Morgunblaðið - 15.02.1994, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 1994
33
Þj óð fræúLsl oímm Norðurlanda
eftir Ragnheiði H.
Þórarinsdóttur
Norræn samvinna hefur verið
nokkuð til umræðu hér á landi,
ekki síst með tilkomu Evrópska
efnahagssvæðisins og auknum
samskiptum við þjóðir utan Norð-
urlanda. Undanfarið hefur Norður-
landaráð haft uppi áætlanir um að
breyta fyrirkomulagi samstarfsins,
ekki síst á sviði menningarmála.
Endurskoðun og mat á árangri
norrænnar samvinnu er nauðsyn-
leg og menn eiga auðvitað ekki
að vera smeykir við að breyta til,
ef það mætti verða til bættrar
nýtingar á ráðstöfunarfé og leiða
til betri árangurs. En hættan felst
oft í því að menn vilja breyta, ein-
ungis breytinganna vegna og á
þann hátt getur árangur af margra
ára starfi farið forgörðum, án þess
að nokkur ætli það vilja þeirra sem
með völdin fara.
Meðal þeirra menningarstofn-
ana sem Norðurlönd hafa haft
samvinnu um er Þjóðfræðistofnun
Norðurlanda eða „Nordisk Institut
for Folklore" (skammst. NIF).
Þessi stofnun hefur verið við lýði
í hartnær 35 ár og er næstelst
þeirra stofnana Norðurlandaráðs
er að menningarmálum starfa.
Eins og svo margt sem vel er
gert er hljótt um þessa stofnun
og þann mikla árangur sem þetta
norræna samstarf hefur borið.
Því langar mig að gera örlitla
grein fyrir Þjóðfræðistofnuninni
og starfi hennar, ef það mætti
verða til að sýna fram á þýðingu
hennar fýrir okkur íslendinga.
Þjóðfræði telst til hinna menn-
ingarsögulegu greina. Viðfangs-
efni hennar er, í grófum dráttum,
andleg og félagsleg þjóðmenning
og þjóðminjar, meðan þjóðhátta-
fræðin, sem er henni skyldust,
íjallar um verklega þjóðmenningu,
þ.e. menningu tengda munum
(sýnd á minjasöfnum). Mörkin á
milli þessara greina eru oft óljós,
og fer það eftir viðfangsefninu og
samhenginu hveiju sinni, hvort
gerð eru skörp skil þarna á milli.
Meðal menningarsögulegra vís-
indagreina í víðari skilningi má
einnig telja mannfræði, sagnfræði,
bókmenntafræði og fomleifafræði,
en viðfangsefni þeirra og rann-
sóknaraðferðir eru mjög ólík að-
ferðum þjóðfræðinnar, þótt mark-
miðið sé svipað, þ.e. að kasta ljósi
yfir menningu okkar og sögu.
(Þessi munur skilst e.t.v. best með
skírskotun til heilbrigðisgeirans,
þar sem t.d. læknar, hjúkrunar-
fræðingar, iðjuþjálfar og sál-
fræðingar vinna allir innan sama
sviðs og að svipuðu marki, sem
er að bæta heilsufar okkar, en
að baki liggur ólík menntun og
mismunandi aðferðum er beitt til
að ná settu marki!)
Þjóðfræðistofnun Norðurlanda
— Nordisk Institut for Folklore —
var sett á laggimar árið 1959 með
það að markmiði að efla rannsókn-
ir á sviði þjóðsagnafræðinnar á
Norðurlöndum. Seinna var við-
fangsefnið aukið og látið ná yfir
stærra svið þjóðfræðinnar, þ.e.
ekki eingöngu- munnleg fræði s.s.
þjóðkvæði og þjóðsögur, heldur
einnig þjóðsiði og þjóðlíf.
ísland tók ekki þátt í þessu
starfi til að byija með, en við
höfum átt aðild að þessari sam-
vinnu frá árinu 1975.
Frá árinu 1959 til 1972 hafði
Þjóðfræðistofnun aðsetur í Kaup-
mannahöfn, þó með þeirri undan-
tekningu, að tvö ár (1966-1968)
var hún í Stokkhólmi. Fyrsti fram-
kvæmdastjórinn var einn þekktasti
þjóðfræðingur Dana, Lauritz
Bodtker, en frá 1968 var Bent
Holbæk, sem einnig var mjög
þekktur fræðimaður, í forsvari fyr-
ir NIF.
Árið 1972 urðu þáttaskil í
starfí Þjóðfræðistofnunarinnar
er Finninn Lauri Honko tók við
starfi framkvæmdastjóra. __ Þá
flutti NIF aðsetur sitt til Ábo í
Finnlandi, þar sem stofnunin er
til húsa enn þann dag í dag. Fram
að þeim tíma höfðu fram-
kvæmdastjórar NIF sinnt starf-
inu í aukastarfi samhliða háskóla-
kennslu, en fyrir tilstilli Lauri
Honkos efldist stofnunin mjög.
Starfsmönnum fjölgaði og sam-
starf og tengsl milli fræðimanna
víðs vegar á Norðurlöndum jókst
að mun fyrir milligöngu NIF. Frá
árinu 1978 hefur framkvæmda-
stjóri NIF verið í fullu starfi og
Ragnheiður H. Þórarinsdóttir.
„Þjóðfræði telst til
hinna menningarsögu-
legu greina.“
á skrifstofu stofnunarinnar vinna
3-4 starfsmenn að jafnaði.
Árið 1990 lét Lauri Honko af
störfum og við tók Norðmaðurinn
Reimund Kvideland. Hann hefur
einnig unnið af krafti að málefnum
stofnunarinnar og undir hans
stjóm hefur verið tekið sérstaklega
á málefnum jaðarsvæðanna, s.s.
íslands, Færeyja og hjá Sömum,
þar sem ekki eru til öflugar þjóð-
fræðistofnanir og rannsóknir
skemmra á veg komnar en annars
staðar á Norðurlöndum.
Á síðustu stjórnarárum Honkos
beindi NIF sjónum sínum æ meira
út fyrir Norðurlöndin og notaði
krafta sína til að efla þjóðfræði-
rannsóknir og (jafnframt þjóðar-
vitund) í löndum þriðja heimsins.
Þessi þróun var mjög umdeild
meðal norrænna fræðimanna og
aðstandenda NIF, en Kvideland
hefur snúið stofnuninni afturi -
„heim“ til Norðurlanda, þar sem
næg verkefni bíða úrlausnar.
Yngri þjóðfræðingar hafa notið
góðs af starfi NIF í enn ríkari
mæli en fyrr. Sparnaður í þjóðar-
búskapnum og fækkun starfa hef-
ur sín áhrif á þessu sviði sem ann-
ars staðar og með auknum fjölda
fræðimanna sem ekki eru í föstum
stöðum innan rannsóknastofnana,
verður hlutverk þjóðfræðistofnun-
ar Norðurlanda enn mikilvægara
en áður. Hún er eina stofnunin á
Norðurlöndum sem hefur yfirlit **'
yfir starfandi þjóðfræðinga og eini
aðilinn sem telur sér skylt að að-
stoða og styrkja „stofnanalausu“
fræðimennina og efla tengsl þeirra
við fræðimenn annars staðar. Það
er með þjóðfræðinga eins og aðra
fræðimenn að „enginn er ey-
land“.
í stjórnartíð Lauris Honkos og
fyrir hans tilstilli hefur stofnunin
öðlast alþjóða viðurkenningu og
ekki síst fyrir tilurð fréttabréfsins
NIF Newsletter, en útgáfa þess
hófst árið 1972. Það kemur út 3-4
á ári og er gefið út á ensku. Það
nær því langt út fyrir málsvæði
Norðurlanda og'er í dag sent til
um 2.500-3.000 aðila, bæði stofn-
anan og einstaklinga, víðsvegar
um veröldina.
Framkvæmdastjóra NIF hefur
einnig verið boðið að halda fyrir-
lestra víða um álfur og hefur þann-
ig stuðlað að því að norræn þjóð-
fræði og þau vísindastörf sem unn-
in eru á Norðurlöndum eru þekkt
og virt á alþjóðavettvangi. Rei-
mund Kvideland, núverandi fram-
kvæmdastjóri, hefur verið formað-
ur í alþjóðlegum samtökum þjóð- '
sagnafræðinga frá árinu 1989, en
í því felst mikil viðurkenning á
starfí norrænna þjóðfræðinga.
Höfundur er magister í þjóðfræði.
Oskudagshátíð haldin
í Fjölskyldugarðinum
Á ÖSKUDAGINN verður haldin
hátíð í Fjölskyldu- og húsdýra-
garðinum. Hátíðin hefst kl.
13.30.
Kötturinn verður, sleginn úr
tunnunni og hestar Húsdýragarðs-
ins verða teymdir undir bömunum.
Ef veður leyfír verða einhver af
tækjum Fjölskyldugarðsins tekin
út og rafmagnslest verður í ferðum
um garðinn. Verðlaun verða veitt
fyrir frumlegasta búninginn.
Ókeypis strætisvagnaferðir í
garðinn verða frá Ingólfstorgi kl.
13.30 og 14.30. Fjölskyldugarður-
inn verður opinn frá kl. 13-16 og
er aðgangur ókeypis.
skólar/námskeið
■ Ódýr saumanámskeið
Aðeins 4 nemendur í hóp. Bæði dag-
og kvöldtímar. Fagjærður kennari.
Upplýsingar í síma 17356.
■ Breytum áhyggjum í
uppbyggjandi orku!
ITC námskeiðið markviss málflutningur.
Upplýsingar: Kristín Hraundal,
sími 34159.
■ Námskeið í keramik
6 vikna keramiknámskeið hefjast í
Hulduhólum, Mosfellsbæ eftir miðjan
febrúar. Byrjendaflokkar, framhalds-
flokkar. Upplýsingar í síma 666194.
Steinunn Marteinsdóttir.
■ Námskeið hjá
Stjórnunarfélagi
íslands:
Hvað einkennir afburða-
stjórnandann?
16. febrúar kl. 13.00-17.00.
Sölunámskeið fyrir verslunarfólk
21. og 22. febrúar kl. 09.15-12.15.
STJÓRNUNARFÉLAGS fSLANDS
OG NÝHERJA
69 VV 69
6Z 1 □ 66
<Q>
NÝHERJI
■ Tölvuskóli í fararbroddi.
ÖÚ hagnýt tölvunámskeið.
Hringdu og fáðu senda námsskrá.
■ Windows, WORD og EXCEL
Ódýr og vönduð námskeið. Tónlist auð-
veldar námið. Næstu námskeið:
Windows 18. og 21. feb.
Windows framhald 21.-24. feb.
kl. 16.10-19.10.
Word 21.-24. feb. kl. 13-16.
Word framhald 22.-25. feb. kl. 13-16
eða 28. feb.-3. marskl. 16.10-19.10.
Excel 22.-25. feb. kl. 9-12.
Excel framhald hefst 28. feb. kl. 13.
■ Tölvunámskeið fyrir byrjendur
Mjög gagnlegt námskeið. Hefst 1. mars.
Kvöldnámskeið.
■ PageMaker framhald
28. feb.-3. mars kl. 13-16 eða 16.10-
19.10. Sérstök áhersla á ný atriði í útg. 5.0.
■ Barnanámskeið fyrir 5-6 ára
og 7-9 ára.
Námskeið, sem veitir baminu þínu verð-
mætan undirbúning fyrir framtíðina.
Námskeiðinu er m.a. ætlað að þroska
rökhugsun bamsins, minni og sköpun-
argáfu og hjálpa því við lestur og reikn-
ing. Kennt er tvisvar í viku. Svona nám-
skeið hafa slegið í gegn í Bandaríkjunum
og Kanada.
Námskeiðin hefjast 28. febrúar
(ath. breytta dagsetningu).
Hringið og fáið sendar upplýsingar.
STJÓRNUNARFÉLAGS ÍSLANDS
OG NYHERJA ______
69 VV 69 <Q>
62 1 □ 66 NÝHERJI
■ Næstu námskeið Tölvu- og verk-
fræðiþjónustunnar, s. 688090:
■ PowerPoint. 6 klsL námskeið um
glærugerð, myndskyggnur og dr'eifirit
17.-18. feb. kl. 9-12.
■ Excel töflureiknirinn. 15 klst. nám-
skeið um töflureikninn frábæra 28. fe-
brúar-4. mars kl. 13-16.
■ FileMaker gagnagrunnur. 15 klst.
um gagnagrunninn fjölhæfa fyrir
Windows og Macintosh 21.-25. febrúar
Leiðin til árangurs (Phoenix)
22., 23. og 24. febrúar kl. 16.00-22.00.
■ NOTES
Námskeið 1.-3. mars kl. 13-16.
Að fjarlægja algengustu hindranir
25. febrúar kl. 15.00-19.00.
Nánari upplýsingar
í síma 621066.
■ Prjónanámskeið.
Næstu prjónanámskeið hefjast 21., 22.
og 23. febrúar. Innritun stendur yfir.
■ Hagnýtt tölvubókhald
Kvöldnámskeið (35 klst.) hefst. 22. feb.
Hentar þeim, sem vilja'afla sér hagnýtr-
ar kunnáttu í tölvubókhaldi. Upplagt fyr-
ir aðila með sjálfstæðan rekstur.
ÓpusAllt notað við kennsluna. Ókeypis
skólaútgáfa af ÓpusAllt fylgir námskeiðinu.
STJÓRNUNARFÉLAGS ISLANDS
AOG NÝHERJA
69 VV 69 <Q>
.. 6Z I Q 6.6;;■ nýherji
kl. 9-12.
■ Word ritvinnslan. 15 klst. fjöl-
breytt ritvinnslunámskeið 21.-25. febr-
úar kl. 9-12.
■ System 7.0 og Macintosh. ítar-
legt stýrikerfisnámskeið fyrir þá, sem
vilja kynnast stýrikerfi Macintosh betur.
Gagnleg hjálparforrit fylgja. 28. feb,-
2. mars kl. 9-12.
■ Freehand teikniforritið. 15 klst.
námskeið um þetta fjölhæfa teikniforrit
28. feb.-4. mars kl. 16-19.
■ Windows kerfisstjórnun. 12 klst.
ítarlegt námskeið 21.-24. febrúar kl.
16-19.
Tölvu- og verkfræðiþjónustan,
Grensásvegi 16, s. 688090.
■ Enskuskóli nærri York
Alm. námskeið 2-20 vikur. Stöðupróf í
upphafi náms. Fámennir hópar (6-7).
Viðurkennd próf ef óskað er.
Upplýsingar gefur Marteinn M. Jóhanns-
son í síma 811652 á kvöldin.
T H E E N G L I S H S C H O O L
Túngötu 5.
*
Hin vinsælu 7 vikna enskunámskeið eru
að hefjast.
★ Áhersla á talmál.
★ 10 nemendur hámark í bekk.
★ 10 kunnáttustig.
Einnig er í boói:
Viðskiptaenska, rituð enska, umræðu-
hópar, toefl-undirbúningur.
★ Enskir sérmenntaðir kennarar.
★ Markviss kennsla í vinalegu umhverfi.
Hafðu samband og fáðu frekari
upplýsingar í síma 25900.
■ Tölvunámskeið
- Windows 3.1
- PC grunnnámskeið
- Word fyrir Windows og Macintosh
- WordPerfect fyrir Windows
- Excel fyrir Windows og Macintosh
- PageMaker fyrir Windows/Macintosh
- Paradox fyrir Windows
- Tölvubókhald
- Novell námskeið fyrir netstjóra
- Word og Excel framhaldsnámskeið
Kennt er á nýjustu útgáfur og veglegar
kennslubækur fylgja öllum námskeiðum.
Upplýsingar og skráning í síma 616699,
rgl Tölvuskóli Reykíavíkur
‘....1 Borflanúni 20, Fimi 6IS699
íslenska fyrir útlendinga.
Markaðssetning.
fslensk stafsetning.
Franska, ítalska, spænska.
Stærðfræði fyrir samræmt próf.
Sendum ókeypis kynningarefni.
Hlemmi 5,
pósthólf 5144, 125 Reykjavík,
sfmi 91-629750.
■ Candita - Sveppaóþolsnámskeið
Hófst 14. feb., 4 skipti, uppselt.
Hefst 15. feb., 4 skipti, uppselt.
Hefst 28. feb., 4 skipti, uppselt.
Hefst 1. mars, 4 skipti, laust.
Sólveig Eiríksdóttir býöur upp á nám-
skeið í matreiðslu grænmetisrétta úr **
hráefni sem er laust við sykur, hvítt
hveiti, ger og óæskileg aukaefni.
Leiðbeiningar frá ónæmissérfræöingi
fylgja. Námskeiðin verða haldin á Matstof-
unni á Næstu grösum, Laugavegi 20B.
Uppl. og bókanir í síma 671812.
■ Barnfóstru-
námskeið 1994
1. 16., 17., 21. og 22. mars.
2. 6., 7., 11. og 12. apríl.
3. 13., 14., 18. og 19. apríl.
4. 27., 28. apríl og 2. og 3. maí.
5. 4., 5., 9. og 10. maí.
6. 25., 26., 30. og 31. maí.
7. 1., 2., 6. og 7. júní.
8. 8., 9., 13 og 14. júní.
Kennsluefni:
Umönnun bama og skyndihjálp.
Upplýsingar/skráning:
Sími 688188 kl. 8-16.