Morgunblaðið - 26.05.1994, Qupperneq 44

44 FIMMTUDAGUR 26. MAÍ 1994
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Kristín Páls-
dóttir var fædd
á Krossum í Staðar-
sveit 26. janúar
1935. Hún lést á
heimili sínu í
Reykjavík 19. þessa
mánaðar. Foreldr-
ar hennar voru Páll
Jónsson og Stefan-
ía Asmundsdóttir.
Kristín var yngst
fimm systkina og
eina systkinið sem
fætt var á Krossum.
Eldri en hún voru
Ragnheiður, sem
dó í bernsku; Helga, sem lést
á góðum aldri; Jón, vélvirki;
Ragnheiður, fulltrúi í Reykja-
vík. Sigurgeir Hilmar Frið-
þjófsson, skólastjóra í Þing-
borg, tók Stefanía á Krossum
ungan að sér og ól upp sem
eitt barna sinna. Kristín giftist
eftirlifandi eiginmanni sínum,
Vilhelm Heiðari Lúðvíkssyni (f.
16. janúar 1935), á gamlársdag
1960. Börn þeirra eru fimm:
Hrönn, textílhönnuður, gift
Þórólfi Antonssyni líffræðingi
frá Dalvík; Lúðvík, iðn-
rekstrarfræðingur, kvæntur
Kristínu Gunnarsdóttur sjúkr-
aliða frá Blönduósi; Björk, fé-
lagsráðgjafi, gift Sveini Rúnari
Haukssyni lækni í Reykjavík;
Jón Páll, Ijósmyndari, og As-
mundur, verslunarmaður,
kvæntur Svanhvíti Sveinsdótt-
ur húsmóður í Reykjavík.
Barnabörnin eru orðin átta
talsins. Útför Kristínar fer
fram frá Laugarneskirkju í
dag.
Heita eining huga og máls,
hjarta gulls og vilji stáls,
ljósið trúar, ljósið vona
lífs þíns minning yfir brenni.
Þú, sem unnir ei til hálfs
auðnu landsins dætra og sona,
blómsveig kærleiks bjart um enni
berðu hátt. Nú ertu fijáls.
Dyggð og tryggð þitt dæmi kenni.
Dána! Þú varst íslensk kona.
(E. Ben.)
í DAG er kvödd hinstu kveðju
Kristín Pétursdóttir frá Krossum í
Staðarsveit. Bærinn Krossar stend-
ur á sjávarkambinum suður undir
Elliðahamri. Fögur fjallasýn er frá
bænum og ber þar hæst Snæfells-
jökul og Tröllatinda. Gulur fjöru-
sandurinn er framháld af Löngu-
fjörum. Leiðin að Krossum liggur
um vegleysu yfir Stakkhamarslæk
og niður að sjó þar sem sæta þarf
sjávarföllum. Þar bjó á öndverðri
þessari öld Stefánía Asmundsdótt-
ir, móðir Kristínar, og á undan
henni móðir Stefaníu, Kristín Stef-
ánsdóttir. Systir Stefaníu, María
Ásmundsdóttir, lifír í hárri elli í
Reykjavík.
Faðir Kristínar, Páll Jónsson, var
af Austurlandi, sonur Jóns ísleifs-
sonar á Eskifírði og Ragnheiðar,
dóttur séra Páls Pálssonar í Þing-
múla, sem var frumkvöðull að
heymleysingjakennslu á íslandi.
Bróðir Páls var Amfinnur Jónsson
skólastjóri. Páll fór ungur til versl-
unamáms í Þýskalandi. Hann
stundaði um tíma heildsölu í
Reykjavík, en veiktist af berklum
og dó langt um aldur fram. Kristin
var þá tæplega ijögurra ára gömul.
Krossar lögðust í eyði um miðjan
sjötta áratuginn, en á síðustu árum
hafa afkomendur Stefaniu og Páls
leitað í heimareitinn. Saman hefur
verið dyttað að gamla háreista
bænum og nánasta umhverfi verið
hirt. Kristín gerði sér rósagarð
norðan við bæinn og gróðursetti
þar rósarunna og birkihríslur. Hún
markaði einnig af matjurtagarð og
sáði fyrir kartöflum og grænmeti.
Kristín kynntist því ung að þurfa
að hafa fyrir lífinu, lærði að vinna
og takast á við vanda hversdags-
ins. Kristín var ástrík og um-
hyggjusöm móðir og
amma. Hún var góð
okkur tengdabörnum
sínum. Við nutum
elsku hennar, sann-
girni og' góðvildar.
Sömu sögu hafa böm-
in mín af fyrra hjóna-
bandi að segja.
Skólaganga Kristín-
ar var sveitaskólinn í
Staðarsveit. Stutta
skólagöngu bætti hún
sér upp með lestri
góðra bóka og ýmsum
námskeiðum. Hún var
íhugul kona, greind og
dugnaðarforkur. Ung stúlka réðst
hún til verslunarstarfa í Reykjavík.
Tuttugu og þriggja ára gömul hélt
hún til Birmingham á Englandi og
var þar í vist árlangt. Þaðan hélt
Kristín til Kaupmannahafnar og
réðst til starfa á fæðingardeild St.
Jósefs sjúkrahússins.
í Kaupmannahöfn varð á vegi
hennar íslendingur, Vilhelm Heiðar
Lúðvíksson, sem var þar við lyfja-
fræðinám. Tókust fljótt með þeim
ástir. Hún hélt heim haustið 1959
og fór hann á eftir í jólafríinu og
trúlofuðust þau síðan á gamlárs-
kvöld. Ári síðar, á gamlárskvöld
1960, giftust þau í Kaupmanna-
höfn.
Vilhelm, eftirlifandi eiginmaður
Kristínar, er apótekari í Laugar-
nesapóteki, en þau höfðu áður ver-
ið um árabil á Blönduósi. Kristín
starfaði alla tíð við hlið Vilhelms í
apótekinu, bæði á Blönduósi og í
Laugarnesi. Hún átti sér fjölmörg
áhugamál og saman lögðu þau
stund á brids og golf og unnu til
verðlauna á báðum sviðum. Þau
ferðuðust víða, innanlands sem
utan, einkum eftir að börnin kom-
ust á legg.
Kristín hafði til að bera ríka rétt-
lætiskennd og skoðaði samfélags-
mál jafnan frá þeim sjónarhóli. Hún
var trúuð kona, hafði sem barn
alist upp við kristindóm og lagði
sig fram um að veita bömum sínum
slíkt uppeldi. Nábýlið við álfa var
hluti tilvemnnar á æskuslóðum
Kristínar. Stefanía á Krossum var
vinsæl sæmdarkona í sinni sveit,
en ein nánasta vinkona hennar var
Helga, huldukona sem bjó í Helgu-
hól í túnjaðrinum norðan við bæ-
inn. Kristín varð þess oft vör að
móðir hennar sat á síðkvöldum
löngum stundum á hljóðskrafi við
Helgu vinkonu sína. Þjóðtrúin lað-
aði fram virðingu fyrir náttúrunni
og lífríki sveitarinnar.
Kristín og Vilhelm eignuðust
fímm böm. Barnabörnin em orðin
átta talsins. Þau eiga sér minning-
ar um yndislega ömmu, sem kvaddi
of fljótt fyrir okkur, en skildi við,
umvafin þeirri ást sem hún átti
sjálf svo stóran þátt í að skapa.
Drottinn fagnaði barni sínu með
klukknahringingu sem ómaði frá
Laugarneskirkju um leið og hún
andaðist. Blessuð sé minning Stínu
á Krossum.
Sveinn Rúnar.
Með örfáum orðum langar mig
að minnast elskulegrar tengdamóð-
ur minnar, Kristínar Pálsdóttur,
sem kvaddi okkur að morgni
fimmtudagsins 19. maí. Ég kynnt-
ist Stínu, eins og ég kallaði hana,
fyrir rúmum sjö árum þegar kynni
mín og Ása sonar hennar og Vil-
helms hófust. Stuttu eftir okkar
fyrstu kynni gerðist ég svo lánsöm
að búa á heimili þeirra hjóna. Þar
var mér strax tekið sem einu af
þeirra börnum og á ég margar
góðar minningar frá þeim tíma er
við bjuggum á Kirkjuteignum. Allt-
af var Stína tilbúin að ræða við
mig um það sem í bijósti mér bjó
og gefa mér góð ráð um nánast
hvað sem var. Ég fann strax að
þarna hafði ég kynnst konu sem
hafði mikla mannkosti og var ein-
staklega kærleiksrík.
Stína var fjölskyldukona af lífi
og sál, henni leið best þegar öll
átta barnabörnin voru saman kom-
in og léku við hana. Mér eru minnis-
stæðar allar þær fjölmörgu heim-
sóknir sem hún lagði á sína veik-
burða fætur til dóttur minnar Ást-
rósar Lindu þegar sú stutta lá í
þó nokkra daga á spítala í vetur.
Það var innileg gleði sem skein úr
andlitum þeirra beggja þegar Stína
birtist lafmóð í dyragættinni á spít-
alaherberginu. Hún gaf sér alltaf
góðan tíma til að leika sér við hana,
púsla, lita eða lesa fallega sögu.
Alltaf vildi hún gott gera og hún
gerði aldrei mannamun, í hennar
augum voru allir jafningjar, og það
að öðrum liði sem best var henni
sem áhugamál. Stína gerði líka
mikið til að halda fjölskyldu-
böndunum sem sterkustum, hún
hélt þorrablót árlega, jólaball í stof-
unni á Kirkjuteignum, varðelda á
Krossum, matarboð sem oftast og
margt fleira. Ég mun ávallt hafa
hugfast það sem hún sagði við
okkur Ása þegar við vorum að
þræta: „Verið þið nú góð hvert við
annað.“
Stína barðist við illvígan sjúk-
-dóm og ég hef dáðst að baráttu-
þreki hennar fram á síðustu stund,
og þeim krafti sem hefur drifið
hana áfram. Nú hefur hún Stína
mín fengið svör við mörgum spurn-
ingum sem voru henni hugleiknar,
svör sem við hin fáum ekki á þessu
tilverustigi.
Elsku tengdapabbi, missirinn er
mikill og sár, en minningarnar um
hana Stínu eru bæði margar og
góðar, þær munu lifa með okkur
alla tíð. Megi Stína okkar hvíla í
Guðs friði.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
(V. Briem.)
Svanhvít Sveinsdóttir.
Kristín Pálsdóttir tengdamóðir
mín er látin á sextugasta aldurs-
ári. Skarð er fyrir skildi. Kynni
okkar Kristínar hófust fyrir u.þ.b.
ellefu árum þegar á tilhugalífi okk-
ar hjóna stóð. Alla jafna fylgja
tengdaforeldrar með þegar maður
kvænist. Sumum verður það hin
mesta mæða, en í mínu tilviki jók
það mjög á kosti konunnar. Með
mér og tengdaforeldrunum tókst
vinskapur sem ég vil þakka þeim
fyrir um leið og ég vona að sú vin-
átta megi haldast með Vilhelm enn
um langa hríð.
Þó að ellefu ár séu ekki langur
tími kynntist ég Kristínu vel þenn-
an tíma. Samt sem áður var ég
alltaf að sjá á henni nýjar hliðar.
Og það fram á síðustu stundu. Hún
var mikil málafylgjumanneskja og
hafði ég gaman af að fylgjast með
því í laumi hvernig hún kom sínum
málum fram, oft með óhefðbundn-
um hætti, en notaði ráð sem dugðu.
Ef eitthvert málefni gagntók hana
var hún ekki ánægð fyrr en því var
hrundið af stað, sinnan var slík.
Sem dæmi um þetta var að rétt
um tólf dögum fyrir andlátið kom
hún til mín þar sem ég var að vinna
við innréttingar á kjallaraherbergi
sem vinnustofu fyrir Hrönn dóttur
hennar. Hún studdist við tvær
hækjur. Allt var í drasli, verkfæri
og viðarkubbar á víð og dreif.
Göngufærið ekki sérlega gott.
Þrátt fyrir það fannst mér hún
„strunsa" áfram miðað við ásig-
komulag og hratt jafnótt frá sér
draslinu með hækjunum og skipu-
lagði (óumbeðin) hver næstu verk
væru í kjallaranum og hvernig
ætti að gera þetta og hitt. Þegar
yfirreiðinni var lokið og hún fór
út úr dyrunum aftur, heyrði ég
hana segja ,jæja þá“ með þeim
hljómi að mér fannst merkja: Þá
er þetta frá, best að snúa sér að
því næsta. Þarna var henni lifandi
lýst. Flestar hennar ábendingar
varðandi þetta verk gengu líka eft-
ir.
Þegar lífið gengur sinn vana-
gang sér maður ákveðnar hliðar á
fólki. Það er ekki fyrr en á reynir
með einhveijum hætti að hinn
raunverulegi styrkur fólks kemur
í ljós. Þá skiljast hafrarnir frá sauð-
unum. Slík baráttumanneskja gat
Kristín verið að eftir að Almættið
hafði gefið út kvaðningu til hennar
um brottflutning, bauð hún til-
skipuninni birginn. Hefur þó eng-
um tekist að vinna slíkt mál til
þessa, en henni fannst sjálfsagt að
reyna.
Að sjálfsögðu komu fram hjá
Kristínu spurningar, tregi og jafn-
vel biturð eftir að „skæruliðarnir"
hófu sóknir sínar, en svo kallaði
hún meinvörp sín. Það er ekki nema
eðlilegur hlutur. En ég þykist hafa
fylgst með því í gegnum allmörg
ár að Kristín var smám saman að
byggja sér lífsskoðun sem varð
fyllri og fyllri með tímanum. Ekki
er stund né staður til að fara nán-
ar út í þá hluti hér, en mér líkaði
þessi lífssýn og fékk að njóta með
að hluta. Það verður dýr perla í
sjóði minninga minna og fleiri ná-
kominna henni. Einnig hafði hún,
nokkru fyrir andlátið, gert upp
marga þætti í lífi sínu sem á henni
höfðu stundum legið og var hún
mjög þakklát fyrir það. Fyrir þetta
verður eftirlifendum auðveldara að
breyta sorg í söknuð, en söknuður-
inn er og verður mikill.
Jafnframt því að ég þakka fyrir
samleiðina liðin ár, votta ég Vil-
helm innilega samúð mína, svo og
bömum þeirra og öðrum aðstand-
endum.
Þórólfur Antonsson.
dauðinn skín
gegnum
lífíð'
sólargeisli
gegnum
vatnsdropa
Þessar ljóðlínur eftir hann Árna
bróður minn komu upp í hugann
þegar ég frétti af andláti Kristínar
Pálsdóttur vinkonu minnar. Við
héldum að við hefðum meiri tíma,
að minnsta kosti fram á haustið,
en svo allt í einu ertu farin Stína
mín, og minningabrotin hrannast
upp.
Ég sé okkur ungar stúlkur í
Kaupmannahöfn, við unnum á
sama sjúkrahúsi en þekktumst ekki
áður. Þú komst á mína deild til að
leita uppi Islending sem þú fréttir
að værin farinn að vinna þar. Mér
fannst þú töluvert forfrömuð, búin
að vera í Kaupmannahöfn í nokkra
mánuði, en ég nýkomin. Tíminn líð-
ur og allt í einu erum við komnar
með unnusta upp á arminn, sam-
stúdenta og félaga. Éjg fer heim
til íslands og þú líka. Eg gifti mig
heima og við förum öll til Kaup-
mannahafnar aftur um haustið. Þú
ferð að búa með unnustanum og
ég veit að það er barn á leiðinni.
Á gamlaársdag 1960 bjóðið þið til
brúðkaups, þú og Villi, það gengur
ekki að draga þetta lengur þó að
þið séuð ekki heima á Fróni. Ekki
voru brúðkaupsgestirnir margir.
Það vorum við Benni og hjónin sem
þið leigðuð hjá. Þrátt fyrir það, að
gestimir væru ekki fleiri, varð
þetta brúðkaup mér mjög eftir-
minnilegt. Ég man betur hvað
presturinn sagði við ykkur í ykkar
brúðkaupi en hvað sagt var í mínu
eigin brúðkaupi. Danski presturinn
sem gaf ykkur saman lagði útaf
atburði í Njálssögu en það kunnum
við íslendingar svo vel að meta.
Þetta var út af frásögninni af brun-
anum þegar Bergþóra mælti: „Ég
KRISTÍN PÁLSDÓTTIR
var ung gefin Njáli. Hefi ég heitið
honum, að eitt skyldi ganga yfir
okkur bæði.“ Eftir þessa fallegu
athöfn buðu þið Villi til brúðkaup-
sveislu á veitingastaðnum „Syv
smaa hjern" en þú sagðir að það
væri vel við hæfi, kannski eignað-
ist þú „syv smaa hjem“, en við viss-
um báðar að vegna atvinnu eigin-
manna okkar ætti ef til vill fyrir
okkur að liggja að flytja okkur um
set.
Þegar heim kom réð tilviljun því
að við fórum báðar að búa við sömu
götu, aðeins eitt hús var á milli
okkar. Báðar vorum við orðnar
stoltar mæður með börnin okkar
Hrönn og Rafn. Oft var setið yfir
kaffibolla og spjallað saman um
börn og bú, lífið og tilveruna, aðal-
lega þó um lífið og tilveruna því
að þú varst mikill heimspekingur.
Þetta voru ljúf ár. Þú vissir að ég
var í saumaklúbb með gömlum
skólasystrum sem ég talaði oft um
og þegar ákveðið var að fjölga í
klúbbnum, þá varst þú tekin inn
svo að mínar vinkonur urðu þínar
vinkonur. Þessi hópur er nú búinn
að halda saman í rúm 30 ár.
Árin liðu, börnunum fjölgar, þú
eignast fimm börn,_Hrönn, Lúðvík,
Björk, Jón Pál og Ásmund, ég mín
þijú. Leiðir skilja og flutningar
byija og verður á lengra milli vina-
funda, en alltaf góðir fundir og oft
var gripið til símans á þessum
árum. Ymislegt kemur upp í hug-
ann, t.d. hittumst við fyrir tilviljun
á skemmtilegu ferðalagi í London
og ég minnist frábærrar laxaveislu
á Blönduósi hjá ykkur Villa fyrir
nokkrum árum og síðasta heimsókn
þín og Villa til Keflavíkur núna um
nýliðna páska verður mér ógleym-
anleg. Báðar erum við orðnar
margfaldar, stoltar ömmur og veit
að þú dáðir barnabömin þín. En
reiðarslagið kom síðastliðið haust
þegar þú greindist með krabba-
mein, sem allt of fljótt lagði þig
að velli. Nú ertu lögð af stað á
áttunda staðinn því að heimili ykk-
ar Villa urðu sjö í þessu lífi. Þú
reyndist sannspá á brúðkaupsdeg-
inum þínum á gamlársdag 1960.
Við Benni flytjum þér, Villi minn,
og börnunum ykkar, okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Hvíl þú í friði, kæra vinkona.
Heiðrún.
Guð gefur og guð tekur, en það
er eitt sem hvorki hann né nokkur
annar getur tekið frá mér, það er
minning mín um þig, elsku amma.
Það var alltaf svo gott að koma í
heimsókn og fá faðminn, kossinn
og vera kallaður sólargeislinn eða
engillinn. Þú varst alltaf tilbúin að
hlusta á nýtt lag, sögu eða annað
sem ég hafði fram að færa og oft
sungum við saman eða áttum góð-
ar spjallstundir. Á Krossum var líka
alltaf gaman að vera með þér og
skoða blómin og fuglana, mesta
fjörið var samt þegar þú varst að
draga okkur ömmubörnin þín út
um allt þar á kassabílnum. Stund-
um fékk ég að gista hjá þér og
afa, þá var svo notalegt að fá sögu
fyrir svefninn og kúra svo hjá ykk-
ur afa um nóttina.
Það er mikið af myndum og
minningum sem koma fram og vil
ég, amma mín, þakka þér fyrir
þetta allt og miklu meira. Elsku
afi, ég bið guð að gefa þér styrk
á erfiðum stundum.
Nú legg ég augum aftur
ó, guð þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ, virzt mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engitl, svo ég sofi rótt.
Dagbjartur Gunnar.
Kynni okkar Kristínar hófust
fyrir rúmlega sex árum, er þau
Vilhelm stóðu fyrir veglegri brúð-
kaupsveislu, er dóttir þeirra giftist
syni mínum. Við tókum þá að okk-
ur í sameiningu að skrifa utan á
boðskortin sem voru hátt á annað
hundrað. Sú einstaka hlýja og góð-