef Vestfirðingar fengju „eðli-
legan skerf“ af rækjukvótanum
myndi atvinnulífið vestra taka
stakkaskiptum. Einnig hafa komið
fram áhyggjur yfir fjölda skipa
sem stunda rækjuveiðar og að
sóknin sé orðin of þung.
Hafa Vestfirðingar gagnrýnt
harðlega að loðnuskipin hafi feng-
ið úthlutað aflahlutdeild í rækju á
silfurfati á sínum tíma þar sem
ísfirskar rækjuverksmiðjur hafi
fjármagnað rannsóknarveiðar á
úthafsrækju. Skipin hefðu svo
komið vestur til rækjuveiða yfir
sumarið og útgerðir þeirra þá oft
verið búnar að selja frá sér
rækjukvótann svo rækjuverk-
smiðjurnar hafi þurft að kaupa
kvóta fyrir skipin. Á móti benti
einn viðmælenda minna á að út-
hlutunin til loðnubáta 1988 sé
ekki eina orsök vanda verksmiðju-
eigenda, sem nú vilji endurúthluta
kvótanum, því á sínum tíma hefðu
síldarbátar, vertíðarbátar og hum-
arbátar- einnig fengið úthlutað
rækju. Vandamál Vestfirðinga
hafi stafað af því að þeir voru
með sárafáa báta á rækju á þess-
um tíma og þurftu því að fá loðnu-
bátana og aðra til að afla fyrir
sig. Gildandi fiskveiðistjórnkerfi
bindur jú kvótana við skip en ekki
vinnsluhúsin.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra svaraði á Alþingi í gær
fyrirspum frá Jónu Valgerði Krist-
jánsdóttur Kvennalista um hvort
hann hygðist endurúthluta rækjuk-
vótanum til útgerða á stöðum sem
hafa farið hvað verst út úr skerð-
ingu á þorskkvóta. Ráðherra sagði
þingmanninn vera að fara fram á
að gildandi lög verði brotin og sagði
að það stæði ekki til. Benti hann
á að loðnuskipin hefðu fengið
mesta skerðingu í botnfískveiði-
heimildum á árunum 1984 og 1985
og aldrei átt kost á að velja sóknar-
mark eins og önnur skip. Ef ætti
að taka þessar veiðiheimildir af
þeim nú, vaknaði spurning hvort
ekki væri nauðsynlegt að bæta
þeim upp þær veiðiheimildir sem
áður voru af þeim teknar.
Rækjukvóti loðnuskipa
árið 1988
Skip...............Kvóti, tn.
JúpiterRE 161 ...........297
Jón Kjartansson SU 111...330
Víkingur AK 100.........259
BeitirNK 123............284
Úreldurex Eskifirði SU 9 ... 210
Þóður Jónasson EA 350 . 295
HelgalII. RE 67.........247
Keflvíkingur KE 100.....181
Bergur VE 44............258
BjörgJónsdóttirÞH 321- .... 323
SunnUbergGK 199 ....... 266
Háberg GK 299 ......... 182
Gígja VE 340 .....,.......2
GuðmundurÓlafurÓF91 ..275
Svanur RE 45.............250
Rauðsey AK 14 ..........264
VaðlabergGK 399 ....... 191
HarpaRE 342 ........... 223
Heimaey VE 1 ...........263
Dagfari ÞH 70....>......304
HilmirII.SU 177 ....... 282
Albert GK31.............360
Fífill GK 54 .......... 242
Súlan EA 300 .......... 358
Sighvatur Bjamason VE 81
....................... 312
Kap II. VE 4.............128
HúnaröstÁR 150 ......... 287
Guðrún Þorkelsdóttir SU 211
........................... 402
Guðmundur VE 29 ........ 302
ErlingKE 45..............416
Gullberg VE 292 ......... 11
Höfrungur AK 91..........163
Skarðsvík SH 205 ........ 8
ÞórshamarGK75 ...........311
Bjarni Ólafsson AK 70 .. 233
Grindvíkingur GK 606.....261
Hólmaborg SU 11 .........113
Hilmir SU 171.............83
Sjávarborg GK 60 ....... 365
ísleifur VE 63 ......... 283
Jón Finnsson RE 506 .... 558
Hákon ÞH 250 ........... 525
Pétur Jónsson RE 69 .... 689
Helgall. RE 373 ........ 279
Rækjukvótar loðnuskipa
árið 1994
JúpiterÞH 61.............144
Jón Kjartansson SU 111...430
Sigurður VE 15...........180
Víkingur AK 100..........210
Beitir NK 123............398
Þórður Jónasson EA 350 .... 367
Keflvíkingur KE 100 .... 349
Björg Jónsdóttir II. ÞH 320 266
Vikurberg. GK1...........234
SunnubergGK 199 .........470
Háberg GK 299 ...........115
Gígja VE 340 ..............0
Örn KE 13................232
GuðmundurÓlafurÓF91 ...327
Svanur RE 45 ...........297
BjörgJónsdóttirÞH 321 ..137
Bergur VE 44.............76
Heimaey VE 1 ...........261
Dagfari ÞH 70...........390
Albert GK31.............360
Faxi RE 241 ........... 252
Súlan EA 300 .......... 124
Sighvatur Bjarnason VE 81
....................... 173
Kap II. VE 4 ...........308
Húnaröst RE 550 ..........0
Guðrún Þorkelsdóttir SU 211
....................... 336
Guðmundur VE 29 ....... 253
BörkurNK 122 ...........180
GullbergVE292 ............2
Huginn VE 55 ...........172
Höfrungur AK 91.........313
Arney KE 50 ........... 237
Þórshamar GK 75 ........0,5
Bjarni Ólafsson AK 70 . 277
Grindvíkingur GK 606....311
HólmaborgSU 11 .........275
HilmirNK 171 ...........607
SjávarborgGK60 .........126
ísleifur VE 63 ..........43
Jón Finnsson RE 506 ... 308
Hákon ÞH 250 .......... 759
Pétur Jónsson RE 69 . 1.076
Helga II. RE 373 ...... 381
Sunna SI 67 ..........1.164
Blængur NK 117............0