Morgunblaðið - 12.03.1994, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MARZ 1994
25
Örtröð við „Hryllingshúsið“
Reuter
HUNDRUÐ manna fylgdust með Bernard Knight,
réttarlækni, sem heldur á tösku, er hann hélt inn í
„Hryllingshúsið" svonefnda. Það stendur við Cromwell-
stræti í Cloucester og var heimili Fredericks West, sem
hefur nú hefur verið ákærður fyrir fimm morð. Níu
lík hafa fundist í og við húsið. Hefur málið vakið
gríðarlega athygli og orðið til þess að almenningur
og blaðamenn flykkjast til bæjarins.
Fyrirlestur Laue Trabergs Smidt í Norræna húsinu
Vangaveltur um siðferðileg-
ar kröfur til atvinnulífsins
TENGSL atvinnulífs, efnahagsmála og siðfræði þegar horft
er til framtíðar, er aðalefni fyrirlesturs, sem danski lögfræðing-
urinn Laue Traberg Smidt heldur í Norræna húsinu á morg-
un, sunnudag. Fyrirlesturinn nefnir hann „Eru ný siðferðisleg
viðmið að ryðja sér til rúms í atvinnulífinu?" og hefst hann
kl. 16. Mun Smidt velta því fyrir sér hvort að sá siðfræðilegi
boðskapur, sem sjá má merki í atvinnulífinu, boði annan skiln-
ing á því en við eigum að ver\jast.
Laue Traberg Smidt er lög-
fræðingur að mennt og hefur
komið víða við í dönsku þjóðlífi.
Hann hefur verið forstöðumaður
Vinnuveitendasambands bygg-
ingaiðnaðarins, var um árabil
framkvæmdastjóri danska hand-
iðnaðarsambandsins og var þing-
maður Vinstri-flokksins 1988-
1990. Hann hefur átt sæti í fjöl-
mörgum nefndum og ráðum, m.a
stjórn Handíðaskóla Danmerkur,
dagblaðsins Information og Al-
næmi-sjóðsins. Nú er hann for-
stjóri og meðeigandi fyrirtækis-
ins_ Kontrapunkt í Danmörku.
I fyrirlestri sínum bendir Smidt
á að efnahagskreppan, sem ein-
kénnt hefur danskan efnahag síð-
ustu tíu ár, hafi orðið til þess að
beina athygli fjölmiðla og stjórn-
málamálamanna að atvinnulífinu.
Spurningin um hvernig takast
eigi á við atvinnuleysið einkenni
umræðuna en á sama tíma sé
slakað á kröfum til atvinnulífisins
í tengslum við umhverfi, vinnu-
vernd o.fl. Segir Smidt vandamál-
ið vera það að litið sé á tengsl
atvinnulífs og samfélags sem
nokkurs konar stríðsástand aðila
með ólíka hagsmuni að leiðar-
ljósi. Með því ýtum við í raun
undir þá skoðun að sérstaða at-
vinnulífsins sé slík að það hlíti
öðrum lögmálum og gildum en
það samfélag sem atvinnulífið
þrífst í. Með öðrum orðum; að
viðmið starfsmanna fyrirtækja
fari alfarið eftir því hvort þeir
eru í vinnunni eða heima.
Smidt segist hafa brugðið illa
þegar hann ræddi þetta við unga
atvinnurekendur og komst að því
að þessi gagnstæðu sjónarmið í
vinnu og á heimili, hefur lengi
verið staðreynd í huga þeirra sem
yngri eru. Þeir telji markmið sitt
í vinnu eingöngu það að vinna
sér inn peninga, félagsleg mál
séu í höndum annarra. Astæðu
þessa telur Smidt vera þá breyt-
ingu sem varð á þjóðfélaginu er
iðnvæðingin hóf innreið sína. Þau
nánu tengsl sem voru á milli
vinnu og heimilis í bændasamfé-
laginu hafi rofnað og enn hafi
ekki tekist að endurnýja þau.
Breytingarnar verða til þess
að stjórnendur fyrirtækja verða
að taka tillit til þeirra. Þeir verða
að velta fyrir sér siðferðilegum
spurningum á borð við þá hvort
þeir eigi að segja upp starfs-
manni sem staðinn er að lygum?
Á að veita veikum samstarfs-
manni aðstoð eða er það hlutverk
samfélagsins? Á fyrirtækið að
láta undan kröfum viðskiptavina
og nota umhverfisvænar vörur?
Á fyrirtækið að notast við bíla
sem valda mengun, þegar til eru
farartæki sem menga ekki? Við
þessum spurningum telur Smidt
engin einhlít svör, þau séu háð
aðstæðum hveiju sinni. Ekki
verði lengur undan því vikist að
svara þeim.
Smidt er þeirrar skoðunar að
ef til vill séu yfirmenn fyrirtækja
ekki réttu mennirnir til að gefa
ráð við spurningum á borð við
ofangreindar. Atvinnulífið þjálfi
starfsmenn sína í að taka ákvarð-
anir sem miði að því að græða.
Þær ákvarðanir sem teknar séu
t.d. í skólum og á heimilum, snú-
ist hins vegar um allt annað en
fjárhagslegan gróða. Því sé fólk
betur í stakk búið til að taka
erfiðar siðferðilegar ákvarðanir,
ef það gangi út frá eigin sam-
visku.
Þetta þýðir þó ekki að ákvarð-
anir sem teknar eru í fyrirtækjum
séu almennt rangar og siðlausar,
þær eru flestar skynsamlegar.
Ástæða þess er sú að maðurinn
getur ekki lifað eingöngu eftir
settum reglum. Fæstar
ákvarðanir sem að við tökum, eru
tilkomnar vegna þess reglugerðir
neyði okkur til þess. Mannlegt
samfélag myndi hrynja til grunna
ef við hlýddum einungis reglum
en ekki samvisku okkar.
Smidt bendir á að við verðum
dæmd af gerðum okkar, ekki því
sem var hugsað eða sagt. Þegar
barnabörnin spyiji hvað við höf-
um gert þegar Vesturlandabúar
gengu taumlaust á auðlindir jarð-
ar, getum við sagt að við höfum
gert allt sem í okkar valdi hafi
staðið. Ekki þýði að bera fyrir
sig að rætt hafi verið um málið.
Segir Smidt að mannkynssag-
an færi okkur sanninn um að
maðurinn sé það sem hann takist
sér á hendur. Það sama eigi við
um fyrirtæki og stofnanir. Hvað
Vestur-Evrópu áhræri, getum við
ekki einu sinni stöðvað stríð sem
háð er innan álfunnar. Okkur sé
einnig fyrirmunað að takast á við
flóttamannamannavandann, sem
þó sé ekki mikill, með tilliti til
afkomu okkar. Segir Smidt að
af Norðurlöndunum standi Svíar
og Danir sig sæmilega en fram-
lag íslands, Noregs og Finnlands
sé skammarlega lágt.
Smidt telur að láti menn hjá
líða að takast á við þau vanda-
mál sem upp kunna að koma, af
því að það sé ekki í þágu þeirra
sjálfra eða fjölskyldunnar, muni
þeir bíða tjón á sálu sinni. Mann-
kynið geti ekki lifað kynslóð fram
af kynslóð nema að huga að fleir-
um en sínum nánustu. Smidt er
þeirrar skoðunar að við munum
verða dæmd af gjörðum okkar í
garð annarra, sem þessi árin séu
fyrst og fremst flóttamenn, at-
vinnulausir og umhverfið. Að við
eigum, hvert og eitt, að leiða
hugann að því hvað við getum
gert til að bæta heiminn örlítið.
Atvinnurekendur séu nú í sviðs-
ljósinu og því sé mikilvægt að
þeir séu góðar fyrirmyndir, sem
séu öðrum hvatning til að láta
gott af sér leiða.
Önnur sprengjuárás IRA á Heathrow
Breytir ekki frið-
aráætlun fyrir
Norður-írland
BRESKA stjórnin fordæmdi í gær írska lýðveldisherinn (IRA) fynr
sprengjuárás á Heathrow-flugvelli í fyrrakvöld, annan daginn í röð,
samkvæmt fréttum Rei/fersfréttastofunnar. I yfirlýsingu stjórnarinn-
ar sagði að atburðirnir yrðu ekki látnir raska tilraunum írsku og
bresku stjórnanna til þess að koma á friði á Norður-Irlandi. Breska
lögreglan sagðist hafa átt von á aðgerðum af hálfu IRA síðustu
daga vegna viðræðna um framtíðarskipan Norður-írlands og um-
ræðna í þingi um lög um hryðjuverkastarfsemi Einar Sigurðsson
blaðafulltrúi Flugleiða sagði í samtali við Morgunblaðið að tilræðin
hefðu ekki raskað flugi félagsins til og frá London.
Fjórum sprengjum var skotið
með sprengjuvörpu i átt að flugvell-
inúm um miðnæturbil. Lentu þær
skammt frá fjórðu flughöfninni og
sprungu ekki fremur en fjórar
sprengjur sem skotið var inn yfir
flugvallarsvæðið á miðvikudag.
Veruleg röskun varð á umferð
um Heathrow-flugvöllinn í gær-
morgun þar sem syðri brautin var
lokuð meðan leitað var að sprengj-
unum. Slys urðu ekki á fólki og
skemmdir engar á mannvirkjum í
árásunum.
Seinni sprengjuárásin var framin
nokkrum klukkustundum eftir að
Gerrý Adams, leiðtogi Sinn Fein,
stjórnmálaarms IRA, sagði að grip-
Efasemdir
um þynn-
• /
ið yrði til hryðjuverka öðru hveiju
til þess að knýja á um að Bretar
hyrfu með hersveitir sínar frá Norð-
ur-írlandi.
Sinn Fein hefur ekki viljað lýsa
stuðningi við friðaráætlun írsku og
bresku stjórnanna frá í desember
og borið því við að hún þarfnist
frekari útskýringa. Á það hefur
verið litið sem tilraun til þess að
tefja framgang áætlunarinnar og
hafa írsku og bresku forsætisráð-
herrarnir, Albert Reynolds og John
Major, hvatt IRA til að taka áætl-
unni eins og hún liggur fyrir.
Douglas Hurd utanríkisráðherra
Breta sagði að tilræðin tvö á Heat-
hrow hefðu afhjúpað hræsni IRA.
„Þetta fólk kveðst þurfa frekari
útskýringa á skjali sem kveður á
um lýðræði [í Norður-írlandi]. Stað-
reyndin er sú að um leið og það
kveðst vilja friðsamlega lausn skap-
ar það ótta meðal almennings eða
stendur í manndrápum," sagði
Hurd.
mgu oson-
lagsins
Lundúnum. The Daily Telegraph.
VAXANDI efasemdir eru meðal
vísindamanna um að þynning
ósonlagsins reynist mönnum á
norðurhveli jarðar eins hættuleg
og talið hefur verið, þar sem hún
valdi aukningu útfjólublárra
geisla, svonefndra b-geisla, frá
sólu, sem aftur valdi húðkrabba-
meini og öðrum meinsemdum.
Vísindatímaritið, New Scientist
birti í síðustu viku langsótta kenn-
ingu, þess efnis að þynning óson-
lagsins yfir Suðurheimskautinu
hefði orðið froskum og salamöndr-
um í Oregon í Bandaríkjunum að
fjörtjóni. Hefur þessari kenningu
verið mótmælt harðlega af vísinda-
mönnum, m.a. S. Fred Singer pró-
fessor við Virginíuháskóla í Charl-
ottesville, sem segir að útilokað sé
að þynning ósonlagsins hafi áhrif á
lífverur í 16.000 km fjarlægð. Þá
hafa Singer og fleiri krafist þess
að grein, sem birtist í tímaritinu
Science verði dregin til baka, en
þar er því haldið fram að 35% aukn-
ingar útfjólublárra b-geisla hafi
orðið vart í Kanada á síðustu fjórum
árum, vegna þynningar ósonlagsins
yfir Norður-Ámeríku. Segir Singer
að greinin hafi verið byggð á fjórum
mælingum af 300, sem hafi þar að
auki verið í mars þegar ósonlagið
bar merki einhverra verstu vetrar-
veðra sem gengið hefðu yfir N-
Ameríku á öldinni.
Science hefur ekki fallist á að
draga greinina til baka en mun birta
grein Singers þar sem hann and-
mælir niðurstöðunum.
Singer er langt í frá eini vísinda-
maðurinn sem hefur mótmælt full-
yrðingum um mikla þynningu óson-
lagsins og eru deilurnar um málið
hatrammar. Þær hafa m.a. kostað
menn starfið en A1 Gore, varafor-
seti Bandaríkjanna, rak William
Happer, yfirmann orkurannsókna í
orkumálaráðuneytinu, í maí sl. eftir
að Happer sagði við yfirheyrslur
þingnefndar að þess væru engin
merki að útfjólubláir b-geislar hefðu
borist' til’ jarðar í N-Ameríku.
Skíðabogar
frá
SKEIFAN 2, SÍMI 812944