Morgunblaðið - 26.05.1994, Síða 32

32 FIMMTUDAGUR 26. MAÍ1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 26. MAÍ1994 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
STAÐAN í KOSN-
INGABARÁTTUNNI
*
IKONNUN, sem Félagsvísindastofnun Háskólans gerði í byrjun
marzmánaðar á fylgi framboðslistanna tveggja við borgar-
stjórnarkosningarnar í Reykjavík hafði R-listinn, hinn sameigin-
legi listi vinstri manna í Reykjavík, 19,7 prósentustiga forskot á
Sjálfstæðisflokkinn. í könnun, sem sami aðili gerði á fylgi list-
anna fyrir Morgunblaðið í byrjun maí var þetta forskot R-listans
komið niður í 11,4 prósentustig. í skoðanakönnun þeirri, sem
Féiagsvísindastofnun gerði fyrir Morgunblaðið sl. mánudag og
þriðjudag og birt var hér í blaðinu í gær var munurinn kominn
niður í 3,2 prósentustig, sem Félagsvísindastofnun telur ekki
marktækan mun.'
Þetta eru ótrúleg umskipti á tveimur og hálfum mánuði. Aug-
ljóst er að Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið í stöðugri sókn á því
tímabili, sem kannanir þessar ná til. Snemma á þessu ári töldu
margir óhugsandi, að Sjálfstæðisflokkurinn gæti brúað það bil,
sem skoðanakannanir bentu til að væri á milli framboðslistanna
tveggja. Það hefur tekizt, ef marka má skoðanakannanir og eru
einhver mestu umskipti, sem hér hafa orðið í kosningabaráttu á
síðari árum. Að sumu leyti má líkja þessum vatnaskilum í kosninga-
baráttunni við óvæntan sigur John Majors í síðustu þingkosningum
í Bretlandi.
Hvað veldur því, að R-iistinn hefur gersamlega glutrað niður
því mikla forskoti, sem sameiginlegur listi vinstri manna hafði'á
Sjálfstæðisflokkinn í upphafi þessa árs? í fyrsta lagi er ljóst, að
frambjóðendur R-listans hafa gert sér vonir um að vinna þessar
kosningar í krafti meðbyrs í skoðanakönnunum en án þess að
hafa mikið fyrir því. Þess vegna m.a. hafa þeir vanrækt málefna-
undirbúning fyrir kosningarnar og ekki haft fyrir neinum málum
að berjast í kosningabaráttunni. Fyrir hverju hafa þeir barizt?
Geta kjósendur svarað slíkri spurningu án mikillar umhugsunar?
Auðvitað ekki. Og ástæðan er einföld: Frambjóðendur R-listans
hafa ekki haft uppi nokkurn málatilbúnað, sem máli skiptir í kosn-
ingabaráttunni.
í öðru lagi fer ekki á milli mála, að R-listinn brást seint við
gagnsókn Sjálfstæðisflokksins, sem háð hefur verið með nýstárleg-
um aðferðum. Frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins, með Árna Sig-
fússon, borgarstjóra, í fararbroddi, hafa gengið í hús og tekið
kjósendur tali. Sjálfstæðisflokkurinn hefur notað auglýsingar til
þess að koma baráttumálum sínum á framfæri. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur m.ö.o. barizt hart í kosningabaráttunni og er nú að
uppskera ávöxt þeirrar baráttu.
í þriðja lagi hefur R-listinn kosið að láta kosningabaráttu sína
snúast um einn frambjóðanda, þ.e. borgarstjóraefni listans, Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur. Öðrum frambjóðendum hefur verið
haldið til hlés. Slíkur einleikur í kosningabaráttu er erfiður og
gengur sjaldnast upp, þótt þess séu að vísu dæmi.
En jafnframt hefur það gerzt í kosningabaráttunni, að nýr for-
ystumaður á vettvangi Sjálfstæðisflokksins, Árni Sigfússon, borg-
arstjóri, hefur, auk þess sem hann hefur sett fram raunhæfar
hugmyndir um úrlausnir í atvinnumálum, boðað átak í ýmsum
velferðarmálum fjölskyldunnar, sem falla vel að þeim vandamál-
um, sem fólk á við að stríða í daglegu lífi á tímum kreppu og
kjaraskerðingar.
Með þessum málflutningi hefur borgarstjórinn í Reykjavík
breikkað ímynd Sjálfstæðisflokksins í þessari kosningabaráttu.
Það þarf mikla breidd í skoðunum og sjónarmiðum tii þess að ná
utan um svo stóran stjórnmálaflokk, sem Sjálfstæðisflokkurinn
er. Árni Sigfússon hefur haft velferðar- og félagsmál i öndvegi
eins og þau voru grundvölluð í upphafi af sjálfstæðismönnum í
Félagsmálastofnun Reykjavíkur og ræktuð eins og efni standa til
í nútímaþjóðfélagi. Það er ekki sízt skýringin á því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn virðist nú vera að ná fylgi u.þ.b. helmings kjósenda í
Reykjavík, þrátt fyrir þá miklu erfiðleika, sem þjóðin hefur átt
við að etja um nokkurra ára skeið.
Úrslit borgarstjórnarkosninganna eru ekki ráðin. En borgar-
stjórinn í Reykjavík og meðframbjóðendur hans hafa breytt erf-
iðri stöðu á þann veg, að þessa stundina eru helmingslíkur á því,
að Sjálfstæðisflokkurinn haldi meirihluta sínum í Reykjavík. í gær
barst Sjálfstæðisflokknum óvæntur liðsauki í þessari kosningabar-
áttu. Egill Skúli Ingibergsson, sem gegndi embætti borgarstjóra
í Reykjavík í fjögur ár á valdatíma vinstri flokkanna í borgar-
stjórn lýsti yfir stuðningi við Árna Sigfússon. Þeir, sem hyggjast
kjósa R-listann í kosningunum á laugardaginn eða eru að íhuga
þann kost ættu að hugleiða hvers vegna borgarstjóri vinstri flokk-
anna 1978-1982, gengur nú fram fyrir skjöldu með þessum hætti.
Harðari áfellisdómur yfir sundurþykkri meirihlutastjórn vinstri
flokkanna í Reykjavík er ekki til.
+
KÓPAVOGUR
Morgunblaðið/RAX
ÍÞRÓTTASVÆÐIÐ og nýtt
íbúðahverfi í Kópavogsdal er
eitt mesta framkvæmdasvæði
Kópavogs.

Gunnar
Birgisson
Sigurður
Geirdal
Guðmundur
Oddsson
Valþór
Hlöðversson
Helga
Sigurjónsdóttir
Skuldir og
atvinnumál
á oddinum
Kosningabaráttan í
Kópavogi hefur nú sem
oft áður orðið nokkuð
persónuleg. Hallur Þor-
steinsson kynnti sér
hvað frambjóðendur telja
helstu málefnin sem
kosið er um.
IKÓPAVOGI hafa bæjarstjóraar-
kosningar oft og tíðum ein-
kennst af því að vera nokkuð
persónulegar og hafa menn þá
gjarnan sent hver öðrum tóninn með
skrifum í innanbæjarblöð. Kosninga-
baráttan að þessu sinni hefur ekki
verið laus við þetta, og hafa spjótin
þá helst beinst að Gunnari Birgis-
syni, oddvita sjálfstæðismanna, og
yfirlýstu bæjarstjóraefni flokksins, en
hann hefur verið sakaður um að mis-
nota aðstöðu sína í bæjarstjórn sem
framkvæmdastjóri verktakafyrirtæk-
is.
Hann segir þetta lágkúru af verstu
tegund og högg langt fyrir neðan
beltisstað. Hann hafi unnið að málefn-
um bæjarins af heilindum og heiða.r-
leika og jafnvel Alþýðuflokksmenn
sem að árásunum standi efist ekki
um það.
Guðmundur Oddsson, oddviti Al-
þýðuflokksins, segir að eingöngu hafi
verið bent á að til staðar séu hags-
munatengsl sem ekki geti gengið og
ef það sé tekið persónulega þá verði
bara að hafa það.
Sigurður Geirdal, bæjarstjóri og
efsti maður á lista Framsóknar-
flokksins, segir að málflutningur í
garð Gunnars Birgissonar hafi verið
ómaklegur og ósmekklegur, og að-
ferðir af þessu tagi ekki sæmandi.
I sama streng tekur Helga Sigurjóns-
dóttir sem er í 1. sæti á framboðs-
lista Kvennalistans. „Það er lenska
í þessum bæ að menn ata hver ann-
an auri í innanbæjarblöðunum og á
því_ höfum við hina mestu skömm.“
í Kópavogi búa um 17 þúsund
manns og á kjörskrá eru 12.059.
Núverandi meirihluta í bæjarstjórn
mynda Sjálfstæðisflokkurinn með
fimm fulltrúa og Framsóknarflokk-
urinn með einn, en Alþýðuflokkurinn
hefur þrjá menn í bæjarstjórn og
Alþýðubandalagið tvo.
Niðurstöður skoðanakönnunar
sem DV birti í gær benda til þess
að Sjálfstæðisflokkurinn sé hárs-
breidd frá því að fá hreinan meiri-
hluta í kosningunum og Alþýðu-
flokkurinn tapi manni til Kvenna-
lista. Staða annars manns á lista
Aiþýðuflokksins er tæp og munar
litlu að sjötti maður á lista Sjálfstæð-
isflokksins nái sæti hans.
Umræða um skuldastöðu bæjar-
sjóðs Kópavogs hefur verið áberandi
í kosningabaráttunni og hafa ýmsar
tölur verið nefndar í því sambandi
eftir því hver á hlut að máli. Sigurð-
ur Geirdal bæjarstjóri segir heildar-
skuldirnar samkvæmt bæjarreikn-
ingum Vera tæpa þrjá milljarða
króna, en hins vegar séu nettóskuld-
ir um 1.700 milljónir því bærinn eigi
1.250 milljónir á móti skuldunum í
peningalegum eignum eins og van-
goldnum gjöldum og verðbréfaeign.
„Við erum með sterka greiðslu-
stöðu þar sem veltufjárhlutfallið er
vel yfir einum og við borgum alla
reikninga jafnóðum og njótum þar
af Ieiðandi afsláttar. Greiðslubyrðin
hefur lést og borgum við minna í
afborganir á ári heldur en áður þeg-
ar allt var á skammtímalánum, og
við erum með lægri rekstrarkostnað
en nokkurt annað sambærilegt sveit-
arfélag. Þetta eru einmitt þau atriði
sem öll sveitarfélög keppa að,“ segir
hann.
Gunnar Birgisson bendir á að
skammtíma skuldaaukning bæjarins
sé m.a. vegna íjárfestinga í leikskói-
um, skólum, íþróttahúsi og vegna
íbúðabyggðar í Kópavogsdal, og á
næsta kjörtímabili verði skatttekjur
bæjarins einum milljarði hærri en
þær voru á því kjörtímabili sem er
að ljúka. „Meðan reksturinn er í
svona góðu lagi og aðhalds er gætt,
þá verður lítill vandi að greiða niður
þessar skuldir, og árið 1996 þegar
verulega hefur létt á framkvæmdum
hjá bæjarsjóði verður hægt að byija
á því.
Þá verður framkvæmdum við
gömlu götumar í bænum jafnframt
lokið en þær hafa tekið um 150
milljónir í toll hjá okkur á hverju ári.“
Valþór Hlöðversson sem skipar
1. sæti á lista Alþýðubandalagsins
segist hins vegar telja að allt sé að
síga á hina verstu ógæfuhlið í fjár-
málum bæjarins, og samkvæmt ár-
bók Sambands íslenskra sveitarfé-
laga sé Kópavogur orðinn skuldsett-
asta sveitarfélag landsins hvort held-
ur sé miðað við hlutfall af tekjum
eða íbúatölu. „Okkur langar ekki að
vera þarna á toppnum og það eru
væntanlega allir sammála um það,
en menn greinir hins vegar á um
leiðir til að ná þessu niður,“ segir
hann. Guðmundur Oddsson segir það
mái málanna að koma fjárrnálunum
í það horf að eitthvað verði hægt
að gera. „Það er hins vegar af og
frá að ég sé með einhveijar töfra-
lausnir. Eg hef einungis varað við
því að menn fari ekki fram úr sér
og fari ekki hraðar en þeir eru menn
til." Helga Siguijónsdóttir tekur í
sama streng og þeir Valþór og Guð-
mundur og segir Kópavogsbæ vera
orðinn of skuldsettan.
Menn eru því sammála um að
miklar framkvæmdir á því kjörtíma-
bili sem er að ljúka séu helsta ástæða
skuldastöðu Kópavogs í dag, en
Gunnar Birgisson segir að fram-
kvæmdir hafi verið meiri á þessu
tímabili en öllum þeim þrem kjör-
tímabilum á undan þegar A-flokk-
arnir héldu um stjórnvölinn í bænum.
„Við tókum þann pólinn í hæðina
að auka framkvæmdir til að halda
uppi atvinnustiginu á mjög hagstæð-
um tíma til framkvæmda fyrir bæjar-
félagið, enda erum við með lang-
lægsta atvinnuleysisstigið á svæð-
inUj“ segir hann.
Á atvinnuleysisskrá í Kópavogi
eru nú um 300 manns og vilja minni-
hlutaflokkarnir í bæjarstjórn að bær-
inn leggi fram fjármagn til þess að
ná þessari tölu niður. Alþýðubanda-
lagið vill að iðnþróunarfélag bæjarins
verði stóreflt og það taki tímabundið
þátt í launagreiðslum fyrir ný störf
sem skapist hjá fyrirtækjum. Þá
verði ráðgjöf til fyrirtækja aukin og
stofnaður verði rannsókna- og þró-
unarsjóður til að styrkja þau fyrir-
tæki sem eru að efna til nýsköpun-
ar. Alþýðuflokkurinn leggur einnig
áherslu á að atvinnumálunum verði
bjargað með þátttöku bæjarins og
þá á varanlegan hátt. „Við höfum
viljað draga úr því að allt sé þanið
út um holt og hæðir, en það er regin-
misskilningur að mesta atvinnan sé
fólgin í því að þenja út bæinn.
Það er margt að gera í gömlu
hverfunum og þar gætu verkefni við
endumýjun skapað mörgum atvinnu
ef húseigendur fengju t.d. ívilnun á
fasteignagjöldum vegna viðhalds
eigna sinna," segir hann.
Gunnar Birgisson segir þá stefnu
að vilja veita íjármagn til fyrirtækja
hins vegar vera illskiljanlega og
stefna sjálfstæðismanna sé sú að búa
vel að fyrirtækjunum t.d. með góðu
aðgengi, götum og ívilnun gatna-
gerðargjalda. „Við viijum hlúa að
atvinnurekstrinum á þann hátt að í
stað þess að pumpa í hann peningum
verði umgjörðin í lagi til að hann
geti þrifist," segir hann.
+
Streptococcus-sýking getur valdið dauða
AÐEINS
HÆGT
AÐBÍÐA
ÁTEKTA
Dauðsföllum af völdum „streptococcus“-sýk-
ingar virðist fara fjölgandi. Fátt er til ráða og
fyrirbyggjandi aðgerðir ekki í sjónmáli. Anna
G. Ólafsdóttir fræddist um málið hjá Haraldi
Briem smitsjúkdómalækni. Hann er nýkominn
af samnorrænni ráðstefnu í Eistlandi.
Yissulega hefur tilfellum náttúrulegum sveiflum í sýklunum
fjölgað. En þau eru eitt eða umhverfinu. Breyttir lifnaðar-
og eitt og mynda ekki hættir og ýmislegt fleira gæti líka
faraldur. Menn eru því spilað þama inn í,“ segir Haraldur.
að velta fyrir sér hvort faraldur af
alvarlegum sýkingum sé í uppsigl-
ingu eða ekki. Við getum ekki gert
annað en beðið átekta og fylgst
með því sem gerist hér á landi og
annars staðar. Svo er auðvitað önn-
ur spurning hvað væri hægt að
gera væri ljóst að um raunverulegan
faraldur yrði að ræða,“ segir Har-
aldur Briem, smitsjúkdómalæknir á
Borgarspítala, um fjölgun alvar-
legra „streptococcus“-sýkinga.
Tveir ungir íslendingar létust úr
sýkingu af þessu tagi í vetur. Sýk-
ingin hefur áður leitt til nokkurra
dauðsfalla hér á landi.
Streptococcus
Haraldur segir að bakterían sé
ein útgáfa af „streptococcus“-teg-
und og hafi valdið alvarlegri skarlat-
sótt á sínum tíma. Afleiðingar henn-
ar hafi verið alvarlegastar fyrir
aldamót og dánartíðni há. Síðar
hafi dregið úr einkennum og þau
orðið léttvægari þegar líða tók á
öldina. Onnur afleiðing sýkingarinn-
ar hafi verið há dánartíðni barnshaf-
andi kvenna. „Sem dæmi má nefna
að sagan segir okkur að mikill far-
aldur hafi gengið meðal barnshaf-
andi kvenna í Austurríki á öldinni
sem leið. Ekki fékkst neitt við ráðið
fyrr en læknir á spítala í Vín tók
eftir því að læknanemar sem krufið
höfðu lík barnshafandi kvenna fóru
að aðgerð lokinni til barnshafandi
kvenna á kvennadeild. Læknir tók
fyrir þennan samgang og lagði
áherslu á hreinlæti með þeim afleið-
ingum að dauðsföllum fækkaði gíf-
urlega," segir Haraldur.
Smám saman varð bakterían
hættuminni og lítið bar á henni um
tíma eða þar til hún tók sig sums
staðar upp í breyttri og hættulegri
mynd fyrir um 10 árum. „Ýmsar
kenningar eru í gangi og í rauninni
gerum við okkur ekki fyllilega grein
fyrir af hveiju þessi breyting varð.
Hins vegar er hún trúlega tengd
Morgunblaðið/Bjarni
HARALDUR Briem smitsjúkdómalæknir.
þeim væru 5 undir tíu ára aldri, 26 legar aðstæður gengur allt að einn
á aldrinum tíu til fjörutíu og níu af hveijum tíu með hana. Ef farald-
ára, og 72 fimmtugir og eldri. Með- ur breiðist út verður hlutfallið á bil-
alaldur hefði verið 65 ár -------------------- inu 20-30%,“ segir hann
og dauðsföll 13. Hann Einn af hverj- og tekur fram að minni
sagði að einnig hefði orðið um tíu með líkur séu á að einstakling-
vart við ijölgun tilfella bakteríuna ur sem öeri bakteríuna
sums staðar í Bandaríkjun- ___________ veikist en annar sem
um, Hollandi og Bretlandi. smitast af henni. „Þeir
Bakterían er í hálsi og hægt er sem bera bakteríuna mynda mótefni
að sögn Haralds að ganga með við henni. Hinir eru mótefnalausir
hana án þess að veikjast. „Við eðli- og geta fengið ýmis einkenni. Væg-
ast er nokkra daga hálsbólga. Siðan
geta menn fengið skarlatssótt og
heimakomu, þ.e. eymsl, roða, háan
hita og ógleði. Ef svo eitthvað er
að blóðrásarkerfi getur bakterían
borað sig á milli húðar og vöðva og
síðan inn í blóðið og valdið stöku
sinnum dauða. Getur atburðarásin
orðið mjög hröð í þessum tilvikum,"
segir Haraldur en bakterían getur
borist með hósta eða með úðasmiti.
Engar fyrirbyggjandi aðgerðir
Haraldur tók fram að alvarlegar
sýkingar væru þekktar hér á landi.
Engu að síður hefðu dauðsföll verið
fátíð eða fram til síðasta árs. TvÓ
ungmenni hefðu látist í vetur og
gætu þau tilfelli gefið til kynna fjölg-
un alvarlegra sýkinga. Hins vegar
væri erfitt að alhæfa um slíkt. Land-
ið væri fámennt og um tilviljun
gæti verið að ræða. Ekki virtist vera
hægt að gera annað í stöðunni en
fylgjast með þróuninni, hér á landi
og erlendis.
Hann segir að í baráttu gegn al-
varlegum afleiðingum sýkingarinn-
ar skipti mestu máli að hægt sé að
greina hana snemma og beita pen-
silíni eða öðrum sýklaiyfjum til að
koma í veg fyrir dýpri sýkingu. Hins
vegar sé nánast ómögulegt að beita
fyrirbyggjandi ráðstöfunum. Aðferð
eins og að einangra smitbera eins
og beitt var fyrr á öldinni eigi tæp-
ast við í dag og ekki sé hægt að
bólusetja gegn sýkingunni.
Útbreiðsla
Haraldur er nýkominn af sam-
norrænni ráðstefnu um sýkingar í
Eistlandi. Hann sagði að þar hefði
verið kynnt sænsk könnun um sýk-
ingar af þessu tagi og hefði hún
m.a. leitt í ljós nokkra fjölgun til-
fella. Sem dæmi mætti nefna að á
tímabilinu frá því í desember árið
1993 þar til í mars á þessu ári hefðu
103 fengið alvarlegar sýkingar af
völdum umræddrar bakteríu. Af
HEIMAKOMA er algeng „streptococcus“-sýking, t.d. liggja fimm
inni á Borgarspítala vegna hennar nú. Sýkingin kemur hér fram
á fæti og lítur út eins og bruni.